Görüntülediğiniz mahkeme kararı kesinleşmiş bir karardır.

T.C.
İSTANBUL
4.FİKRÎ VE SINAÎ HAKLAR HUKUK MAHKEMESİ

ESAS NO : 2022/46 Esas
KARAR NO : 2023/103

DAVA : Fikir Ve Sanat Eseri (Maddi Tazminat İstemli)
DAVA TARİHİ : 21/03/2022
KARAR TARİHİ : 02/05/2023

Mahkememizde görülmekte bulunan Fikir Ve Sanat Eseri (Maddi Tazminat İstemli) davasının yapılan açık yargılamasının sonunda,
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; müvekkilinin murisi …’nın çizer ve tasarımcı olarak mesleğini yıllarca profesyonelce icra ettiğini, pek çok ünlü eserin kendisine ait olduğunu, müvekkilinin, …’nın tek yasal mirasçısı olduğunu, müvekkilinin murisine ait 1987 yılında çizilen “…” isimli karikatürün davalı tarafından izinsiz olarak internette yayınlandığını belirterek, FSEK m.68 uyarınca daha sonra 3 kat arttırılmak üzere şimdilik 5.000,00 TL maddi tazminatın davalıdan tahsiline karar verilmesini talep ettiği anlaşılmıştır.
Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; dava konusu talebin zaman aşımına uğradığını, haberin yayın tarihinden 6 yıl sonra açılan davanın dürüstlük kuralına uymadığını, haber içeriğindeki dava konusu karikatürlerin FSEK m.37 kapsamında haber yapma kastı ile yayınlandığını, müvekkilinin herhangi bir kastı olmadığını, istenen maddi tazminatın haksız ve hukuka aykırı olduğunu belirterek davanın reddini talep etmiştir.
Dosyada taraflarca bildirilen tüm deliler toplanmış, özel ve teknik bilgi gerektirmesi nedeniyle bilirkişi raporu alınmıştır.
Mahkememize sunulan 03/02/2023 tarihli bilirkişi raporunda özetle ; dava konusu görselin davacının murisine ait internet sitesinde 2011 yılında yayınlanmaya başladığını, 2016 yılında tescil edildiği, davacı murisi …’ya ait olan dava konusu edilen eserin FSEK md. 4/1-7 kapsamında karikatür olarak FSEK kapsamında güzel sanat eseri olduğu, dava konusu edilen karikatürün dosya münderecatındaki deliller ışığında, davalının bahsi yeçen internet sitesinde 29.02.2016 tarihli yayınlanma tarihi ile …. 12. Noterliği )… tarih ve … yevmiye numaralı e-tespit tutanağı tarihleri arasında yayınlandığını kabul edersek, davalının dava konusu edilen karikatürü davacıdan izin almaksızın ve herhangi bir bedel ödemeksizin söz konusu web sitesinde yayınlayarak ji (FSEK md.25) tespit edilmiş olduğundan, FSEK md.68 çerçevesinde ihlalin gerçekleştiği, eser (karikatür) tanıtma amacının dışında eserin bazı parçalarının değil tamamının kullanılması ile haber veya bilgilendirme gerekçesiyle iktibas edilmesinin FSEK md. 37 kapsamında koruma görmeyeceği, dolayısıyla dava konusu davacının murisine ait karikatürün (FSEK md. 4/1-7) tamamının davacıdan izin almaksızın ve bedelini ödemeksizin davalı kulllanımının FSEK md. 37 kapsamında değerlendirilemeyeceği, dava konusu karikatür eserinin izinsiz olarak davalının internet sitesinde 29.02.2016 yayınlanma tarihinin haksız fiil (ihlal) tarihi olduğu tespit edilerek işbu tarihte varsayımsal sözleşme ile kullanım bedelinin 5.000 TL olduğu, davacının FSEK md. 68 uyarınca 5.000 *3 = 15.000- TL talep edebileceği, görüş ve kanaati bildirilmiştir.
KANAAT VE GEREKÇE
Dava konusu uyuşmazlık, davacıya ait karikatürün, davalı tarafından gerçekleştirilen kullanımlarının FSEK bağlamında mali haklara tecavüz oluşturup oluşturmadığının tespiti ile, FSEK md. 68 bağlamında tazminat istemine ilişkindir.
Davaya konu karikatürün incelenmesinde, davacının dava dilekçesinde belirttiği şekilde “…” ifade etmiş olduğu görülmektedir.
FSEK kapsamındaki uyuşmazlıkta dava konusu fikri ürünün “eser” niteliği taşıyıp taşımadığı re’sen araştırılır. FSEK’in 1/B maddesinde öngörülen tanım dikkate alındığında bir fikir ve sanat ürününün eser olarak nitelendirilebilmesi için iki unsuru haiz olması gerekir. Bunlardan ilki, fikir ve sanat ürününün “ sahibinin hususiyetini taşıması”, ikincisi ise “ kanunda sayılan eser kategorilerinden birine dahil olmasıdır. Doktrinde, bu unsurlardan ilkine “sübjektif unsur” veya “esasa ilişkin şart”, İkincisine ise “objektif unsur” veya “şekle ilişkin şart” denilmektedir. Sübjektif unsur gereğince, bir fikir ve sanat ürününün eser olarak kabul edilebilmesi için, bu ürünün onu meydana getiren kişinin “ hususiyetini” taşıması gerekmektedir. Objektif unsur gereğince, bir fikir ve sanat ürününün hukuk alanında korunmayı hak edebilmesi için, sahibinin hususiyet arz eden fikri çabasının somut neticesi olması gerekir. Başka bir deyişle bu fikri çaba gözle görülebilir, elle tutulabilir, kulakla duyulabilir, kısaca algılanabilir olmalıdır. Fikir ve düşünceler, ancak bir şekle büründüğünde yani eser formunda açıklığında fikri hukuk kapsamına girer1 . Diğer taraftan eserde algılanabilir olma dışında düşüncenin açıklanış formatı da önemlidir. Yani fikir ve sanat ürününün FSEK’te öngörülmüş olan düşünceyi ifade formatlarından birine dahil olması gerekir. FSEK’te eser formatları olarak; ilim ve edebiyat eserleri, musiki eserleri, güzel sanat eserleri, sinema eserleri ve bağlı eser olarak kabul edilen işlenme eserler gösterilmiştir.
Bilirkişilerce yapılan tespit ve değerlendirmeler ışığında, mahkememizce de kanaat getirilmek sureti ile davaya konu karikatürün yukarıda anılan ilkeler ışığında çizim tekniği ve karikatürün vermiş olduğu mesajın eser sahibi olan davacının hususiyetini taşıyan bir güzel sanat eseri olduğu, bahse konu eserin ise kanunda sayılan eser kategorilerinden ( FSEK md. 4/7) karikatür eserleri kapsamında kaldığı anlaşılmaktadır.
Hak İhlali Yönünden Yapılan İnceleme
Hak ihlalinin söz konusu olabilmesi için davacının eserinin davalı tarafça FSEK çerçevesinde hak ihlali sayılacak şekilde izinsiz kullanımların olması gerekir.
5846 sayılı Kanun’da başka birisinin eserinden serbestçe yararlanılabilecek hallerden biri FSEK. md.37’te düzenlenen basın tarafından haber verme amacı ile iktibas serbestisine ilişkindir.
FSEK md.37 hükmü; “Haber mahiyetinde olmak ve bilgilendirme kapsamını aşmamak kaydıyla, günlük hadiselere bağlı olarak fikir ve sanat eserlerinden bazı parçaların işaret, ses ve/veya görüntü nakline yarayan vasıtalara alınması mümkündür. Bu şekilde alınmış parçaların çoğaltılması, yayılması, temsil edilmesi veya radyo ve televizyon gibi araçlarla yayınlanması serbesttir. Bu serbestlik, hak sahibinin hukuki menfaatlerine zarar verecek şekilde veya eserden normal yararlanmaya aykırı biçimde kullanılamaz.” şeklinde düzenlenmiştir.
FSEK md.37 hükmü dikkate alındığında basının fikir ve sanat eserlerinden haber ve bilgi verme maksadıyla yararlanabilmesi için eserin alenileşmiş olması, eserin haber ve topluma bilgi vermek maksadıyla kullanılması, eser parçalarının tanıtma amacının dışında kullanılmaması, eserden bazı parçaların alınması ile sınırlı olarak kullanılması (Eserin bütünü veya önemli bir bölümünün haber veya bilgilendirme gerekçesiyle iktibas edilmesi mümkün değildir.), fikir ve sanat eserleri, haber ve bilgi verme kapsamında kullanılırken, mutad olduğu şekilde eser ve eser sahibinin adının belirtilmesi gerekir.
Somut olaya dönüldüğünde ise, yukarıda anılan madde hükmünün somut olay bakımından uygulama yerinin bulunmadığı, iktibas serbestisi koşullarının bulunmadığı görülmektedir. Zira davalı, toplumu bilinçlendirmek maksadıyla yakınma konusu haberi yayınladığı ve görevinin kamu yararı bulunan konularda haber vermek maksadıyla dava konusu karikatürü yayınladığını belirtmişse de, yukarıda belirtildiği üzere eser (karikatür) tanıtma amacının dışında eserin bazı parçalarının değil tamamının kullanılması haber veya bilgilendirme gerekçesiyle iktibas edilmesi FSEK md. 37 kapsamında koruma görmemektedir. Dolayısıyla dava konusu davacının Murisine ait karikatürün (FSEK md. 4/1-7) tamamının davacıdan izin almaksızın ve bedelini ödemeksizin davalının kulllanmasının FSEK md. 37 kapsamında değerlendirilemeyeceği kanaatine varılmıştır.
Maddi Tazminat Talepleri Bakımından Yapılan Değerlendirme
FSEK 68.maddesinde, mali hakları ihlal edilen kimseden izin almadan eseri işleyen çoğaltan, yayan, temsil eden veya her türlü işaret ses, görüntü, nakline yarayan araçlarla umuma iletenlerden izni alınmamış hak sahipleri sözleşme yapılması halinde isteyebileceği bedelin veya bu kanun hükümleri uyarınca tespit edilebilecek rayiç bedelin en çok üç kat fazlasını isteyebilir.
Yukarıda ayrıntılı olarak ifade edildiği üzere davalı kullanımlarının FSEK kapsamında mali haklara tecavüz teşkil ettiği sabit görülmekle, tazminat talep etme hakkının bulunduğu izahtan vareste olup, bilirkişilerce rayiç bedelin hesaplanması bakımından inceleme yapılmış, davacı murisin tanınmışlığı, karikatür eserinin davalının internet sitesinde 29.02.2016 tarihli yayınlanma tarihi ile 02.02.2022 tarihli Noter e-tespit tutanağı tarihleri arasında yayınlandığının kabulü, davalının internet sitesinde dava konusu karikatürü yaklaşık olarak 6 yıl süre ile yayınladığı gözetildiğinde, dosyada davacı delilleri arasında yer alan davacı murisi …’nın sanatsal ve mesleki faaliyetlerine ilişkin deliller bir bütün olarak değerlendirildiğinde umuma iletim çerçevesinde (FSEK md. 25) dava konusu karikatürün kullanılması kapsamında istenebilecek rayiç bedelin 5.000-TL olduğu, davacının tanınırlığı, eserin yayınlanmış olduğu mecra, gözetilerek FSEK MD. 68 uyarınca 3 kat tazminat talebinin yerinde olabileceği kanaati ile 15.000 TL maddi tazminat bedelinin ilk ihlal tarihi olan 29/02/2016 tarihinden itibaren işleyecek avans faizi ile birlikte davalıdan alınarak davacıya verilmesine karar vermek gerekmiştir.
Tüm bu açıklamalar muvacehesinde toplanan deliller, hükme esas alınan bilirkişi raporu bir bütün olarak değerlendirildiğinde, davalı tarafından davacının mali haklarına tecavüzün tespitine, FSEK madde 68 uyarınca belirlenen 5.000,00 TL rayiç bedelin takdiren üç katı olan 15.000,00 TL’nin 29/02/2016 tarihinden itibaren işleyecek avans faizi ile birlikte davalıdan alınarak davacıya verilmesine dair karar vermek gerekmiş aşağıdaki şekilde hüküm tesis edilmiştir.
HÜKÜM :Yukarıda gerekçesi açıklandığı üzere,
1-Davanın KABULÜ İLE;
Davacıya ait karikatür eserine davacı tarafça izinsiz kullanımı nedeni ile FSEK madde 68 uyarınca tespit edilen 5.000,00 TL’nin takdiren üç katı tutarındaki 15.000,00 maddi tazminatın 29/02/2016 tarihinden itibaren işleyecek avans faizi ile birlikte davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
2-Karar tarihinde yürürlükte bulunan Harçlar Tarifesi uyarınca hesap olunan 1.024,65 TL karar harcından peşin ve tamamlama harcı ile yatırılan toplam 265,39 TL’nin mahsubu ile kalan 759,26 TL bakiye karar harcının davalıdan tahsili ile hazineye irat kaydına,
3-Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca davacı vekili yararına hesap olunan 15.000,00 TL vekalet ücretinin davalıdan alınarak kendisini vekille temsil ettiren davacıya verilmesine,
4-Davacı tarafından yapılan: 3.500,00 TL bilirkişi ücreti, 80,50 TL posta gideri olmak üzere toplam 3.580,50 TL ve 337,09 TL harç (peşin+başvuru) olmak üzere toplam 3.917,59 TL yargılama giderinin davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
5-Yatırılan gider avanslarından kullanılmayan kısmının karar kesinleştiğinde yatıran tarafa iadesine,
Dair taraf vekillerinin yüzüne karşı, kesin olmak üzere verilen karar açıkça okunup usülen anlatıldı.02/05/2023

Katip
e-imza

Hakim
e-imza