Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C.
İSTANBUL
5. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ

ESAS NO : 2021/600 Esas
KARAR NO : 2023/203

DAVA : Alacak (Ticari Satımdan Kaynaklanan)
DAVA TARİHİ : 21/09/2021
KARAR TARİHİ : 16/03/2023

Mahkememizde görülmekte olan Alacak (Ticari Satımdan Kaynaklanan) davasının yapılan açık yargılaması sonunda,
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
Davacı vekili tarafından ibraz edilen 21/09/2021 tarihli dava dilekçesinden özetle; Dava dışı … ile davalı … arasında 21/10/2014 tarihinde … yolu 4. Km. … adresindeki akaryakıt istasyonunun işletilmesi için 5 yıl süreli Standart Bayilik sözleşmesi, taraflar arasındaki ticari ilişkinin kurallarını belirleyen çerçeve protokol ürün alım taahhütnamesi, Ariyet demirbaş Listesi ve bu sözleşmelerin çeşitli eklerinin imzalandığını, 18/06/2018 tarihinde müvekkili …. ile dava dışı …A.Ş ve davalı … arasında bir devir protokolü akdedildiğini, dava dışı … A.Ş bu protokol ile davalı Şahbazlar ile akdetmiş olduğu tüm sözleşmeleri bütün hak ve yükümlülükleri ile birlikte yine bir … Şirketi olan müvekkili … A.Ş; ye devir ve temlik ettiği, Davalının Sözleşme hükümlerine aykırı bir şekilde taahhüt ettiği miktarda ürün almayarak müvekkili olan … A.ş ye devir ve temlik ettiğini, davalının sözleşme hükümlerine aykırı bir şekilde taahhüt ettiği miktarda ürün almayarak müvekkili hakkı olan kazancıdan yoksun bıraktığı, bayilik ilişkisinin devam ettiği sürede vermiş olduğu taahhütleri yerine getirmediği, davalı Şahbazların ürün alım taahhütnamesi ile sözleşmenin birinci yılından başlayarak söz konusu anlaşmaların yürürlüğü süresince geçerli olmak üzere yıllık asgari 1.550 ton ve sözleşme süresince toplam 7.750 ton akaryakıt ürünü alarak istasyonda satmayı ürün alım taahhüdüne uymaması halinde müvekkili … kar kaybını gidermek üzere eksik kalan bir ton için 30 Amerikan doları tutarının ödeme gününde uygulanmakta olan Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden hesaplanacak Türk Lirası karşılığında cezai şart ödemeyi, davalı … cezai şartın her anlaşma yılı sonunda veya sözleşmenin hitamında talep edilebileceğini kabul ve taahhüt ettiği, müvekkili …’in davalı … mal ve hizmet alımından kaynaklı 8.722,11-TL alacağı bulunduğu, davalının taahhüt ettiği halde satın almadığı toplam ürün miktarının 5 yıl sonunda 6.573,92 ton olduğu, müvekkilinin toplam cezai şart alacağının fazlaya ve hataya ilişkin alacakları saklı kalmak kaydıyla 197.217,60 Amerikan Doları olduğu, müvekkilinin davalı …, … 11. Noterliğinin … tarih ve … yevmiye nolu ihtarnamesi ile 133,175 ton eksik ürün alımı gerçekleştirdiğini, bu hakkını saklı tuttuğunu, … 26. Noterliğinin … tarih ve … yevmiye nolu ihtarnamesi ile 1326,54 ton eksik ürün alımı gerçekleştirdiğini, bu hakkını saklı tuttuğunu, … 26. Noterliğinin … tarih ve … yevmiye numaralı ihtarnamesi ile toplam 6.573,92 ton eksik ürün alımı nedeniyle doğan 197.217,60 Usd cezai şart borcunun muaccel hale geldiğini, ihtarnamenin tebliğ tarihinden itibaren 5 iş günü içerisinde ödenmesini ihtar ettiklerini, müvekkilinin fazlaya ve diğer hususlara ilişkin her türlü talep ve dava hakkı saklı kalmak kaydıyla yapılacak yargılama ile doğrulunuğunu ve haklılığının kanıtlanacağını, iddia ve talebe konu tespit kısmi alacak davası uyarınca müvekkilinin davalı … olan 8.722,11-TL lik cari hesap alacağının arabuluculuk başvuru tarihinden itibaren işleyecek ticari temerrüt faizi ile eksik ürün alımından kaynaklı cezai şart alacağı olduğunu, tespit edilerek bilirkişi incelemesi sonucunda talep arttırımda bulunmak kaydıyla şimdilik 1500 Amerikan Doları cezai şart alacağının sözleşmenin sona erme tarihinden itibaren işleyecek ilgili para cinsinden alacaklar için kamu bankalarının bir yıl vadeli kredilere uyguladığı faizin esas alınarak fiili ödeme tarihindeki TCMB döviz satış kuru karşılığı hesap edilecek Türk Lirası karşılığının öncelikli olarak teminat olarak davalı … ait taşınmaz üzerine müvekkili lehine … tarihli … yevmiye nolu 4. Dereceden 500.000-TL bedelli olarak tesis edilen ipoteklerin paraya çevrilmesi yoluyla tahsil edilerek müvekkiline ödenmesine, yargılama gideri ve vekalet ücretinin davalıya yükletilerek davanın kabulüne karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Davalıya usulüne uygun dava dilekçesi, tensip zaptı tebliğ edilmiş olup, davalı vekili tarafından sunulan cevap dilekçesinde; müvekkili şirket ile davacı ve dava dışı olan grup şirketler ile 2010 yılından itibaren akaryakıt ve otogaz bayiliği şeklinde uzun süre ticari ilişki içinde bulunduğu, davacı şirket ile müvekkili şirket arasındaki akaryakıt bayilik sözleşmesinin sözleşme süreleri sonunda karşılıklık mutabık kalınarak sona erdiğini, davacının davalıdan 8.722,11-TL alacağının bulunmadığı, davacının cari hesap adı altında … numaralı fatura ile talep ettiği 8.791TL yükleme yansıtma bedeli faturasını E tebligat olarak gönderdiği faturaya … 2. Noterliğinin … tarih ve … yevmiye numaralı ihtarnamesi ile yasal süresi içinde itiraz ettiği, iade faturası düzenlendiği, müvekkili şirketten sözleşme nedeni ile teslim edilen ve süresi sonunda iadesi gereken ariyet malzeme ve ekipmanlarının teslim edilmediği iddiasının doğru olmadığını, ariyetlerin satın alınıp parasının ödendiğini, kurumsal kimlik panolarının eksiksiz bir şekilde verilen şirket adreslerine teslim edildiğini, müvekkili şirketin davacı şirketinde yer aldığı ve grup şirketler olan … A.Ş ve yine …A.ş arasında 21/10/2014 tarihinde iki ayrı sözleşme düzenlendiği, bu sözleşmelerden iş bu davaya konu edilen akaryakıt ürünü alımı noktasında iken diğer sözleşmenin otogat alımı noktasında olduğu, otogaz alımı noktasındaki ihtilafın … 6. Asliye Ticaret Mahkemesinin … E sayılı dosyası üzerinden görüldüğü, müvekkili şirketin davacı şirket ve dava dışı grup şirketler ile yapmış olduğu sözleşmeler kapsamında her iki akaryakıt istasyonu nezdinde toplam da 19.500+1.177=20.677 akaryakıt ürün alımı, 2.050+535=2.585 ton otogaz ürün alımı gerçekleştirmiş iken taahhüt edilen her iki istasyon için toplam akaryakıt alımı 15.250 ton, otogaz ürün alımının ise 2.500 ton olduğu, her iki istasyonda da aynı şirket adına olduğu, talep eden şirketlerin de aynı grup şirket oldukları bir yerde taahhüt edilenden fazla ürün alımı gerçekleştirildiğinin net bir şekilde ortaya çıktığı, yetki itirazlarının kabulü ile dosyanın yetkili Sorgun Mahkemelerine gönderilmesine davanın hak düşürücü süre ve zamanaşımı nedeni ile reddine, dava dosyası ile irtibatlı olan … 6. Asliye Ticaret Mahkemesinin … Esas sayılı dosyasının birleştirilmesine, Sonuç sonuç olarak müvekkili şirket aleyhe açılan iş bu davanın usul ve esastan reddine, yargılama giderleri ile vekalet ücretinin davacıdan alınarak müvekkili heline yargılama giderleri ve vekalet ücretine hükmedilmesini talep etmiştir.
Mahkememizce … Asliye Hukuk Mahkemesine talimat yazılarak, mali müşavir bilirkişi vasıtası ile davalının defter ve belgeleri üzerinde inceleme yapıp, taraflar arasındaki akaryakıt bayilik sözleşmesi kapsamında, davacının davalıdan cari hesaptan olan alacağı bulunup bulunmadığı, taraflar arasındaki sözleşme hükümlerince davalının taahhütte bulunduğu alım miktarlarına ilişkin inceleme yapıp rapor düzenlenmesinin istenilmesine karar verilmiş olup, bilirkişi tarafından ibraz edilen 10/02/2022 Tarihli bilirkişi raporunda; Değerlendirme ve takdiri Mahkemeye ait olmak üzere; dava dosyasında bulunan belgeler ve yasal defterlerin incelenmesi neticesinde, davalı yan yasal defterleri muhasebe usul ve tekniklerine uygun tutulduğu , açılış ve kapanış tasdiklerinin zamanında yapıldığı tespit edilmiştir. Davalı Şahbazlar ile davacı … firması arasında 21.10.2014 tarihinde “…” adresindeki akaryakıt istasyonunda satmak üzere imzalanan Ürün Alım Taahhütnamesideki ürün alımını gerçekleştirmediği tespit edilmiş olup davacının talep etmiş olduğu 1.500 Amerikan Doları cezai şart ödemesi gerektiği kanaatine varılmıştır.
Mahkememizce davacının ticari defterleri üzerinde bilirkişi incelemesi yapılmasına karar verilmiş olup, bilirkişiler tarafından ibraz edilen 24/06/2022 tarihli bilirkişi raporunda; Dava dosyası, davacı ticari defter ve belgeleri üzerinden yapılan incelemede, Davacının 2014 yılı ticari defterlerinin noter tasdikine tabi olduğu, 2015, 2016, 2017, 2018, 2019, 2021 yıllarında e- defter mükellefi olduğu, ilgili yıllar ticari defterlerine ait noter kapanış tasdiki ile envanter defterlerine ait noter açılış tasdiklerinin ve e-defterlere ait açılış ve kapanış tasdiki yerine geçen Ocak ve Aralık ayları beratlarının yTTK 64/3 madde gereği kanuni sürelerinde oluşturulup Gelir İdaresi Başkanlığı Bilgi İşlem Sistemine yüklendiği, ilgili yıllar defterlerinin sahibi lehine delil teşkil edebileceği görülmüş olduğunu, taktirin Mahkemeye ait olduğunu, Davacı ariyet faturasının davalı tarafından ödendiği, ariyet faturası ve ödemesinin davacı ticari defterlerine kaydedildiği, Davacı ticari defterlerinde, davalıya düzenlenen Kurumsal Kimlik Yükleme Nakliye Yansıtma bedeli faturası nedeniyle davacının davalıdan 8.722,11 TL alacaklı olduğu, faturanın ticari defterlere kaydedildiği, davacının davada talebinin 8.722,11 TL olduğu, 4.“Yükleme ve Nakliye” hizmeti karşılığı düzenlendiği anlaşılan 8.791 TL bedelli faturada ne kadarının “YÜKLEME”, ne kadarının “NAKLİYE” bedeli olduğunun anlaşılamadığı, sadece “NAKLİYE” bedelinin talep edilebileceği, takdirin sayın Mahkemeye ait olduğu, Davalıya yansıtılan Kurumsal Kimlik Yükleme Nakliye Yansıtma bedeli faturasının karşılık faturasının bulunduğu, işbu faturanın davacı ticari defterlerine kaydedildiği, Davacı tarafından düzenlenen “Kurumsal Kimlik Yükleme Nakliye Yansıtma Bedeli” faturasına karşı davalının düzenlemiş olduğu iade faturanın davacı ticari defterlerine kaydedilmediği, Sözleşme süresi boyunca davalının davacıdan 1.102,583 ton motorin, 148,387 ton kurşunsuz benzin toplam 1.250,97 ton ürün satın alarak 6.499,03 ton eksik ürün aldığı, satılan ürün faturalarının davacı ticari defterlerine kaydedildiği, Satın alma taahhüdünün eksik yerine getirilmesi nedeniyle davalıdan 194.970,90 Usd cezai şartın talep edilebileceği, davacının davada şimdilik 1.500 Amerikan Doları cezai şart talep ettiği, Sonuç ve kanaatine varıldığını bildirmişlerdir.
Mahkememizce dosyanın günsüz olarak önceki mali müşavir bilirkişiye verilerek, dosya üzerinden inceleme yapıp, davalı kurumlar vergisi beyannamesi de incelenerek, davacının cezai şart isteminin davalının mahvına sebep olup olmayacağı hususunda inceleme vaparak ek rapor düzenlenmesinin istenmesine” karar vermiş olmakla dosya tarafına tevdi edilmesine karar verilmiş olup, bilirkişiler tarafından ibraz edilen Dosyada mevcut davalı kurumlar vergisi beyannameleri üzerinden yapılan incelemede, Davalı Öz Kaynağının 2019 yılında 4.664.630,19 TL olduğu, 2020 yılında 4.937.888,57 TL olduğu, 2021 yılında 5.214.570,19 TL olduğu, yıllar itibariyle öz kaynaklarında artış meydana geldiği, bu haliyle davacı cezai şart isteminin davalının mahvına sebep olmayacağını bildirmişlerdir.
Dava dışı … A.Ş ile davalı …şirketi arasında … adresinde kain gayrimenkul üzerinde kurulu bulunan akaryakıt satış ve servis istasyonunu işletmek üzere 21/10/2014 tarihinde 5 yıl süreli standart bayilik sözleşmesi akdedilmiştir.
18/06/2018 tarihinde dava dışı … A.Ş davacı …Ş ve bayi davalı … şirketi arasında yapılan devir mutabakatı ile… şirketi ile … A.Ş arasında akdedilmiş olan standart bayilik sözleşmesi, çerçeve protokol, ticari koşullar ürün alım taahhütnamesi, ariyet demirbaş belgesi gibi tüm sözleşmelerin ve taahhütnamelerin tüm ekleri ile birlikte… A.Ş ye devri kararlaştırılmıştır.
21/10/2014 tarihli ürün alım taahhütnamesi ile bayilik sözleşmesinin yürürlüğü süresince … adresinde kayıtlı gayrimenkul üzerinde kurulu akaryakıt satış ve servis istasyonunda akaryakıt satış faaliyetinde bulunmak üzere akdedilen bayilik sözleşmesi ve eki niteliğindeki anlaşmalar çerçevesinde birinci yıldan başlamak ve sözleşmelerin yürürlüğü süresince geçerli olmak üzere yıllık asgari bin beş yüz elli ton anlaşma süresince toplam yedi bin yedi yüz elli ton beyaz ürünün satın alınmasının davalı tarafından taahhüt edildiği, satın alma taahhüdünün her bir yıllık anlaşma dönemine ilişkin olarak yerine getirilmemesi durumunda anlaşma süresinin sonunda veya her bir yıllık anlaşma süresinin sonunda hesaplanacak eksik kalan miktar üzerinden ton başına 30 USD tutarının ödeme gününde uygulanmakta olan merkez bankası döviz satış kuru üzerinden hesaplanacak Türk Lirası karşılığında kar mahrumiyeti ödeneceğinin kararlaştırıldığı, söz konusu kar mahrumiyeti miktarının bayilik veren tarafından her bir yıllık anlaşma yılının hitabında veya bizzat belirleyeceği dönemde anlaşmanın ifası ile birlikte talep edebileceğinin kabul ve taahhüt edildiği, görülmüştür.
Yaptırılan bilirkişi incelemesi sonucunda davalı bayiinin ürün alım taahhütnamesinde kararlaştırılan alım taahhüdünün yerine getirmediği, sözleşme süresi boyunca 6.499,03 ton eksik ürün alımı yaptığı tespit edilmiştir.
Davacı vekili 27/01/2022 tarihli ıslah dilekçesi ile cezai şart alacağını 194.970,90-USD ‘ye çıkartarak 8.772,11-TL cari hesap alacağı ve 194.970,90- USD cezai şart alacağı talep etmiş, ıslah harcını da yatırmıştır.
Davalı tarafından imzalanan ürün alım taahhütnamesinde; “…Satın alma taahhüdünün her bir yıllık anlaşma dönemine ilişkin olarak yerine getirilmemesi durumunda anlaşma süresinin sonunda veya her bir yıllık anlaşma süresinin sonunda hesaplanacak eksik kalan miktar üzerinden ton başına 30 USD tutarı oranında kar mahrumiyeti ödeneceği ve söz konusu kar mahrumiyeti miktarının davacı tarafından her bir yıllık anlaşma döneminin hitamında veya bizzat belirleyeceği dönemlerde anlaşmanın ifası ile birlikte talep edilebileceği…” düzenleme konusu yapılmıştır. Bu düzenleme kapsamında davacı anlaşma süresinin hitamında veya kendisinin belirleyeceği bir sürede eksik kalan ürün alımından kaynaklanan cezai şartı talep etme hakkına sahip olmuştur. (Yargıtay 11 Hukuk dairesinin 2021/2139 E ve 2022/7690 Karar sayılı 02/11/2022 tarihli ilamıda bu yöndedir.) Sözleşmenin sona erme tarihine kadar davalı tarafından 6.499,03 ton eksik ürün alımı yapıldığından eksik alım nedeni ile 30 USD üzerinden yapılan hesaplama sonucunda davacının 194.970,90-USD cezai şart talep etme hakkı bulunduğu, davalının bu cezai şartı ödemesinin iktisaden mahfına sebep olmayacağı, bilirkişi raporu ile anlaşıldığından cezai şarttan tenkis yapılmasına gerek olmadığı sonucuna varılmıştır.
Davalı tarafından aynı marka iki akaryakıt istasyonuna sahip bayilerde bayi aidiyetini güçlendirmek adına bayii lehine ürün alım taahhüdünün toplu olarak değerlendirilmesinin kurumsal akaryakıt dağıtım şirketlerinin uygulamaları arasında yer aldığı savunulmuş isede yaptırılan sektörel inceleme sonucunda; bu uygulamanın genel sektörel teamül olmadığı dağıtım şirketinin kurumsal yapısı içerisinde aldığı satış pazarlama yönetim kararları doğrultusunda gerçekleştirildiği tespit edildiğinden ve davalı tarafından da her iki istasyon için ayrı ayrı verilen ürün alım taahhütnamesinin toplu olarak değerlendirilmesi gerektiğine ilişkin her hangi bir yazılı ispat vasıtası sunulmamış olduğundan davalının bu savunması üzerinde durulmamıştır.
Davacının ticari defterlerinde yapılan inceleme sonucunda; 8.722,11-TL lik kurumsal kimlik yükleme nakliye yansıtma bedeli faturasının kayıtlı olduğu, yükleme ve nakliye hizmetleri karşılığı düzenlenen fatura bedelinin 8.791-TL olduğu, davalıya yansıtılan kurumsal kimlik yükleme ve nakliye bedeli faturasının davacının defterlerinde kayıtlı olmasına rağmen davalı defterlerinde kayıtlı olmadığı, 21/10/2014 tarihli davalı tarafından imzalanan ariyet demirbaş belgesinde “… Bayilik Sözleşmesinin sona ermesi durumunda davacının malzeme ve teçhizatı iadesini talep etme hakkı…” bulunduğunun kararlaştırıldığı, davacı ile dava dışı ariyet malları teslim alan …şirketi arasında düzenlenen tutanakta ariyet malların sökülüp bayiiden teslim alındığı, söküm işleminin bayiinin kendisi tarafından yaptırıldığının yazılı olduğu, bu durumda davacı tarafından 8.722,11-TL lik nakliye yansıtma bedeli olarak düzenlenen fatura karşılığının davalıdan talep edilebileceği sonucuna varılmıştır.
Tüm dosya kapsamının ve delillerin değerlendirilmesi sonucunda davacının davalıdan 194.970,90-Usd cezai şartı talep etme hakkı bulunduğu, davacı tarafından … 26. Noterliğinin … tarihli ihtarnamesi ile 225.847,20-Usd lik cezai şart alacağının ihtarnamenin tebliğ tarihinden itibaren beş iş günü içinde ödenmesinin talep edildiği ihtarnamenin davalıya 15/04/2021 tarihinde tebliğ edildiği, 5 iş günü sonu olan 23/04/2021 tarihinde davalının temerrüte düştüğü bu tarihten itibaren 3095 sayılı yasanın 4/a maddesi uyarınca faiz işletilmesi gerektiği, davacının 8.722,11-TL lik nakliye yansıtma bedelini davalıdan talep edebileceği davacı tarafından arabuluculuk başvuru tarihinden itibaren bu bedele faiz işletilmesi istendiğinden arabuluculuk başvuru tarihi olan 20/08/2021 tarihinden itibaren işleyecek avans faizi ile davalıdan tahsil edilmesi gerektiği hüküm vermeye elverişli denetime açık bilirkişi raporları ile anlaşıldığından davanın kabulüne, 194.970,90-Usd nin 23 Nisan 2021 tarihinden itibaren 3095 sayılı yasanın 4/a maddesi uyarınca işleyecek faizi ile birlikte davalıdan tahsili ile davacıya ödenmesine, 8.722,11-TL alacağın arabuluculuk başvuru tarihi olan 20/08/2021 tarihinden itibaren işleyecek avans faizi ile davalıdan tahsiline karar vermek gerekmiş aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur.
HÜKÜM: Yukarıda açıklanan nedenlerle;
1-Davanın kabulüne, 194.970,90-Usd nin 23 Nisan 2021 tarihinden itibaren 3095 sayılı yasanın 4/a maddesi uyarınca işleyecek faizi ile birlikte davalıdan tahsili ile davacıya ödenmesine,
2-8.722,11-TL alacağın arabuluculuk başvuru tarihi olan 20/08/2021 tarihinden itibaren işleyecek avans faizi ile davalıdan tahsiline,
3-Karar tarihinde yürürlükte bulunan harçlar tarifesi gereğince hesaplanan 111.005,85-TL nispi karar ve ilam harcından, başlangıçta yatırılan 371,31-TL peşin harç ile 62.148,00-TL ıslah harcı olmak üzere toplam 62.519,31-TL mahsubu ile bakiye 48.486,54-TL nispi karar ve ilam harcının davalıdan tahsili ile hazineye gelir kaydına,
4-Davacı tarafından yatırılan 62.519,31-TL harç ile, yine davacı tarafından yapılan 3.253‬-TL yargılama giderinin davalıdan tahsili ile davacıya verilmesine,
5-Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi gereğince hesaplanan 178.002,47- TL nispi vekalet ücretinin davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
6-Davalı tarafından yapılan yargılama giderlerinin üzerinde bırakılmasına,
7-Taraflarca yatırılan gider avansından bakiye kalan kısmın karar kesinleştiğinde, taraflara iadesine,
Dair davacı vekili ile davalı vekilinin davalı şirket yetkilisi yüzüne karşı tebliğden itibaren 2 haftalık sürede HMK 341. maddesi uyarınca istinaf yolu açık olmak üzere oybirliği ile karar verildi. 16/03/2023

Başkan …
E-imzalıdır.
Üye …
E-imzalıdır.
Üye …
E-imzalıdır.
Katip …
E-imzalıdır.

K.H. 111.005,85-TL.
P.H 62.519,31-TL.
B.H 48.486,54-TL.

Yargılama gideri
Posta Gideri 853‬-TL.
Bilirkişi ücreti 2.400-TL.
Toplam : 3.253-TL