Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C.
İSTANBUL
3. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ

ESAS NO : 2021/416 Esas
KARAR NO : 2022/109

DAVA : Kıymetli Evraktan Kaynaklanan (istirdat)
DAVA TARİHİ : 17/09/2014
KARAR TARİHİ : 16/02/2022

Mahkememizde görülmekte olan Kıymetli Evraktan Kaynaklanan (istirdat) davasının yapılan açık yargılamaları sonunda :
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ :
DAVA: Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; Müvekkili şirket çalışanının çek arkasındaki ciranta …Ltd. ŞTİ’ den cari alacaklarına mahsuben 06/01/2014 tarihli ve … numaralı ve 10.000 TL bedelli …Bankası …besine ait çeki ( çek hesap no: …, hesap sahibi …) ve 15/01/2014 tarihli ve … numaralı ve 8.535,00 TL bedelli … Bankası … Şubesine ait çeki ( Çek hesap No: …, hesap sahibi: …Tic. ) tahsilat makbuzu karşılığında teslim alındığını, müvekkili şirketi temsilen şirket çalışanı teslim alındığını, çeklerin müvekkili şirket merkezinin …’da olması nedeniyle Ankara’ya gönderilmek üzere kargoya verildiğini, gönderinin kargoda kaybolduğunu, bunun üzerine taraflarınca … 9. Asliye Ticaret Mahkemesi’nin … Esas sayılı dosyası ile çek iptali davası açılarak teminat karşılığında ödemeden men kararı alındığını, yargılama esnasında … 9. Asliye Ticaret Mahkemesi’nin …esas nolu dosyasında taraflarına istirdat davası açmak üzere 10 günlük kesin süre verildiğini, taraflarınca çek iptal davası açılmasının yanı sıra suç duyurusunda bulunulduğunu, savcılıkça bankalara ibrazın olmadığı gerekçe gösterilerek kovuşturmaya yer olmadığı kararı verildiğini, daha sonra çek iptal dosyalarına yapılan müdahale dilekçelerini eklemek suretiyle yeni delilin ortaya çıkması nedeni ile tekrardan suç duyurusunda bulunulduğunu, Faktoring şirketlerinin kambiyo senedine dayalı bile olsa bir mal veya hizmet satışından doğmuş veya doğacak fatura veya benzeri belgelerle tesvik edilmeyen alacakları satın alamayacaklarını ve tahsilini üstlenemeyeceklerini, faktoringe çeki cirolayan …Şti.’nin ne taraflarınca ne de …Şti. ile hiçbir ticari ilişkisinin bulunmadığını, davalının alacağı tevsik edecek belge olmaksızın çeki devraldığını, çeki takibe yetkili olmadığını, ayrıca ağır kusuru olduğunu, takibe yetkili olmadığı çeki kötüniyetli olarak … 8. İcra Müdürlüğü’nün … Esas nolu dosyası ile icra takibine konu ettiğini beyanla çeki haksız olarak elinde bulunduran davalı şirketten 15/01/2014 tarihli ve … numaralı ve 8.535 TL bedelli … Bankası … Şubesine ait çekin taraflarına iadesine, yargılama giderleri ile vekalet ücretinin davalıya yükletilmesine karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
CEVAP: Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; Davacı tarafça çalınan çekin TTK’nın 692. maddesine göre istirdadının talep edildiğini, çeke ilişkin olarak ödeme yasağının 28/11/2013 tarihinde banka kayıtlarına işlendiğini, bu tarihlere bakıldığında davalının çeki iktisap ettiği anda bir ödeme yasağı kararının bulunmadığını, bu nedenle davalının çalıntı olayından haberi olmadığını ve iyiniyetli hamil olduğunu, bu nedenle davalının kötüniyetli olduğunun ispat edilmediğini,davalının faktoring firması olduğunu, dava konusu çekin faktoring sözleşmesi ile temlik alındığını, takip konusu çek incelendiğindedavalının müşterisinin …Şti. olduğunu, onun da çeki … Ltd. Şti. den ciro yolu ile aldığının görüldüğünü, takip konusu çekteki alacağı tevsik eden faturanın bu şirketler arasında düzenlendiğini, davalının yükümlülüğünün faktoring mevzuatı gereği çekteki alacağı tevsik eden faturanın denetlenmesi ile sınırlı olduğunu,davalının çketeki tüm cirantaların ticari ilişkisini inceleme yükümlülüğü bulunmadığı gibi böyle bir incelemenin yapılmasının hukuken ve maddi olarak imkansız olduğunu beyanla haksız ve yersiz açılan davanın reddine, davacının %20’den az olmamak üzere tazminata mahkum edilmesine, yargılama giderleri ve vekalet ücretinin davacı üzerinde bırakılmasına karar verilmesini talep etmiştir.
İhbar olunan vekili dilekçesinde özetle; müvekkilinin dava dışı şirketlerden olan alacağına karşılık dava konusu çeki aldığını ve yine borcuna karşılık davacı şirkete teslim ettiğini, davacının çeki kaybettiğini, davalı şirkletin çekin keşidecisi ile irtibata geçerek kaybedildiğini ve son hamilin eline haksız olarak geçtiğini öğrendiğini, buna rağmen kötü niyetli davranarak çeki icraya koyduğunu, bu nedenle taraflarınca … 13. Asliye Ticaret Mahkemesi’nin … Esas sayılı dosyası ile menfi tespit davası açtıklarını, davalı şirketin müvekkili ile davacı şirket zararına hareket ederek basiretli tacir hükümlerine aykırı davrandığını, ağır kusurlu olduğunu beyanla davanın kabulüne karar verilmesini talep etmiştir.
DELİLLER:… 9. Asliye Ticaret Mahkemesi’nin … Esas sayılı dosyası, … 8. İcra Dairesinin …Esas sayılı dosyası, … 13. Asliye Ticaret Mahkemesi’nin … Esas, … Karar sayılı dosyası, 22/11/2021 tarihli bilirkişi raporu ve tüm dosya kapsamı.
DEĞERLENDİRME VE GEREKÇE:
Dava, çek istirdadı talebine ilişkindir.
Mahkememizin 2014/1081 Esas, 2018/109 karar sayılı dosyasında yapılan yargılama neticesinde, davanın reddine karar verilmiş, karara karşı davacı vekili tarafından istinaf yasa yoluna başvurulmuştur.
Bölge Adliye Mahkemesi 16. Hukuk Dairesi’nin 2018/3382 Esas, 2021/1077 karar sayılı kararı ile ” …Somut olayda, davalı … şirketinin davaya konu çeki dava dışı .. Tic. Ltd.şirkettinden faktoring sözleşmesiyle temlik aldığı anlaşılmaktadır. Bu nedenle, somut uyuşmazlığın, TTK’nın kambiyo senetlerine ilişkin genel hükümlerine nazaran faktoring işlemleri bakımından özel bir hüküm niteliğinde olan ve uyuşmazlığın çözümünde öncelikle uygulanması gereken 6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunu ve buna ilişkin Yönetmelik ile BDDK Genelgeleri çerçevesinde değerlendirilip, çözüme kavuşturulması gerekmektedir. 6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunu’nun 9/2. maddesine göre, faktoring şirketi Kurulca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde kambiyo senetlerine dayalı olsa bile, bir mal veya hizmet satışından doğmuş fatura ile tevsik edilemeyen alacaklar ile kurulca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde tevsik edilemeyen mal veya hizmet satışına bağlı doğacak alacakları devir alamaz veya tahsilini üstlenemez. Aynı faturaya dayalı birden çok faktoring şirketine yapılan kısmi temliklerin toplam tutarı fatura tutarını aşamaz. Aynı Kanun’un 9/2. maddesinin yollamasıyla somut olaya uygulanması gereken 29257 sayılı Faktoring İşlemlerinde Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 5/1. maddesi ise; “Kuruluş tarafından müşteriyi yeteri kadar tanıyacak şekilde istihbarat çalışmalarının yapılması, sadece müşterilerin beyanı veya sözlü teyidi ile işlem yapılmaması gerekir. İstihbarat çalışması;a) Öncelikle ilgili mevzuatta yer alan faturanın tarifi, şekli ve nizamına ilişkin düzenlemeler de dikkate alınarak faturadaki bilgilerin kontrol edilmesi,b) İç kontrol sisteminin devralınan faturalara ilişkin gerekli istihbarat ve araştırma yapılmasını sağlayacak ve Merkezi Fatura Kaydı Sisteminde bu faturaların mükerrer olmadığının kontrolü tamamlanmaksızın kullandırım yapılamayacak şekilde oluşturulması,c) Müşterilerin mali durumlarının değerlendirilerek bunların itibarı ve işlem geçmişleri de dikkate alınmak suretiyle gerektiğinde fatura borçlusu ve kambiyo senedi veya diğer senedin keşidecisine de başvurularak borcun teyit edilmesini sağlayacak yöntemler geliştirilmesi ve ulaşılabilmesi mümkün olan ilgili veritabanlarından yararlanılması yoluna gidilmesi hususları dâhil olmak üzere asgari olarak yukarıda belirtilen usul ve esasları içerecek şekilde yapılır ve bunların yetersiz kalması durumunda ilave yöntemlere başvurulur.” hükmünü haizdir.
Bu itibarla, ilk derece mahkemesince, yukarıda açıklanan mevzuat hükümleri çerçevesinde somut olayın ele alınması, bu doğrultuda, davalı … şirketinin dava konusu çeki alırken gerekli istihbarat çalışmasını yapıp yapmadığı, şirketin mali durumlarına ilişkin değerlendirme yapıp yapmadığı ve diğer yükümlülükleri yerine getirip getirmediği hususlarında araştırma yapılarak, faktöring şirketinin çeki iktisabında ağır kusurlu veya kötüniyetli olup olmadığının belirlenmesi ve sonucuna göre bir karar verilmesi gerekirken, anılan mevzuat hükümlerine dayalı olarak hiçbir araştırma yapılmaksızın salt TTK’nın kambiyo senetlerine ilişkin genel hükümlerine dayalı olarak karar verilmesi doğru görülmemektedir.” gerekçesiyle mahkememiz kararı kaldırılarak yargılama yapılmak üzere dosya mahkememize gönderilmiştir.
… 8. İcra Dairesi’nin … Esas sayılı dosyasının incelenmesinde; davalı tarafça davacı ve diğer cirantalar aleyhine toplam 5.139,64 TL alacağın tahsili için icra takibi başlatılmış olduğu anlaşılmıştır.
Bölge Adliye Mahkemesi 16. Hukuk Dairesi’nin 2018/3382 Esas, 2021/1077 karar sayılı kararı öncesinde yapılan yargılama sürecinde davacı şirkete ait ticari defter ve kayıtlar üzerinde talimat yolu ile bilirkişi incelemesi yaptırılarak dava konusu çekin defterlerde kayıtlı olup olmadığı, davacı ile cirantalara arasında herhangi bir ticari ilişki olup olmadığı hususunda rapor alınmış, bilirkişi 11/05/2016 tarihli raporunda özetle; davacının incelemeye konu 2013 ve 2014 yılı ticari defterlerinin açılış ve kapanış tasdiklerinin süresi içerisinde yapılmış olduğunu, dava konusu çekin 21/10/2013 tarihinde … yevimey numarası ile ihbar olunan … A.Ş.’den cari hesap bakiye borcundan düşülmek suretiyle alındığını, alınan çekler hesabında takip edildiğini, daha sonra da kaybolan çekler açıklamasıyla şüpheli ticari alacaklar hesabında takip edildiğini tespit ve beyan etmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi 16. Hukuk Dairesi’nin 2018/3382 Esas, 2021/1077 karar sayılı kararı sonrasında mahkememizce atanan bilirkişi tarafından sunulan raporda özetle: dava konusu; …Bankası-…Şubesine ait … nolu 15.01.2014 keşide tarihli 8.535,00 TL bedelli çekin dava dışı … Tic, Ltd. Şti. tarafından dava dışı … Td. Şti. adına keşide edilmiş olduğu, çekin arkasındaki ciro silsilesine göre; …Şti., … Led. Şti. çıroşu ile davalı …Ş. ne verilmiş olduğunu, davalı … ile dava dışı … Ltd. Şti. arasında 13.08.2013 tarihinde akdedilen Faktoring Sözleşmesi kapsamında; davalı şirkete temlik edilen fatura borçlusunun …Ltd. Şti olduğu, fatura karşılığında davalı şirkete teslim edilen dava konusu çekin arka yüzünde farara borçlusu şirket cirosu ile …Tic. Ltd. Şi. Ne verildiği ve bu şirket tarafından davalı şirkere teslim edildiği, buna göre dava konusu çekin faktoring işlemine konu edildiği, böylece faktoring sözleşmesi çerçevesinde dava konusu çekin düzgün ciro silsilesi ile davalı faktöring şirketine ulaştığını, dava konusu çekin istihbarat ekran görüntüsünde; 22.10.2013 tarihinde istihbarat sistemine kayıt edilerek, “Keşide …teyit için arandı, … bey çeki teyit etti, malzeme alımı yapıldı faturalı işlemi derler” açıklaması ile çek hakkında keşideci firmadan olumlu teyit alınmış olduğu, davalı şirketin dcari defter kaynlarında; dava konusu 15.01.2014 tarih 8.535. TL miktarlı çekin 23.10.2013 tarihinde Portföye giriş kaydının yapıldığını, olduğu ve çekin keşide tarihinde tahsil edilmesi amacıyla bankaya takasa verildiği, çek üzerinde ödeme yasağı bulunması sebebiyle 17.01.2014 tarihinde Karşılıksız çekler hesabına kaydedilmiş olduğunu, Faktoring sözleşmesi çerçevesinde; dava konusu çeke ait fakröring işlemine istinaden, davalı faktöring şirketi tarafından dava dışı… Ltd. Şt. hesabına 23.10.2013 tarihinde 7.790,15-TL ödeme yapilmiş olduğunu, davacının çek iadesi talebi hususunda, davalı factoring şirketinin kambiyo senedini iktisap ederken bile bile borçlunun zararına hareket edip etmediğine ilişkin dosyadaki delillerin nihai takdirin mahkemeye ait olduğuna…”yönünde rapor tanzim edilmiştir.
Toplanan deliller ve tüm dosya kapsamına göre; davacının, yasal hamili iken elinden rızası hilafına çıktığı anlaşılan dava konusu, … Ltd. Şti. arasında düzenlenen 13/08/2013 tarihli, 200.000,00 TL bedelli çekin , davalı şirket tarafından ciro suretiyle alındığı, çekin dayanağını 22/10/2013 tarihli … numaralı 8.564,40 TL bedelli faturanın 23/10/2013 tarihli temlikinin oluşturduğu, davalı tarafça çekin 15/01/2014 tarihinde bankaya ibraz edildiği, … 13. Asliye Ticaret Mahkemesi’nce alınan bilirkişi raporunda da davalının ticari defterleri üzerinde yapılan inceleme neticesinde dava konusu çek ve faturanın defterlere kayıtlı olduğunun ve davalı ile dava dışı …Şti. arasındaki ticari ilişkide davalının dava dışı şirketten yapılan kısmi tahsilatlar sonrasında icra takip tarihi itibariyle alacaklı olduğunun tespit edildiği ancak Bölge Adliye Mahkemesi 16. Hukuk Dairesi’nin 2018/3382 Esas, 2021/1077 karar sayılı kararı sonrasında mahkememizce alınan bilirkişi raporuna göre, davalının 6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunu’nun 9/2. maddesi yollamasıyla somut olaya uygulanması gereken 29257 sayılı Faktoring İşlemlerinde Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 5/1. Maddesi uyarınca “Kuruluş tarafından müşteriyi yeteri kadar tanıyacak şekilde istihbarat çalışmalarının yapılması, sadece müşterilerin beyanı veya sözlü teyidi ile işlem yapılmaması gerekir.” düzenlemesi ve devamı düzenlemeler itibariyle , davaya konu çekin dayanağı fatura hakkında sadece sözlü teyit ile yetinildiği, gerekli istihbarı araştırmanın yasal düzenlemelere uygun olarak yürütülmediği, davalı tarafın çekin alınmasında kötü niyeti bulunmuyorsa da, ağır kusurunun bulunduğu , bu sebeple çekin davacıya iadesinin gerektiği anlaşılmakla davanın kabulüne dair aşağıdaki şekilde hüküm tesis edilmiştir.
HÜKÜM : Ayrıntısı ve gerekçesi yukarıda açıklandığı üzere :
1-Davanın kabulü ile ; dava konusu … Bankası, … Şubesi’ne ait 15/01/2014 tarihli , … numaralı 8.535,00 TL bedelli çekin davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
2-Karar tarihi itibariyle yürürlükte bulunan harçlar tarifesi gereği alınması gereken 583,02-TL harçtan peşin alınan 145,80- TL harcın mahsubu ile bakiye 437,22-TL karar ve ilam harcının davalıdan alınıp hazineye gelir kaydına,
3-Davacı kendisini vekil ile temsil ettirdiğinden karar tarihi itibariyle yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi Gereği takdir ve tayin olunan 5.100,00-TL nisbi vekalet ücretinin davalıdan alınıp davacıya verilmesine,
4-Davacı yargılama gideri 145,80-TL ilk harç ve masraflar ile 1.520,00-TL(posta/tebligat/bilirkişi) olarak ödenen harç olmak üzere toplam 1.665,80-TL yargılama giderinin davalıdan alınıp davacıya verilmesine,
5-Taraflarca yatırılan gider ve delil avansından arta kalan kısmın karar kesinleştiğinde ve talep halinde yatıran tarafa iadesine,
Dair; davacı vekilinin ve davalı vekilinin yüzüne karşı verilen kararın gerekçesinin tebliği tarihinden itibaren 2 haftalık yasal süre içerisinde Bölge Adliye Mahkemesine istinaf yolu açık olmak üzere verilen karar açıkça okunup anlatıldı. 16/02/2022

Katip …
E-imza

Hakim …
E-imza