Emsal Mahkeme Kararı İstanbul 5. Asliye Ticaret Mahkemesi 2021/748 E. 2023/121 K. 21.02.2023 T.

Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C.
İSTANBUL
5. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ

ESAS NO : 2021/748 Esas
KARAR NO : 2023/121

DAVA : Alacak (Taşıma Sözleşmesi Kaynaklı)
DAVA TARİHİ : 18/11/2021
KARAR TARİHİ : 21/02/2023

Mahkememizde görülmekte olan Alacak (Taşıma Sözleşmesi Kaynaklı) davasının yapılan açık yargılaması sonunda,
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
Davacının 18/11/2021 tarihli dava dilekçesinde özetle, Taraflar arasında 25.01.2019 tarihinde kargo sözleşmesinin 1 yıl süreyle imzalandığını, bu tarihten itibaren sözleşmede belirtildiği gibi yenilendiğini, sözleşmede; “bu sözleşmenin konusu firmaya ait kargoların … Kargo tarafından … Kargo’nun şubelerinin olduğu il ve ilçelere taşınmasıdır. … Kargo Karayolu Taşıma Kanunu’nun öngördüğü standartlara uygun olmak kaydı ile firmanın göndereceği kargoları alıcılarına aşağıda belirtilen sürelerde teslim etmekle yükümlüdür…. Kargo firmadan mesai saatleri içerisinde teslim aldığı kargolarını 0-600 km olan mesafelere 24 saatte, 601-1000 km olan mesafelere 48 saat, 1000 km üstü mesafelere 72 saatte teslim eder.” ibaresi gereği davalı kargo şirketi kendi üstüne düşen asli edimini yerine getirmeyerek ürünleri alıcılarına ulaştırmadığını, 16.06.2021 tarihli sevk irsaliyesi ve 16.06.2021 tarihli teslim alma belgesi ile davalı kargo şirketine teslim edilen telefon alıcısına ulaştırılmadığını, … gönderi kodlu … telefonun arızalanması sonucu alıcı … ürünü 07.06.2021 tarihinde müvekkil şirkete teslim ettiğini, ürün garanti kapsamında yenisiyle değiştirildiğini, Müvekkil şirket Iphone … telefonu alıcıya ulaştırmak üzere 16.06.2021 tarihli … irsaliye numaralı sevk irsaliyesi ve 16.06.2021 tarihli teslim alma belgesi ile davalı kargo şirketine teslim ettiğini, Müvekkil şirket, davalı kargo şirketi tarafından ürünün alıcıya ulaştırılmaması nedeniyle ürünün sıfır ürün bedeli olan 14.000 TL ‘nin tazmini talebini içeren 07.07.2021 tarihli başvurusunu davalı şirket Genel Müdürlüğüne yapmışsa da herhangi bir olumlu sonuç alamadığını, ticari uyuşmazlıklarda dava şartı arabuluculuk kapsamında tarafımızca sözleşmede belirtildiği üzere … arabuluculuk bürosuna başvurulduğunu, telekonferans yoluyla yapılan görüşmeler neticesinde dava konusu … gönderi kodlu … telefonun aynen iadesi olmadığı takdirde ürün bedeli tazminine ilişkin anlaşmaya varılamadığını, 19.07.2021 tarihli sevk irsaliyesi ve 19.07.2021 tarihli teslim alma belgesi ile davalı kargo şirketine teslim edilen kulaklık alıcısına ulaştırılmadığını, … gönderi kodlu Apple …kulaklığın arızalanması sonucu alıcı … ürünü müvekkil şirkete teslim etmiş, ürün garanti kapsamında sol kulaklık yenisiyle değiştirildiğini, Müvekkil şirket … kulaklığı (şarj kutusu,sağ kulaklık ve sol kulaklık olmak üzere 3 parça) alıcıya ulaştırmak üzere 19.07.2021 tarihli … irsaliye numaralı sevk irsaliyesi ve 19.07.2021 tarihli teslim alma belgesi ile davalı kargo şirketine teslim ettiğini, Müvekkil şirket, davalı kargo şirketi tarafından ürünün alıcıya ulaştırılmaması nedeniyle ürünün bedeli olan 1.599,00 TL ‘nin tazmini talebini içeren 12.08.2021 tarihli başvurusunu davalı şirket Genel Müdürlüğüne yapmışsa da herhangi bir olumlu sonuç alamadığını, 19.06.2021 tarihli sevk irsaliyesi ve 19.06.2021 tarihli teslim alma belgesi ile davalı kargo şirketine teslim edilen kulaklık alıcısına teslim edilmediğini, … gönderi kodlu … Bluetooth kulaklığın, kulaklığın arızalanması sonucu alıcı … ürünü müvekkil şirkete teslim etmiş, ürün garanti kapsamında sağ kulaklık yenisiyle değiştirildiğini, Müvekkil şirket …kulaklığı ( …, sağ kulaklık ve sol kulaklık olmak üzere 3 parça) alıcıya ulaştırmak üzere 19.06.2021 tarihli … irsaliye numaralı sevk irsaliyesi ve 19.06.2021 tarihli teslim alma belgesi ile davalı kargo şirketine teslim ettiğini, Müvekkil şirket, davalı kargo şirketi tarafından ürünün alıcıya ulaştırılmaması nedeniyle ürünün bedeli olan 2.499,00 TL ‘nin tazmini talebini içeren 07.07.2021 tarihli başvurusunu davalı şirket Genel Müdürlüğüne yapmışsa da herhangi bir olumlu sonuç alamadığını, 23.08.2021 tarihli sevk irsaliyesi ve 23.08.2021 tarihli teslim alma belgesi ile davalı kargo şirketine teslim edilen telefon alıcısına teslim edilmediğini, … gönderi kodlu … telefonun arızalanması sonucu alıcı … ürünü müvekkil şirkete teslim ettiğini, ürün teknik servisçe incelenmiştir. Müvekkil şirket … telefonu alıcıya ulaştırmak üzere 23.08.2021 tarihli … irsaliye numaralı sevk irsaliyesi ve 23.08.2021 tarihli teslim alma belgesi ile davalı kargo şirketine teslim ettiğini, Müvekkil şirket, davalı kargo şirketi tarafından ürünün alıcıya ulaştırılmaması nedeniyle ürünün bedeli olan 7.999,00 TL ‘nin tazmini talebini içeren 30.08.2021 tarihli başvurusunu davalı şirket Genel Müdürlüğüne yapmışsa da herhangi bir olumlu sonuç alamadığını, 17.08.2021 tarihli sevk irsaliyesi ve 17.08.2021 tarihli teslim alma belgesi ile davalı kargo şirketine teslim edilen telefon alıcısına teslim edilmediğini, … gönderi kodlu … telefonun arızalanması sonucu alıcı … ürünü müvekkil şirkete teslim etmiş, ürün garanti kapsamında yenisiyle değiştirilmiştir. Müvekkil şirket …telefonu telefonu alıcıya ulaştırmak üzere 17.08.2021 tarihli … irsaliye numaralı sevk irsaliyesi ve 17.08.2021 tarihli teslim alma belgesi ile davalı kargo şirketine teslim ettiğini, Müvekkil şirket, davalı kargo şirketi tarafından ürünün alıcıya ulaştırılmaması nedeniyle ürünün sıfır ürün bedeli olan 7.099,00 TL ‘nin tazmini talebini içeren 31.08.2021 tarihli başvurusunu davalı şirket Genel Müdürlüğüne yapmışsa da herhangi bir olumlu sonuç alamadığını, ticari uyuşmazlıklarda dava şartı arabuluculuk kapsamında tarafımızca sözleşmede belirtildiği üzere … arabuluculuk bürosuna başvurulmuş, telekonferans yoluyla yapılan görüşmeler neticesinde dava konusu …gönderi kodlu … kulaklık, … gönderi kodlu …, …gönderi kodlu … telefon ve … gönderi kodlu … telefonun aynen iadesi olmadığı takdirde ürün bedellerinin tazminine ilişkin anlaşmaya varılamadığını, bu nedenlerle davanın kabulüne , … gönderi kodlu … telefonun, … gönderi kodlu … kulaklığın, … gönderi kodlu… kulaklığın, …gönderi kodlu… telefonun, … gönderi kodlu … telefonun aynen iadesini mümkün olmadığı takdirde,… gönderi kodlu… telefonun ürün bedeli olan 14.000,00 TL ve davalıya başvuru tarihi 07.07.2021 den itibaren işleyecek avans faizi ile, … gönderi kodlu … kulaklığın ürün bedeli olan 1.599,00 TL ve davalıya başvuru tarihi 12.08.2021 den itibaren işleyecek avans faizi ile, …gönderi kodlu …kulaklığın ürün bedeli olan 2.499,00 TL ve davalıya başvuru tarihi 07.07.2021 den itibaren işleyecek avans faizi ile, …gönderi kodlu …, … telefonun ürün bedeli olan 7.999,00TL ve davalıya başvuru tarihi 30.08.2021 den itibaren işleyecek avans faizi ile, … gönderi kodlu … telefonun ürün bedeli olan 7.099,00 TL ve davalıya başvuru tarihi 31.08.2021’den itibaren işleyecek avans faizi ile olmak üzere toplam 33.196,00-TL ürün bedellerinin davalıya başvuru tarihlerinden itibaren işleyecek avans faizleri ile birlikte davalıdan alınarak davacıya verilmesini, yargılama giderleri ve vekalet ücretinin karşı tarafa yükletilmesine karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı vekilinin 30/12/2021 tarihli cevap dilekçesinde özetle, Müvekkil Şirketin, 2003 yılında kurulan 800den fazla şubesi, 7 tanesi Teknolojik Aktarma Merkezi olmak üzere toplam 25 aktarma merkezi, 15 bölge müdürlüğü, 8000i aşkın çalışanı, 2200 den fazla kara taşıma aracı ve 6 uçağıyla hizmet verdiğini, Müvekkil Şirketin, Türkiyenin bir ucundan diğer ucuna ve dünyada 220 farklı ülkede, günde 700 bin adrese dünya standartlarında hizmet ulaştıran Türkiyenin lider kargo şirketlerinden olduğunu, Müvekkil Şirketin, sektörde ilk ve tek Teknolojik Aktarma Merkezlerine sahip kargo şirketi olduğunu, bu çağ değiştiren teknoloji sayesinde saatte 65 bin kargoyu yüksek hızda ayrıştırıp, el değmeden hatasız olarak hat araçlarına yükleyerek teslimat sağladıklarını, davacının, her ne kadar dilekçesinde Müvekkil Şirket’in üstlenmiş olduğu taşıma işi neticesinde zarara uğramış olduğunu, Müvekkil Şirket’in kusuru olduğunu iddia ederek bunun Müvekkil Şirket tarafından tazmin davacıya karşı herhangi bir sorumluluğu bulunmadığını, Müvekkil Şirkete teslimi anında kargonun içeriği beyan edilmemiş kargoya ilişkin olarak herhangi bir değer gösterilmediğini, davacı yanın bu beyanlarının doğruluğu bir an için düşünülecek olsa dahi Müvekkil taşıyanın yanıltıldığı anlaşıldığını, nitekim bu takdirde kargonun içerik beyanı Müvekkil Şirket’e doğru bir şekilde yapılmamış sayılacağını, zira teslim anında yapılması gereken içerik beyanı adeta geçiştirildiğini, davacı tarafından taşınan eşyanın içeriğinin bildirilmediğini, taşınan kargonun içeriği ve değerinin gönderen tarafından tam ve doğru olarak beyan edilmediğini, taşıma senedinde emtianın içerik ve değerine ilişkin tam bir bilgi yer almadığını, yanlış ve eksik bildirmelerden doğacak her türlü sorumluluğun gönderen konumunda olan davacı’ya ait olduğunu, Müvekkil Şirketin kusurlu olduğu kabul edilse dahi, ağır kusur ve hile durumunun olmadığını, bu nedenlerle davanın reddine, yargılama giderleri ve vekalet ücretinin davacı taraf üzerine bırakılmasına karar verilmesini talep etmiştir.
DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE GEREKÇE;
Dava; hukuki niteliği itibariyle yurt içi kargo taşıması sırasında zayi olan emtia bedelinin, TTK’nın 875 vd. maddeleri uyarınca, davalı taşıyandan tahsili istemiyle açılmış bir tazminat davasıdır.
Mahkememizin 17/02/2022 tarihli ara kararı gereği, Tarafların iddia ve savunmaları, sundukları deliller, davalın tarafından sunulan bilgi ve belgeler ve dosya incelenerek dava konusu kargoların teslim edilip edilmediği, teslim edilmemiş ise sebebinin belirlenmesi, davalının sorumluluğunun tespiti ile sınırlı sorumluluktan yararlanıp yaralanmayacağın belirlenmesi, nihai olarak davacının TTK’nın taşıma hükümleri uyarınca talep edebileceği tazminatın varsa hesaplanması konusunda rapor alınmasına karar verilmiş olup, Bilirkişi Taşıma uzmanı …’in 04/04/2022 tarihli raporunda özetle, Taraflar arasında sürekli ticari ilişki kuran bir çerçeve taşıma sözleşmesi ilişkisinin kurulmuş olduğu, sürekli ticari ilişki içinde dava konusu beş (5) ayrı taşımada emtianın taşıma süreci içinde kaybolmak suretiyle tam zayi olduğunun her iki tarafın kabulünde olduğu; davalı şirketin sorumluluktan kurtuluş sebeplerini ispat edememesi ve taşıma konusu emtianın kaybolma şekline ilişkin hiçbir açıklama getirememesi nedeniyle Yargıtay’ın yerleşmiş içtihatları gereği sınırlı sorumluluk hükümlerinden yararlanmasının yerinde olmayacağının değerlendirildiği, taşınan emtianın 2.el -kullanılmış ve servis bakımları sonrası müşterilere taşınmakta olduğu, davacının müşteri memnuniyeti bakımından yeni veya ikama ürünler vererek ibra almasına karşın; ancak zayi emtia kıymetleri üzerinden tazminat talep edebileceği, teknik inceleme ve değerlendirme ile TTK m.880 hükümlerine göre tespit ile hesaplanabilecek her bir seferdeki 2.el – kullanılmış ve servis bakımından geçmiş emtia bedelleri toplamının tazmin edilmesi gerektiği, bu noktada davacının 33.196,00 TL zarar iddiasının tazminat için tavan teşkil edeceği, somut olayda tam zayi-kayıp gözetilerek zamanaşımı süresi içinde dava ve tazmin talebi konusu edilebileceği, TTK m.889 hükmüne göre bildirim süreleri şartı aranmayacağı, kaldı ki davacının her bir hasarı bildirmiş olduğu, görüş ve kanaatine varıldığını bildirmiştir.
Mahkememizin 31/05/2022 tarihli celse ara kararı gereği, tarafların itirazlarının karşılanması ve değerlendirilmesi konusunda ek rapor alınmasına karar verilmiş olup, Bilirkişinin 09/06/2022 tarihli bilirkişi raporunda özetle, Davacının beş (5) farklı taşımada yeni ürünler teslim ile zarar tazmin edildiği iddiasına karşın, 14.06.2022 tarihli dilekçe ekinde dört (4) taşıma ile ilgili evrak sunulduğu, buna göre davacının katlandığı zararın 25.197,00 TL hesaplandığı, davacı yanca hasan Uğur’a yeni ürün teslimi dolaysı ile 7.999,00 TL zarara uğrandığı iddiası bakımından adı geçen müşteriye yeni ürün teslimi şeklinde zarara katlanıldığına dair teslim evrakı, sevk irsaliyesi veya benzer delil sunulmadığı, Tüketici mevzuatı gereği, davacının yeni ürün vermek durumunda kalmasının, uğradığı tüm dolaylı zararları da tazmin talep etmesinde haklı olduğu değerlendirmesinin yüce mahkemenin takdiri olacağı, davalı yanca ileri sürülen itirazların yerinde olmadığının değerlendirildiği, davalı yanca hasan Uğur’a teslim ispat edilemezse davacının 25.197,00 TL tazminat talebinin yerinde görülebileceği, ispat edilecek olursa, dava değeri olan 33.196,00 TL zararın tazmini gerektiğinin değerlendirildiği, kök rapor inceleme ve değerlendirmelerimiz ile sonuç ve kanaatlerin korunduğu görüş ve kanaatine varıldığını bildirmiştir.
Mahkememizin 18/10/2022 tarihli celse ara kararı gereği, Dosyada alınan kök ve ek raporların denetime elverişli olmadığı anlaşılmakla daha önce rapor alınan bilirkişinin yanına Elektrik Elektronik Mühendisi …’in eklenerek, mühendis bilirkişi tarafından teslim alınan eşyanın teslim alındığı yer ve zamandaki değerinin hesaplanmasının, diğer bilirkişinin ise tespit edilecek gerçek zararın TTK 880 mad. Kapsamında rapor tarihi itibariyle … cinsinden hesaplanacak üst sınır ile karşılaştırılarak rapor tanzim etmelerinini istenilmesine karar verilmiş olup, Bilirkişiler … ile …’in 03/01/2023 tarihli bilirkişi raporunda özetle, …gönderi kodlu … 07.06.2021 14.000,00.-TL, -… gönderi kodlu… 1.227,05.-TL,… gönderi kodlu … 2.499,00.-TL, … 23.08.2021 7.500,00.-TL,…17.08.2021 7.099,00.-TL, Toplam: 32.325,05.-TL, … sınırlı sorumluluk denetimi yönünde sayın mahkeme görevlendirmesi gözetilerek yapılan hesaplamada, her seferde bir kg miktarında yük taşındığı varsayımı ile hesaplan sınırlı sorumlu tazminat tavanı 569,57 TL hesaplanmaktadır. Dava tarihi kurlarından ise sınırlı sorumluluk tavanı 624,46 TL hesaplanmaktadır görüş ve kanaatine varılmıştır.
TTK’nın 875. maddesi uyarınca, taşıyıcı, eşyanın taşınmak üzere teslim alınmasından alıcısına teslim edildiği ana kadar geçen süre içinde eşyanın ziyaından veya hasarından doğan zararlardan sorumludur. Aynı Kanun’un 879. maddesi uyarınca, taşıyıcı, adamlarının görevlerini yerine getirmeleri sırasındaki fiil ve ihmallerinden de kendi fiil ve ihmali gibi sorumludur.
TTK’nın 882. maddesine göre, 880. ve 881. maddeler uyarınca ödenecek tazminat, gönderinin net olmayan ağırlığının her bir kilogramı için 8,33 Özel Çekme Hakkını karşılayan tutar ile sınırlıdır. Gönderinin münferit parçalarının zıyaı veya hasarı hâlinde taşıyıcının sorumluluğu; gönderinin tamamı değerini kaybetmişse tamamının, gönderinin bir kısmı değerini kaybetmişse, değerini kaybeden kısmının, net olmayan ağırlığının her bir kilogramı için 8,33 Özel Çekme Hakkını karşılayan tutar ile sınırlıdır. Genel kural, taşıyıcının zıya ve hasardan sınırlı sorumluluğunun olduğu şeklinde ise de TTK’nın 886. maddesinde de taşıyıcının sorumluluk sınırlamalarından yararlanamayacağı haller düzenlenmiştir. Bu maddeye göre göre; zarara, kasten veya pervasızca bir davranışla ve böyle bir zararın meydana gelmesi ihtimalinin bilinciyle işlenmiş bir fiilinin veya ihmalinin sebebiyet verdiği ispat edilen taşıyıcı veya 879. maddede belirtilen kişiler, sorumluluk sınırlamalarından yararlanamaz.
Davalının TTK’nın 850/2.maddesi gereğince taşınan kargoyu varma yerine götürmeyi ve belirtilen adreste alıcısına teslim etmeyi taahhüt ettiği, buna karşın davalının, taşınan kargoyu alıcısına teslim edemediği, bu durumun TTK’nın 886. maddesi kapsamında şube açısından ağır kusur teşkil ettiği, taşınan yükün tam zayi olduğu sonucuna ulaşılmakla, davalı, sorumluluk sınırlamalarından yararlanamayacaktır (Yargıtay 11.HD’nin emsal 11.04.2018 tarihli, 2016/10553 E- 2018/2587 K sayılı ilamı).
Bu durumda davacının, TTK’nın 880/1.maddesi uyarınca, eşyanın taşınmak üzere teslim edildiği yer ve zamandaki değerini tazminat olarak isteyebileceği, davalının sorumluluğunu sınırlandırma hakkını kaybettiği sonucuna varılmış, bu aşamada kaybolan malların aynen iadesi mümkün olmadığından davacı tarafın malın aynen iadesi talebinin reddine, davacı tarafça davalı kargo şirketine alıcısına teslim edilmek üzere teslim edilen malların taşınmak üzere teslim edildiği yer ve zamandaki değerlerinin tespitine ilişkin 03/02/2023 tarihli bilirkişi raporunun bilimsel verilere uygun ve denetim elverişli olduğu kanaatine varılarak, terditli talebinin kısmen kabulüne, hükmedilen alacakların davacı tarafça, davalı tarafa başvurulduğu tarihten itibaren işleyecek avans faizi ile davalıdan tahsiline dair aşağıdaki şekilde hüküm tesis edilmiştir.
H Ü K Ü M: Yukarıda açıklanan nedenlerle;
1-Davacının malın aynen iadesi talebinin reddine,
2-Terditli talebinin kısmen kabulü ile;
-14.000,00 TL’nin 07/07/2021 tarihinden itibaren işleyecek avans faizi ile birlikte davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
-1.227,05 TL’nin 12/08/2021 tarihinden itibaren işleyecek avans faizi ile birlikte davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
-7.500,00 TL’nin 30/08/2021 tarihinden itibaren işleyecek avans faizi ile birlikte davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
-7.099,00 TL’nin 31/08/2021 tarihinden itibaren işleyecek avans faizi ile birlikte davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
-2.499,00 TL’nin 07/07/2021 tarihinden itibaren işleyecek avans faizi ile birlikte davalıdan alınarak davacıya verilmesine, fazlaya ilişkin istemin reddine,
3-Karar tarihinde yürürlükte bulunan harçlar tarifesi gereğince hesaplanan 2.208,12-TL nispi karar ve ilam harcından, başlangıçta yatırılan 566,91-TL peşin harcın mahsubu ile bakiye 1.641,21- TL nispi karar ve ilam harcının davalıdan tahsili ile hazineye gelir kaydına,
4-Davacı tarafından yatırılan 626,21‬-TL harcın davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
5-Davacı tarafından yapılan 4.188,00-TL yargılama giderinin, davanın kabul edilen kısmı üzerinden hesaplanan 4.078,12-TL’nin davalıdan alınarak davacıya verilmesine, bakiye kısmın davacı üzerinde bırakılmasına,
6-Davalı tarafından yapılan yapılan yargılama gideri bulunmadığından bu hususta karar verilmesine yer olmadığına,
7-Davacı kendisini vekille temsil ettirdiğinden, davanın kabul edilen kısmı üzerinden, karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi gereğince hesaplanan 9.200,00-TL nispi vekalet ücretinin davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
8-Davalı kendisini vekille temsil ettirdiğinden, davanın reddedilen kısmı üzerinden, karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi gereğince hesaplanan 870,95-TL nispi vekalet ücretinin davacıdan alınarak davalıya verilmesine,
9-6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu 18/A-13. Maddesi uyarınca ve Arabuluculuk Kanunu Yönetmeliği Tarife hükümleri uyarınca Adalet Bakanlığı bütçesinden ödenen 1.320,00-TL arabuluculuk giderinin davanın kabul ve reddolunan miktarları dikkate alınarak 34,64‬-TL’nin davacıdan, 1.285,36-TL’nin davalıdan tahsili ile hazineye irat kaydına,
9-Davacı ve davalı tarafından yatırılan gider avansından bakiye kalan kısmın, karar kesinleştiğinde ve talep halinde taraflara iadesine,
Dair, Taraf vekillerinin yüzlerine karşı tebliğden itibaren 2 haftalık sürede HMK 341 maddesi uyarınca istinaf yolu açık olmak üzere karar verildi. 21/02/2023

Katip
E-imzalıdır.

Hakim
E-imzalıdır.