Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.
T.C.
İSTANBUL
21. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ
ESAS NO : 2021/406 Esas
KARAR NO : 2022/64
DAVA : Kıymetli Evrak İptali (Çek İptali (Hasımsız))
DAVA TARİHİ : 09/07/2021
KARAR TARİHİ : 01/02/2022
Mahkememizde görülmekte olan Kıymetli Evrak İptali (Çek İptali (Hasımsız)) davasının yapılan açık yargılaması sonunda,
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
A. Tarafların Talepleri
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; dava dilekçesinde davacı vekili müvekkili firmanın toptan ve perakende hırdavat sektöründe uzun süredir faaliyet gösterdiğini, müvekkilinin büyük bir dolandırıcılık şebekesinin kurbanı olduğunu, bu çete tarafından müvekkilinin çeklerinin çek karnelerinin rızası dışında alındığını, müvekkilinin haberi olmadan kullanıldığını, müvekkilinin bu hususta … Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunduğunu, müvekkilinin cirosunun bulunduğu bu çeklerin tahsil edilme imkanının bulunduğunu, bu nedenlerde çeklerin bankadan tahsil edilmesini engellemek için ödeme yasağı konulmasını ve çeklerin iptaline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
B.Uyuşmazlık, Deliller, Delillerin Değerlendirilmesi ve Gerekçe;
Dava, zayi olduğu bildirilen çek iptaline ilişkindir. Davacı tarafça dava dilekçesinde toplam 176 adet çeke dair bilgiler sunulmuş, ve bu çeklerin iptali talep edilmiştir.
Çek, TTK’da tanımlanmamıştır. Çeke ait hükümler göz önüne tutularak çek şöyle tarif edilebilir: Çek, kanunun öngördüğü belirli şekil şartlarına bağlı, soyut ve kayıtsız şartsız bir bedelin ödenmesi konusunda sadece bankalar üzerine düzenlenebilen, kıymetli evraktan sayılan özel bir havaledir (Tuna. Ergun/ Göç Gürbüz, Diğdem: Ticaret Hukuku Prensipleri Kıymetli Evrak, Ankara 2018, s.268).
Bu havalenin yazılı şekilde yapılması, belli şekil şartlarını içermesi ve kayıtsız şartsız bir ödeme yetkisi biçiminde olması gerekir. Diğer kambiyo senetlerinde olduğu gibi çekte de sıkı sıkıya şekle bağlılık esası geçerlidir. Zorunlu unsurlardan birinin bile eksikliği çekin bu niteliğini ortadan kaldırır. Çekin zorunlu unsurları, mülga 6762 sayılı eTTK’nın 692-693. maddelerinde gösterilmiştir (6102 sayılı TTK m.780, 781).
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun “Elden çıkan çek” başlıklı 792. maddesi ise; “(1) Çek, herhangi bir suretle hamilin elinden çıkmış bulunursa, ister hamile yazılı, ister ciro yoluyla devredilebilen bir çek söz konusu olup da hamil hakkını 790 ıncı maddeye göre ispat etsin, çek eline geçmiş bulunan yeni hamil ancak çeki kötüniyetle iktisap etmiş olduğu veya iktisapta ağır bir kusuru bulunduğu takdirde o çeki geri vermekle yükümlüdür.” hükmünü içermektedir. YHGK 2017/(19)11-1789 ; 2021/1292
Davacı tarafça sunulan dilekçede belirtilen çeklerin keşide tarihlerinin, keşidecilerinin, bedellerinin, lehtarlarının kim olduğu belirtilmemiş olduğundan mahkememizce davacıya 2 haftalık kesin süre verilerek bu eksikliklerin giderilmesi, aksi takdirde çeklerin kambiyo vasfının bulunmadığının kabul edileceği ihtar edilmiştir. Davacı tarafça verilen kesin sürede herhangi bir bildirim yapılmamıştır.
Davacı tarafın dilekçesinden anılan çeklerin davacı adına tanzim edilen çekler olduğu ve çekler boş iken rızası elinden çıktığı anlaşılmaktadır. Böylece dava konusu çeklerin keşidecisinin davacı şirket olduğu mahkememizce kabul edilmiştir.
Türk Ticaret Kanununun 645–849. maddeleri arasındaki üçüncü kitapta kıymetli evrak düzenlenmiştir.
TTK nun 651–653. maddelerinde kıymetli evrakın genel olarak zayi nedeniyle iptali, TTK nun 657. maddesinde nama yazılı senetlerin zayi nedeniyle iptali, TTK nun 661–669. maddelerinde hamile yazılı senetlerin zayi nedeniyle iptali düzenlenmiştir.
TTK nun 757–765. maddelerinde kambiyo senetlerinden poliçenin zayi nedeniyle iptali düzenlenmiştir. TTK nun 778/1-ı maddesinin yaptığı atıf gereğince kambiyo senetlerinden bononun zayi nedeniyle iptali poliçenin zayi nedeniyle iptali hükümlerine göre olacağı hususu ile TTK nun 818/1-s maddesinin yaptığı atıf gereğince (TTK nun 764/2. maddesi ile 765. maddesi hükümleri hariç olmak üzere) kambiyo senetlerinden çekin zayi nedeniyle iptali poliçenin zayi nedeniyle iptali hükümlerine göre olacağı hususları düzenlenmiştir.
Mahkememizce de benimsenen birçok yerleşik Yargıtay kararında belirtildiği gibi TTK nun 651. maddesinde genel hüküm ve özel hüküm niteliğindeki TTK. nun 818/s maddesi yollamasıyla 757. maddesi uyarınca ancak hamilin zayi nedeniyle çek iptal davası açabileceği ve keşideci olan davacının dava açma (aktif husumet) ehliyeti olmadığı anlaşılmıştır. Zayi olmuş çek hakkında keşideci, ibraz süresi geçtikten sonra çekten cayabilir veya çekte imzası yoksa her zaman muhatap banka şubesini çekteki imzanın kendisine ait olmadığı yönünde uyarabilir veyahut hamile karşı menfi tespit davası veyahut da lehtara karşı menfi tespit ve/veya istirdat davası açabilir.
Davacının açıklamalarına göre dava konusu çekin boş olduğu anlaşılmaktadır. İlgili boş çek yaprağının bağlı bulunduğu hesap sahibi tarafından henüz keşide edilmemiş, çek vasfında olmayan tamamen boş çek yaprağı tedavüle konmuş sayılamayacağından iptal davası açılamaz. Kaybedilen çekin ele geçirilmesi ve üçüncü kişi tarafından imzalanıp doldurulması halinde çeke dayalı hak iddia edene karşı menfi tespit davası açılabilmesi mümkündür. Dava konusu çek yaprakları boş olduğundan buna dayalı iptal davasının dinlenilmesine olanak yoktur. Bundan başka bir an için çekin imzalandığı ve tedavüle çıktığı düşünülse dahi, yukarıda belirtildiği üzere keşidecinin zayi nedeniyle iptal davası açma hakkı da bulunmamaktadır. Keşideci; kaybettiği çekin bedeli kendisinden talep edildiğinde veya çekin kimde olduğunu öğrendiğinde T.T.K.’nun 790-792 maddeleri uyarınca hasım gösterip, borçlu olmadığının tespiti yönünde dava açmak ve o aşamadan sonra tedbirleri istemek hakkına sahiptir.
Dava dilekçesindeki açıklamalara ve dosya kapsamına göre dava konusu çek yapraklarının boş olması nedeniyle çek vasfını taşımadığı, bir an için imzalı olduğu düşünüldüğünde dahi keşidecinin çek iptali davasını ikame edemeyeceği belirlenmiş olup; HMK 320. Maddesi gereğince dosya üzerinde üzerinden yapılan inceleme neticesinde araştırmayı gerektirir başkaca bir hususun olmadığı anlaşılmakla davanın reddine dair aşağıdaki şekilde karar verilmiştir.
KARAR: Gerekçesi yukarıda açıklandığı üzere;
1-Davanın reddine,
2-Harçlar Yasasına göre alınması gereken 59,30-TL red karar harcının, peşin yatırılan harçtan mahsubuna,
3-Davacı tarafça yapılan yargılama giderinin kendi üzerinde bırakılmasına,
5-Kullanılmayan gider avansının hükmün kesinleşmesi halinde ödeyen tarafa iadesine,
Dair, gerekçeli kararın tebliğinden itibaren 2 hafta içinde … Bölge Adliye Mahkemesi nezdinde İstinaf kanun yolu açık olmak üzere verilen karar açıkça okunup usulen anlatıldı. 01/02/2022
Katip …
e-imzalıdır
Hakim …
e-imzalıdır