Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.
T.C.
İSTANBUL
4.FİKRÎ VE SINAÎ HAKLAR HUKUK MAHKEMESİ
ESAS NO : 2021/75 Esas
KARAR NO : 2021/37
DAVA : Tazminat (Fikir Ve Sanat Eserleri Sahipliğinden Kaynaklanan)
DAVA TARİHİ : 16/10/2018
KARAR TARİHİ : 24/11/2021
Mahkememizde görülmekte bulunan Tazminat (Fikir Ve Sanat Eserleri Sahipliğinden Kaynaklanan) davasının yapılan açık yargılamasının sonunda,
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
Davacı vekilinin mahkememize dava dilekçesi ile; müvekkili …’ün … Üniversitesinde felsefe ve sosyoloji eğitimi aldığını, Türkiye’nin ilk sokak tiyatrosunu belgesel film çalışmalarıyla da sinemaya geçerek büyük tanınan eserlerinden birinin … olduğunu, …’ın yönetmenliğini, …, … ve …’in oyunculuğunu yaptığı filmin senaryosunun … tarafından yazıldığını, 1977 tarihli film yapımcısının ise … olduğunu , …’un … adlı eserinden yola çıkarak yazılan, ancak anılan eserden çok daha farklı olan senaryo için …’un “…’nin hikayesi benimkinden çok daha güzel” dediği bilindiğini, müvekkilinin FSEK 8/3 maddesi uyarınca … sinema filminin eser sahibi olmayıp senaryonun eser sahibi olduğunu, sinema filminin eser sahibi ise dava dışı … olduğunu, davalılardan …’un 2017 yılında diğer davalı … ve … Ltd.şirketinin yapımcılığını üstlendiğini, … adlı albümün hem icracı sanatçısı, hem de bazı şarkıların söz ve müziği kendisine ait olduğu için o şarkıların eser sahibi olduğunu, … Ltd.şirketinin FSEK 80/B maddesi uyarınca bu albümün fonogram yapımcısı olup eser sahibinin ve icracı sanatçının izni alınarak yapılan tespitin çoğaltılması, dağıtımı, kiralanması, kamuya ödünç verilmesi konularında hak sahibi olduğunu, müvekkil tarafından … 19.Noterliği’nin vasıtasıyla … ile … şirketine … gün ve … yevmiye nolu ihtarname gönderildiğini, ihtarnamede … isimli eserde yer alan bir kısım cümlelerin albümün 9.şarkısında aynı isim ve aynı dizelerle yer aldığı, ayrıca şarkıya klip çekildiğini ve klibin başında da ” …’a ve …’a Saygı ve Sevgiyle” ifadesine yer verildiği belirtilerek ihlalin durdurulması ve giderilmesi talep edildiğini, bu ihtarnameye karşılık adları geçen davalıların … 8.Noterliği’nin … gün ve … yevmiye nolu ihtarnamesini göndererek, önceki FSEK 8. Maddesi uyarınca, sinema eserinin sahibinin yapımca … olduğunu, her iki davalının da yapımcı olan bu şahıstan gerekli izin ve muvafakati aldığını, FSEK 8. Maddesinde yapılan değişiklikliğin, birlikte eser sahipliği kavramına dahil edilmiş olmasının sonuca etkili olmadığını ileri sürdüğünü, ancak …’in haklarının sadece film üzerinde olduğunu, film ile başlayıp bittiğini, …’in haklarının sadece film üzerinde olduğunu, film ile başlayıp bittiğini, …’in bu filmi istediği kanala, arzu ettiği süreliğine satabileceğini, kiralayabileceğini ve bedelini de tahsil edebileceğini, herhangi bir klipte eğer filmden ” orjinal” bazı sahnelerin kullanılması istenirse, bu iznin de …’den alınacağını, fakat adı geçen şahsın filmin eser sahibi olması, bir başka eser olan senaryonun da sahibi olduğunu ve senaryonun üzerinde istediği gibi tasarrufta bulunabileceği anlamına gelmediğini, FSEK 52.maddesi uyarınca mali haklara ilişkin sözleşme ve tasarrufların yazılı olması ve konuları olan hakların ayrı ayrı gösterilmesi şart olduğunu, müvekkilinin yazdığı bu senaryonun anılan filde kullanılmasına muvafakati var ise de senaryo ile ilgili diğer mali haklarını devretmediğini, ve buna ilişkin herhangi bir sözleşmede imzaladığını, müvekkilinin senaryo üzerindeki mali haklarını yasaya uygun ve yazılı olarak devir almadığına göre …’in sahip olmadığı bu hakları başkasına devretmeye de hakkı bulunmadığını, diğer davalıların da böyle bir belge bulunup bulunmadığını …’den sorup, araştırmaksızın kusurlu olduğunu, davalılardan …’un …Şirketi yapımcılığında … isimli dokuz şarkılık bir albüm yaptığını, bu albümün 9.şarkısının adı “…” olup, albüm kartonetinde şarkının sözlerinin …’a müziğin ise …’a ait olduğu bilgisine yer verildiğini, şarkının sözleri adı da dahil toplam 33 satırdan ibaret olduğunu, bunlardan altı satır birebir müvekkilinin senaryosundan alındığını, hiçbir şekilde davalı …’a ait olmadığını, bazı dizeler ise birebir olmamakla beraber yine müvekkilinin senaryosundan alıntı yapılıp değiştirilerek kullanıldığını, müvekkilinin senaryosundan bir kısım dizelerin aynen alınıp bir kısım dizelerin de benzerleri kullanılarak şarkı sözü haline getirildiğini ve şarkıya çekilen klipte de kullanıldığını, bu klibin TV’lerin normal ve müzik kanallarının dışında internette de yayınlandığını, 16 Ekim 2018 tarihini itibariyle Youtube kanalında toplam milyonlarca kez görüntülendiğini, müvekkilinin maddi ve manevi haklarının ihlal edildiğini beyan ederek milyonlarca ihlalin her gün arttığı da nazara alınarak 150.000,00 TL manevi tazminatın davalılardan müştereken ve müteselsilen albümün piyasaya çıkış tarihi olan 23/06/2017 tarihinden itibaren hesaplanacak ticari faizi ile birlikte tahsiline,
Müvekkilinin ihlal edilen mali haklar nedeniyle maddi zararın miktarı tam olarak tespit edildiğinde arttırılmak üzere ve FSEK 68.maddesi uyarınca üç misli olacak şekilde şimdilik 1.000 TL maddi tazminatın , albümün piyasaya çıktığı 23/06/2017 tarihinden itibaren ticari faizi ile birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsiline ve davalıların müvekkilinin mali ve manevi haklarını ihlal ettiğinden FSEK 66.maddesi uyarınca tecavüzün ref’ine, dava konusu albüm kartonetlerinin toplatılarak , … isimli şarkının güftesinin davalı … ile birlikte …’e ait olduğunun tespitine, klibin başında güftenin … ile birlikte …’e ait olduğunun açıklanmasına, bu düzeltme yapıldıktan sonra eserin yayınlanmasının devam edilmesine, aksi takdirde FSEK 69.maddesi uyarınca tecavüzün men’ine , bölünmesi mümkün olmadığından “evim neresi” isimli albümün bulunduğu her yerden toplatılmasına, şarkının herhangi bir şekilde ve ortamda yayınlanmasının engellenmesine, ihlal teşkil edecek tüm unsurların kaldırılmasına ve silinmesine karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Davaya dahil edilen davacı … mahkememize verdiği 14/02/2020 tarihli dilekçesi ile; davaya konu “…” adlı senaryo üzerindeki mali hakların kullanımı eser sahibi … ile … arasında 01/07/2019 tarihinde akdedilen sözleşme ile müvekkil Cemiyet’e bağlandığı, yapılan sözleşme gereği devredilen eserin üzerindeki mali haklar olduğu, , eserin mülkiyetinin devrinin mümkün olamayacağı, mali hakların kullanımın sözleşme tarihi olan 01/07/2019 tarihi itibariyle müvekkil cemiyete geçtiğini, 16/10/2018 tarihinde ikame edilmiş olan iş bu davanın konusu olan sözleşme öncesi dönemde doğan hak ihlallerinden kaynaklı maddi tazminat alacaklarının eser sahibine ait olacağına, davacı … ile Cemiyet arasındaki bağışlama sözleşmesinin dava açılmasından çok sonra 01/07/2019 tarihinde akdedildiği, devredilen eser üzerindeki mali haklar olup manevi haklar ile eser sahipliğinin devrinin mümkün olmadığı, dava açılmasından sonra yapılan bu devrin davanın davacısının bu davadan kaynaklanan haklarını etkilemesinin mümkün olmadığını, açılan davada manevi tazminat talebi de olduğunu, manevi haklar bağışlama sözleşmesi ile müvekkili cemiyete geçmediğini, talebin tümü bakımından Darüşşafaka’nın hak sahipliğinden söz edilemeyeceğini belirterek Cemiyet’e devredilmiş mali haklar bakımından iş bu davaya davacı yanında müdahil olarak kabulüne, aksi halde mali haklar bakımından davacı olarak davaya kabullerine, FSEK 66.maddesi uyarınca tecavüzün ref’ine, dava konusu albüm kartonetlerinin toplatılarak , … isimli şarkının güftesinin davalı … ile birlikte …’e ait olduğunun tespitine, klibin başında güftenin … ile birlikte …’e ait olduğunun açıklanmasına, bu düzeltme yapıldıktan sonra eserin yayınlanmasının devam edilmesine, aksi takdirde FSEK 69.maddesi uyarınca tecavüzün men’ine , bölünmesi mümkün olmadığından “…” isimli albümün bulunduğu her yerden toplatılmasına, şarkının herhangi bir şekilde ve ortamda yayınlanmasının engellenmesine, ihlal teşkil edecek tüm unsurların kaldırılmasına ve silinmesine, ihlal edilen mali haklar nedeniyle maddi zararın miktarı tam olarak tespit edildiğinde arttırılmak üzere ve FSEK 68.maddesi uyarınca üç misli olacak şekilde şimdilik 1.000 TL maddi tazminatın , albümün piyasaya çıktığı 23/06/2017 tarihinden itibaren ticari faizi ile birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Davalı taraf mahkememize verdiği cevap dilekçesi ile; müvekkilinin küçük yaşlardan beri müzikle ilgilendiğini ve kendisine has tarzıyla çok özel bir hayran kitlesi edindiğini, tarzında örnek gösterilen ciddi manada tanınmışlık düzeyine ulaşmış özel bir sanatçı olduğunu, diğer müvekkili … Ltd.Şti ise 1986 yılından bu yana ticari faaliyetlerini sürdürdüğünü, bu tarihe kadar pek çok başarılı sanatçı ile işbirliği yürüterek müzik sektörünün öncü yapım şirketlerinden biri olduğunu, müvekkil şirketin ve sanatçının telif hakları konusunda özen gösteren , karşılıklı haklar ve borçlar açısından duyarlılık sahibi olduklarını, “…” isimli eserde güfte yönünden eser sahipliği müvekkili …’a ait olduğunu, müvekkilinin 2017 yılında yayınladığı “…” isimli albümde “…” isimli sözleri kendisine ait olduğunu, bestesinin de …’ın aynı adlı eseri olan şarkısına yer verdiğini, müvekkilinin …’ın “…” bestesinden …’un “…” isimli kitabında anlattığı hikayeden ve …’in yapımcısı olduğu “…” isimli filmin görsellerinden … ve …’ın canlandırdığı karakterlerden esinlenerek bu eseri yarattığını, “…” isimli eserde ise mali hakların müvekkil şirket …’e ait olduğunu, müvekkillerinin herhangi bir fikri hakkı ihlal etmediğini, bir şarkının bestesi ile aynı adı taşıması, şarkının güftesinde bestesi ve adı ile aynı sözlerin yer almasından daha doğal bir şey olmayacağını, bu nedenle şarkının sözlerinde yer alan “…” satırlarının davacı ile herhangi bir ilişiği bulunmadığını, tümüyle bestenin ismine dayandığını, “…” isimli sinema filminin yegane ve mutlak hak sahibinin “eser sahibi” sıfatıyla yapımcı … olduğunu, hak sahibi olan yapımcıdan gerekli izin ve muvafakati aldığını, davacının senaryosundan alıntı yapılıp eserin değiştirilerek kullanıldığını iddia etmişse de bu iddianın doğru olmadığını, davacının senaryosunun işleme eser olduğunu, davacının …’a ait “…” isimli eserini senaryolaştırdığını, işleme eser meydana geldiğini, söz konusu senaryo incelendiğinde kitabın hususiyetini de taşıdığını, kitapta yer alan unsurları da içerdiğini, bu nedenle kitaptan esinlenen müvekkilinin eseri ile yine kitabı işleyen davacının eseri arasında benzerliklerin olması son derece olağan olduğunu, davacının birlikte eser sahipliği taleplerinin yerinde olmadığını, ortak eser sahipliğinin hak sahiplerinin ortak yarar ya da değerlendirmeye karar verdiği durumlarda gündeme geldiğini, ve tarafların anlaşması olmadığı hallerde ortak eserden söz edilemeyeceğini, somut olayda da bu yönde bir anlaşma olmadığını, davacının somut gerçekten uzak iddialarla hukuka aykırı talepler ileri sürdüğünü, ayrıca talep edilen manevi tazminatın fahiş olduğunu beyan ederek davanın reddini talep etmiştir.
Davacı … vekili mahkememize sunduğu 09/11/2021 tarihli dilekçesi ile; dava dilekçesinde talep edilen 1.000,00 TL maddi tazminat talebini 14.000,00 TL arttırarak 15.000,00 TL maddi tazminatın 23/06/2017 tarihinden itibaren ticari faizi ile birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsili ile müvekkiline ödenmesine karar verilmesini talep etmiştir.
Mahkememize sunulan 11/10/2019 tarihli bilirkişi raporunda; davaya konu senaryonun “…” isimli eserden yararlanılarak oluşturulan senaryo formatına dönüştürmenin hususiyet arz ettiği, davacının senaryoya asıl eserden farklı olarak kendi uslup ve hususiyeti kattığı dikkate alındığında davaya konu senaryonun FSEK 6/2 çerçevesinde işlenme eser olduğu ve FSEK 6 son hükmü gereğince de FSEK çerçevesinde eser korumasına mazhar olabileceği, davacının davaya konu senaryonun FSEK 11/deki karine çerçevesinde işlenme eser sahibi olduğunu, davacı tarafça sinema filmi yapımcısı …’e senaryonun şarkı sözünde kullanıma ilişkin hak devri yapılmamakla davalıların …’den aldığı iznin FSEK 54 çerçevesinde yetkisiz bir izin olduğu, bu çerçevede takdiri Sayın Mahkemeye ait olmak kaydıyla bu şekildeki kullanımın FSEK 21 çerçevesinde davacının işleme hakkının ihlali sayılabileceği, dava dosyasında emsal bedel yazısı veya emsal sözleşme bulunmamakla somut olay dikkate alındığında izinsiz kullanımın davalı güftesindeki kullanım oranının düşüklüğü, kullanım albüm ve video klip şeklindeki mecrasında olması, davacı eserinin beğeni ölçüsü, davacı eserinin davalı şarkı sözlerine yarattığı ek değer, ihlal edilen mali hakkının işleme hakkı olması ve ayrıca sektörel uygulamadaki emsal bedeller birlikte değerlendirildiğinde vaki izinsiz işleme halinde davacının talep edebileceği telif bedelinin 5.000 TL olabileceği, davacının FSEK 68 gereğince bu bedelin 3 katı talebinin takdirinin sayın mahkemeye ait olacağı, dosyada mübrez kullanım sırasında şarkı sözlerinin davacının işlenme eserinden faydalanılarak oluşturulduğunun belirtilmemesi dikkate alındığında davacının FSEK 15 çerçevesinde manevi haklarından olan eser sahibi olarak belirtilme haklarının ihlalinin söz konusu olabileceği manevi tazminatın türü ve miktarının takdir ve tayin hakkının sayın mahkemeye ait olacağı yönünde görüş ve kanaat bildirmişlerdir.
Mahkememizce aldırılan 07/06/2021 tarihli bilirkişi raporunda; davacı dava dilekçesinde FSEK 68/’e göre maddi tazminat talebinde bulunduğundan bu tazminatın hesabında ticari defterlerde elde edilen kar dikkate alınarak hesaplama yapılmayacağı, FSEK 70 çerçevesinde tazminat talebi halinde ticari defterlerdeki kar kaybı çerçevesinde hesaplama yapılabileceği, FSEK 68 çerçevesinde maddi tazminat hesabında dava dosyasında emsal bedel yazısı ve emsal sözleşme bulunmadığını, somut olay dikkate alındığında izinsiz kullanım davalı güftesindeki kullanım oranının düşüklüğü, kullanımın albüm ve video klip şeklindeki mecrasında olması, davacı eserinin beğeni ölçüsü, davacı eserinin davalı şarkı sözlerine yarattığı ek değer, ihlal edilen mali hakkının işleme hakkı olması ve ayrıca sektörel uygulamadaki emsel bedeller birlikte değerlendirildiğinde vaki izinsiz halinde davacının talep edebileceği telif bedelinin 5.000 TL olabileceği, davacının FSEK 68 gereğince bu bedelin 3 katı talebinin takdirinin mahkemeye ait olacağı, davalılardan …adına ödenen telif bedellinin 3.938,01 olduğu, davalı … firmasının hesaplanan albüm satışından elde edebileceği kar 3.009,60 TL olarak , yayın gelirleri ve telif haklarından elde edebileceği kar toplam 11.083,31 TL olarak hesaplanmış olup, toplam 14.092,91 ortalama elde edilebilecek öngörüldüğünü, kök raporda tespit edildiği üzere izinsiz kullanımın davalı güftesindeki kullanım oranının 133 kelimede /17 izinsiz kelime olduğu, kullanım oranının %13 olduğu, bu oran göz önüne alındığında izinsiz işleme halinde davacının … firmasından talep edebileceği telif bedelinin kullanım oranı hesabına göre %13 den hesaplanarak 1.832,08 TL olduğu sonuç ve kanaatine varmışlardır.
KANAAT VE GEREKÇE
Dava; FSEK’ten kaynaklanan eser sahipliğine dayalı tecavüzün tespiti, ref’i ile maddi ve manevi tazminat istemine ilişkindir. Uyuşmazlık, davalı … tarafından yazılan “…” isimli şarkı sözünün (güftenin) davacının işlenme eserinden faydalanılarak oluşturulan işlemenin “izinsiz işlemesi” olup olmadığı, ihlal iddiasına konu davalıya ait eserin esinlenme sınırları içerisinde oluşturulan bağımsız bir eser olup olmadığı noktasında toplanmaktadır.
6100 Sayılı HMK’nın 114/1-d. maddesinde açıkça düzenlendiği üzere dava ve taraf ehliyeti dava şartlarındandır. Bu düzenlemede husumet ya da başka bir deyişle taraf sıfatı dava şartları arasında sayılmamıştır. Dava şartının özelliği tıpkı taraf sıfatı gibi davanın esastan görülüp karara bağlanabilmesi için, varlığı ya da yokluğu hâkim tarafından davanın her aşamasında kendiliğinden gözetilen ve taraflarca noksanlığı davanın her aşamasında ileri sürülen nitelikte olmasıdır.
Anılan hüküm uyarınca, davaya konu “…” isimli senaryo üzerindeki mali hakların kullanımı, eser sahibi … ile … arasında imzalanan 01/07/2019 tarihli sözleşme ile devredilmiş olduğu görülmüştür. Bu nedenle yalnızca mali hakları devredilen dava konusu eser bakımından, davacının, Darüşşafaka’ya yapmış olduğu bağışlama- devir sözleşmesi dikkate alındığında HMK 125/2 maddesi gereğince …’nin de mali haklar bakımından davacı olarak davaya dahil edilmesine, eser üzerindeki manevi hakların devri mümkün olmayacağından davacı …’ün de manevi hak ihlali bakımından davaya devam edeceğine karar verilmiştir.
ESER VASFI BAKIMINDAN YAPILAN İNCELEME
Dava konusu uyuşmazlıktaki … isimli senaryo’nun FSEK Uzmanı ve Senarist bilirkişisi tarafından yapılan inceleme sonucunda, senaryonun …’un … adlı eserinden yararlanılarak oluşturulduğu, FSEK 6/2 hükmüne göre, “Roman, hikaye, şiir ve tiyatro piyesi gibi eserlerden birinin bu sayılan nevilerden bir başkasına çevrilmesi” işleminin, işlenme eser sayılacağı, ancak oluşturuları eserin, dönüştürüldüğü dilin teknik zorunlulukları dışında hem asıl esere sadık kalması gerektiği, hem de işleyenin hususiyetini taşıması gerekeceği, davaya konu senaryonun … isimli eserden yararlanılarak oluşturulan senaryo formatına dönüştürmenin hususiyet arz ettiği, davacının senaryoya asıl eserden farklı olarak kendi üslup ve hususiyetini kattığı dikkate alındığında davaya konu senaryonun FSEK 6/2 çerçevesinde işlenme eser olduğu tespit edilmiştir.
ESER SAHİPLİĞİ BAKIMINDAN YAPILAN İNCELEME
Fikir ve Sanat Eserleri Kanununun 11 ve 12 inci maddelerinde eser sahipliğine ilişkin karinelerin neler olduğu düzenlenmiştir. FSEK m.11 hükmüne göre; “Yayımlanmış eser nüshalarında veya bir güzel sanat eserinin aslında, o eserin sahibi olarak adını veya bunun yerine tanınmış müstear adını kullanan kimse, aksi sabit oluncaya kadar o eserin sahibi sayılır. Umumi yerlerde veya radyo-televizyon aracılığı ile verilen konferans ve temsillerde, mutat şekilde eser sahibi olarak tanıtıları kimse o eserin sahibi sayılır, meğer ki, birinci fıkradaki karine yoluyla diğer bir kimse eser sahibi sayılsın”
FSEK m.12 hükmüne göre ise; “Yayımlanmış olan bir eserin sahibi 11 inci maddeye göre belli olmadıkça, yayımlayan ve o da belli değilse çoğaltan, eser sahibine ait hak ve salahiyetleri kendi namına kullanabilir. Bu salahiyetler,11 inci maddenin ikinci fıkrasındaki karine ile eser sahibi belli olmadığı hallerde konferansı verene veya temsili icra ettirene aittir. Bu maddeye göre salahiyetli kimselerle asıl hak sahipleri arasındaki münasebetlere, aksi kararlaştırılmamışsa, adi vekalet hükümleri uygulanır”
FSEK sistematiğinde tescil ilkesinin kabul edilmemesi nedeniyle eser sahipliğinin tespitinde yukarıdaki karinelerin öngörülmesi uygulamada ortaya çıkabilecek uyuşmazlıkların çözümünde yardımcı olmaktadır. Ayrıca eser sahipliği, bu karineler dışında her türlü delille de ispatlanabilir.
…isimli senaryo üzerinde ve ayrıca film jeneriğinde senaryo yazarı olarak davacının isminin yer alması dikkate alındığında davacının FSEK 11 deki karine çerçevesinde davaya konu senaryonun işlenme eser sahibi olduğu kanaatine varılmıştır.
HAK İHLALİ BULUNUP BULUNMADIĞINA İLİŞKİN YAPILAN İNCELEME
Bir eserin diğerine sadece ilham kaynağı olması işlenmeye vücut vermez. Bu halde ikinci eser işlenme eser değil bağımsız bir eserdir. Ancak, bu durumda bağımsız olan ikinci eserin blrinci esere tecavüz teşkil etmesi ya da intihalin niteliklerini taşıması mümkündür. Eğer ikinci eser birinci eserin hususiyetini taşıyorsa bu durumda ortada bir işlenme eser söz konusudur. Zira işlenme çifte hususiyet taşıyan bir eserdir. Serbest kullanım, bir eserin diğerine, düşünce yapısı şeklinde yansıyıp şekil ve içerik olarak geçmediği hâllerde vardır.( Tekinalp Ünal, Fikri Mülkiyet Hukuku, 5. Baskı, Ocak 2012, sf. 135) Esinlenme halinde asıl eser sahibinden izin almaya gerek yoktur. Esinlenme halinde meydana getirilen eser esinlenilen eserden biçimsel ve içeriksel olarak farklı olmalıdır.
Bu bilgiler çerçevesinde somut olaya dönüldüğünde; davalı da şarkı sözünü … isimli sinema filminden yararlanarak oluşturduğunu ve filmin yapım yılı olan 1977 yılı dikkate alındığında o dönemdeki mevzuat gereği filmin eser sahibi olan …’den izin alındığını belirtmektedir. Davacının senaryosunun, filme alınmasından sonra oluşturulan filmdeki sahnelerin, görüntülerin kullanılması halinde davacının senaryosu üzerindeki mali hakları ihlal edilmiş olmayacaktır. Davacının senaryosunun ihtali, senaryosundaki bazı bölüm veya parçaların kullanılması halinde ortaya çıkacaktır. Zira neticede … isimli sinema eseri davacının işlenme eseri olan senaryonun izin ile oluşturulmuş, ikinci işlenme niteliğindedir. İkinci işlenmenin ortaya konulmuş halinden faydalanma için elbetteki davacıdan izin almaya gerek yoktur. Ancak somut olayda faydalanma bir illim ve edebiyat eseri yani başka bir deyişle dil ve yazı ile oluşturulan bir yaratım sırasında olmakla birlikte, davacının senaryosu da dil ve yazı ile ifade olunan bir yaratım olmakla bu halde vaki kullanımının; davalı tarafından oluşturuları güftenin(şarkı sözünün) davacı senaryosundan düşünce yapısı olarak yararlanıp şekil ve içerik olarak yararlanılmayan ve bu şekliyle esinlenme nedeniyle bağımsız bir eser mi olduğu, yoksa davacı senaryosundan şekil ve içerik olarak yararlanılarak oluşturulan izinsiz bir işleme mi olduğunun tespit edilmesi gerekmektedir.
Bilirkişi Heyeti tarafından hükme esas alınan 11/10/2019 tarihli raporun 17. Sayfasında davalı sanatçının seslendirdiği şarkı sözlerinin incelenmesinde, belirtilen kısımların davacının senaryosunda birebir aynı şekilde bulunduğu, diğer sözlerin ise davacıya ait senaryoda birebir bulunmamakla birlikte şarkı sözünde “sevmek dostluktur dilde” kısmının davacının “sevgi iyilikti, dostluktu” kısmı ile, yine şarkı sözünde yer alan “dağılan yağmurlar” kısmının, davacının senaryosunda yer alan “dağılan yağmur damlaları” şeklinde olduğu, gerek bu benzerliklerin gerek ise, senaryonun vurucu kısmı olarak tabir edilen ve adeta slogan haline gelen “…” kısımları bakımından esinlenme sınırını aşan ve davacı senaristten izin alınması gereken izinsiz işlemenin varlığına işaret eden tespit ve değerlendirmeler ışığında davacı tarafça sinema filmi yapımcısı …’e senaryonun şarkı sözünde kullanımına ilişkin hak devri yapılmadığı da dikkate alındığında davalıların dava dışı …’den almış olduğu iznin FSEK md 54 çerçevesinde eksik yetki içeren bir izin olduğu, dolayısı ile dava konusu somut olaydaki kullanımların FSEK md. 21 çerçevesinde davacıya ait işleme hakkının ihlali sayılacağı kanaatine ulaşılmıştır.
TAZMİNAT TALEPLERİ BAKIMINDAN YAPILAN İNCELEME
Yukarıda da ifade edildiği gibi, davaya konu “…” isimli senaryo üzerindeki mali hakların kullanımı, eser sahibi … ile … arasında imzalanan 01/07/2019 tarihli sözleşme ile diğer davacı …’ya devredilmiş, maddi tazminata ilişkin taleplerin işbu davacı bakımından değerlendirilmesi gerekmiştir.
FSEK m.68/1 hükmüne göre; “Eseri, icrayı, fonogramı veya yapımları hak sahiplerinden bu Kanuna uygun yazılı izni almadan, işleyen, çoğaltan, çoğaltılmış nüshaları yayan, temsil eden veya hertürlü işaret, ses veya görüntü nakline yarayan araçlarla umuma iletenlerden, izni alınmamış hak sahipleri sözleşme yapılmış olması halinde isleyebileceği bedelin veya bu Kanun hükümleri uyarınca tespit edilecek rayiç bedelin en çok üç kat fazlasını isteyebilir’. FSEK m.68’deki kapsamında bu taleplerin ileri sürülebilmesi için, mütecavizin kusurunun olması” ya da zararın gerçekleşmiş bulunması şart değildir”.
Yine Yargıtay’a göre; “…eser sahibinin mali hakları korunurken sadece bu tecavüzün haksız fiil olduğu varsayımından hareket edilmeyecektir. Somut olayın özelliğine göre varsayımsal sözleşme bedeli tayin edilirken eser sahibinin bilimsel/sanatsal yeteneği, üretim kapasitesi gibi sübjektif nitelikleri, eserin beğeni ölçüsü, sayfa sayısı, estetik görünümü, nitelik ve niceliği, ihlal edilen mali hakkın türü, coğrafi kapsamı, ihlal süresi, ihlalin yapıldığı vasıta, bunun geniş halk kitlesine ulaşımı gibi objektif kriterler dikkate alınarak eser sahibi izinsiz yayın yapanla sözleşme yapması halinde, bu sözleşme uyarırıca isteyebileceği bedel, bunun faizi 68. Madde uyarınca açılacak davada dikkate alınacaktır.
Mahkememizce hesaplama bakımından aldırılan 07/06/2021 tarihli bilirkişi raporunda, sektör bilirkişisi tarafından yapılan tespit ve değerlendirmeler dikkate alındığında, izinsiz kullanımın davalı güftesindeki kullanım oranının düşüklüğü, kullanımın albüm ve video klip şeklindeki mecrada olması, davacı eserinin beğeni ölçüsü, davacı eserinin davalı şarkı sözlerine yarattığı ek değer, ihlal edilen mali hakkın işleme hakkı olması ve sektörel uygulamadaki emsal bedeller dikkate alındığında, davacının izinsiz işleme nedeni ile talep edebileceği tazminat miktarının 5.000 TL olabileceği anlaşılmıştır.
Davacı … vekili tarafından da belirlenen rayiç bedel üzerinden talep arttırım dilekçesi sunulduğu, eksik harcın tamamlandığı görülmüştür.
Davacıya ait eserin beğeni ölçüsü, davacı eserinin davalı şarkı sözlerine yarattığı ek değer, bilirkişiler tarafından da bu somut kriterlere göre yapılan inceleme sonucunda rapor tanzim edilmiş olması, rayiç bedelin somut olaya göre doğru takdir edildiği, eserin kullanıldığı mecra, ihlalin gerçekleşme biçimi ve boyutu gözetilerek 3 kat talebinin takdiren yerinde olduğu kanaatine varılmakla 5.000 TL’nin Fsek m.68 gereği üç katı olan 15.000,00 TL’ tazminatın ödenmesi hakkaniyete uygun bulunmuştur.
Davacılardan … aynı zamanda manevi tazminat talebinde bulunmuştur. Bilindiği üzere eser sahibinin mali haklardan bağımsız olarak devredilemeyen manevi haklarından birisi de FSEK 15‘te düzenlenen eser sahibi olarak belirtilme hakkıdır. FSEK 15 hükmüne göre; ‘”Eseri, sahibinin adı veya müstear adı ile yahut adsız olarak, umuma arzetme veya yayımlama hususuna karar vermek salahiyeti münhasıran eser sahibine aittir. Bir güzel sanat eserinden çoğaltma ile elde edilen kopyalarla bir işlenmenin aslı veya çoğaltılmış nüshaları üzerinde asıl eser sahibinin ad veya alametinin, kararlaştırılan veya adet olan şekilde belirtilmesi ve vücuda getirilen eserin bir kopya veya işlenme olduğunun açıkça gösterilmesi şarttır. Bir eserin kimin tarafından vücuda getirildiği ihtilaflı ise, yahut herhangi bir kimse eserin sahibi olduğunu iddia etmekte ise, hakiki sahibi, hakkının tespitini mahkemeden isteyebilir.
Manevi haklara ilişkin koruma sınırsızdır. Manevi haklar ölüme bağlı tasarruflara konu olamadıkları gibi sağlararası işlemlerle de devredilemezler, zira bu haklar eser sahipliğinden doğan mutlak ve inhisari haklardır. Ancak bu hakların kullanılma yetkisi devredilebilir. Bu çerçevede davacılardan … her ne kadar mali haklarını diğer davacıya devretmiş ise de, manevi haklar bakımından talep ve dava hakkına sahiptir. Yukarıda da ifade edildiği gibi davalılar kullanımlarının, FSEK md. 21 çerçevesinde davacıya ait işleme hakkının ihlali sayılacağı, davacıya ait senaryoda yer alan esinlenme sınırını aşan ve davacı senaristten izin alınması gereken izinsiz işlem niteliğinde olduğu, dava konusu “…” isimli şarkının güftesinin davalılardan … ile birlikte davacılardan …’e de ait olduğunun albüm kayıtlarında ve yayınlanan klibin başında belirtilmediği bu nedenle davacının eser sahibi olarak ismine yer verilmemesinin davacının FSEK madde 15 çerçevesinde manevi hakkının ihlali sayılabileceğinden manevi tazminat talebinin kısmen kabulü ile şarkının dijital platformlardaki dinlenme sayısı ve beğenilirliği dikkate alındığında takdiren 100.000,00 TL bedele hükmedilmiş, manevi tazminatın bir zenginleşme aracı olamayacağından fazlaya ilişkin istemin reddine karar vermek gerekmiştir.
Tüm bu açıklamalar muvacehesinde toplanan deliller, hükme esas alınan bilirkişi raporları bir bütün olarak değerlendirildiğinde, davalılar kullanımlarının, davacıların mali ve manevi haklarına tecavüz teşkil ettiğinin tespiti ile, tecavüzün ref’ine, bu bağlamda dava konusu “…” isimli şarkının güftesinin davalılardan … ile birlikte davacılardan …’e ait olduğunun albüm kayıtlarında belirtilmesine, yayınlanan klibin başında güftenin … ile birlikte …’e ait olduğunun belirtilmesine, bu düzeltmelerden sonra eserin yayınlanmasının devamına, aksi taktirde kullanımların önlenmesine, davacılardan …’nin maddi tazminat talebinin kabulü ile, takdiren (FSEK md. 68 gereği 5.000,00 TL x3)15.000,00 TL’nin dava tarihinden itibaren işleyecek ticari faizi ile birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen alınarak davacıya verilmesine, davacılardan …’ün manevi tazminat talebinin kısmen kabulü ile, 100.000,00 TL’nin 23.06.2017 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen alınarak davacıya verilmesine, fazlaya ilişkin istemin reddine, hüküm özetinin masrafı davalılara ait olmak üzere Türkiyede yayın yapan tırajı en yüksek üç gazeteden birinde bir defaya mahsus olmak üzere ilanına karar vermek gerekmiş, aşağıdaki şekilde hüküm tesis edilmiştir.
HÜKÜM :Yukarıda gerekçesi açıklandığı üzere,
1-Davanın KISMEN KABULÜ İLE,
Davalılar kullanımlarının, davacıların mali ve manevi haklarına tecavüz teşkil ettiğinin tespiti ile, tecavüzün ref’ine, bu bağlamda dava konusu “…” isimli şarkının güftesinin davalılardan … ile birlikte davacılardan …’e ait olduğunun albüm kayıtlarında belirtilmesine, yayınlanan klibin başında güftenin … ile birlikte …’e ait olduğunun belirtilmesine, bu düzeltmelerden sonra eserin yayınlanmasının devamına, aksi taktirde kullanımların önlenmesine,
2-Davacılardan …’nin maddi tazminat talebinin kabulü ile, takdiren (FSEK md. 68 gereği 5.000,00 TL x3)15.000,00 TL’nin dava tarihinden itibaren işleyecek ticari faizi ile birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen alınarak davacıya verilmesine,
3-Davacılardan …’ün manevi tazminat talebinin kısmen kabulü ile, 100.000,00 TL’nin 23.06.2017 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen alınarak davacıya verilmesine, fazlaya ilişkin istemin reddine,
4-Hüküm özetinin masrafı davalılara ait olmak üzere Türkiyede yayın yapan tırajı en yüksek üç gazeteden birinde bir defaya mahsus olmak üzere ilanına,
5-Karar tarihinde yürürlükte bulunan Harçlar Tarifesi uyarınca hesap olunan 7.855,66 TL karar harcından peşin yatırılan 2.578,71 TL’nin mahsubu ile kalan 5.276,94 TL bakiye karar harcının davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsili ile hazineye irat kaydına,
6-Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca mali ve manevi haklara tecavüz talepleri yönünden davacılar vekili yararına ( davacı … vekiline ve davacı … vekiline) 1/2 oranında hesaplaması yapılarak 7.375,00 TL vekalet ücretinin davalılardan müştereken ve müteselsilen alınarak kendisini vekille temsil ettiren davacılara (davacı … ve davacı …’e) 1/2 oranında verilmesine,
7-Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca maddi tazminat talebi yönünden davacı … vekili yararına hesap olunan 7.375,00 TL vekalet ücretinin davalılardan müştereken ve müteselsilen alınarak kendisini vekille temsil ettiren davacı … verilmesine,
8-Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca manevi tazminat talebi yönünden davacı … vekili yararına hesap olunan 13.450,00 TL vekalet ücretinin davalılardan müştereken ve müteselsilen alınarak kendisini vekille temsil ettiren davacı …’e verilmesine,
9–Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca ret olan manevi tazminat talebi yönünden davalılar vekili yararına hesap olunan 7.375,00 TL vekalet ücretinin davacı …’ten alınarak kendisini vekille temsil ettiren davalılara verilmesine,
10-Davacı … tarafından yapılan: 3.300,00 TL bilirkişi ücreti, 10,00 TL posta gideri olmak üzere toplam 3.3310,00 TL’den kabul-ret oranına göre hesap edilen 2.206,67 TL ve 2.614,61 TL harç (peşin+başvuru) olmak üzere toplam 4.821,28 TL yargılama giderinin davalıdan müştereken ve müteselsilen alınarak bu davacıya verilmesine, kalan masrafın bu davacı üzerinde bırakılmasına,
11-Davacı … tarafından yapılan 328,35 TL yargılama giderinin davalılardan müştereken ve müteselsilen alınarak bu davacıya verilmesine,
12-Davalılar yargılama masrafı yapmadığından bu konuda karar verilmesine yer olmadığına,
13-Yatırılan gider avanslarından kullanılmayan kısmının talep halinde ve karar kesinleştiğinde yatıran tarafa iadesine,
Dair taraf vekillerinin yüzüne karşı, (HMK 345/1 md. gereğince) gerekçeli kararın tebliğinden itibaren 2 hafta içerisinde Mahkememize veya başka bir yer mahkemesine dilekçe ile başvurmak ve istinaf harcı ile gerekli giderlerin tamamı ödenmek suretiyle, İstanbul Bölge Adliye Mahkemesine istinaf yolu açık olmak üzere verilen karar, açıkça okunup usulen anlatıldı. 24/11/2021
Katip …
Hakim …