Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C.
İSTANBUL
5. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ

ESAS NO : 2017/936 Esas
KARAR NO : 2022/132

DAVA : İtirazın İptali (Hizmet Sözleşmesinden Kaynaklanan), Menfi Tespit (Taşınır Kira Sözleşmesinden Kaynaklanan)
DAVA TARİHİ : 20/10/2017
KARAR TARİHİ : 28/02/2022

Mahkememizde görülmekte olan İtirazın İptali (Hizmet Sözleşmesinden Kaynaklanan), Menfi Tespit (Taşınır Kira Sözleşmesinden Kaynaklanan) davasının yapılan açık yargılaması sonunda,
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
Davacı vekili tarafından verilen 20/10/2017 tarihli dava dilekçeside; Müvekkili şirketin, davalı borçlulara karşı … 27. İcra Müdürlüğü’nün … sayılı dosyasıyla, aralarında akdettikleri ana sözleşmeler ve çeşitli ek sözleşmelerin müvekkilince haklı nedenle feshi sebebiyle, sözleşmede kararlaştırılan cezai şartın ve konsinye bırakılan makine bedellerinin tahsiline yönelik ilamsız icra takibi başlattığını, davalı borçlu şirketlerin, haksız ve kötü niyetle yetkiye, borca ve tüm fer’ ilerine itiraz ettiğini, taraflar arasındaki 20.11.2012 tarihli ana sözleşmenin 13H maddesinde “Taraflar sözleşmeden veya işbu sözleşmeye ilişkin doğabilecek herhangi bir uyuşmazlığın halinde İstanbul Mahkemeleri İcra müdürlüklerinin münhasıran yetkili olduğu hususunda mutabık olmuşlardır” dendiğini, sözleşmenin tüm taraflarının tacir olduğunun belirtildiği, Davalı şirketlerin aynı kişilerce farklı unvanlarla kurulmuş şirketler olduğunu, müvekkilinin, davalı şirketlerden… San. Ltd. Şti. ile 20.11.2012 tarihinde, davalılardan …Ltd. Şti ile de 01.02.2012 tarihinde ana sözleşmenin imzalandığını, bu ana sözleşmelerin 11.02.2014 tarihli ek sözleşme ile adı geçen tüm şirketler açısından hükümleri geçerli olmak üzere birleştirildiğini, yapılan sözleşmelerle, davalı şirketlerin tesislerinde temizlik faaliyetlerinde kullanılmak üzere, sözleşmelerde belirlenen ürünlerin münhasıran davacı müvekkili … Ltd. Şti.’den satın alınması ve bu ürünleri üçüncü kişilere satılamayacağının kararlaştırıldığını, ayrıca sözleşmede kararlaştırılan sürede davalı şirketlerin toplam 372.288 Euro tutarında ürün alımını taahhüt ettiklerini, müvekkiljnin yapılan bu ürün alım anlaşması karşılığında, davalının tesislerinde kullanılmak üzere sözleşmelerde belirtilen makineleri konsinye olarak verdiğini, alınacak ürünler içinde çeşitli oranlarda iskonto uygulandığını, yapılan sözleşme gereğince müvekkilinin tüm yükümlülüklerini yerine getirdiğini ancak davalıların almayı taahhüt ettiği ürünlerin yarısını bile almadığını, aldıkları malların bedelini de sözleşmede belirtilen vadelerde ödemeyip, ödemeleri geciktirdiğini, ayrıca davalıların sözleşmeye aykırı olarak başka firmalardan mal alımı yaptığının tespit edildiğinin, tüm bu durumlar üzerine davalı borçlulara taahhüt ve yükümlülüklerini yerine getirmesi ve başka firmalardan da mal alınmamasını aksi halde sözleşmenin haklı nedenle feshedileceğinin ihtar edildiği, davalı şirketlerce ihtarnamelere cevap verildiğini, mezkur cevapta; bahsedilen durumların davalılarca kabul edildiğini, ürün alımında zorlandıklarını ifade ettiklerini, gelinen noktada müvekkilinin sözleşmenin 10. Maddesi gereği haklı olarak feshetmesi ve sözleşme gereğince tanınan hakları talep etmekten başka çaresi kalmadığını belirttiğini, izah olunan nedenlerle davalı borçluların itirazının iptalini ve takibin devamını, haksız ve kötü niyetli itiraz nedeniyle davalılar aleyhine %20’den aşağı olmamak üzere icra inkar tazminatı hükmedilmesini, yargılama giderleri ve vekalet ücretinin davalılara yükletilmesine karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Davalılara usulüne uygun dava dilekçesi, tensip zaptı tebliğ edilmiş, davalılar vekili vermiş olduğu cevap dilekçesinde; Bahse konu sözleşmenin her iki tarafa da bir takım edimler yüklendiğini, davacının tüm yükümlülüklerini yerine getirmeksizin müvekkilden bunu beklemesinin iyiniyetle ve hakkaniyetle bağdaşmadığını, müvekkillerden … Ltd. Şti. ile davacı şirket arasında 20.11.2012 tarihli sözleşme imzalandığını, sözleşme kapsamında (…San. Ltd. Şti. ve …Tic. Ltd. Şti. Müvekkillerinin sözleşmenin ekinde belirtilen Winterhalter markalı ürünleri davacıdan satın alacağını, sözleşmenin süresini düzenleyen 4. Maddede ; Sözleşmenin başlangıç tarihinden itibaren başlayarak birinci yıl için 30.000 Euro, ikinci yıl için 30.000 Euro, Üçüncü yıl için 30.000 Euro, Dördüncü yıl için 30.000 Euro, Beşinci yıl için 40.000 Euro tutarında ürün alımı gerçekleştirileceği ve sözleşmenin 5 yılın sonunda kendiliğinden biteceğinin karara bağlandığını, 20.11.2012 tarihli sözleşmenin eki niteliğinde taraflar arasında akdedilen 11.02.2014 tarihli ek sözleşme, her Üç müvekkili açısından sözleşmelerin birleştirilmesine ilişkin bir ek sözleşme olduğunu, 17.3.2015 tarihli sözleşme ile 20.11.2012 tarihli sözleşmenin alım kotasının artırıldığını, Tüm bu değişiklikler yapılırken müvekkiline şirketin taleplerinin dikkate alınmadığını, sözleşmenin 5.A.B maddesi gereği yapılması gereken değişikliklerin yapılmadığını, davacının kendi edimlerini yerine getirmemesi rağmen müvekkilinin edimlerini yerine getirmediğinden bahisle sözleşmeyi haklı Fesih ettiğini iddia ettiğini, sözleşmenin haksız fesih sözleşme kapsamında aldıkları ürünlerin tesliminde dahi sorun yaşadıklarını, defalarca teknik servis istenmesine rağmen gönderilmediğini, bu durumun işlerin aksamasına neden olduğunu, iyiniyetli sözleşmeyi devam ettirmekte olduklarını, davacının belirttiği miktarlardan çok daha fazla alım gerçekleştirildiğini, davacının sözleşme hükümlerinin kendi lehine olmasından bahisle cezai şart ve diğer hükümleri güvenerek ticari güveni zedeleyecek davranışlarda bulunduğunu, sözleşmenin devamlılığı konusunda uzlaşmacı bir tavır sergilemediğini, Euro artışı ve ticari hayatındaki olumsuzluklar nedeniyle aksamalar olduğunu, defalarca kendileri açısından devam etmenin zor olduğunu, söyleyerek iyileştirme talep ettiklerini, başka firmalardan mal alımı yapıldığı iddiasının gerçek dışı olduğunu, sözleşme hükümlerinin hakkaniyetle bağdaşmadığını, davacının kötü niyetle hareket ettiğini bildirerek, davanın reddini, %20 kötü niyet tazminatına hükmedilmesini, yargılama ve masraflarının davacıya yüklenmesini talep etmiştir.
… 27. İcra Müdürlüğünün… Esas sayılı takip dosyası getirilmiş, yapılan incelemesinde; Davacı tarafından davalılar aleyhine toplam 115.452,71-Euro üzerinden ilamsız icra takibinin yapıldığı ,davalının yasal süresi içinde ödeme emrine itiraz ettiği takibin durduğu görülmüştür.
Davalılar tarafından İcra Dairesinin yetkisine itiraz edilmiş ise de taraflar arasında akdedilen 20/11/2012 tarihli 13/h maddesinde; İhtilaf halinde İstanbul Mahkemeleri ve İcra daireleri yetkili kılınmış olduğundan davalıların icra dairesinin yetkisine yapmış oldukları itirazın reddine karar verilerek açık yargılamaya devam olunmuştur.
Mahkememizin 12/04/2018 tarihli celsesinde; “Tarafların iddia ve savunmaları, sundukları deliller, ticari defter ve kayıtları ve dosya incelenerek davacının davalıdan takip tarihi itibari ile dava dilekçesinde belirtilen talepleri konusunda alacaklı olup olmadığı varsa miktarının nelerden ibaret ve ne kadar olduğu konusunda rapor alınmak üzere bilirkişi vasıtasıyla inceleme yapılmasına karar verilmiş olup, ibraz edilen 27/09/2018 tarihli raporda: sonuç olarak cezai şartın Sarece için iktisaden mahvına sebebiyet verme ihtimali bulunduğu, Resspa firması için ise iktisaden mahvına sebebiyet vereceği değerlendirmesi yapılamamakla birlikte 2016 ve 2017 karlılık düzeyleri kapsamında tenkisi hususunda takdirin Mahkemeye ait olacağını, Cezai şart 50.000 Euro ve iade edilmeyen konsinyeler için 65.452,71- Euro tutarların talep edildiği hesaben ve sözleşme kapsamında söz konusu tutarları belirlenmiş olup, davalının sözleşme süresinin bitmesine birkaç ay kala ve 4/a maddesi uyarınca sözleşmenin uzatılmayacağına karar verildiği, geçmişe dönük davacı iddiasının para temini amacının taşıdığı ve ek sözleşmelerin süreyi arttırmazken kotayı arttırmış olduğu hususunda bildirilenlerin takdirinin Mahkemeye ait olacağını bildirmiştir.
Mahkememizin 14/03/2019 tarihli celsesinde ” … Defterdarlığında bulunan Ticari Defter ve kayıtları üzerinde inceleme yapılabilmesi için … Asliye Ticaret Mahkemesine talimat yazılmasına, mahkemece resen seçilecek bir mali müşavir marifeti ile defterler üzerinde inceleme yapılarak taraflar arasında akdedilmiş olan sözleşme kapsamında ürün kotasının doldurulup doldurulmadığı, davalı şirketin sözleşme kapsamında ne kadar ürün aldığı, davacının davalıdan herhangi bir alacağının olup olmadığı, varsa miktarının ve davacının faturalarının davalı şirketin ticari defterlerinde kayıtlı olup olmadığının tespitinin yapılmasına karar verilmiş olmakla; talimat mahkemesinden mahkememize ibraz edilen bilirkişi raporunda; Mahkememizde görülen dava ile ilgili olarak 25 Ekim 2019 Cuma günü … Valiliği kampüsünde bulunan … Defterdarlığı’nı ziyaret ettiğini, davalılardan …. Ltd.ŞTİ’nin 2012/2013/2015 yıllarına ait yevmiye, defteri kebir ve envanter defterlerini bilirkişilik görevi gereği şifaen talep ettiğini, Defterdarlık yetkilileri defterlerin varlığı ile ilgili olarak depolarda arama yapılması gerektiğini tarafına bu aramadan sonra bilgilendirme yapılacağını belirttiklerini, ancak makul süre içinde dönüş yapılmayınca 06 Kasım 2019 günü bu sefer yazılı dilekçe ile başvurduğunu, 08 Kasım 2019 günü …Valiliği Defterdarlık KHK İşlemleri İl Bürosu tarafından verilen cevapla davalıya ait defterlerin büro uhdesinde bulunmadığı yönünde bilgi verildiğini, Üç defa fiilen ziyaret etmek durumunda kaldığı inceleme yerinde bulunmayan, davalılardan …Tic. Ltd.ŞTİ’ne ait ticari defterler üzerinde bilirkişilik görevini ifa edilemediğini bildirmiştir.
Mahkememizce 09/12/2019 tarihli talimat yazımız doğrultusunda; İncelenmesi gerekli olan defterlerin davalı … San. Ltd. Şti.’nin şirketinde olduğu bildirildiğinden, … Asliye Ticaret Mahkemesine talimat yazılarak resen seçilecek bir mali müşavir marifeti ile ticari defterler üzerinde inceleme yapılarak taraflar arasında akdedilmiş olan sözleşme kapsamında ürün kotasının doldurulup doldurulmadığı, davalı şirketin sözleşme kapsamında ne kadar ürün aldığı, davacının davalıdan herhangi bir alacağının olup olmadığı, varsa miktarının ve davacının faturalarının davalı şirketin ticari defterlerinde kayıtlı olmadığının tespitinin istenilmesine, karar verilmiş olup, bilirkişi tarafından ibraz edilen raporda; Önceki bilirkişi raporunda tespit edilen bilgilerle birlikte, tarafınca yapılan incelemeler sonucunda tespit edilen bilgiler birleştirildiğinde, davacı … ile davalılar …Gıda LTd.Şti’leri arasında 20.11.2012 tarihinde imza edilen alım taahhütlü ana sözleşme ve bu sözleşmeye bağlı ek sözleşmeler kapsamında üç davalı firmanın toplam 166.017,79 Euro değerinde alım yaptığı, sözleşmelerde imza altına alınmış 372.288 EURO’luk toplam alım taahhüdünün karşılanmadığı belirlenmiştir. Sözleşme kapsamında yer alan cezai şartlara göre, toplam alım taahüdünün karşılanmaması durumunda 50.000 Euro cezai şart, 65.452,71 iskontolu konsinye makine bedelleri şartlarından oluşan toplam 115.452,71 Euro’luk cezai şart toplamının davacı firmalar tarafından yerine getirilmesi hususundaki takdirin Mahkemeye ait olduğunu bildirmiştir.
Davacı … ile davalı … arasında akdedilen 01/08/2012 tarihli 5 yıl süreli protokol ile temizlik işlemlerinde kullanılmak üzere …Ltd. Şirketine ait ürünlerin satın alınması ve kullanılmasının düzenlendiği, ürün alımı karşılığında … Şirketinin … tesislerinde kullanılmak üzere bir adet Biotin, iki adet tezgahlı bulaşık makinası, bir adet tezgah üstü fırın olmak üzere toplam 25.800 Euro değerinde 3 adet bulaşık makinası ve bir adet fırının konsiye olarak verileceği, sözleşme süresince yapılacak alım toplamının 175.000,00TL + KDV tutarına ulaşması durumunda konsiye olarak verilen promosyon ürünlerinin mülkiyetinin alıcıya geçeceği, protokolün … Tarafından veya alıcı tarafından haklı veya haksız herhangi bir nedenle süresi sonunda veya 175.000,00-+ kdv ciroya ulaşılmadan sona ermesi durumunda alıcıya konsiye olarak verilmiş olan bulaşık makinaları ve fırının sağlam ve kullanılır halde … e 15 gün içinde teslim edileceği, bulaşık makinaları ve fırının sağlam ve kullanılabilir halde 15 gün içinde teslim edilememesi durumunda konsiye olarak teslim edilen bulaşık makinalarının güncel fiyat listesi değeri üzerinden %35 oranında iskonto uygulanarak cezai şart ödeneceğinin kararlaştırıldığı, 20/11/2012 tarihinde davacı … Tic. Ltd şirketi … Ltd. Şirketi ve … Ltd arasında imzalanan sözleşmenin 4/a maddesinde sözleşmenin başlangıç tarihi itibariyle 1. Yıl için 30.000 Euro, 2. Yıl için 30.000 Euro, 3. Yıl için 30.000 Euro, 4. Yıl için 30.000 Euro, 5. Yıl için 40.000 Euro olmak üzere toplam 160.000 euro tutarında ürün alınacağı, alıcıların sözleşmedeki taahhütleri doğrultusunda toplam ürün tutarına ulaşması halinde sözleşmenin kendiliğinden uzayacağı, 4/b maddesinde alıcıların ürün alma , miktar ve sürelerine ilişkin taahhütlerine uymaması halinde alıcılara ihtarname çekileceği, ihtarnamenin alıcılara ulaşmasından itibaren 15 gün içinde tonaj taahhüdüne ilişkin aykırılıkların giderilmemesi durumunda…’ ün sözleşmeyi tek taraflı olarak haklı nedenle fesih hakkına salip olduğu, 6/a maddesinde … tarafından alıcılara bir adet GS 501 giyotin tipi Bulaşık yıkama makinası, 2 adet Gs 302 model tezgah altı bulaşık yıkama makinası, bir adet … model tezgah altı bulaşık yıkama makinası, 1 adet … model Tezgah altı bulaşık yıkama makinası, 1 adet …model giotin tipi bulaşık makinası, 1 adet tolkar … 15 tam otomatik çamaşır yıkama makinası, 1 adet tolkar kurutmalı silindir ütü makinasının promosyon olarak hizmet bedeli faturası karşılığında alıcılara verileceği, 10/a Maddesinde alıcıların sözleşme yükümlülüklerini kısmen veya hiç yerine getirmemesi durumunda davacı … ün alıcılara ihtarname çekmek ile yükümlü olduğunu, ihtarname tebliğine rağmen 15 gün içinde yükümlülükler yerine getirilmezse başka bir ihtara gerek kalmaksızın … ün sözleşmeyi feshedebileceği, 10/b maddesinde sözleşmenin … tarafından haklı nedenle feshedilmesi durumunda promosyon bedeli … e fatura edilmiş olsa dahi … ün promosyon bedelleri karşılığı 50.000 Euro meblağı sözleşmenin yürürlükte kaldığı süre içinde gerçekleşen alım miktarı dikkate alınmaksızın alıcılardan cezai şart olarak talep edebileceği, 10 /f maddesinde de sözleşmenin davacı … tarafından veya davalı alıcılar tarafından haklı veya haksız herhangi bir nedenle sözleşmenin sona ermesi durumunda davacı alıcılara konsiye olarak verilmiş bulunan bulaşık makinalarının sağlam ve kullanılır halde davacıya 15 gün içerisinde teslim edileceği 15 gün içinde teslimin sağlanamaması durumunda bulaşık makinalarının güncel liste üzerinden %35 iskontolu bedelinin ödenerek mülkiyetinin alıcılara geçeceğinin düzenleme konusu yapıldığı, 11/02/2014 tarihli ek sözleşme ile davacı … ile davalılardan …arasında akdedilmiş 01/08/2012 tarihli ana sözleşme ve … Ltd. Şirketi ile … Ltd şirketi arasında akdedilmiş 20/11/2012 tarihli ana sözleşmelerin birleştirilmesine ilişkin protokol düzenlendiği, bu protokolün 3. Maddesi ile alıcıların 01/08/2012 tarihli anlaşma da belirlenen 175.000+ KDV olan alım hedefine karşılık 10.851-TL+ KDV lik alım yaptığı, bakiye 156.849-TL+KDV tutarına karşılık 52.283 Euro + KDV lik tutarın 20/11/2012 tarihli ana sözleşmenin kotasına eklenmesi sureti ile 20/11/2012 tarihinden başlayarak alım hedefinin 5 yıl için 212.283 Euro +KDV ye çıkartıldığı, davacı ve davalı… Ltd şirketi , … Ltd şirketi ve … Ltd şirketi arasında 27/03/2015 tarihinde imzalanan ek protokolün 4. Maddesi ile taraflar arasında imzalanan ana sözleşmedeki 212.283 Euroluk alım kotasının 372.288Euroya çıkartıldığı, toplam değeri 81.000 Euro 16 adet bulaşık makinasının da konsiye olarak davalı alıcılara verileceğinin kararlaştırıldığı görülmüştür.
Davacı … Ltd şirketi tarafından … 13 Noterliğinin … tarih … yevmiye nolu ihtarnamesi çekilerek davalıların alım taahhüdüne uymadıkları sözleşme ve ek sözleşmelere göre 372.288 Euro +KDV tutarında alım yapılması gerekirken 157.889,24 Euroluk alım yapıldığı 15 gün içerisinde kotanın doldurulması gerektiği, gerekli alımın yapılmaması durumunda sözleşmenin haklı nedenle fesh edileceğinin davalılara bildirildiği, … 13 Noterliğinin … yevmiye nolu .. tarihli ihtarnamesi ile de alım taahhüdüne uyulmaması sebebi ile sözleşme ve ek sözleşmelerin haklı nedenle fesh edildiği, sözleşmenin feshi nedeni ile konsiye bırakılan malların 3 gün içerisinde iade edilmesinin talep edildiği, davalı … tarafından çekilen …26. Noterliğinin… tarih … yevmiye nolu cevabi ihtarnamesi ile sözleşmesel yükümlülüklerin yerine getirilmesi için çaba sarf edildiğini, ancak yeterince iş yapılamadığını, Euronun hızlı artışı nedeni ile ürün alımının azaldığını, sözleşme ve ek protokollerin revize edilmesi taleplerinin görmezden gelindiğini, başka firmalardan ürün alımında bulunulmadığını bildirdiği görülmüştür.
Davacı tarafından taraflar arasında akdedilen sözleşme ve protokollerin haklı nedenle feshi nedeni ile 20/11/2012 tarihli sözleşmenin 10/b maddesi uyarınca promosyon ve konsiye makinalar karşılığı 50.000 Euro cezai şart ve 10/f maddesi uyarınca da konsiye olarak verilmiş makinaların teslim edilmemesi dolayısıyla güncel değerleri üzerinden %35 iskonto yapılarak bulunacak bedelinin tahsili talep edilmektedir.
Tarafların ticari defterlerinde yaptırılan inceleme sonucunda; davalıların sözleşme ve ek sözleşmelerde belirlenen alım taahhütlerine uymadıkları tespit edildiğinden davacı tarafından sözleşmenin feshedilmesinin haklı nedene dayanmaktadır. Sözleşmenin haklı nedenle feshedilmesi dolayısıyla davacının sözleşmenin 10/b maddesinde belirlenen promosyon ve konsiye makinaların kullanım bedeli karşılığı 50.000 Euro cezai şartı talep edip edemeyeceği uyuşmazlık konusunun oluşturmaktadır.
20/11/2012 tarihli sözleşme akdedildikten sonra davalıların bu sözleşmede belirlenen alım taahhüdüne ulaşamadıkları, taraflarca kabul edilerek 11/02/2014 tarihli ek sözleşme imzalanarak alım taahhüdünün arttırılmış, yine 27/03/2015 tarihli ek sözleşme ile davalıların eksik alım yapmasına rağmen alım kotasının arttırılmış, davalılar tarafından sözleşme ve ek sözleşmelerde belirlenen yıl bazındaki ürün alım taahhüdüne uyulmamış, davacı tarafından alım taahhüdüne uyulmaması sebebi ile her yıl için davalılara eksik alım sebebi ile sözleşmeden kaynaklanan haklarının saklı tutulduğu ve eksik alımdan kaynaklanan cezai şartın talep edebileceğine ilişkin herhangi bir ihtar gönderilmemiştir.
Cezai şart, borçlunun alacaklıya karşı mevcut bir borcu hiç veya gereği gibi ifa etmemesi halinde ödemeyi vaad ettiği, hukuki işlem ile belirlenmiş ekonomik değeri olan bir edimdir. Cezai şartın amacı, borçluyu borca uygun davranmaya sevketmektir. Cezai şart, asıl alacağı kuvvetlendirme amacı güder. Bu bakımdan cezai şart, kuvvetlendirilecek asıl borcun mevcut olmasını gerektirir. Asıl borç yoksa cezai şart da söz konusu olamaz. Bu niteliği itibariyle cezai şart asıl borca bağlı fer’i bir borçtur. Asıl borç, mevcut ve geçerli ise, cezai şart da borç doğurur. Asıl borç sona ermiş ya da geçersiz doğmuşsa, cezai şart bağımsız bir borç oluşturamaz. Cezai şart, asıl borcun bağlı olduğu şekle tabidir. Asıl borç bir geçerlilik şekline bağlanmışsa, cezai şartın borç doğurabilmesi aynı şekilde kararlaştırılmış bulunmasına bağlıdır. Ancak, geçerlilik şekline bağlı olan bir sözleşme bu şekle uygun olarak yapılmadığı halde, şekle aykırılığı ileri sürmenin dürüstlük kurallarıyla bağdaşmaması nedeniyle dinlenmediği hallerde, sözleşme geçerli sayıldığından, onun fer’i nitelikte olan cezai şart da geçerli sayılacaktır. Cezai şartın fer’ilik niteliği asıl borca bağlı olduğu sürece devam eder. Başka bir anlatımla cezai şartın fer’iliği, muaccel olduğu ana kadar devam eder. Borçlu borca aykırı davrandığında cezai şart muaccel hale geldiğinden artık fer’i değil, asli (bağımsız) bir alacak niteliğini kazanır. Cezai şart, sağlararası hukuki işlemlerde ve özellikle sonuçlarını hayatta doğuran sözleşmelerde kararlaştırılır. 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun “Ceza Koşulu” başlığı altında üç çeşit ceza koşulu düzenlenmiştir. Bunlar öğretide ortaya atılan kavramlara göre seçimlik ceza koşulu (TBK. md. 179/I), ifaya eklenen ceza koşulu (TBK md. 179/II) ve ifayı engelleyen ceza koşulu (dönme cezası) (TBK md. 179/III) dur.
Dava konusu olan taraflar arasındaki ana sözleşme ve ek sözleşmelerde “yıllık asgari alım taahhüdü”ne uymama halinde öngörülen cezai şart hükümleri TBK’nun 179/II. maddesindeki ifaya ekli cezai şart niteliğindedir. TBK’nun 179/II maddesine göre; “ceza borcun belirlenen zaman veya yerde ifa edilmemesi durumu için kararlaştırılmışsa alacaklı, hakkından açıkca feragat etmiş veya ifayı çekincesiz olarak kabul etmiş olmadıkça, asıl borçla birlikte cezanın ifasını da isteyebilir. Yasa hükmünden de açıkça anlaşılacağı gibi, ifaya eklenen ceza koşulunda, şart gerçekleştiği takdirde alacaklı, hem ifayı hem de cezayı talep edebilecektir. TBK, “borcun belirlenen zamanda veya yerde ifa edilmemesi” hali için kararlaştırılmış ceza koşulunun, ifaya eklenen ceza koşulu niteliğinde olacağına dair bir karine koymuştur. Bu iki olasılık dışında kalacak eksik ifa hallerinde TBK’nun 179/II. md. değil, 179/I. md. hükmü uygulanacaktır. Zira, Kanun, 179. maddenin ikinci fıkrasında bütün eksik ifa hallerini değil, bunlardan sadece zaman veya yer itibariyle aykırılık teşkil edenlerin ifaya eklenen ceza koşulu olduğunu kabul etmiştir. TBK’nun 179/II. md. hükmü emredici yapıda olmayıp düzenleyici nitelikte olduğundan taraflar, yukarıda belirtilen iki hal dışında kalan eksik ifalarla, bütün ifa etmeme hallerinde de ifa ile birlikte cezai şartın istenebileceğini kararlaştırabilirler. TBK.’nun 179/II. maddesine göre, iki halde alacaklı, ceza koşulunu isteyemez. Eğer alacaklı, ceza koşulunu isteme hakkından açıkça vazgeçmişse artık bu yönde bir talepte bulunamaz. Diğer yandan alacaklı, çekince koymadan ifayı kabul etmiş veya sözleşmeden doğan edimlerini ifa etmeye devam etmişse bu takdirde de ceza koşulunu isteyemez.
Somut olayda; ana sözleşme ve ek sözleşmelerde davalı alıcıların yıllık asgari ürün alımı taahhüdü bulunmasına rağmen yıllar itibariyle bu taahhüde uyulmamış olduğundan davacının TBK’nun 179/II. md. uyarınca hem ifayı hem de ceza koşulunu talep edebilmesi için takip eden yılda henüz alıcılara mal vermeden önce ceza koşulu ile ilgili “çekince” (ihtirazi kayıt) bildirmesi ya da bu konuda davalılara noterden bir ihtarname göndermesi gerekmektedir. Çekince için bir şekil şartı getirilmemiştir. Tedarikçi, taahhüde aykırı davranılmış olan yılı takip eden yeni yıldaki ilk fatura ve irsaliyeye koyacağı bir açıklama (şerh) ile bu koşulu yerine getirebilir. Bu şekilde bir çekince (ihtirazi kayıt) konulduktan veya ihtar çekildikten sonra tedarikçi (sağlayıcı) firma, mal vermeye (ifaya) devam etse bile önceki yıla ilişkin ceza koşulu alacağını sözleşme zamanaşımı süresi içinde her zaman talep edebilir. Sonraki yıllarda da aynı kural geçerlidir. Her yıl sonunda bir önceki yıla dair ceza koşulunun istenebilmesi, takip eden yılda henüz ifaya başlanmadan önce çekince (ihtirazi kayıt) bildirilmesi veya ihtar çekilmesine bağlıdır. Bunlar yapılmadan müteakip yılın ifası gerçekleşmişse artık bir önceki yıla ait ceza koşulu istenemez. Yargıtay HGK’nun 20.01.2013 T. 2012/19-670 E. 2013/171 K. sayılı kararında da açıklandığı üzere, sözleşme süresi içinde çekince konmadan uzun süre ifaya devam edilmesi üzerine borçluda, “ceza koşulu istenmeyeceği” ne dair haklı bir güven oluşmuş ise oluşan bu haklı güven ve dürüstlük ilkesi nedeniyle önceki yıla veya yıllara ait ceza koşullarının talep edilemeyeceğinin kabulü gerekir.
Davacı tarafından sözleşme alım taahhüdüne uyulmaması sebebi ile feshedilmiş olduğundan davacı tarafından her yıl sonunda ifaya başlanmadan önce ihtirazi kayıt bildirilmeksizin ifa kabul edilmiş olduğundan sözleşmenin 10/b maddesinde belirtilen 50.000 Euro cezai şartın talep edilemeyeceği sonucuna varılmıştır.
Sözleşmenin 10/f maddesinde; davacı … tarafından veya davalı alıcılar tarafından haklı veya haksız herhangi bir nedenle sözleşmenin sona erdirilmesi durumunda davalı alıcılara konsiye olarak verilmiş olan bulaşık makinalarının sağlam ve kullanılır halde davacıya iade edilmesi gerektiği, iade edilmemesi durumunda güncel liste değeri üzerinden %35 iskontolu bedelinin ödenerek bulaşık makinalarının mülkiyetinin davalılarda kalacağının düzenlendiği, sözleşmenin 6/a maddesinde belirlendiği üzere 5 adet bulaşık makinasının davalılara konsiye olarak verildiği, konsiye olarak verilen bulaşık makinalarının davacıya iade edilmediği, her ne kadar davalı … Tic. A.Ş tarafından …giotin tipi bulaşık makinasının 30/05/2017 tarihinde davacı tarafa teslim edildiği bildirilerek , teslim formunun fotokopisi sunulmuşsa da davacı tarafından teslim formunda teslim alan kısmındaki imza kabul edilmemiş davalı tarafından da imza incelemesine esas olacak şekilde belge aslı sunulmamış olduğundan … giotin tipi bulaşık makinasının davacıya teslim edildiği ispat edilememiştir. Davalılar tarafından konsiye olarak bırakılan bulaşık makinalarının davacıya sözleşmenin fesih tarihinden itibaren 15 gün süre içinde teslim edildiği ispat edilemediğinden bulaşık makinalarının %35 iskontolu bedeli olan 65.452,71-TL nin davalılar tarafından ödenmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.
Yargılama devam ederken davalılardan … Tic. Ltd şirketi tarafından davalılar …Şirketi, …Ltd şirketi ve … A.Ş aleyhine … 16 Asliye Ticaret Mahkemesinde … Esas sayılı dosyası ile 01/08/2012 tarihli ana sözleşmede belirlenen alım taahhüdünden bakiye kalan kısmın …’ın kotasına ilave edildiği ve davalı …’nın carisinde takip edilmesinin hüküm altına alındığı, …’ın borç taahhütlerinden sorumluluğunun bulunmadığına ilişkin menfi tespit davası açıldığı, açılan davanın mahkememiz dosyası ile birleştirilmesine karar verilerek dosya mahkememize yollanmış ise de; Mahkememizdeki dava konusu ile birleşen dosyanın dava konusunun farklı olması , asıl davada karar aşamasına gelinmiş olması sebebi ile birleşen dosyanın mahkememiz dosyasından tefrik edilerek ayrı bir esasa kaydına, bu esas üzerinden yargılamaya devam olunmasına karar vermek gerekmiştir.
Tüm dosya kapsamının ve delillerin değerlendirilmesi sonucunda ;Asıl davada; davanın kısmen kabulüne, itirazın kısmen iptaline, takibin 65.452,71-Euro üzerinden devamına asıl alacak 65.452,71 Euroya takip tarihinden itibaren 3095 sayılı yasanın 4/a maddesi uyarınca faiz işletilmesine, Fazlaya ilişkin istemin reddine, davalılar tarafından haksız ve hukuka aykırı olarak taraflarca belirlenebilir mahiyette bulunan likit alacak miktarına kötü niyetli olarak itiraz edildiğinden, kabul edilen toplam alacak miktarı üzerinden % 20 oranında icra inkar tazminatının davalılardan tahsiline, Birleşen … 16. Asliye Ticaret Mahkemesi’nin…Esas sayılı dosyasının bu dosyadan tefriki ile ayrı bir esasa kaydedilmesine, yargılamanın bu esas üzerinden devam edilmesine, tefrik işlemlerinin davacı vekili tarafından karşılanmasına karar vermek gerekmiş ve aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur.
H Ü K Ü M / Yukarıda açıklanan nedenlerle
1-Asıl davada; davanın kısmen kabulüne, itirazın kısmen iptaline, takibin 65.452,71-Euro üzerinden devamına asıl alacak 65.452,71 Euroya takip tarihinden itibaren 3095 sayılı yasanın 4/a maddesi uyarınca faiz işletilmesine, Fazlaya ilişkin istemin reddine,
2-Kabul edilen miktar üzerinden takip tarihindeki kur üzerinden hesaplanan 97.315,089-TL %20 tazminatın davalılardan tahsili ile davacıya ödenmesine,
3-Harçlar yasası uyarınca belirlenen 19.387,47-TL karar harcından, Mahkeme veznesine yatırılan peşin harç 6.129,00-TL ve icra dosyasına yatırılan 2.428,14-TL harç olmak üzere toplam 8.557,14-TL harcın mahsubu ile bakiye 10.830,33-TL harcın davalılardan alınarak hazineye irad kaydına,
4-Davacı tarafından yatırılan 8.557,14-TL harç ile aşağıda dökümü yapılan 1.899‬-TL yargılama giderinin, davanın kabul edilen kısmı üzerinden hesaplanan 1.063,44‬-TL’nin davalılardan alınarak davacıya verilmesine, bakiye kısmın davacı üzerinde bırakılmasına,
5-Davacı kendisini vekille temsil ettirdiğinden, davanın kabul edilen kısmı üzerinden, karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesince hesaplanan 28.317,12-TL vekalet ücretinin davalılardan alınarak davacıya verilmesine,
6-Davalılar kendilerini ayrı ayrı vekil ile temsil ettirdiğinden davanın reddedilen kısmı üzerinden hesaplanan 23.626,70-TL vekalet ücretinin davacıdan alınarak davalılara verilmesine,
8-Davacı tarafından yatırılan gider avansından bakiye kalan kısmın, karar kesinleştiğinde ve talep halinde davacıya iadesine,
Birleşen davada; … 16. Asliye Ticaret Mahkemesinin …Esas sayılı dosyasının bu dosyadan tefriki ile ayrı bir esasa kaydedilmesine, yargılamanın bu esas üzerinden devam edilmesine, tefrik işlemlerinin davacı vekili tarafından karşılanmasına
Dair davacı vekili ile davalı …, davalı …, davalı … vekillerinin yüzüne karşı tebliğden itibaren 2 haftalık sürede HMK 341. maddesi uyarınca istinaf yolu açık olmak üzere oybirliği ile karar verildi. 28/02/2022
Başkan …
E-imzalıdır.
Üye …
E-imzalıdır.
Üye …
E-imzalıdır.
Katip …
E-imzalıdır.

Harç Beyanı
K.H.= 19.387,47–TL
P.H.= 8.557,14-TL
B.H= 10.830,33 -TL
Davacı yargılama gideri
1.450 TL bilirkişi ücreti
449- TL tebligat gideri
1.899- TL Toplam yargılama gideri

Bu belge 5070 sayılı kanun kapsamında elektronik imza ile imzalanmıştır.