Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C.
İSTANBUL
4. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ

ESAS NO : 2020/766 Esas
KARAR NO : 2022/64 Karar

DAVA : Alacak (Ticari Nitelikteki Hizmet Sözleşmesinden Kaynaklanan)
DAVA TARİHİ : 23/12/2020
KARAR TARİHİ : 31/01/2022

Mahkememizde görülmekte olan Alacak (Ticari Nitelikteki Hizmet Sözleşmesinden Kaynaklanan) davasının yapılan açık yargılaması sonunda,
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; Müvekkili şirket ile davalı taraf arasında “…” adresinde ve tapuda “… ili, … ilçesi, … Mahallesinde kain ve tapuda 4899 Ada, 7 parselde kayıtlı” gayrimenkul üzerinde bulunan otogaz satış ve servis istasyonunun işleticiliği hususunda 06.02.2018 tarihli ve 5 yıl (06.02.2023 tarihine kadar) geçerli Otogaz Bayilik Sözleşmesi akdedildiğini, davalı tarafın Bayilik Sözleşmesi’ne ilave olarak düzenlemiş olduğu Ürün Alım Taahhütnamesi ile yıllık asgari 270 ton ve sözleşme süresince toplam 1350 ton otogaz ürününü …’dan almayı, eksik kalan ton üzerinden 180-USD tutarınca kar mahrumiyetini ödemeyi; söz konusu kar mahrumiyeti tutarının … tarafından her bir anlaşma döneminin hitamında veya bizzat belirleyeceği dönemlerde, anlaşmanın ifasıyla birlikte talep edilebileceğini veya anlaşmanın hitamında veya anlaşmanın her ne sebeple olursa olsun sona ermesine müteakip … tarafından aynı ticari bölgede yeni bir bayilik tesis edilip edilmeyeceğine bakılmaksızın, talep edilebileceğini, …’ın anılan kar mahrumiyeti tutarını mutabakat dahilinde sözleşme süresi sonunda toplam olarak talep edebileceğini beyan, kabul ve taahhüt ettiğini, Sözleşme’nin imzalanmasından kısa bir süre sonra davalı tarafından Sözleşme ve eklerine aykırı davranışlar sergilenmesi üzerine müvekkili tarafından davalıya … 26. Noterliğinden gönderilen … tarih ve … yevmiye nolu ihtarname ile davalının yıllık taahhüdünün altında ürün alımı yaptığının davalıya bildirildiğini ve davalının Sözleşme’ye ve Ürün Alım Taahhütnamesi’ne aykırı davranışlarının giderilmesi hususu ile o tarihe kadar muaccel hale gelmiş borçların ödenmesi için davalıya ihtar ettiklerini, davalının gönderilen ihtarnameye rağmen Sözleşme ve Ürün Alım Taahhütnamesine aykırı davranışlarının devam etmesi nedeniyle anılan sözleşmelerin devam ettirilmesinin müvekkili tarafından imkansız hale geldiğini ve taraflar arasındaki Otogaz Bayilik Sözleşmesi ve eklerinin … 26. Noterliği’nin … tarih ve … yevmiye nolu ihtarnamesi ile haklı nedenlerle feshedildiğinin davalıya bildirildiğini ve bununla birlikte davalının müvekkili nezdindeki borçlarının, sözleşmenin feshi nedeniyle doğmuş cezai şart ve kar kaybı alacağının ödenmesi hususunun davalıya ihtar edildiğini, ihtarnameye rağmen davalının borçlarını ödemediğini, davalı tarafın, vermiş olduğu taahhüde aykırı davrandığını, müvekkili şirketten alması gereken 1.186,628 ton ürünü almadığını, söz konusu taahhüt çerçevesinde kar kaybının mevcut olduğunu, davalı tarafın eksik ton başına 180-USD ödemeyi kabul ve taahhüt ettiğini, Ürün Alım Taahhütnamesi uyarınca eksik kalan ürün miktarı için hesaplanan 213.593,04-USD kar mahrumiyeti alacağının şimdilik 1.000,00 USD’sinin temerrüt tarihinden itibaren yabancı paraya işleyecek en yüksek mevduat faizi ile birlikte, davalıdan tahsiline, yargılama giderleri ile vekâlet ücretinin davalı tarafa yükletilmesine karar verilmesini dava ve talep etmiştir.
Davalıya usulüne uygun olarak tebliğ yapılmış olmasına rağmen davaya cevap verilmemiştir.
Deliller; Otogaz Bayilik Sözleşmesi, Ürün Alım Taahhütnamesi, … 26. Noterliği’ne ait … tarih ve … yevmiye nolu ihtarname ve tebliğ şerhleri, Taraf şirketlerin, ticaret sicil kayıtları, Büyük Mükellefler Vergi Dairesi Başkanlığı’nca … A.Ş’ye ait 2018, 2019,2020 yıllarına dair BA-BS formları, Gebze tapu müdürlüğüne yazılan müzekkere cevabı, Taraf ticari defter ve kayıtları, Bilirkişi İncelemesi
… Tapu Müdürlüğünce yazılan müzekkereye cevabında, Davalı şirkete ait tapu kayıtları sunulmuştur.
Mahkememizce taraflar arasındaki uyuşmazlık ile ilgili olarak bu hususta uzman olduğu anlaşılan Mali Müşavir Bilirkişi …ve Bilirkişi Prof Dr. …’in seçilerek Bilirkişi Heyet Raporu aldırılmıştır. Mali Müşavir Bilirkişi … ve Bilirkişi Prof Dr. …’in hazırlamış olduğu Bilirkişi Heyet Raporuna göre özetle; “…Davacı cari hesap işleyişi sebebiyle doğmuş alacak veya Standart Otogaz Bayilik Sözleşmesi md. 16 anlamında bir cezai şartı bu davada davalı yandan talep etmemektedir. Bu davada, davacı yanın talebi; Ürün Alım Taaahütnamesi’nin (a) bendine dayalı ve orada “kar mahrumiyeti” olarak tesmiye edilen hususla ilgili bir taleptir. Davacının ton başına böylesi bir işte net karının ne olduğuna dair bir veri dosyada yoktur. Bu açıdan bakılınca, davacının kar mahrumiyeti olarak tesmiye ettiği hususun esasen bir “ceza koşulu” olup olmadığını belirleme yetkisi sayın Mahkemeye aittir. Davalının defterleri dosyaya ibraz edilmemiş olmakla, kararlaştırılan bu hükmün yüce Mahkemece gerçekte bir “ceza koşulu olarak” hukuken tavsifi halinde, bunun (mezkür rakamın) davalıyı iktisaden mahvetmeye elverişli olup olamayacağı yönünde bir görüş sevk etmek olanaklı bulunmamaktadır (konu hakkında bkz: PROF. DR. SAFA REİSOĞLU, Türk Borçlar Hukuku/ Genel Hükümler, İstanbul 2012, 23.bası, sh. 458-460 ve ayrıca orada dipnot 19-27 arasında yer alanı içtihatlar). Öte yandan, eğer Ürün Alım Taahhütnamesi’nin (d) bendi, yüce Mahkemece yukarıda anıldığı üzere “genel işlem koşulu” sayılıp, “yazılmamış” olarak kabul edilecek olursa bu durumda, TBK md. 114/II’nin yollaması ile TBK md. 51 ve 52 hükümleri gözetilmek gerekecektir. Bu hükümlerin uygulanması halinde, davacı yan zararını azaltmak için bir işlem yaptığını ortaya koymadığından, 213.593,04 USD olarak ifade edilen rakamın (…icabında davacının saklı tuttuğunu bildirdiği haklarının müstakbel hali yönünden…) sayın Mahkemece uygun görülecek oranda -son tahlilde- TBK md. 52/son hükmü kapsamında tenzili üzerinde durulabilecektir. Ancak, hâlihazırdaki talebe bakıldıkta ve davacının sözleşmeyi feshinin “haklı sebebe dayandığı” düşünüldükte, söylenebilecekler şunlardır: İncelenen davacı şirkete ait 2018-2019 yılı elektronik ticari defterlerine ait açılış ve kapanış beratların TTK ve VUK hükümlerine göre yasal sürelerinde alındığı, Envanter Defterinin açılış tasdikinin yasal süresinde yapıldığı bu anlamda davacı şirketin ticari defterlerinin usulüne uygun tutulduğu müşahede edilmiştir (bu konuda genel olarak bkz: PROF. DR. SABİH ARKAN, Ticari İşletme Hukuku, Ankara 2018, 24. tıpkıbasım, sh. 388 vd.).
İncelenen Davacı Şirketin Ticari Defterlerine göre, onun, davalı şirketten 31.03.2019 tarihi itibariyle 50.146,80 TL alacaklı olduğu mali müşavir bilirkişi tarafından hesaplanmıştır. Ancak bu nokta, davacının Netice-i Talebi yönünden yukarıda açıklandığı gibi değerlendirilmek mevkiindedir.
Davacı yanın cezai şart talebi ile ilgili Madde 25 CEZAİ ŞART başlıklı ilgili sözleşme maddesinde herhangi bir bedel belirlenmediğinden mali müşavir bilirkişi tarafından bu yönde/o madde yönünden bir hesaplama yapılmamıştır. Kaldı ki, bu da, yukarıda tafğilen izah edildiği gibi, davacının Netice-i Talebinde yer alan bir husus da değildir.
Davacı yan “talebe bağlılık ilkesi” gereği talebi ile bağlı kalarak, feshin haklı olduğunun sayın Mahkemece de yerinde görüldüğü seçenekte, yukarıda yer bulan izahat bütünü ve mali müşavir bilirkişi tarafından yapılan hesaplama yüce Mahkemece ayrıca ve icabında gözetilmek kaydı ile, davacının davalı yandan 1.000,- USD mahrum kaldığı kar kaybı asıl alacak ve ayrıca dava tarihine dek işlemiş 81,62 USD faiz olmak üzere toplam 1.081,62 USD kar kaybı talep edebileceği,…” hususlarında görüş bildirilmiştir.
Bilirkişi Raporu taraflara usulüne uygun olarak tebliğ edilmiştir.
Bilirkişi Raporuna karşı beyan sunulmamıştır.
Bilirkişi Raporu hüküm kurmaya uygun bulunmuştur.
GEREKÇE;
Taraflar arasındaki ihtilaf; Taraflar arasında düzenlenen sözleşmelerin feshinin haklı nedenlerle feshedilip feshedilmediği, davalının sözleşme ile üzerine düşen yükümlülükleri yerine getirip getirmediği, sözleşmenin haklı nedenle feshedilmesi halinde davacının kar mahrumiyetinin ne kadar olacağı hususlarındadır.
Tüm dosya kapsamından; Taraflar arasında otogaz satış ve servis istasyonunun işleticiliği hususunda 06.02.2018 tarihli ve 5 yıl geçerli olmak üzere Otogaz Bayilik Sözleşmesi akdedildiği, davalı tarafın Bayilik Sözleşmesi’ne ilave olarak Ürün Alım Taahhütnamesi ile yıllık asgari 270 ton ve sözleşme süresince toplam 1350 ton otogaz ürününü …’dan almayı, eksik kalan ton üzerinden 180-USD tutarınca kar mahrumiyetini ödemeyi; söz konusu kar mahrumiyeti tutarının davacı tarafa ödemeyi taahhüt ettiği, Sözleşmenin imzalanmasından bir müddet sonra davalı tarafından Sözleşme ve eklerine aykırılık iddiasıyla davacı tarafından davalı tarafa taahhüdün altında ürün alımı yaptığının davalıya ihtar edildiği, sözleşme ve taahhütnameye aykırı davranışlarının giderilmesi hususunun ihtar edildiği, davalının ihtarnameye rağmen aykırı davranışlarını gidermediği, dolayısıyla 07.01.2020 tarihli ihtarname ile sözleşmenin haklı nedenlerle feshedildiği, sözleşmenin feshi nedeniyle doğmuş cezai şart ve kar kaybı alacağının ödenmesi hususunun davalıya ihtar edildiği ve yine borçların ödenmemesi nedeniyle ürün alım taahhütnamesi uyarınca eksik kalan ürün miktarı için hesaplanan kar mahrumiyeti alacağının şimdilik 1.000,00-USD’sinin temerrüt tarihinden itibaren tahsili talepli olarak iş bu davanın ikame edildiği,
Davacı tarafın 2018 ve 2019 yılı ticari defterlerinin incelemeye tabi tutulduğu, davacı şirketin ticari defterlerine göre, davalı şirketten 31.03.2019 tarihi itibarıyla 50.146,80-TL alacaklı olduğu,
Davacı vekilinin dava dilekçesindeki talebinin “kar mahrumiyeti” olduğu,
Taraflar arasında düzenlenen sözleşmenin süresinin imza tarihinden itibaren başlamak ve 5 yıl kadar süreyle geçerli olduğu,
Sözleşmenin feshi başlıklı 15inci maddesine, bayinin sözleşmeden doğan yükümlülüklerinden herhangi birisini yerine getirmemesi veya aşağıdaki hallerden birisinin gerçekleşmesi halinde … tek taraflı olarak bu sözleşmeyi, sözleşmede doğan haklar saklı kalmak kaydıyla feshedebilir.
“a) Bayi, iş bu sözleşme ile kabul etmesine rağmen, münhasıran …’dan LPG alıp satma taahhüdünü yerine getirmez veya …’dan yaptığı alımlarda tatminkar bir miktara ulaşmaz ise;
b) Bayi, …’dan LPG alımını tatil etmiş ise veya başka kuruluşlardan temin ediyorsa;
c) Bayi, LPG’yi kara nakil vasıtaları dışında tüplere ve başka kaplara doldurur ve satar ise;
d) Bayi’nin hatası sebebi ile istasyon ruhsatı iptal edilir ise;
e) Bayi’nin sözleşme süresi içinde yüz kızartıcı bir suçtan dolayı hüküm giyerse ve bu hüküm Mahkeme kararı ile kesinleşirse;
f) Bayi, otogaz istasyonu ve müştemilatında …’ın yazılı muvaffakatini almadan şekil, renk ve vasıflar hususunda tadilat yaparsa;”
Sözleşme’nin m 16 Feshin Sonuçları;
“…
b) … Ayrıca Bayi, …’ın maruz kaldığı zarar ve satış kaybından dolayı mahrum kaldığı karı da …’ın ilk talebi üzerine, derhal ve herhangi bir Mahkeme hükmü gerektirmeksizin ödemeyi kabul ve taahhüt eder….” şeklinde olduğu,
Taraflar arasında imzalanan 06.02.2018 tarihli “Ürün Alım Taahhütnamesi”nde;
“… adtesinde ve tapuda … İli … ilçesi … köyü/mahallesi mevkinde kain 4899 ada 7 parselde kayıtlı taşınmaz üzerinde kurulu bulunan otogaz satış ve servis istasyonunda otogaz satış faaliyetinde bulunmak üzere … AŞ. (…) ile akdettiğimiz “Standart Otogaz Bayilik sözleşmesi” ve eki niteliğindeki diğer sözleşmeler ile anılan sözleşmelerde … tarafından gerçekleştirilen yatırım ile sair ticari şartlar çerçevesinde ve münhasıran kanopi altında satılmak üzere (Toptan satışlar için alınan ve … sistemi üzerinden satılan ürünler işbu taahhütnamemize dahil değildir.) birinci yıldan başlamak ve anılan sözleşmelerin yürürlüğü süresince geçerli olmak üzere, toplam 270 (İkiyüzyetmiş) ton(Sözleşme süresince toplam 1550 (Binüçyüzelli) ton otogaz ürününü (Kısaca ”ürün” veya “ürünler” olarak anılacaktır.) münhasıran …’ dan veya … A.Ş./… A.Ş. nin yazılı olarak göstereceği ikmal kaynaklarından satın almayı kabul ve taahhüt ederiz. Yukarıda beyan ettiğimiz satın alma taahhüdümüzü her bir yıllık sözleşme dönemine ilişkin olarak yerine getiremediğimiz takdirde,
(a) Sözleşme süresinin hitamında ve/veya her bir yıllık sözleşme süresinin sonunda hesaplanacak eksik kalan miktar üzerinden ton başına 180 USD (Yüzseksen Amerikan Doları) tutarının ödeme gününde uygulanmakta olan TC MERKEZ BANKASI döviz satış kuru üzerinden hesaplanacak TÜRK LİRASI karşılığında kar mahrumiyeti ödemeyi,
(b) İşbu taahhütnameye aykırılığın münakit sözleşmelerin de ihlali olarak değerlendirilebileceğini,
(c) Söz konusu kar mahrumiyeti miktarının, … tarafından her bir yıllık sözleşme döneminin hitamında veya bizzat belirleyeceği dönemlerde sözleşmenin ifasıyla birlikte talep edilebileceğini,
(d) Sözleşmenin hitamında veya sözleşmenin het ne sebeple olursa olsun sona ermesini müteakip … tarafından aynı ticari bölgede yeni bir bayilik tesis edilip edilmeyeceğine bakılmaksızın talep edilebileceğini,
(e) Bu ahvalde işbu taahhüdümüzün ve kar mahrumiyeti miktarının, sözleşmelerde öngörülen cezai şart miktarına hiçbir şekilde mahsup edilemeyeceğini, haklı nedenle feshi halinde cezai şarta ilaveten talep edilebileceğini,
(f) Anılan bedeli ve/veya …’dan mubayaa edeceğimiz ürün bedellerini ödemediğimiz takdirde, … nezdinde bulunan Banka Teminat mektuplarımızdan /ipoteklerimizden söz konusu bedellerin tahsil edilmesine,
(g) … anılan kar mahrumiyeti tutarını mutabakatımız dâhilinde sözleşme süresi sonunda toplam olarak talep etmesine muvafakat ettiğimizi,
(h) … tarafından yazılı feragatname verilmedikçe …’ın herhangi bir hak ve alacağından feragat etmiş sayılmayacağını,
(ı) İşbu taahhütname nedeniyle tahakkuk edebilecek her türlü mali sorumluluğun tarafımıza ait olduğunu beyan kabul ve taahhüt ederiz…” şeklinde olduğu,
Davacı tarafından fazlaya dair hakları saklı kalmak kaydıyla şimdilik 1.000,00-USD’nin talep edildiği, dolayısıyla işlemiş faiz hususunun kararda göz ardı edilmesi gerektiğinden irdelenmediği,
Taraflar arasında yapılan sözleşme ve taahhüt hükümleri ve davacı tarafın incelenen ticari defterlerinde yer alan verilere göre davalının taahhütlerini yerine getirmediği, sözleşmenin feshinin, sözleşmede yer alan fesih koşullarını sağladığı ve feshin haklı olduğu, davalı tarafından taahhüt gereği alım yapılmadığı, davacı tarafın talebinin cezai şart olmadığı, mahrum kalınan kâr olduğu, davalının eksik ürün alımından kaynaklı olarak 213,593,04-USD kar kaybının olduğu, davacının talebinin 1.000,00-USD olduğu, dolayısıyla taleple bağlı kalınarak davacının davasının kabulü ile, 1.000,00-USD’nin 12.01.2020 temerrüt tarihinden itibaren 3095 sayılı Kanunun 4/a bendinde döviz cinsi paraya uygulanacak en yüksek faiz ile birlikte davalıdan alınarak davacıya ödenmesine dair karar verilmiştir.
HÜKÜM: Açıklanan gerekçeye göre;
1-)Davacının davasının KABULÜ ile,
1.000,00-USD’nin 12.01.2020 temerrüt tarihinden itibaren 3095 sayılı Kanunun 4/a bendinde döviz cinsi paraya uygulanacak en yüksek faiz ile birlikte davalıdan alınarak davacıya ÖDENMESİNE,
2-)Karar tarihinde yürürlükte bulunan harçlar tarifesi gereğince hükmolunan kısım üzerinden hesaplanan 523,39 -TL nispi karar harcından peşin yatırılan 130,85-TL harcın mahsubu ile bakiye kalan 392,54-TL harcın davalıdan tahsili ile HAZİNEYE İRAD KAYDINA,
3-)Davacı vekili lehine karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi gereğince hükmolunan kısım üzerinden hesaplanan 5.100,00-TL vekalet ücretinin davalıdan tahsili ile davacıya verilmesine,
4-)Davacı tarafından yatırılan 54,40-TL başvuru, 7,80-TL vekalet harcı, 130,85-TL peşin harç, 2.250,00-TL bilirkişi ücreti ve 25,20-TL posta giderinden ibaret toplam 2.468,25-TL yargılama giderinin davalıdan tahsili ile davacı tarafa verilmesine,
5-)6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu 18/A-13,14. Maddeleri ve Arabuluculuk Kanunu Yönetmeliği 26.maddesi gereğince Adalet Bakanlığı bütçesinden karşılanan 1.320,00 TL arabuluculuk ücretinin davalıdan alınarak hazineye gelir kaydedilmesine,
6-)Davacı tarafça yatırılan kullanılmayan bakiye gider avansının kararın kesinleşmesi halinde davacı yana iadesine,
Dair davacı vekilinin yüzüne karşı davalı vekilinin yokluğunda gerekçeli kararın tebliğinden itibaren 2 haftalık kesin süre içinde İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi (İstinaf Mahkemesi) nezdinde İstinaf Yolu açık olmak üzere verilen karar açıkça okunup usûlen anlatıldı. 31/01/2022

Katip
✍e-imzalı

Hakim
✍e-imzalı