Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C.
İSTANBUL
2.FİKRÎ VE SINAÎ HAKLAR HUKUK MAHKEMESİ

ESAS NO:2017/209
KARAR NO:2020/144

DAVA:Faydalı Modele Tecavüz
DAVA TARİHİ:11/03/2015
KARAR TARİHİ:26/02/2020

BİRLEŞEN MAHKEMEMİZİN … ESAS-… KARAR SAYILI DOSYASI
DAVA: Faydalı Model Belgesinin Hükümsüzlüğü
DAVA TARİHİ:20/06/2014
KARAR TARİHİ:26/02/2020

Mahkememizde görülmekte bulunan Faydalı Modele Tecavüz, Faydalı Model Belgesinin Hükümsüzlüğü davasının yapılan açık yargılamasının sonunda,
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; davalı tarafın 551 sayılı KHK uyarınca faydalı model hakkı müvekkiline ait olan … sayılı “…” isimli şömineyi üreterek, piyasaya sürerek faydalı model hakkına tecavüz ettiğini, haksız kazanç sağladığını, bunun da … FSHHM’ nin … D.iş sayılı dosyası ile tespit edildiğini, davalının eylemlerinin dürüstlük ve iyi niyet kaideleri ile basiretli tacir ilkelerine aykırılık teşkil ettiğinin, TTK 54 ve devama maddelerinde düzenlenen haksız rekabet eylemi de teşkil ettiğini iddia ederek, müvekkiline ait … tescil numaralı “…” isimli faydalı modele tecavüzün durdurulmasını, ortadan kaldırılmasını, tecavüzü konu mamul, yarı mamul ürünlerle kalıplar üzerinde müvekkiline mülkiyet hakkı tanınmasını, mümkün olmadığı takdirde imhasını, haksız rekabetin tespitini, menini, 1.000 TL maddi, 30.000 TL manevi tazminatın tespit tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalıdan tahsilini talep ve dava etmiştir.
Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle, HMK 5, 551 sayılı KHK 137 ve 166 maddeye istinaden faydalı model sahibi tarafından 3. Kişiler aleyhine açılacak hukuk davalarında yetkili mahkemenin davacının ikametgahı olduğu veya suçun işlendiği veya tecavüz fiilinin etkilerinin görüldüğü yerdeki mahkeme olduğunu, davacının ikametgahının …, suçun işlendiği veya fiilin etkilerinin görüldüğü yerin …, …’ nın … Adliyesine, …’ ün ise … Adliyesi yargı çevresine dahil olduğunu bu nedenle mahkemenin yetkisiz olduğunu, davacıya ait faydalı model belgesinde açıklanan … … tarihli olduğunu uzun yıllar evvel kamu malı haline geldiğini, … nolu ABD patentinde açıklanan … benzer olduğunu, dava konusu faydalı model hakkında hükümsüzlük davası açacaklarını, faydalı modele tecavüzün ispatlanamadığını savunarak öncelikle mahkemenin yetkisizliğine, ihtiyati tedbir kararının kaldırılmasına, haksız ve mesnetsiz davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
Birleşen Mahkememizin … esas-… karar sayılı dava dosyasında;
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; davalıya ait faydalı model belgesi içerisinde bir uzmanın onu ortaya çıkarmasına imkan tanıyacak yeterlilikte açık ve tam olarak bir tanımlamanın yapılmadığını ileri sürerek öncelikle dosyanın … nolu FSHM nin … Esas sayılı dava dosyası ile tensiben birleştirilmesine, 551 Sayılı KHK nın 158.2 maddesi dayanak alınarak TPE nezdinde davalı adına … no ile tescilli faydalı model belgesinin 3.kişilere devrinin ihtiyati tedbiren engellenmesine ve anılan faydalı modelin hükümsüzlüğüne karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; öncelikle yetkili mahkemenin davalının ikametgahının bulunduğu yerdeki mahkeme olduğundan bahisle yetki itirazında itirazında bulunduklarını, Davacı tarafça müvekkili şirkete ait faydalı modelin yenilik vasfına haiz olmadığına dair dayanak olarak gösterdiği … ve … menşeili patent belgelerine konu şöminelerin müvekkiline ait şöminelerden farklı olup, eski sistem olan … sistemini açıkladığını, bu durumun davacı beyanlarında da yer aldığını, davacının faydalı modelin açık ve tam olarak tanımlanmadığı yönündeki iddiasının gerçeği yansıtmadığını ileri sürerek davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
YAPILAN YARGILAMA VE GEREKÇE
Asıl dava faydalı modele tecavüzün önlenmesi, kaldırılması ve maddi, manevi tazminata; birleşen dava faydalı modelin hükümsüzlüğüne ilişkindir.
Asıl davanın ve birleşen davanın ….FSHHM’nin … esas sayılı davada açıldığı ve mahkememize sonradan devredilerek 2017/209 esas numarasını aldığı görülmüştür.
Dava açıldığı tarihte yürürlükte bulunan 551 sy. KHK hükümleri olaya uygulanmalıdır.
Dosyada tarafların belirttikleri deliller toplanmış, uyuşmazlığın çözümü kısmen teknik bilgi gerektirdiğinden bilirkişi raporları alınmıştır. Bilirkişi raporları arasında kısmen çelişkiler görülmesi nedeniyle son bir bilirkişi heyet raporu alınmış ve bu raporun diğer raporlarla birlikte teknik bilgi eksikliğini yeterince giderdiği hukuku sorunların ise mahkememizce çözüleceği kanaatine varılarak sonu gelmez bilirkişi raporu arayışına son verilerek yargılamaya devam edilmiştir.
Faydalı model, yeni olan, sanayiye uygulanabilen ve tekniğin bilinen durumunu aşmak zorunda olmayan buluştur. Faydalı model, yenilik ve sanayiye uygulanabilirlik açılarından, patentle korunan buluşları andırmaktadır. Patentle faydalı model arasındaki tek fark, yenilik unsurunu tarif eden kıstastan ibarettir. Patentte, tekniğin bilinen durumunun aşılması zorunludur; faydalı modelde tekniğin bilinen durumunun aşılması zorunlu değildir. Yalnız, faydalı model, uzman olmayan kişilerce de, tekniğin bilinen durumundan kolaylıkla çıkarılabiliyorsa, buluştan bahsedilemez. Çünkü uzman olmayan kişilerce de, tekniğin bilinen durumundan kolaylıkla çıkarılan bir sonuç, ihtiyaç gideren çözüm sayılmaz; alelade bir sonuç sayılır. 
Faydalı model tecavüzü, Kararname’de tecavüz teşkil ettiği belirtilen fiillerin işlenmesi demektir. Kararname’de tecavüz teşkil ettiği belirtilen fiiller, özetle, faydalı model belgesi sahibinin izni olmaksızın, faydalı modelin kullanılması; faydalı modelin taklit edilmesi; taklit ürünlerin ticaret alanına çıkarılması veya bu amaçla stoklanmasıdır. Ayrıca, taklit ürünlerin nereden sağlandığının bildirilmemesi; lisans veya zorunlu lisans sayesinde faydalı model üzerinde elde edilen hakların, anlaşmaya aykırı olarak genişletilmesi; anılan fiillere iştirak veya yardım edilmesi fiilleri de, faydalı model tecavüzü sayılmaktadır.
551 sayılı KHK’nın 166.maddesi uyarınca “Faydalı model belgelerine ilişkin açık bir hüküm bulunmadığı ve faydalı model belgelerinin özelliği ile çelişmediği takdirde, patentler için öngörülen hükümler, faydalı model belgeleri için de uygulanır.” Faydalı modele tecavüz de KHK’da ayrıca düzenlenmiş değildir. KHK’nın 164/I hükmü “Patent sahibine tanınan korumanın faydalı model belgesi sahibine de aynen tanınacağını” amirdir. Dolayısıyla KHK’nın 136.vd. maddeleri faydalı modeller için de uygulanır.
Buna göre KHK’nın 136. Maddesinde hangi fiillerin patentten doğan hakka tecavüz oluşturacağı belirlenmiş olup faydalı modelin özelliği ile çelişmediği sürece somut olayda uygulanacaktır. Şu halde “faydalı model sahibinin izni olmaksızın buluş konusu ürünü kısmen veya tamamen üretme sonucu taklit etmek; kısmen veya tamamen taklit suretiyle meydana getirildiğini bildiği veya bilmesi gerektiği halde, tecavüz yoluyla üretilen ürünleri satmak, dağıtmak veya bir başka şekilde ticaret alanına çıkarmak veya bu amaçlar için ithal etmek veya ticari amaçla elde bulundurmakveya uygulamaya koymaksuretiyle kullanmak;” faydalı modelden doğan haklara tecavüz oluştur.
Yine Patent veya faydalı model başvurusu bu Kanun Hükmünde Kararnamenin 55. ve 160. maddesine göre yayınlandığı takdirde, başvuru sahibi, buluşa vaki tecavüzlerden dolayı hukuk ve ceza davası açmaya yetkilidir. Tecavüz eden, başvurudan veya kapsamından haberdar edilmiş ise, başvurunun yayınlanmış olmasına bakılmaz. Tecavüz edenin kötü niyetli olduğuna mahkeme tarafından hükmolunursa, yayından önce de tecavüzün varlığı kabul edilir. (KHK md. 136/4)
Tecavüz halinde patent ve faydalı model sahibinin talepleri KHK’nın 137. Maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre patentten doğan hakkı tecavüze uğrayan patent sahibi, mahkemeden, özellikle “Patentten (ve FM’den) doğan haklara tecavüz fiillerinin durdurulması; tecavüzün giderilmesi ve maddi ve manevi zararın tazmini tecavüz suretiyle üretilen veya ithal edilen ürünlere, bunların üretiminde doğrudan doğruya kullanılan araçlara el konulması; el konulan ürün ve araçlar üzerinde kendisine mülkiyet hakkının tanınması; haklara tecavüzün devamını önlemek üzere tedbirlerin alınması, özellikle el konulan ürünlerin ve araçların şekillerinin değiştirilmesi veya tecavüzün önlenmesi için, kaçınılmaz ise, imhas; haklara tecavüz eden kişi aleyhine verilen mahkeme kararının, masrafları tecavüz eden tarafından karşılanarak, ilgililere tebliğ edilmesi ve kamuya ilan yoluyla duyurulması” nı talep edebilir.
Öte yandan yeni olan ve sanayiye uygulanabilen buluşlar faydalı model belgesi verilerek korunabilir (551 sayılı KHK md. 154). KHK’nin 6. maddesinde belirlenen patent verilemeyecek konular ile bunlara ek olarak usuller ve bir usul sonucu elde edilen ürünler ve son olarak kimyasal maddeler faydalı model ile korunamaz. (551 sayılı KHK md. 155) Yine, Patent Haklarının Korunması Hakkında KHK’nın Uygulama Şeklini Gösterir Yönetmeliğin 9 ncu maddesine göre “İstemlerde buluş, erişilmesi arzulanan bir sonuç ile tanımlanamaz”.
Belirlenen koşulları taşımayan faydalı model belgelerinin hükümsüzlüğü istenebilir. Nitekim, 551 sayılı KHK’nın 165. maddesine göre, “a) Faydalı model belgesi konusunun, bu Kanun Hükmünde Kararnamenin 154 üncü, 155 inci ve 156 ncı maddelerinde belirtilen, hükümlere aykırılığı ispat edilmişse; b) Faydalı model belgesi konusu buluşun, buluş konusunun ilgili olduğu teknik alandaki bir uzmanın onu uygulamaya koyabilmesini mümkün kılacak yeterlikte, açık ve tam olarak tanımlanmadığı ispat edilmişse; c) Faydalı model belgesi konusunun, faydalı model belgesi verilmesi için yapılmış olan başvurunun kapsamı dışına çıktığı veya faydalı model belgesi 45 inci maddeye göre ayrılmış olan bir başvuruya veya 12 nci maddeye göre yapılan başvuruya dayandığı ve onların kapsamlarını aştığı ispat edilmişse; d) Faydalı model belgesi sahibinin, 157 nci maddeye göre faydalı model belgesi isteme hakkına sahip bulunmadığı ispat edilmişse,” faydalı model belgesinin hükümsüzlüğüne yetkili mahkeme tarafından karar verilir.
Hükümsüzlük, koruma süresinin devamınca talep edilebilir. Hükümsüzlük nedenleri faydalı model belgesinin sadece bir bölümüne ilişkin bulunuyorsa, sadece o bölümü etkileyen istem veya istemlerin iptali suretiyle, kısmi hükümsüzlüğe karar verilir. Bir istemin kısmen hükümsüzlüğüne karar verilemez. Kısmi hükümsüzlük sonucu, faydalı model belgesinin iptal edilmeyen istem veya istemleri, 551 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 5 inci ila 7 nci maddesi hükümlerine uygun olması halinde, faydalı model belgesi, bu istem veya istemler için geçerli kalır.
Faydalı model başvurusu yönünden hangi hallerde buluşun yeni olmadığı KHK’nin 156. maddesinde belirlenmiştir. Buna göre “Faydalı model belgesi başvurusuna konu olan buluş, başvuru tarihinden önce, Türkiye içinde veya Dünya’da herkesin ulaşabileceği şekilde yazılı olarak veya bir başka yolla açıklanmış veya yöresel veya ülke çapında kullanılmış ise yeni değildir”.
Davacı taraf ait … tescil numaralı “…” başlıklı faydalı modeli ateş yanarken ateş yakılan açıklığın açık tutulması yada hareket ettirilmesi için bir sistemi konu edinmektedir. Bu sistemde cam kapağın açıkken dengede durması gerekmektedir, açma ve kapamada bu dengeyi karşı bir ağırlık sistemi ile dengeye getirilmesi gerekir. Dava konusu … tescil numaralı faydalı model belgesinde bu husunun eksik olduğu, bu belgeye dayalı olarak yapılacak üretimde aynı sonucun ortaya çıkmayacağı, açılan kapağın düşeceği, uygulayıcının belgeyi aşan şekilde kendi bilgisine dayanması gerekeceği ve bu durumda faydalı modelin faydasına ulaşılmayacağı anlaşılmaktadır. Dolayısıyla faydalı model belgesi konusu buluşun, buluş konusunun ilgili olduğu teknik alandaki bir uzmanın onu uygulamaya koyabilmesini mümkün kılacak yeterlikte, açık ve tam olarak tanımlanmadığı sonucuna varılmıştır.
Hükümsüzlük geçmişe etkili sonuç doğuracağı ve faydalı model koruması hiç ortaya çıkmamış olacağı için faydalı modele tecavüz de söz konusu olmayacaktır.
Tüm bu sebeplerle asıl davanın reddine, birleşen davanın kabulüne karar vermek gerekmiş ve aşağıdaki gibi hüküm kurulmuştur.
HÜKÜM:Yukarıda gerekçesi açıklandığı üzere,
1-Asıl dava açısından davanın REDDİNE,
a-Karar tarihinde yürürlükte bulunan Harçlar Tarifesi uyarınca hesap olunan 54,40TL karar harcının peşin yatırılan 529,45 TL’den mahsubu ile artan 475,05 TL bakiye karar harcının karar kesinleştiğinde talep halinde yatırana iadesine,
b-Reddedilen tecavüze ilişkin talepler yönünden karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca asıl dava davalısı vekili yararına hesap olunan 4,910,00 TL vekalet ücretinin asıl dava davacısından alınarak kendisini vekille temsil ettiren asıl dava davalısına verilmesine,
c-Reddedilen maddi tazminata ilişkin talep yönünden karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca asıl dava davalısı vekili yararına hesap olunan 1.000,00 TL vekalet ücretinin asıl dava davacısından alınarak kendisini vekille temsil ettiren asıl dava davalısına verilmesine
d-Reddedilen manevi tazminata ilişkin talep yönünden karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca asıl dava davalısı vekili yararına hesap olunan 4,910,00 TL vekalet ücretinin asıl dava davacısından alınarak kendisini vekille temsil ettiren asıl dava davalısına verilmesine,
e-Davacı tarafından yapılan yargılama giderlerinin kendi üzerinde bırakılmasına,
f-Davalı tarafından yapılan 9.325,00 TL bilirkişi ücretinden ibaret yargılama giderinin
Asıl dava davacısından alınarak asıl dava davalısına verilmesine,
g-Yatırılan gider avanslarından kullanılmayan kısmının talep halinde ve karar kesinleştiğinde yatıran tarafa iadesine,
2-Birleşen davanın KABULÜNE, davacı birleşen davalı adına kayıtlı … tescil numaralı faydalı model belgesinin hükümsüzlüğüne,
a-Karar tarihinde yürürlükte bulunan Harçlar Tarifesi uyarınca hesap olunan 54,40 TL karar harcı ile 54,40 TL başvurma harcı olmak üzere toplam 108,80 TL harcın davalıdan tahsili ile Hazine’ye irat kaydına,
b-Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca davacı vekili yararına hesap olunan 4.910,00 TL vekalet ücretinin davalıdan alınarak kendisini vekille temsil ettiren davacıya verilmesine,
c-Davacı tarafından yapılan: 18,00 TL posta giderinin davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
d-Yatırılan gider avanslarından kullanılmayan kısmının talep halinde ve karar kesinleştiğinde yatıran tarafa iadesine,
Dair dosya üzerinde yapılan inceleme sonucunda (HMK 345/1 md. gereğince) gerekçeli kararın tebliğinden itibaren 2 hafta içerisinde Mahkememize veya başka bir yer mahkemesine dilekçe ile başvurmak ve istinaf harcı ile gerekli giderlerin tamamı ödenmek suretiyle, İstanbul Bölge Adliye Mahkemesine istinaf yolu açık olmak üzere karar verildi. 26/02/2020

Katip …

Hakim …