Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C.
İSTANBUL
5. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ

ESAS NO : 2020/21 Esas
KARAR NO : 2022/127

DAVA : Alacak (Ticari Satımdan Kaynaklanan)
DAVA TARİHİ : 09/01/2020
KARAR TARİHİ : 24/02/2022

Mahkememizde görülmekte olan Alacak (Ticari Satımdan Kaynaklanan) davasının yapılan açık yargılaması sonunda,
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
Davacı vekili sunmuş olduğu 09/01/2020 tarihli dava dilekçesinde özetle; müvekkili şirketin 5015 sayılı kanun ve ilgili mevzuat kapsamında Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’nun tanzim ettiği dağıtıcı lisansı kapsamında akaryakıt sektöründe faaliyet gösterdiğini, müvekkili şirket ile davalı arasında… adresinde bulunan akaryakıt istasyonunda … markası altında bayilik yürütebilmesi için taraflar arasında muhtelif sözleşmeler imzalanarak davalı …Tic Ltd Şti ile bayilik dikey ilişkisi kurulduğunu, bu kapsamda taraflar arasında 10.09.2012 tarihinde 5 yıl süreli akaryakıt bayilik sözleşmesi ve bayilik protokolünün akdedildiğini, davalılardan …’ın bayilik sözleşmesini ve bayilik protokolünü garantör olarak imzaladığını ,ayrıca davalıların 10/09/2012 tarihli satış taahhütnamesini imzalayarak bayilik sözleşmesi süresince asgari yıllık 500 m3 beyaz ürünü …’ten alarak satmayı taahhüt ettiğini, davalı …’ün bayilik sözleşmesini normal bitiş tarihi olan 10/09/2017 tarihinde önce tek taraflı ve haksız olarak feshettiğini, süresinden önce bayi tarafından haksız olarak sözleşmenin feshedilmesi nedeniyle bayilik protokolünün 4.maddesinde öngörülen 50.000 USD tutarındaki blok cezai şart alacaklarının doğduğunu, davalıların sözleşmenin erken feshinden kaynaklı 50.000 USD cezai şarta ilaveten asgari satış taahhüdünden kaynaklanan cezai şarttan da sorumlu olduğunu, davalı yanın müvekkili şirkete olan cezai şart borcunu ödemediğini bildirerek; fazlaya ilişkin talep ve hakları saklı kalmak kaydıyla bayilik sözleşmesinin davalı bayi tarafından süresinden önce erken fesih nedeniyle Bayilik Protokolü’nün 4.maddesinde öngörülen 50.000 USD cezai şart bedelinin sözleşmenin feshedildiği 02/03/2017 tarihinden itibaren işlemiş ve işleyecek bankların dövize uyguladıkları en yüksek ticari avans faizi ile birlikte davalılardan müşterek ve müteselsilen tahsiline, satış taahhüdünü ihlalden doğan cezai şart alacaklarının ileride arttırılmak üzere şimdilik 1.000 USD’sinin sözleşmenin feshedildiği 02/03/2017 tarihinden itibaren işlemiş ve işleyecek bankaların dövize uyguladıkları en yüksek ticari faizi ile birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsiline, yargılama gideri ve vekalet ücretinin davalılara yükletilmesine karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Davalılara usulüne uygun dava dilekçesi, tensip zaptı, duruşma gün ve saati tebliğ edilmiş olup, davalılar vekili sunmuş olduğu 19/02/2020 tarihli cevap dilekçesinde özetle; müvekkili şirketin sözleşmeyi haklı nedenle feshettiğini, bu nedenle davacı tarafın feshe dayalı cezai şart talebinin yerinde olmadığını, Taraflar arasında imzalanan protokolün 3.2.3 maddesi ile müvekkilin peşin suretle yapacağı benzin alımlarında standart koşullarda, yıllık 500 metreküpe kadar alacağı beyaz ürünlerde … beyaz ürün depo satış fiyatına % 2 oranında kar payı eklenmek suretiyle müvekkile satış yapılacağı, 500 metreküpü aşan beyaz ürünler için … beyaz ürün depo satış fiyatına % 1.5 oranında kar payı eklenmek suretiyle müvekkile satış yapılacağı hüküm altına alındığını, davacı tarafın sözleşmenin başında bu oranları uyguluyorken, süreç içerisinde sözleşme ile belirlenen iskonto oranlarını uygulamamaya başladığını, Davacı tarafın sözleşme ile kararlaştırılan iskonto oranlarını uygulamaması nedeniyle müvekkil şirket bulunduğu bölgede gerektiği gibi rekabet edemediğini ve satışların düştüğünü, tek başına davacı tarafın sözleşmeye aykırı davranmış olması, müvekkil şirketin sözleşmeyi haklı nedenlerle feshettiğinin kanıtladığını, ayrıca davacı tarafın iskontoları düzgün uygulamamış olması müvekkil şirketin neden 500 metreküp ürün satamadığını kanıtladığını, davacı yanın satış taahhüdüne dayalı cezai şart talepleri yerinde olmadığını, bizzat davacı tarafın akde aykırı davranışları nedeniyle müvekkil şirketin satış taahhüdüne uyamamasına sebep olduğunu, Davacı Tarafın Müvekkil Şirketten Yabancı Para Olarak Cezai Şart Talep Etmesinin mümkün olamayacağını, Türk parası olarak talep edebileceğini bildirirek; davanın reddine, yargılama gideri ve vekalet ücretinin davacı yana yükletilmesine karar verilmesini talep etmiştir.
Mahkememizce … Asliye Hukuk Mahkemesine talimat yazılarak davalı şirketin… yılı ticari defterlerindeki kayıtlar resen seçilecek bir mali müşavir vasıtasıyla incelenmek suretiyle bayilik sözleşmesi ve eki protokoller kapsamındaki satış taahhütnamesine uyulup uyulmadığı, davacının davalı şirketten alacaklı olup olmadığı, talep edilen cezai şart miktarının davalılarının iktisaden mahfına sebep olup olmayacağının tespit edilmesine karar verilmiş olup, ibraz edilen 01/09/2021 tarihli raporda; Dava dosyasında bulunan ve taraflarca imzalanmış bulunan Bayilik Protokolü’nün 3.1.3 maddesinde bayilik sözleşmesinin devamı süresince Yıllık şartı cezaya dayalı olarak en az 500m3/yıl … tarafından dağıtımı yapıları beyaz ürünü, Yıllık şartı cezaya dayalı olarak en az 2 ton/yıl madeni yağ ürünlerini …”’den alarak satmayı taahhüd ettiği, Madde 4 birinci parağrafda … ile BAYİ arasındaki akaryakıt bayilik sözleşmesinin, akaryakıt bayilik sözleşmesi için belirlenen süreden önce BAYİ tarafından haksız ve/veya hukuka aykırı bir sebeple ve/veya suretle fesh edilmesi halinde 50.000 USD tutarındaki parayı, …”e şartı ceza olarak nakten ve def’aten ödemeyi kabul beyan ve taahhüt ettiği” şeklinde maddelerin bulunduğu, davacı tarafından talep edilen 50.000 USD ceza şartı tutarının 27/08/2021 tarihli döviz kuru olan 8,3753 karşılığının 418.765 TL olduğu, … İnşaat Gıda San Tic Ltd Şti’nin 2020 Kurumlar Vergisi beyannamesinde bulunan bilanço verilerine göre 31/12/2020 tarihi itibariyle şirketin 1.374.279,93 TL varlığının 628.917,20 TL borcunun bulunduğu, aradaki fark tutar olan 745.362,73 TL’nin sermaye ve dağıtılmayan karlar olduğu tespit edildiği, bu sebeple talep edilen 50.000 USD cezai şartın özsermayenin %56 sını azaltacağının hesaplandığı bildirilmiştir.
Mahkememizce tarafların iddia ve savunmaları sundukları deliller, davacı şirketin ticari defter ve kayıtları ve dosya incelenerek erken fesihten kaynaklanan cezai şart ve satış taahhüdünün ihlalinden kaynaklanan cezai şart talep edilip edilmeyeceği, davacının alacağı varsa ne miktar olduğunun tespiti açısından bilirkişi incelemesi yapılmasına karar verilmiş, ibraz edilen 29/11/2021 tarihli bilirkişi raporunda; Davalı bayinin satış taahhüdü kapsamında davacı şirketen 10.09.2012 – 02.03.2017 tarihleri arasında toplam 2.235,62 m” ürün alması gerekirken, yapılan incelemelere göre 2.107,75 m (-2.107.751,00 It) Euro Dizel- Kurşunsuz Benzin aldığı, buna göre davalı bayinin 417,35 m3’lük eksik alım yaptığı ,Mahkeme tarafından taraflar arasında akdedilen bayilik sözleşmesinin davalı tarafından süresinden önce haksız olarak feshedildiğinin kabulü halinde; – Bayilik sözleşmesinin ilgili maddesi kapsamında 50.000 USD cezai şartın ve davalının 500 m3/yıl satış taahhüdü kapsamında eksik alınan ürün bilgisine yer verilen davacı … tarafından keşide edilen ihtarnameler doğrultusunda, ticari defter kayıtlarından tespit edilen yıl/dönem olarak eksik satın alınan 417,35 m3 için m3 başına 60.-USD üzerinden 25.041,12 USD cezai şartın talep edilebileceği, davacının faiz talebi ile ilgili olarak dava dosyası içerisinde kamu bankalarının uyguladıkları faiz oranlarına ait bilgi bulunmadığından faiz hesaplamasının yapılamadığı bildirilmiştir.
Davacı vekili sunmuş olduğu 09/02/2022 tarihli dilekçesi ile; satış taahhüdünü ihlalden dolayı fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla 1.000 USD üzerinden açmış oldukları davayı bilirkişi raporu doğrultusunda 25.041,12 USD ye arttırdıklarını bildirmiş, eksik harcı da yatırmıştır.
Davacı ile davalı arasında 10/09/2012 tarihinde akaryakıt bayilik sözleşmesi akdedildiği, sözleşmenin 43.maddesinde süresinin 5 yıl olarak belirlendiği, 45.maddesinde de; davacı …’ın bayinin sözleşmenin herhangi bir hükmünü kısmen veya tamamen ihlal etmesi, borç ve taahhütlerini yerine getirmemesi, sözleşme şartlarına aykırı davranması durumunda sözleşmeyi fesih hakkının bulunduğu, 47.maddesinde; bayinin sözleşme hükümlerine veya sözleşmeye ek olarak imzalanan protokol, taahhütname hükümlerine, aykırı davranışı sebebiyle sözleşmenin davacı … tarafından feshi veya davalı bayinin davacının rıza ve izni olmaksızın sözleşmeyi tek taraflı olarak feshetmesi halinde bayinin taraflar arasında kararlaştırılacak ve sözleşme eki olarak belirlenen işlemlerde kaleme alınacak olan cezai şart tutarlarını ödeyeceği, 49.maddesinde; sözleşmeyi garantör olarak imzalayan kişinin bayinin bu sözleşme ve ekleri dolayısıyla …’e olan tüm taahhütlerini yerine getireceğini, garantör sıfatıyla garanti ettiği düzenleme konusu yapılmıştır.
Davacı ile davalı bayi … Ltd Şti ve garantör diğer davalı … arasında imzalanan bayilik protokolünün 3.2.3 maddesinde; bayinin yıllık 500 m3 miktara kadar …’ten satın alacağı beyaz ürünler için … beyaz ürün depo satış fiyatına %2 oranında kar payı eklenmek suretiyle bayiye satış yapılacağı, bayinin yıllık 500 m3 miktarın üzerinde …’ten satın alacağı beyaz ürünler için … beyaz ürün depo satış fiyatına %1,5 oranında kar payı eklenmek suretiyle bayiye satış yapılacağının kararlaştırıldığı görülmüştür.
Davacı tarafından … 8.Noterliğinin …tarih, … yevmiye numaralı ihtarnamesi keşide edilerek sözleşmenin başlangıç tarihi olan 10/09/2012 – 10/09/2013 ,11/09/2013 -10/09/2014, 11/09/2014-31/08/2015 tarihleri arasında yıllık 500 m3 olan alım taahhüdüne uyulmamasından kaynaklanan eksik alıma ilişkin 15.540,00 USD cezai şartın ödenmesinin talep edildiği, yine .. 8 Noterliğinin …tarihli … yevmiye numaralı ihtarname ile 10/09/2012-10/09/2013, 11/09/2013-10/09/2014, 11/09/2014-10/09/2015 , 11/09/2015-26/08/2016 yıllarına ilişkin davalı bayinin eksik alımından kaynaklanan 28.218,00 USD’lik cezai şart tutarının ödenmesinin talep edildiği, davalı bayi tarafından … 2.Noterliğince düzenlenen … tarihli … yevmiye numaralı cevabi ihtarname ile, bölgelerinde yer alan akaryakıt istasyonları ile yapılan iskonto revizyonundan dolayı rekabet güçlerinin zayıfladığı, satışlarının sekteye uğradığı, iskonto anlaşma şartlarının düzeltilmesinin talep edildiği, ancak herhangi bir düzeltme yapılmadığı, bu sebepten dolayı sözleşmenin tek taraflı olarak feshedildiğinin bildirildiği görülmüştür.
Taraflar arasında akdedilen sözleşmenin 45.maddesinde; bayinin bu sözleşmenin herhangi bir hükmünü kısmen veya tamamen ihlal etmesi, borç ve taahhütlerini yerine getirmemesi durumunda davacının sözleşmeyi her zaman fesih hakkına sahip olduğu, düzenleme konusu yapılmış olup, davalı bayinin bayilik sözleşmesinin eki niteliğinde olan protokolün 3.3 maddesinde belirlenen satış taahhüdüne aykırı davrandığı, bu sebeple sözleşmeyi fesih hakkının bulunmadığı, sözleşmede bayiye fesih yetkisi verilmediği, bayii tarafından iskonto oranlarının değiştirilmemesi sebebiyle sözleşmenin feshedildiği savunmasının haklı bir savunma olmadığı, davalı tarafından sözleşmenin haksız surette feshedilmiş olması sebebiyle davacının bayilik sözleşmesi ve eki niteliğindeki protokolde belirlenen eksik alımdan kaynaklanan cezai şartı ve sözleşmenin haksız olarak feshedilmesinden kaynaklanan 50.000 USD’lik cezai şartı talep etme hakkının bulunduğu sonucuna varılmıştır.
Davalı bayinin asgari alım taahhüdünü ihlal ettiği, yaptırılan bilirkişi incelemesi sonucunda tespit edilmiştir. Asgari alım taahhüdü ihlal edilen dönem sonrası mal verilmeye devam olunmuş ise önceki dönem yönünden asgari alım taahhüdünün ihlaline ilişkin cezai şart istenemez. Ancak asgari alım taahhüdüne uyulmaması durumunda dönem sonu itibariyle ihtar çekilerek talepte bulunulmuş ise, asgari alım taahhüdünün yerine getirilmediği dönem için cezai şart istenebilir. Taraflar arasında akdedilen bayilik sözleşmesi 10/09/2012 başlangıç, 10/09/2017 bitiş tarihlidir. Davacı tarafından … 8.Noterliğinin … tarihli, … yevmiye numaralı ihtarnamesi ile; 10/09/2012 -10/09/2013- 11/09/2013 – 10/09/2014 dönemleri de dahil olmak üzere 11/09/2014-31/08/2015 dönemine ilişkin satış taahhüdünün ihlalinden kaynaklanan cezai şart talep edilmiş ise de; 1.yıl ve 2.yıl dönem sonlarına ilişkin alım taahhüdünün ihlalinden kaynaklanan cezai şart talep edilmeksizin davalı bayiye mal verilmeye devam edildiğinden davacı tarafından 1.yıl ve 2.yıl dönem sonlarına ilişkin eksik alımdan kaynaklı cezai şartın talep edilemeyeceği, ancak 3.yıla ilişkin cezai şartın talep edilebileceği , yine … 8.Noterliğinin… tarihli … yevmiye numaraları ihtarnamesine konu 4.yıl için satış taahhüdünün ihlalinden kaynaklanan cezai şart talep edilebileceği, 3.yıl için talep edilebilecek cezai şart miktarının 13.927,48 USD, 4.yıl için talep edilebilecek cezai şart miktarının 8.312,58 USD olduğu, davacının toplam 21.240,06 USD’lik cezai şart talebinde bulunabileceği sonucuna varılmıştır.
Sözleşmenin 47.maddesinde; davacı şirketin izni olmaksızın sözleşmenin tek taraflı olarak feshi halinde taraflar arasında akdedilen protokolde belirlenmiş olan 50.000 USD tutarındaki cezai şartın bayii ve veya garantör tarafından davacıya cezai şart olarak nakden ve defaten ödeneceği kararlaştırılmış olup, sözleşme davalı bayi tarafından haksız şekilde feshedildiğinden davacı bayilik sözleşmesinin 47.maddesi ve satış protokolünün 4.maddesi uyarınca 50.000 USD’lik cezai şartı talep etme hakkına sahiptir.
Davalı bayinin ticari defter ve kayıtlarında yapılan inceleme sonucunda; bilanço verilerine göre bu cezai şartı ödemesi durumunda öz sermayesinin %56 oranında azalacağı, bu durumun da iktisaden zayıflamasına sebep olacağı, 6102 sayılı TTK’nun 22. Maddesine göre tacir sıfatına haiz bir borçlu fahiş olduğu iddiasıyla cezai şarttan indirim yapılmasını mahkemeden isteyemez ise de; kararlaştırılan cezai şart miktarının borçlunun ekonomik yönden mahvına sebebiyet verecek derecede yüksek olduğunun belirlenmesi halinde hakimin uygun bir miktarda indirimde bulunabileceği yargıtay kararları ile kabul edildiğinden 50.000 USD’lik cezai şarttan 1/2 oranında tenkis yapılmasına karar vermek gerekmiştir.
Tüm dosya kapsamı ve delillerin değerlendirilmesi sonucunda; davalı bayi tarafından sözleşmenin haksız surette feshedildiği, davalı … tarafından bayinin tüm borçlarına garantör olunduğu, sözleşmenin haksız surette feshedilmesinden kaynaklı olarak davacının 50.000 USD lik cezai şartı talep edebileceği, bu miktar cezai şartın davalıların ikdisaden mahfına sebep olacağından 1/2 oranında tenkis yapılması gerektiği, davalı bayinin asgari alım taahüdüne uymamasından kaynaklı olarak talep edebileceği cezai şart miktarının 21.240,06 USD olduğu, davacı tarafından BK.101 maddesi uyarınca davadan önce davalıların temerrüde düşürülmediği, bu sebeple dava tarihinden itibaren faiz talep edilebileceği hüküm vermeye elverişli denetime açık bilirkişi raporu ile anlaşıldığından; davanın kısmen kabulüne, 25.000,00 USD cezai şart ve alım taahhütüne uyulmamasından kaynaklanan 21.240,06 USD Cezai şartın davanın açıldığı tarihten itibaren 3095 sayılı yasanın 4-a maddesi uyarınca işleyecek faizi ile davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsiline, fazlaya ilişkin istemlerin reddine karar vermek gerekmiş ve aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur.
HÜKÜM: Yukarıda açıklanan nedenlerle;
1-Davanın kısmen kabulüne, 25.000,00 USD cezai şart ve alım taahhütüne uyulmamasından kaynaklanan 21.240,06 USD Cezai şartın davanın açıldığı tarihten itibaren 3095 sayılı yasanın 4-a maddesi uyarınca işleyecek faizi ile davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsiline, fazlaya ilişkin istemlerin reddine,
2-Karar tarihinde yürürlükte bulunan harçlar tarifesi gereğince hesaplanan 28.713,75 TL nispi karar ve ilam harcından başlangıçta yatırılan 5.197,95 TL harç ile 5.558,70 TL ıslah harcının toplamı 10.756,65 TL peşin harçtan mahsubu ile bakiye 17.957,10 TL harcın davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsili ile hazineye gelir kaydına,
3-Davacı tarafından yatırılan 10.756,65 TL harç ile, yine davacı tarafından yapılan 4.543,08 TL yargılama giderinin, davanın kabul edilen kısma tekabül eden 4.270,49 TL sinin davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsili ile davacıya verilmesine, bakiye kısmın davacı üzerinde bırakılmasına,
4-Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesince davanın kabul edilen kısmı üzerinden hesaplanan 37.874,14 TL nispi vekalet ücretinin davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsili ile davacıya ödenmesine,
5-Davalılar kendisini vekil ile temsil ettirdiğinden tenkise uğramayan davanın reddedilen kısmı üzerinden hesaplanan vekalet ücreti Avukatlık kanunun 13.maddesi uyarınca maktu vekalet ücretinden az olamayacağı gibi reddedilen kısmı da geçemeyeceğinden 5.100,00 TL vekalet ücretinin davacıdan alınarak davalılara verilmesine,
6-Taraflarca yatırılan gider avansından bakiye kalan kısmın, talep halinde ve karar kesinleştiğinde taraflara iadesine,
Dair davacı vekili ile davalı vekilinin yüzüne karşı tebliğden itibaren 2 haftalık sürede HMK 341. maddesi uyarınca istinaf yolu açık olmak üzere oybirliği ile karar verildi. 24/02/2022

Başkan … Üye … Üye … Katip …
E-imzalıdır. E-imzalıdır. E-imzalıdır. E-imzalıdır.

HARÇ BEYANI
K.H: 28.713,75 TL
P.H: 10.756,65 TL
B.H: 17.957,10 TL

DAVACI YARGILAMA GİDERİ
BİLİRKİŞİ ÜCRETİ: 3.600,00 TL
POSTA GİDERİ : 943,08 TL
TOPLAM: 4.543,08 TL

Bu belge 5070 sayılı kanun kapsamında elektronik imza ile imzalanmıştır.