Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C.
İSTANBUL
3. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ

ESAS NO : 2017/42 Esas
KARAR NO : 2018/419

DAVA : İstirdat (Geri Alma)
DAVA TARİHİ : 13/01/2017
KARAR TARİHİ : 12/04/2018

Mahkememizde görülmekte olan İstirdat (Geri Alma) davasının yapılan açık yargılaması sonunda,
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
Davacı vekili dava dilekçesinde ve aşamalardaki beyanlarında özetle; davalı … A.Ş. İle akdedilen “Yetkili Acente Satış Sözleşmesi” ile iş bu davalının 31/07/2016-04/09/2016 tarihleri arasında “…” isimli gemi ile düzenleyeceği … turlarında bu sözleşmenin ekinde yer alan … planında ayrıntılı olarak belirtilen 80 adet odanın ve bu odalar ile ilgili transfer, rehberlik vb. hizmetlerinin belli komisyon karşılığında … pazarındaki satış hakkı hususunda anlaşma sağlandığını ve bu anlaşma gereği iş bu davalıya 270.342,00-TL, yine iş bu davalının talimatı ile diğer davalı …. A.Ş.’nin banka hesabına 92.000,00-$ ödeme yapıldığını, bu anlaşma ve fiyatların sadece … pazarı için geçerli olduğunu, 15 Temmuz Darbe Kalkışması ve devamındaki terör olayları nedeni ile ülke genelinde OHAL hükümlerinin yürürlüğe girdiğini, … Devleti’nde yaşayan müşterilerin …’ye turistik seyahatlerinin de bu devlet tarafından yaşanan olaylar nedeni ile yasaklandığını, bu nedenle davalı … A.Ş.’ye … 30. Noterliği’nin 22/07/2016 tarih … yevmiye numaralı ihtarnamenin keşide edilerek fesih bildiriminde bulunulduğunu ve sözleşme gereğince ödenen nakit paralar ile keşide günü gelmeyen çeklerin iadesinin istendiğini ancak ödemenin yapılmadığını belirterek tüm bu sebeplerden dolayı davalı … A.Ş.’ye ödenen 270.342,00-TL ile yine bu davalının talimatı ve sözleşme gereği … A.Ş.’ye ödenen 92.000,00-USD’nin sözleşmenin feshine ilişkin ihtarnamenin tebliğinden itibaren sözleşme hükmüne göre 1 ay içerisinde iade edilmemesi nedeni ile bu tarihten itibaren işlemiş ve işleyecek Türk Lirası alacağı için TCMB’nın ticari işlerde uygulanan avans faizi oratnı ile USD (Amerikan Doları) alacağı için ise bankalarca ABD Doları cinsinden mevduata uygulanan en yüksek faizi ile birlikte müvekkiline ödenmesine, … A.Ş.’ye ödenen 92.000,00-USD’nin iadesine ilişkin kendisine tebliğ edilen iade ihtarının tebliğinden itibaren ihtarda belirtildiği gibi 3 gün içerisinde iade edilmemesi nedeni ile bu tarihten itibaren işlemiş ve işleyecek bankalarca ABD doları cinsinden mevduata uygulanan en yüksek faizi ile birlikte müvekkiline ödenmesine, sözleşme hükmü ve … A.Ş.’nin talimatı doğrultusunda … A.Ş.’nin banka hesabına ödenen 92.000,00-USD talebi ile ilgili olarak tahsilde tekerrür olmamak üzere ve her iki davalının müşterek ve müteselsilen sorumlu olması kaydı ile müvekkiline ödenmesine karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Davalılar vekili cevap dilekçesinde ve aşamalardaki beyanlarında özetle; davanın müvekkilleri … A.Ş. ile … A.Ş. aleyhinde açıldığını ancak taraflar arasındaki sözleşmenin davalı … Holding ile davacı arasında akdedildiğini, diğer davalı … A.Ş.’ye husumet yöneltilmesinin mümkün olmadığını, bu nedenle öncelikle davalı … A.Ş. yönünden husumet yokluğu nedeni ile davanın reddine karar verilmesi gerektiğini, davalı … A.Ş. bünyesinde bir çok şirket bulunduğunu, 31/07/2016-04/09/2016 tarihleri arasında yapılacak … seyahatleri ile ilgili olarak dava dışı … Ltd. ile standart gemi sözleşmesi imzalayarak “…” isimli gemiyi kiraladığını, ilgili tarihler arasında bu gemiyle düzenlenecek … turlarında 80 adet odanın ve bu odalarla ilişkili transfer, rehberlik vb. hizmetlerinin belli komisyon karşılığında İran pazarındaki satış hakkının ise acente sıfatı ile davacıya verildiğini ve bu hususta taraflar arasında yetkili acente satış sözleşmesi imzalandığını, bu sözleşmeye göre davacının sözleşmede belirtilen 80 odanın satışını yapmayı ve yolcuları tur tarihinde gemide hazır bulundurmayı taahhüt ettiğini, müvekkilinin ise kararlaştıran tarihlerdeki … seyahatleri için gemiyi hazır halde bulundurmayı taahhüt ettiğini, davacının sözleşmenin feshine gerekçe gösterdiği hususların kabulünün mümkün olmadığını, feshin haklı olmadığından yapılan ödemelerin iadesinin istenmesinin de mümkün olmadığını, müvekkilinin sözleşmenin kendisine yüklediği edimi eksiksiz yerine getirdiğini, davacı tarafça satılması taahhüt edilen odaların satışının yapılmadığını ve yolcuların seyahat tarihinde hazır edilmediğinden bahisle müvekkili … A.Ş. yönünden davanın husumetten reddine, haksız ve hukuki mesnetten yoksun tüm taleplerin ve dolayısıyla davanın her iki müvekkili yönünden de esastan reddine karar verilmesini talep etmiştir.
Mahkememizce, davaya konu “Yetkili Acenta Satış Sözleşmesi” ile ilgili olarak taraflarca keşide edilen ihtarnameler incelenmiş, tarafların sözleşmeye konu borç dönemini kapsayan ticari defter ve kayıtları ve taraflarca dosyaya sunulan tüm deliller incelenerek 15/07/2016 tarihinde ülkemizde yaşanan darbe girişimi ve terör eylemlerinin ve OHAL durumunun turizm sektörü için aşırı ifâ güçlüğüne sebebiyet veren bir durum olup olmadığı, ülkemiz turizm sektörüne etkileri ve dönem itibari ile sözleşmeden dönmenin sektör yönünden zamanında ve doğru olup olmadığının tespiti ile davacının bu durumun olumsuz etkilerini azaltmak veya engellemek için kullanabileceği imkanlarının ve tedbirli bir tacir gibi davranıp davranmadığının tespiti yönünde bilirkişi incelemesi yaptırılmıştır. Bilirkişi raporunun sonuç kısmında “…15.07.2016 tarihinde Ülkemizde darbe girişiminden dolayı olağan üstü durum oluşması ve olağanüstü hal (OHAL) ilan edilmesi, İran Devletinin turun başlangıç tarihi olan 31.02.2016 tarihine kadar Türkiye’ye seyahat izni vermemesi, bu nedenle taraflar arasındaki sözleşmenin turun başlangıç tarihinden önce fesih edilmesi, turun yapılacağı geminin, turun başlangıç tarihinde başlangıç noktası olan … Limanına giriş çıkışının olmaması nedeniyle Davacı … A.Ş. tarafından davalı … Holding A.Ş.’ye ödenen nakit paraların yasal faiziyle yukarıda yapılan hesaplamalarda bulunan tutar üzerinden geri ödenmesi, henüz işleme konulmayan çeklerin iade edilmesi kanaatine varılmıştır” şeklinde görüş bildirilmiş olup, bilirkişi raporu ayrıntılı, denetime elverişli ve kanaat oluşturmaya yeterli kabul edilmiştir.
Dava, davacı ve davalı … A.Ş. arasında akdedilen sözleşmenin mücbir sebepten dolayı feshi nedeni ile istirdat talebine ilişkindir.
Davacı ve davalı … A.Ş. Arasında akdedilen “Yetkili Acente Satış Sözleşmesi”nin 2. maddesinin “İş bu sözleşme konusu …’un 31/07/2016-04/09/2016 tarihleri arasında ‘…’ isimli gemi ile düzenleyeceği … turlarında iş bu sözleşme ekinde yer alan … planında da ayrıntılı olarak belirtilen 80 odanın ve bu odalar ile ilişkili transfer, rehberlik vb. hizmetlerinin belli komisyon karşılığında İran pazarındaki satış hakkının acenteye verilmesinden ibarettir.” şeklinde düzenlendiği, sözleşmenin ‘Ödeme Şartları’ başlıklı 8. maddesinin “…Acenta iş bu sözleşme bedeli olan 920.000,00-USD’nin 10.000,00-USD olan bölümünü …’a ön ödeme yapmış olup kalan 910.000,00-USD’lik kısmı ise iş bu sözleşmenin imzalanması anında 82.000,00-USD nakten defaten, 26/08/2016 tarihinde 16.000,00-USD’yi nakten defaten, geri kalan kısmı ise sözleşmenin imzası anında vadeli çekler ile kendisine tahsis edilmiş olan 80 odanın ücreti olarak ödemekle yükümlüdür. Söz konusu çekler ile imza anında nakten ödenmesi gereken 82.000,00-USD nakten defaten ödenmedikçe sözleşme yürürlüğe girmez. Taraflar bu konuda tam bir mutabakat içindedirler.” şeklinde düzenlendiği görülmüş olup, “Sözleşmenin Süresi” başlıklı 10. maddesinde sözleşme süresini gösterir tarih yazılmamış olduğundan sözleşme başlangıç tarihi nakit ödemelerin yapıldığı tarih olarak baz alınmıştır. Açıklandığı üzere sözleşmenin konusu 31/07/2016-04/09/2016 tarihleri arasında “…” … gemisi ile düzenlenen turda 80 oda ve bu odalara ilişkin transfer, rehberlik vb. hizmetlerin belirli bir komisyon karşılığında İran pazarındaki satış hakkının davacı … A.Ş.-Acenteye verilmesinden ibaret olup, sözleşme bedeli 920.000,00-USD’dir. Davacı tarafından davalı … A.Ş.’nin grup şirketlerinden olan davalı ….. A.Ş.’ye banka yolu ile 25/05/2016 tarihinde 82.000,00-USD ve 10.000,00-USD olmak üzere toplam 92.000,00-USD ön ödeme yapıldığı, ayrıca davacı tarafından davalıya …bank … Şubesi’nin 15/07/2016 vade tarihli … hesap numaralı … çek numaralı 270.342,00-TL tutarlı, 29/07/2016 vade tarihli … hesap numaralı … çek numaralı 528.930,00-TL tutarlı, 05/08/2016 vade tarihli … hesap numaralı … çek numaralı 528.930,00-TL tutarlı, 12/08/2016 vade tarihli … hesap numaralı … çek numaralı 528.930,00-TL tutarlı, 19/08/2016 vade tarihli … hesap numaralı … çek numaralı 528.930,00-TL tutarlı olmak üzere toplam 2.386.062,00-TL tutarlı 5 adet çek verildiği, çeklerin ve 92.000,00-USD’nin davalı ….. A.Ş.’nin muhasebe-müşteriler hesaplarında kayıtlı olduğu, 15/07/2016 vade tarihli 270.342,00-TL tutarındaki çekin … tarafından vadesinde tahsil edildiği anlaşılmıştır. 15/07/2016 tarihinde ülkemizde darbe girişiminden dolayı olağanüstü durum oluştuğu, OHAL ilân edildiği, İran resmî makamlarınca turun başlangıç tarihi olan 31/07/2016 tarihine kadar Türkiye’ye seyahat izni verilmediği sabittir. Bu durumun mücbir sebep olduğunu öne süren davacı tarafından davalı … A.Ş.’ye keşide edilen … 30. Noterliği’nin … tarih … yevmiye numaralı ihtarname ve … 3. Noterliği’nin … tarihli … yevmiye numaralı ihtarname ile sözleşmenin 9/1 maddesi gereğince fesih bildiriminde bulunularak yapılan ödemelerin ve teslim edilen çeklerin iadesi talep edilmiştir. Bu durumda davada öncelikle çözümlenmesi gereken husus somut olayda mücbir sebep bulunup bulunmadığı noktasında toplanmaktadır. Mücbir sebep, borcun ifâsına engel olan ve herhangi bir kimse tarafından alınacak tedbirlere rağmen önüne geçilmesine imkân olmayan, beklenmedik, harici ve borçlunun iradesi dışında meydana gelen bir olaydır. Diğer bir deyişle seçilemeyen ve karşı konulamayan bir hadiseyi ifade eder. Borçlu, kaçınılması mutlak olarak olanak dışı, üstesinden gelinemeyen, dış kökenli, beklemediği, önüne geçemediği bir sebeple borcunu yerine getirememesinden dolayı sorumlu tutulamaz. İfâ imkansızlığı konusu 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun md. 136-138’de düzenlenmiş olup md. 136’da “Borcun ifâsı borçlunun sorumlu tutulamayacağı sebeplerle imkânsızlaşırsa borç sona erer” hükmü yer almakta olup, böylece mücbir sebepler borçluyu sorumluluğundan kurtarmaya elverişli olabilen kusursuz imkânsızlık hallerini meydana getirmektedir. Ancak tarafların mücbir sebepleri dahi tahdidi olarak sözleşme ile belirlemeleri mümkündür. Bu nedenle uyuşmazlığın çözümünde ayrıca taraflar arasında düzenlenen sözleşme hükümlerine de bakılmalıdır. Anılan sözleşmenin 9.1. maddesinde “Tur programı gereğince gidilecek ülkelerde/yolcuların geldikleri ülkelerde/ Türkiye’de ortaya çıkacak grev, lokavt, doğal afet, yangın, siyasal kargaşa, savaş, terör eylemi, olağanüstü ekonomik değişiklikler, sınırların kapatılması, ambargo vb. olağanüstü durum ve olaylar nedeni ile yapılabilecek olası değişiklik veya iptallerde ve bunlarla birlikte …’dan kaynaklanan değişiklik ve/veya iptallerde … tarafından …’a yapılmış olan nakit ödemeler ve varsa teslim edilmiş olan çekler en geç 1 ay içerisinde …’e iade edilecektir. İade edilmemesinden kaynaklanan tüm zararlardan … sorumludur” şeklinde düzenlemenin yer aldığı, sözleşmede terör eylemi, siyasal kargaşanın borcun yerine getirilmesine engel durum olarak kabul edildiği anlaşılmıştır. Tüm bu açıklamalar ışığında 15/07/2016 tarihinde ülkemizde darbe girişiminden dolayı yaşanan olağanüstü durum nedeni ile … Devleti’nin turun başlangıç tarihi olan 31/07/2016 tarihine kadar Türkiye’ye seyahat izni vermemesi mücbir sebep olarak kabul edilmiş olup, davacının sözleşmenin 9/1 maddesi gereği fesih bildiriminde bulunarak yapılan ödemelerin ve teslim edilen çeklerin iadesi talebinde haklı olduğu kanaatine varılmıştır. Diğer yandan sözleşmenin konusunu oluşturan turun yapılacağı 31/07/2016-04/09/2016 tarihleri arasında “…” adlı … gemisinin 31/07/2016 tarihinde İstanbul’a giriş çıkışının olup olmadığının tespiti yönünde … Başkanlığı ve … Tur.. Genel Müdürlüğü’ne müzekkere yazılmış olup, cevabi yazılarda anılan geminin 31/07/2016 tarihinde İstanbul Limanı’na seferinin (giriş-çıkış) olmadığı bildirilmiştir. Davalı … A.Ş. hakkaniyet indirimi talebinde bulunmuş ise de bu yönde dosyaya kanaat oluşturacak delil sunmamış olması nedeni ile ve açıklandığı üzere tur gemisinin 31/07/2016 tarihinde İstanbul Limanı’na giriş-çıkışının olmaması hali de nazara alınarak hakkaniyet indirimi talebi kabul edilmemiştir. Davalı … A.Ş. aleyhine açılan davanın kabulüne dair aşağıdaki şekilde karar verilmiştir. Sözleşmelerin nispiliği ilkesi gereği sözleşme kural olarak o sözleşmede taraf olanları bağlar, sözleşmeden kaynaklanan uyuşmazlıklarda davanın tarafları da sözleşmenin taraflarıdır. Yargıtay içtihatlarında ve öğretide bu durum taraf sıfatı olarak adlandırılmaktadır. Somut olayda davacı ile davalı ….. A.Ş. arasında akdi ilişki bulunmadığı sabit olduğundan davalı ….. A.Ş. aleyhine açılan davanın pasif husumet yokluğu nedeni ile reddine dair aşağıdaki şekilde karar verilmiştir.
HÜKÜM / Ayrıntısı ve gerekçesi yukarıda açıklandığı üzere;
A) Davalı … A.Ş. aleyhine açılan davanın kabulüne,
1-92.000,00-USD’nin temerrüt tarihi olan 25/08/2016 tarihinden itibaren işleyecek 3095 sayılı Kanunun 4/a maddesi gereğince T.C. Merkez Bankası tarafından 1 yıl vadeli USD mevduata uygulanan en yüksek faiz oranı ile birlikte davalı … A.Ş.’den tahsili ile davacıya verilmesine,
2-…bank … Şubesi’nin 15/07/2016 vade tarihli … çek nolu çekin tutarı olan 270.342,00-TL’nin temerrüt tarihi olan 25/08/2016 tarihinden itibaren işleyecek avans faizi ile birlikte davalı … A.Ş.’den tahsili ile davacıya verilmesine,
3-Harçlar Kanunu uyarınca kabul edilen dava değeri üzerinden alınması gereken 42.689,79-TL nispi karar harcından peşin alınan 10.672,45-TL harcın mahsubu ile bakiye 32.017,34-TL karar harcının davalı … A.Ş.’den alınarak hazineye gelir kaydına,
4-Davacı tarafından yapılan 1.200,00-TL bilirkişi ücreti, 310,00-TL tebligat posta masrafı ile 10.708,45-TL harç masrafı olmak üzere toplam 12.218,45-TL yargılama giderinin davalı … A.Ş.’den alınarak davacıya verilmesine,
5-Avukatlık asgari ücret tarifesi uyarınca kabul edilen dava değeri üzerinden davacı vekili lehine hesaplanan 38.947,68-TL nisbi vekalet ücretinin davalı … A.Ş.’den alınarak davacıya verilmesine,
B)1-Davalı ….. A.Ş. aleyhine açılan davanın pasif husumet yokluğu nedeni ile reddine,
2-Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca davalı ….. A.Ş. vekili lehine hesaplanan 2.180,00-TL vekalet ücretinin davacıdan alınarak davalı ….. A.Ş.’ye verilmesine,
3-Davalı ….. A.Ş. Tarafından yapılan yargılama gideri olmadığından bu hususta karar verilmesine yer olmadığına,
4-Taraflarca yatırılan gider avansından arta kalan kısmın karar kesinleştiğinde ve talep halinde HMK 333 maddesi uyarınca taraflara iadesine,
Dair; taraf vekillerinin yüzlerine karşı kararın taraflara tebliğinden itibaren 2 haftalık süre içinde İstanbul Bölge Adliye Mahkemesine istinaf yolu açık olmak üzere oybirliği ile karar verildi.12/05/2018

Başkan …
E-İmza
Üye …
E-İmza
Üye …
E-İmza
Katip …
E-İmza