Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C.
İSTANBUL
5. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ

ESAS NO : 2021/129 Esas
KARAR NO : 2021/997

DAVA : Zayi Belgesi Verilmesi
DAVA TARİHİ : 22/02/2021
KARAR TARİHİ : 22/12/2021

Mahkememizde görülmekte olan Zayi Belgesi Verilmesi davasının yapılan açık yargılaması sonunda,
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
Davacı vekilinin mahkememize sunmuş olduğu dava dilekçesinde özetle; 2015 yılında kurulan müvekkil şirketin turizme yönelik otel, motel, bar, pansiyon, eğlence, yeme içme tesisleri, kiraya vermek, kiralamak gibi işlerin yapımı ve iştigali işiyle uğraştığını, müvekkil şirketin davaya konu belgeleri düzenli olarak saklaması için 27/02/2017 tarihinde …A.Ş ile Satış Sözleşmesi imzalandığını, müvekkil şirketin tüm kayıtlarının … tarafından sağlanan sistem üzerinden saklanarak Gelir İdaresi Başkanlığına sunulduğunu, 05/02/2021 tarihinde programda çıkan ve yaklaşık 6 günlük çaba sonrası ancak bir kısım defter ve kayıtlarını elektronik arıza sebebiyle zayi olduğunu, müvekkil program arızasının arıza meydana çıktığı 05/02/2021 tarihinde bildirildiğini, … ile müvekkil arasında işbu arıza tarihine kadar sözleşmeye aykırı olacak şekilde hiçbir hasar ve kaybolma meydana gelmediğini, belgelerin kurtarılamaz hale gelmesi sonunda veri kurtarma uzmanları tarafından müvekkil şirket kayıtlarının zayi olduğuna dair tespite yarar belge düzenlediğini, bahsi geçen programsal arızada müvekkil şirkete ait defter ve muhasebe kayıtlarının yok olduğunu, zayi olan işbu defter ve belgelerin müvekkil şirket açısından daha fazla mağduriyet ve tedirginlik yaratmaması adına 2017 yılı (01.06.2017 TARİHİNDEN İTİBAREN) Yevmiye Defteri, Kebir Defteri, Yevmiye Beratı, Kebir Beratı, Berat Raporu, GİB onaylı Kebir ve Yevmiye Beratları, 2018 yılı Yevmiye Defteri, Kebir Defteri, Yevmiye Beratı, Kebir Beratı, Berat Raporu, GİB onaylı Kebir ve Yevmiye Beratları, 2019 yılı Yevmiye Defteri, Kebir Defteri, Yevmiye Beratı, Kebir Beratı, Berat Raporu, GİB onaylı Kebir ve Yevmiye Beratları, 2020 yılı için Ocak-Şubat-Mart-Nisan-Mayıs ve Haziran aylarında ait Yevmiye Defteri, Kebir Defteri, Yevmiye Beratı, Kebir Beratı, Berat Raporu, GİB onaylı Kebir ve Yevmiye Beratları’nın zayi olduğunun tespiti ile zayi belgesi düzenlenmesine karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
… Gelir İdaresi Başkanlığına, davaya konu ticari defter ve kayıtların ikincil örneklerini bulunup bulunmadığı hususlarındaki müzekkereye yanıtı mahkememiz dosyası arasına alındığı görüldü.
… A.Ş’ye yazılan müzekkereye yanıt verildiği, müzekkere yanıtının dosya arasına alındığı görüldü.
Mahkememizce verilen 12/08/2021 tarihli ara kararı uyarınca, davacının iddia ve savunmaları, sundukları deliller, sistem kayıtları, ticari defter ve kayıtları ve dosya incelenerek ddavacının e defterlerinin muhafazası için mevzuatta öngörülen kurallara riayet edip etmediği, basiretli davranma yükümlülüğü kapsamında gerekli önlemleri alıp almadığı, 2017 yılı (01/06/2017) tarihinden itibaren yevmiye defteri, kebir defteri, yevmiye beratı, kebir beratı, berat raporu, GİB onaylı kebir ve yevmiye beratları, 2018 yılı yevmiye defteri, kebir defteri, yevmiye beratı, kebir beratı, berat raporu, GİB onaylı kebir ve yevmiye beratları, 2019 yılı yevmiye defteri, kebir defteri, yevmiye beratı, kebir beratı, berat raporu, GİB onaylı kebir ve yevmiye beratları, 2020 yılı Ocak-Şubat-Mart-Nisan-Mayıs ve Haziran aylarına ait yevmiye defteri, kebir defteri, yevmiye beratı, kebir beratı, berat raporu, GİB onaylı kebir ve yevmiye beratlarının zayi olup olmadığı, ikincil örneklerinin temin edilip edilemeyeceği, yedekleme yapılıp yapılmadığı, yedekleme alt yapısı olup olmadığı, zayi olma sebebinin ne olduğu, siber saldırı olup olmadığı, defterlerin zayi olmasında davacıya veya entegratör kuruluşa kusur yüklenip yüklenemeyeceği, VUK’da belirtilen mücbir neden halinin olup olmadığı, ikincil yedekleme yapılmamışsa sebebinin ne olduğu, davacının talep ettiği belgeler hakkında zayi belgesi verilip verilemeyeceği konusunda rapor düzenlenmek üzere bilirkişi incelemesi yaptırılmasına karar verilmiş olup, Mali Müşavir …ve Bilgisayar Mühendisi … tarafından ibraz edilen 12/11/2021 tarihli raporda özetle; ” Davacı tarafın 6102 Sayılı TTK.m.64 ve VUK.182 gereğince mecburi olan 2017-2018-2019-2020 yılı ticari defterlerinin yevmiye ve Kebir defterinin Gelir İdaresi Başkanlığı’nın 1 Sıra no.lu elektronik defter tebliği gereğince elektronik ortamda e-defter olarak tutulduğu, davacı tarafından 2017 yılı 06-12 aylarının, 2018 yılı 01-12 aylarının, 2019 yılı 01-12 aylarının, 2020 yılı 01-06 aylarının yevmiye ve kebir defterleri e-defter beratlarının sunulduğu, zayi belge talep edilen iş bu aylara ilişkin yevmiye ve kebir defterleri e-defter beratlarının yasal süresi içinde alındığı, 2. 3 SIRA NO’LU ELEKTRONİK DEFTER GENEL TEBLİĞİ İLE ((SIRA NO: 1)’NDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR TEBLİĞ RESMİ GAZETE NO:30923 RESMİ GAZETE TARİHİ:19/10/2019) E-Defter dosyaları ile bunlara ilişkin berat dosyalarının ikincil kopyalarının, gizliliği ve güvenliği sağlanacak şekilde e-Defter saklama hizmeti yönünden teknik yeterliliğe sahip ve Başkanlıktan bu hususta izin alan özel entegratörlerin bilgi işlem sistemlerinde ya da Başkanlığın bilgi işlem sistemlerinde 01.01.2020 tarihinden itibaren asgari 10 yıl süre ile muhafaza edilmesinin zorunlu olduğunun tebliğ edildiği, ilaveten bu Tebliğ kapsamında, e-Defter uygulamasına dâhil olanların, muhafaza ve ibraz ödevlerini yerine getirirken yukarıda belirtilen hususlara uygun hareket etmek zorunda olduğu, Davacı tarafından 2017-2018-2019-2020 yılına ait herhangi bir yedekleme ve kopyalama işleminin yapılmadığı, tacirin zıyaı öğrendiği tarihten itibaren on beş gün içerisinde ilgili yer yetkili mahkemesinde dava açması gerektiği, dava dilekçesi ile davacı tarafın 05.02.2021 tarihinde çıkan ve yaklaşık 6 gün süren elektronik arıza ile bir kısım defter ve kayıtlarının zayi olduğunu, Belgelerin kurtarılamaz hale gelmesi sonunda veri kurtarma uzmanları tarafından kayıtların zayi olduğuna dair tespite yarar belgenin 11.02.2021 tarihli olduğunu beyan ettiği, dosya muhteviyatında bulunan …unvanlı antetli kağıdı ile verilen 11.02.2021 tarihli rapor ile 2017-2018-2019-2020 yılı ocak, şubat, mart, nisan, mayıs, haziran ayı dönemine ait muhasebe defter ve kayıtlarına ulaşılmadığının beyan edildiği, davacı tarafın ticari işletmesinin bulunduğu yer yetkili mahkemesine, kendisine zayi belgesi verilmesi istemiyle 22.02.2021 tarihinde dava açtığı, iş bu olayın tarihi ile dava tarihine kadar geçen sürenin 15 günden az olduğu, davacı tarafından kendisine zayi belge verilmesi için zıyaı öğrendiği tarihten itibaren 15 günlük yasal süre içerisinde dava açıldığı, tacirin TTK’nın 82/7 maddesinden yararlanabilmesi için bir taraftan defterlerin korunması amacıyla gereken dikkat ve ihtimamı göstermiş bulunması, diğer taraftan da ziyaa uğramanın onun iradesi dışında meydana gelmiş olmasının zorunlu olması gerektiği, davacı şirketin e-defter ve mali kayıtlarının tutulduğu bilgisayara ait… seri numaralı diskin okuyucu manyetik kafa arızası ve depolama birimlerindeki yüzeylerde hasar nedeniyle diskteki verilere erişim yapılması ve bu verilerin Windows işletim sisteminde izlenebilmesi mümkün gözükmediği, ayrıca verilerin ikincil bir kopyası tutulmadığından diskteki verilerin tamamen kaybı söz konusu olduğu, netice olarak somut olayda diskteki donanımsal arızadan ötürü (siber saldırı kaynaklı olmayan) disk içerisindeki verilerin / kayıtların zayi olduğu, TTK’nın 82 maddesi uyarınca davacı şirketin ticari defter ve belgelerinin saklanması tüm hukuki değerlendirmeleri ve takdirinin sayın mahkemeye bırakıldığı” sonuç ve kanaatine varılmıştır.
Delillerin değerlendirilmesi ve gerekçe;
Dava; e-defterlerin zayi olduğu iddiasıyla TTK m.82/7 uyarınca zayi belgesi verilmesi istemine ilişkindir.
Bir tacirin saklamakla yükümlü olduğu belgeler, TTK’nın 82. maddesinin 1.fıkrasında;
Her tacir;
a) Ticari defterlerini, envanterleri, açılış bilançolarını, ara bilançolarını, finansal tablolarını, yıllık faaliyet raporlarını, topluluk finansal tablolarını ve yıllık faaliyet raporlarını ve bu belgelerin anlaşılabilirliğini kolaylaştıracak çalışma talimatları ile diğer organizasyon belgelerini,
b) Alınan ticari mektupları,
c) Gönderilen ticari mektupların suretlerini,
d) 64 üncü maddenin birinci fıkrasına göre yapılan kayıtların dayandığı belgeleri,
sınıflandırılmış bir şekilde saklamakla yükümlüdür.” şeklindeki düzenlemeyle hüküm altına alınmıştır. TTK’nın 82. maddesinde neler için zayi belgesi verilmesi istenebileceği tahdidi olarak gösterilmemiş, bir tacirin saklamakla yükümlü olduğu defter ve belgelerden söz edilmiştir. Yine TTK’nın 82. Maddesinin (7) numaralı fıkrasında, “Bir tacirin saklamakla yükümlü olduğu defterler ve belgeler; yangın, su baskını veya yer sarsıntısı gibi bir afet veya hırsızlık sebebiyle ve kanuni saklama süresi içinde zıyaa uğrarsa tacir zıyaı öğrendiği tarihten itibaren onbeş gün içinde ticari işletmesinin bulunduğu yer yetkili mahkemesinden kendisine bir belge verilmesini isteyebilir,” hükmü düzenlenmiştir.
Anılan yasa maddesinde zayi belgesi verilmesini gerektiren afet halleri sınırlı şekilde sayılmamış ise de zayi belgesi verilebilmesi için maddede belirtilenler gibi hallerden birinin olayda mevcut olması ve defterlerin zayi olmasında kusur ve sorumluluğunun bulunmaması, tedbirli bir tacir gibi davranmasına rağmen zayi olayına engel olamamış durumda olması gerekir. Ticari defterlerin elektronik ortamda tutulması halinde de aynı düzenleme geçerlidir.
Elektronik Defter Genel Tebliği’nin 4.4.1.e) maddesine göre e-defter dosyaları ile bunlara ilişkin berat dosyalarının ikincil kopyalarının, gizliliği ve güvenliği sağlanacak şekilde e-defter saklama hizmeti yönünden teknik yeterliliğe sahip ve Başkanlıktan bu hususta izin alan özel entegratörlerin bilgi işlem sistemlerinde ya da Başkanlığın bilgi işlem sistemlerinde 1/1/2020 tarihinden itibaren asgari 10 yıl süre ile muhafaza edilmesi zorunludur. Tebliğin 7.1. Maddesine göre ise, e-defter tutanlar, Vergi Usul Kanununda belirtilen “mücbir sebep” halleri nedeniyle e-defter veya beratlarına ait kayıtlarının bozulması, silinmesi, zarar görmesi veya işlem görememesi ve e-defter ve berat dosyalarının muhafaza edildiği e-defter saklama hizmeti veren özel entegratör kuruluşlardan veya Başkanlıktan ikincil örneklerinin temin edilemediği hallerde, söz konusu durumların öğrenilmesinden itibaren tevsik edici bilgi ve belgeleri ile birlikte 15 gün içinde ticari işletmesinin bulunduğu yetkili mahkemesine başvurarak kendisine bir zayi belgesi verilmesini istemelidir.
213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 13. Maddesinde, sahibinin iradesi dışındaki sebepler dolayısiyle defter ve vesikalarının elinden çıkmış bulunması mücbir sebepler olarak kabul edilmiştir. Ancak Vergi Usul Kanunundaki bu düzenleme vergisel yükümlülüklerle ilgili olup, TTK’nın 82/7. maddesinde ticari defterlerin sahibinin elinden rızası dışında çıkmış olması hali, zayi belgesi verilmesini gerektiren bir olay olarak sayılmamış olduğu gibi tadadi olarak sayılan bu sebeplerle de benzerlik göstermediğinden sırf ticari defterlerin sahibinin elinden rızası dışında çıkmış olmasının ticari defterlerin TTK’nın 87/2 maddesinin aradığı şartlarda zayi olduğunun kabulü mümkün değildir. Elektronik Defter Genel Tebliği’nin 7.1 maddesinde sadece Vergi Usul Kanununda belirtilen “mücbir sebep” ve ikincil örneklerin temin edilememesi halinin aranmış olması TTK’nın 82/7. Maddesindeki hususların aranmayacağı anlamına gelmez. Zira Elektronik Defter Genel Tebliği’nin 7.1 maddesindeki düzenleme TTK’nın 82/7. Maddesindeki düzenlemenin kapsamını değiştirecek nitelikte değildir. Dolayısıyla tacirin saklamakla yükümlü olduğu defterler ve belgelerin kanuni saklama süresi içinde zıyaa uğradığı iddiasına dayalı zayi belgesi verilmesi isteminde TTK’nın 82/7. koşullar aranmalıdır.
Bilgi işlem sistemlerinde muhafaza edilen elektronik defter ve beratların silinmesi, zarar görmesi, virüs bulaşması, siber saldırı v.b. nedenlerle ulaşılamaz hale gelmelerini önlemek için mükelleflerin, e-defter ve beratlarının muhafaza ve ibrazı konusunda ve ayrıca kullandıkları bilgi işlem sisteminin sağlıklı biçimde çalışabilmesi ile ilgili yeterli teknik ve güvenlik önlemlerini almaları, bu kapsamda bilgi işlem sistemlerinde yaşanabilecek sorunlar nedeniyle elektronik defter ve beratlarını farklı ortamlarda yedeklemeleri basiretli bir iş adamından beklenen bir davranış olup Elektronik Defter Genel Tebliği’ne de uygundur.
Somut olayda, sistem arızası 05/02/2021 tarihinde gerçekleşmiş, belgelerin zayi olduğu 11/02/2021 tarihli … tarafından düzenlenen raporla tespit edilmiş, işbu dava ise 22/02/2021 tarihinde açılmıştır. Öğrenme tarihi 11/02/2021 tarihi olduğundan davanın 15 günlük hak düşürücü süre içerisinde açıldığı sonucuna varılmıştır.
Dosya kapsamındaki Gelir İdaresi Başkanlığı, … A.Ş müzekkere yanıtının,… raporu, bilirkişi raporunun ve tüm bilgi ve belgelerin değerlendirilmesi sonucunda; davacı şirketin e-defter ve mali kayıtlarının tutulduğu bilgisayara ait harddisk, veri kurtarma merkezinde ön işlemden geçmesi, ayrıca diskin okuyucu manyetik kafasında arıza ve disk yüzeyinde çizikler bulunması nedenlerinden ötürü diskin artık kullanılabilir ve Windows
işletim sistemi ortamında izlenebilir durumda olmadığı, diskteki bahse konu fiziksel sorunlardan / hasarlardan ötürü disk içerisindeki kayıtlara ulaşmanın mümkün olmadığı, böylece diskte ne tür verilerin tutulduğu hususunda bir somut verinin de gözlenmediği, ayrıca verilerin ikincil bir kopyası tutulmadığından diskteki verilerin tamamen kaybı söz konusu olduğu, netice olarak somut olayda diskteki donanımsal arızadan ötürü (siber saldırı kaynaklı olmayan) disk içerisindeki verilerin / kayıtların zayi olduğu, Elektronik Defter Genel Tebliği uyarınca e defter beratlarının ikincil örneklerin tutulduğu anlaşılmakla ikincil örnekleri bulunan belgeler hakkında zayi olduğundan bahsedilemeyeceğinden ve ikincil örnekleri bulunmayan isteme konu ticari defterlerin yangın, su baskını veya yer sarsıntısı gibi bir afet veya hırsızlık sonucu yada bunlara benzer bir sebepten dolayı basiretli bir iş adamının göstereceği tüm dikkat ve özenin gösterilmesi halinde dahi önlenemeyen bir sebepten ötürü zıyaa uğradığının ispatlanamadığından, davacının basiretli bir tacir olarak e-defterlerin ve beratların korunması için gerekli güvenlik önlemlerini almadığı sonucuna varılarak davanın reddine karar verilmiştir. Nitekim İstanbul Bam 43. Hukuk Dairesinin 2021/951 E. 2021/1062 K. Sayılı ilamı da bu yöndedir.
Tüm bu açıklanan nedenlerle davanın reddine karar vermek gerekmiş ve aşağıdaki şekilde hüküm oluşturulmuştur.
H Ü K Ü M : Yukarıda açıklanan nedenlerle;
1-Davanın REDDİNE,
2-Harç peşin alındığından yeniden tahsiline yer olmadığına,
3-Davacı tarafından yapılan yargılama giderlerinin kendi üzerinde bırakılmasına,
4-Davacı tarafından yatırılan gider avansından bakiye kalan kısmın, karar kesinleştiğinde ve talep halinde davacı tarafa iadesine,
Dair; davacı tarafın yüzüne karşı, gerekçeli kararın tebliğ tarihinden itibaren iki haftalık yasal süre içerisinde, mahkememize ya da mahkememize gönderilmek üzere her hangi bir Asliye Ticaret Mahkemesine verilecek bir dilekçe ile İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi nezdinde İSTİNAF kanun yolu açık olmak üzere verilen karar, açıkça okunup usulen anlatıldı. 22/12/2021

Katip …
¸¸

Hakim …
¸¸