Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C.
İSTANBUL
21. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ

ESAS NO : 2022/449 Esas
KARAR NO : 2023/847 Karar
DAVA : Alacak (Ticari Satımdan Kaynaklanan)
DAVA TARİHİ : 20/07/2022
KARAR TARİHİ : 13/12/2023

Mahkememizde görülmekte olan Alacak (Ticari Satımdan Kaynaklanan) davasının yapılan açık yargılaması sonunda,
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
Davacı vekili sunduğu dava dilekçesinde; Davalı … Ltd. Şti. ile … A.Ş arasında 06.08.2019 tarihli Bayilik Sözleşmesi ile devamında Protokol, Cari Hesap Sözleşmesi, Ariyet Sözleşmesi ve Otomasyon Otoyakıt ve Creditp Sözleşmesinin akdedildiğini, davalı şirket’e ait olan … … Kasabası Merkez/… adresinde kayıtlı olan taşınmaz üzerinde 5 yıl süre ile akaryakıt bayiliği ve işletmecilik hakkı tesis edildiğini, taraflarca akdedilen Protokol hükümleri uyarınca asgari ürün alım taahhüdünde bulunan davalı Şirketin, Sözleşme süresi boyunca davacı Şirket’ten yalnızca 961,275 metreküp beyaz ürün alımı gerçekleştirdiğini, davalı şirketin, tonaj taahhüdünün 1.414,13 m2 gerisinde kaldığını, davalı tarafın sözleşmede yer alan müşteri memnuniyetini sağlayacak şekilde stok bulundurulmaması, kesintisiz hizmet verilmemesi, istasyonda otomasyon sisteminin çalışmasını etkileyecek elektrik kesintileri yaşanması ve 30 günden fazla süreyle müvekkili şirketten ürün tedarik edilmemesi gibi sözleşmede yer alan şartlara uyulmadığı gerekçesiyle davalı yana en kısa sürede sorunların düzeltilmesine ilişkin … Noterliği’nin 09.07.2021 tarihli ve … yevmiye numaralı ihtarnamesi ile bu hususlar hakkında ihtarda bulunulduğunu, ilgili problemlerin çözülmemesi akabinde ise davalı şirkete gönderilen … Noterliği’nin 20.09.2021 tarihli ve … yevmiye numaralı ihtarnamesi ile Sözleşme ve eki niteliğindeki tüm protokollerin 20.09.2021 tarihi itibari ile feshedileceğinin bildirildiğini, Sözleşme ve eki niteliğindeki tüm protokollerin sona ermesi sonucunda, taraflar arasında akdedilen Sözleşme ve Protokol uyarınca taahhüt edilen bir takım yükümlülükler dolayısıyla; davalı şirketin 02.08.2019 tarihli Protokol’ün 44. maddesi ile protokol süresince almayı taahhüt etmiş olduğu perakende standart satış fiyatından 1000 metre küp motorin, 70 metreküp benzin, 120 ton LPG ve 1 ton madeni yağı satın almayı kabul ve taahhüt ettiğini, ilgili Protokol’ün 4.5. Maddesinde ise perakende satış fiyatından satın alınmayan beher m3 beyaz ürün için 30 USD, beher ton LPG için 30USD, beher ton madeni yağ için 2.000USD eksik ürün alımından kaynaklı cezai şart tutarlarının belirlendiğini, ilgili taahhüdün yerine getirilmemiş olmasından dolayı yine aynı tarihli Protokol’ün 4.5. Maddesi gereği 43.619,58 USD cezai şart borcu eksik alım taahhüdünden kaynaklı oluştuğunu, feshin bir diğer sonucu olarak ise yine ilgili Protokol’ün 6.3. Maddesi gereği 250.000,00 TL ve yine 02.08.2019 tarihli LPG Bayilik Protokolü 7.1. Maddesinden kaynaklı ise 100.000,00TL olmak üzere toplam 350.000,00 TL erken fesihten kaynaklı cezai şart borcu ve son olarak 207.393,68 TL kar mahrumiyeti borcunun muaccel hale geldiğini beyanla, şimdilik 1.000,00USD erken fesihten doğan cezai şart alacağının, 1.000,00 USD alım taahhüdünün yerine getirilmemesi sebebiyle eksik alımdan kaynaklanan cezai şart borcunun temerrüt tarihinden itibaren işleyecek 3095 sayılı Kanun’un 4/a maddesi gereğince Devlet Bankalarının o yabancı para cinsinden açılmış bir yıl vadeli mevduat hesaplarına uyguladığı en yüksek faizi ile, 1.000,00 TL tutarındaki kar mahrumiyetinin avans faizi ile birlikte davalıdan tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Davalı taraf süresinde bir cevap vermemiştir.
Davacının sunduğu belgeler dosyamız arasına alınıp incelenmiştir.
Mahkememizce verilen 05/12/2022 tarihli celse ara karar gereğince, bilirkişi heyetinden rapor alınmıştır.
Mahkememizce görevlendirilen bilirkişi heyetinden alınan raporda; “Taraflar arasında akdedilen 06.08.2019 tarihli Bayilik Sözleşmenin Feshini düzenleyen 21.
Maddesinde “….30 günden fazla süretle …’den akaryakıt ve türevlerini tedarik etmemesi”
maddesinin olduğu,
Davacı tarafa ait yasal defterlere göre; Davalı tarafından son alımın … no.lu
09.02.2021 tarihli fatura ile yapıldığı, bu tarihten sonra ürün alımına ilişkin fatura bulunmadığı
görülmüştür.
Bu durumda nihai takdiri Sayın Mahkemenize ait olmak üzere, davalının 30 günü aşkın süre ürün
satın almamış olmasının davacıya haklı nedenle fesih imkanı tanıdığı düşünülmektedir.
Taraflar arasında 02.08.2019 tarihinde akdedilen Otogaz Bayilik Protokolü’nün 5.5. Cezai Şart
Maddesinde” Protokol, Sözleşme ve bunlara uygun olarak akdedilecek olan sair sözleşmelerin
satış taahhüdü dışındaki hükümlerinin Bayi tarafından ihlal edilmesi halinde Bayi,…’a
100.000,00 (Yüzbin) TL cezai şart ödemeyi kabul ve taahhüt eder. İş bu maddede belirtilen cezai
şart,…’ın yazılı talebi üzerine Bayi tarafından derhal…’a ödenir. Bu madde
kapsamındaki cezai şart ifaya ekli ceza anlamında olup… işbu cezai şartı Protokolü ve/veya
buna bağlı olarak akdedilecek sair sözleşmeleri feshetmeden önce veya feshettikten sonra talep
ve tahsile yetkidir.”
Taraflar arasında 02.08.2019 tarihinde akdedilen Otogaz Bayilik Protokolü’nün 5.5. Cezai Şart
Maddesinde” Protokol, Sözleşme ve bunlara uygun olarak akdedilecek olan sair sözleşmelerin
satış taahhüdü dışındaki hükümlerinin Bayi tarafından ihlal edilmesi halinde Bayi,…’a
250.000,00 (ikiyüzellibin) TL cezai şart ödemeyi kabul ve taahhüt eder. İş bu maddede belirtilen
cezai şart,…’ın yazılı talebi üzerine Bayi tarafından derhal…’a ödenir. Bu madde
kapsamındaki cezai şart ifaya ekli ceza anlamında olup… işbu cezai şartı Protokolü ve/veya
buna bağlı olarak akdedilecek sair sözleşmeleri feshetmeden önce ve ya feshettikten sonra talep
ve tahsile yetkidir.” Maddelerinin düzenlendiği görülmüştür.
Buna göre, davacı yan sözleşmenin haklı nedenle feshi halinde 250.000,00 TL ve 100.000,00 TL
cezai şart talep edebilecektir. Davalının 30 günlük süre içinde ürün almaması sözleşme ihlali
olup bu yönüyle yapılan ihtara rağmen ürün alınmamış olması sözleşmenin haklı olarak
feshedilmiş olduğu anlamına gelmektedir. Bu nedenle 350.000,00 TL cezai şartın talep
edilebileceği düşünülmektedir.
Taraflar arasında düzenlenen sözleşme hükümlerine istinaden Davacı tarafından davalı adına
12.12.2021 tarih … Seri Numaralı “Bayiler Şartı Ceza Faturası” açıklaması ile
350.000,00 TL tutarında Temel fatura düzenlendiği ve davacı taraf yasal defterlerine faturanın
kaydedildiği, davalı hesaplarına borç olarak eklendiği tespit edilmiştir.
Taraflar arasında akdedilen 06.08.2019 tarihli Protokol’ün 4.4. Asgari Ürün Alım Taahhüdü
Maddesinin” Bayi Protokol süresince; Perakende standart satış fiyatından olmak ve perakende
satış yapmak üzere 1.000 m3/yıl motorin ve 70 m3/yıl Benzin’i …’den,-120 ton/Yıl LPG’y,
…’den-1 ton/Yıl madeni yağı …’den satın almayı kabul ve taahhüt eder.
4.5. Asgari Ürün Alım Taahhüdünden Kaynaklanan Cezai Şart Maddesinin, “Bayi her ne sebeple
olursa olsun, Bayilik Sözleşme süresinin sonunda veya fesih tarihinde, “Asgari Ürün Alım
Taahhüdü” maddesinde bahsi geçen ve taahhüt ettiği halde; Perakende standart satış fiyatından
…’den satın almadığı beher m3 beyaz ürün için 30 USD, …’den satın almadığı beher ton LPG
için 30 USD, …’den satın almadığı beher ton madeni yağ için 2.000 USD tutarında cezai şart
bedelini …’ye ödemeyi kabul ve taahhüt eder” maddelerinin düzenlendiği görülmüştür.
Taraflar arasında akdedilen sözleşme 06.08.2019 tarihinde başlayıp 5 yıl sürelidir. Sözleşmenin
normal şartlar altında bitiş tarihi 05.08.2024’tür. Ancak davacı tarafından gönderilen …
Noterliğinin 20.09.2021 tarihli ve … yevmiye numaralı ihtarnamesi ile Sözleşme ve eki
niteliğindeki tüm protokollerin 20.09.2021 tarihi itibari ile feshedilmiştir.
Bu durumda sözleşmeye göre davalı tarafından 06.08.2019-20.09.2021 tarihleri arasında yani
776 günlük süre içerisinde yapılması gereken alım miktarı belirlenip, davalı tarafından yapılan
alımlardan düşülerek eksik alımın tespiti gerekmektedir.
Davacı taraf yasal defterlerine göre tabloda da özeti gösterildiği şekilde eksik alım
yapıldığı hesap edilmiştir.
Taraflar arasında akdedilen 06.08.2019 tarihli Bayilik Sözleşmenin feshin sonuçları
düzenlendiği 22. maddesinde “İşbu sözleşmenin … tarafından haklı nedenle veya Bayi
tarafından haksız olarak feshi halinde Bayinin işbu sözleşme ile ilintili olarak yapılmış veya
yapılacak sair sözleşmelerden ve taahhütlerden doğmuş ve doğacak her türlü borçları muaccel
hale gelir ve Bayi tarafından derhal eda edilir. Bu durumda Bayi, …’nin, uğrayacağı kar
mahrumiyetini ve sair zarar ve ziyanını da ayrıca tanzim eder.” Şeklinde düzenlendiği
görülmüştür.
Taraflar arasında akdedilen 06.08.2019 tarihli Protokol’ün 4.4. Asgari Ürün Alım Taahhüdü
Maddesinin” Bayi Protokol süresince; Perakende standart satış fiyatından olmak ve perakende
satış yapmak üzere 1.000 m3/yıl motorin ve 70 m3/yıl Benzin’i …’den,120 ton/Yıl LPG’yi
…’den, 1 ton/Yıl madeni yağı …’den satın almayı kabul ve taahhüt eder.” Maddesine göre davalı
tarafından eksik alım yapılan tutarlar birim tutarları üzerinden kar mahrumiyeti hesap
edilebilir.
Cezai şart alacağı yanında sözleşmenin süresinden önce sona ermesi nedeniyle mahrum kalınan
kazanç, müsbet zarar olarak talep edilebilir . Yargıtay 19. Hukuk Dairesi’nin 11.04.2019 tarihli
2018/… E., 2019/ … K. sayılı ve 15.12.2015 tarihli 2015/ … E., 2015/ … K. sayılı
emsal kararları uyarınca mahrum kalınan kar hesabının fesihten sözleşmenin sonuna kadar olan
sürenin tamamı için değil davacının aynı bölgede benzer bir bayilik kurabilmesi için gerekli
makûl süre belirlenerek net kâr olarak hesaplanması gerekir.
Bu durumda; aşağıdaki tablodan da görüleceği üzere sözleşmenin davacı tarafından feshedildiği
20.09.2021 tarihinden sözleşmenin normal şartlarda sona ereceği tarih olan 05.08.2024 tarihine
kadar sözleşmeye göre alımı yapılması gereken tutar 700.613,66 TL hesaplanmış ise de, yerleşik Yargıtay içtihatlarına göre Mahkemece davacının aynı bölgede benzer bir
bayilik kurabilmesi için gerekli makul sürenin 3 ay olarak kabul edilmesi durumunda;
700.613,66 TL kar/1050 gün =667,25 günlük kar x90 gün(3 ay) = 60.052,60 TL kar kaybı hesap
edilmiştir.
Neticeten, davacı tarafından incelemeye 2019-2020-2021 yıllarına ait Yasal defterlerin E-Deftere tabi olduğu ve yasal süreleri içerisinde Gelir İdaresine beyan edildiği, dava tarihi itibariyle davacı … … nin davalı …nden cari hesap bakiyesine istinaden 259.737,88 TL alacaklı olduğu, taraflar arasında düzenlenen sözleşme hükümlerine istinaden davacı tarafından davalı adına 12.12.2021 tarih … Seri Numaralı “Bayiler Şartı Ceza Faturası” açıklaması ile 350.000,00 TL tutarında Temel fatura düzenlendiği ve davacı taraf yasal defterlerine faturanın kaydedildiği, davalı hesaplarına borç olarak eklendiği, davalının sözleşmede belirli sürelerde ürün almamış olması nedeniyle sözleşmenin feshinin haklı olduğu, davacının 350.000,00 TL cezai şart, üç aylık hesaplanan 60,052,60TL kar mahrumiyeti ve alım taahhüdünün yerine getirilmemesi sebebiyle eksik alımdan kaynaklanan 40.252,50 USD Cezai Şart alacağı olacağı, cezai şartın davalının ekonomik yıkımına yol açıp açmayacağı konusunda değerlendirme yapmak için dosyada mali veriler bulunmadığı,” bildirilmiştir.
Bilirkişi raporu taraflara tebliğ edilmiştir.
Davacı taraf ıslah dilekçesini sunmuştur.
Davacı vekili ıslah dilekçesi ile; ” kar mahrumiyeti alacağı yönünden toplamda 60,052,60TL olarak kabulüne, Asgari Alım Taahhütlerinden kaynaklanan Cezai Şart alacakları bakımından toplamda 40.252,50USD, Erken Fesihten kaynaklanan Cezai Şart alacakları bakımından toplamda 259.737,88TL üzerinden kabulüne; asgari alım taahhütlerinden kaynaklanan cezai şart alacakları bakımından temerrüt tarihinden itibaren işleyecek olan devlet bankalarının yabancı para cinsinden açılmış bir yıl vadeli mevduat hesaplarına uyguladığı en yüksek faizi ile birlikte, erken fesihten kaynaklanan cezai şart alacakları ve kar mahrumiyeti alacağımızın ise fesih tarihinden 3095 Sayılı Kanunun 2’nci maddesi gereğince TCMB’nin kısa vadeli avanslar için uyguladığı değişen oranlı faizi ile birlikte davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
Islah dilekçesi davalı tarafa tebliğ edilmiştir.
Islah sonrası dosya, mahkememiz hakiminden mahkememiz heyetine tevdi edilmiş, yeni bir duruşma günü belirlenerek taraflara bildirilmiştir.
Davalı vekilinin süresinden sonra sunduğu, ıslaha karşı ek süre talebi mahkememizce red edilmiştir.
Davalı tarafın, aynı adreste çok kısa bir süre sonra davacının başka bayiler üzerinden satışa başladığını, dolayısıyla kar mahrumiyeti olmadığını ileri sürmesi üzerine, mahkememizce yazışmalar yapılmış, taraflardan bu konuda belge ve bilgi istenmiş ancak gelen belgelerden, davaya konu bayinin olduğu adreste davacınını bir bayisinin faaliyeti olmadığı, başka mahallelerdeki adreslerin davalı tarafından bildirildiği anlaşılmış ve bu savunmaya itibar edilmemiştir.
DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE GEREKÇE
Dava, taraflar arasındaki sözleşmenin erken feshi nedeniyle cezai şart, eksik alımdan kaynaklı cezai şart ve bakiye süreye isabet eden kar mahrumiyeti nedeniyle tazminat talebine ilişkindir.
Taraflar arasında 02/08/2019 tarihli petrol bayiliği için ayrı otogaz bayiliği için ayrı iki protokol düzenlendiği ve daha sonra da 06.08.2019 tarihli Bayilik Sözleşmelerinin akdedildiğini, … … … adresinde kayıtlı olan taşınmaz üzerinde davalı lehine 5 yıl süre ile akaryakıt ve otogaz bayiliği ve işletmecilik hakkı tesis edildiği anlaşılmıştır.
Petrol bayiliğine ilişkin protokolün 4.6. Maddesi ile 250.000,00TL, Otogaz bayiliği protokolünün 4.6. Maddesi ile de 100.000,00TL cezai şart kararlaştırıldığı, ancak cezai şartın eksik alım taahhüdü dışındaki bir nedenle feshi halinde ödeneceğinin kararlaştırıldığı, protokollerin yapılacak sözleşmenin eki olacağı ve belirlenen yükümlülüklerin kabul edildiğinin kararlaştırıldığı, davacının 20/09/2021 tarihli ihtarla fesih ihtar ettiği, ödeme ihtarının ise … Noterliğinin 25/11/2021 tarihli ihtarı ile çekildiği ve üç günlük süre verildiği, ihtarın 30.11.2021 tarihinde tebliğ edildiği, temerrüdün 03/12/2021 tarihinde oluştuğu anlaşılmıştır.
Sunulan belgelerden, ihtarnamelerden ve bilirkişi raporundan, davalının bayi olarak üstlendiği alım taahhüdünü yerine getirmediği, geçen dönemlerde eksik alım yaptığı gibi 30 günden fazala bir süre hiç alım yapmadığı ve bu nedenle davacı tarafından haklı olarak sözleşmenin 20.09.2021 tarihi itibari ile feshedildiği anlaşılmaktadır. Fesih tarihi itibarıyla henüz iki yıl geçtiğinden davacının sözleşmeye göre, kararlaştırılan cezai şartlar ve kar mahrumiyeti talebinin haklı olduğu mahkememizce kabul edilmiştir.
Sözleşmenin incelenmesinde, alım taahhüdü dışındaki bir nedenle fesih halinde cezai şart kararlaştırıldığı, oysa taraflar arasındaki bayilik sözleşmelerinin, davalı bayinin alım taahhüdüne uymaması nedeniyle davacı tarafından feshedildiği anlaşılmaktadır. Alım taahhüdüne aykırılık halinde cezai şart kararlaştırılmadığına göre, davacının bu nedenle cezai şart talebi mahkememizce yerinde görülmemiştir. Bu talep mahkememizce red edilmiştir.
Eksik alım nedeniyle bilirkişi tarafından yapılan hesaplama uyarınca davacının talebini ıslah ettiği, bunun 40.252,50 USD olduğu, bu talebin haklı olduğu anlaşılmış ve kabul edilmiştir.
Karmahrumiyeti yönünden ise, bilirkişi tarafından Yargıtay uygulamaları nazara alınarak üç aylık üzerinden mahrum kalınan karın hesaplandığı, bunun 60.052,60 TL ettiği, davacının da ıslahla bunu talep ettiği, bu talebin de sözleşmeye ve hakkaniyete uygun olduğu değerlendirilerek mahkememizce kabul edilmiştir.
Sunulan belgeler ve bilirkişi raporundan, feshin alım taahhüdüne aykırılık nedeniyle haklı olarak yapıldığı, bu durumda davacının kalan süre için ama üç aylık kar mahrumiyeti ve eksik alım nedeniyle cezai şart alacağının doğduğu, bu talepler yönünden davanın kabulüne, erken fesih nedenine göre cezai şart talebinin ise reddine karar vermek gerektiği vicdani kanaat hasıl olmuş ve aşağıdaki gibi hüküm kurulmuştur.
HÜKÜM :
Davacının davasının, KISMEN KABULÜ İLE;
1-Davacının erken fesih nedeni ile cezai şart talebinin, fesih nedeni itibari ile yerinde görülmediğinden REDDİNE,
2-Davacının kar mahrumiyeti talebinin kabulü ile, 60.052,60 TL kar mahrumiyetinin 03/12/2021 Tarihinden itibaren işleyen avans faizi ile birlikte davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
3-Davacının eksik alım nedeni ile tazminat talebinin kabulü ile 40.252,50 USD tazminatın 03/12/2021 tarihinden itibaren 3095 sayılı yasanın 4/a maddesi uyarınca işleyen faizi ili birlikte davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
4-Kabul edilen dava değeri üzerinden hesaplanan 64.750,02 TL harcın, peşin alınan 618,23TL ve ıslah harcı olarak yatırılan 20.000,00TL harçtan mahsubu ile, bakiye 44.131,79 TL harcın davalıdan alınarak hazineye gelir kaydına,
5-Kabul edilen dava değeri ve Avukatlık Asgari Ücret Tarifesine göre hesap ve takdir edilen 134.267,35 TL vekalet ücretinin, davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
6-Reddedilen dava değeri ve Avukatlık Asgari Ücret Tarifesine göre hesap takdir edilen 40.960,68TL vekalet ücretinin davacıdan alınarak davalıya verilmesine,
5-Davacı tarafından tebligat, müzekkere, bilirkişi ücreti ve sair giderler için sarfedilen toplam 4.303,25 TL yargılama giderinin kabul/red oranına göre 3.377,69 TL’nin davalıdan alınarak davacıya verilmesine, geri kalan kısmın davacı üzerinde bırakılmasına,
6-Davacı tarafça ödenen 80,70 TL başvuru, 618,23TL peşin harç ve ıslah harcı olarak yatırılan 20.000,00TL toplamı 20.698,93TL’nin davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
7-Arabuluculuk ücreti olan 1.560,00 TL’nin kabul/red oranına göre 335,53 TL sinin davacıdan alınarak, geri kalan 1.224,47 TL nin davalıdan alınarak hazineye irat kaydına,
8-Artan gider avansının, karar kesinleştiğinde yatırana iadesine,
İlişkin, gerekçeli kararın tebliğinden itibaren iki hafta içerisinde mahkememize ya da mahkememize gönderilmek üzere başka yer mahkemesine verilecek bir dilekçe ile … Mahkemesi nezdinde istinaf yolu açık olmak üzere oy birliği ile verilen karar açıkça okunup, usulen anlatıldı. 13/12/2023

Başkan …
¸e-imzalıdır
Üye …
¸e-imzalıdır
Üye …
¸e-imzalıdır
Katip …
¸e-imzalıdır