Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C.
İSTANBUL
21. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ

ESAS NO : 2020/694 Esas
KARAR NO : 2023/48

DAVA : Tazminat (Özel Sigorta Sözleşmesinden Kaynaklanan)
DAVA TARİHİ : 27/12/2020
KARAR TARİHİ : 25/01/2023

Mahkememizde görülmekte olan Tazminat (Özel Sigorta Sözleşmesinden Kaynaklanan) davasının yapılan açık yargılaması sonunda,
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
Davacı vekili dava dilekçesi ile; Davacının, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’ndan almış olduğu 26.01.2011 tarihli ve … nolu elektrik üretim lisansı kapsamında…Bölgesi Gökyaka Mah. … Bulvarı No:.. 09500 Çine-AYDIN adresinde kurulu doğal gaz kombine çevrim elektrik santralinde elektrik üretimi yaptığını, şirketin sahip olduğu Doğalgaz Çevrim Santralinin, davalılardan… Sigorta A.Ş.’nin %82,5 Pay ile “Jeran Sigortacı”, … Sigorta A.Ş.’nin %17,5 ile “… Sigortacı” olarak teminat verdiği 20.02.2019 tarihli … – … nolu …poliçesi ile sigortalandığını, Müvekkili…’e ait doğalgaz çevrim santralinin, 20.02.2019 tarihli … – …/ …nolu Makine Kırılması Sigortası (CMI) poliçesinde yazılı şartlara tâbi olarak sigortalanmış olup, işbu poliçenin kapsamının, İşletmede bulunan makinelerin beklenmedik olaylar sonucu arızalanması halinde doğan zararları karşılayan teminat olduğunu, müvekkili şirketin, Poliçe kapsamında sigorta teminatı altına aldığı Doğalgaz Çevrim Santrali’nde bulunan Gaz Türbini, Alçak Basınç Türbini ve Yüksek Basınç Türbini, Yanma Odası, Yüksek Basınç Kompresörü ve Alçak Basınç Kompresörü ana bölümlerinden oluştuğunu, türbinin devreye alındığı tarihten beri kontrol, bakım, revizyon ve periyodik bakımları düzenli olarak üretici firma … (“…”) ve üretici firma …rafından akredite olmuş yetkili servis … (“…”) tarafından yapıldığını, türbinin üreticisi olan …(“…”) tarafından yapılan son periyodik bakım incelemelerinde türbinin bütün bölümleri incelenmiş ve düzenlenen 22/23/24.11.2019 tarihli bakım raporunda, türbinin çalışmasına engel hiçbir sorun tespit edilmediğini, bu bakımdan sadece 3 gün sonra, türbinin farklı günlerde sorunsuz olarak toplam 13 saat çalışmasının ardından, 27.11.2019 tarihinde türbinin otomatik kontrol sisteminden STALL ALARMI geldiğini ve türbinin kendisini otomatik devre dışı bıraktığını, “STALL” türbin sistemdeki hava akışının bozulması ile meydana gelen bir durum olup, uluslararası havacılık, uçak ve türbin teknolojisinde ani ve beklenmedik bir durum anlamına geldiğini, bahse konu “STALL ALARMI” üzerine, sorunun ne olduğunu anlamak ve daha büyük bir hasara sebebiyet vermemek için ünitenin iç aksamının uzmanlar tarafından “…unda ışıklı, küçük ve hareket ettirilebilen kamera. Tıp literatüründe endoskop adı verilen bir cihaz) incelemesi yapılana kadar türbinin çalıştırılmamasına karar verilip durdurulduğunu, olası hasar ihtimaline binaen derhal davalı Sigorta Şirketlerine ihbar edildiğini ve 29.11.2019 tarihinde 6200005018 ve 29.11.2019 tarihinde… nolu hasar dosyası açılarak eksper görevlendirilip gerekli incelemeler başlatıldığını, ön rapor tanzim edildiğini, davalı sigorta şirketleri tarafından görevlendirilen sigorta eksperlerinin de işaret ettiği boroskop incelemesinin, 06.12.2019 tarihinde …SERVICES tarafından gerçekleştirildiğini ve bu inceleme neticesinde tanzim olunan 08.12.2019 tarihli inceleme raporunda; Yüksek basınç kompresörünün 3 nolu kademesinde bir kanadın tamamen kırıldığı ve yerinden koparak 2 ila 14 kademe arasındaki tüm rotor kanatlarını hasarladığı, Yüksek Basınç kompresörün giriş kademesinde herhangi bir yabancı parça tesiri görülmediği, Bu kırılmanın Yüksek Basınç Kompresör(HPC-High Pressure Compressor) içinde hasara neden olduğu, İleri seviyede tespitin ancak türbinin tüm bölümlerinin demonte edilmesi ile gerçekleştirilebileceği belirtildiğini, böylelikle BOROSKOP incelemesi sonucu STALL ALARMI’ nın gerçek hasar nedeniyle oluştuğu belirlenmiş, hasarın Yüksek Basınç Kompresöründe (HPC) başladığı tespit edildiğini, hasarın başladığı Yüksek Basınç Kompresör ünitesinin, hareketli ve sabit farklı boyutlardaki kanatların oluşturduğu kademelerden meydana geldiğini, hasar başlangıcı dönen şaft üzerinde 3 nolu kademede bulunan hareketli bir kanadın kopması sonucu vuku bulduğunu, kopan kanadın, yüksek basınç kompresör modülü içerisinde dağılarak tüm kademelerde bulunan sabit ve hareketli kanatlara, daha sonra ise türbinin tüm ana bölümlerine (yanma odası, yüksek basınç türbin modülü ve alçak basınç türbin modülleri) zarar verdiği gözlemlendiğini, söz konusu incelemeye ilişkin raporda, türbinin mevcut hali ile kullanılamayacağı ve onarımının ancak bakım atölyesinde yapılabileceği belirtilmiş olduğundan, müvekkili firma tarafından yetkili tüm akredite servis ve bakım firmaları ile temasa geçildiğini, hasarın giderilmesi için gerek süre gerekse maliyet olarak en uygun seçenek tercih edilerek gelen teklifler ve mukayese tabloların 26.12.2019 tarih 10/039 nolu yazı ile davalı sigorta şirketlerine iletilmiş ve süreçle ilgili ayrıntılı bilgiler verildiğini, mezkur yazılarda bu rakamların tahmini olduğu, kesin hasar bedelinin türbinin bakım atölyesinde açılması üzerine yapılacak tespitler sonucu ortaya çıkacağı hususu da bildirildiğini, tüm seçenekler değerlendirildikten sonra, en makul bulunan ve üretici … tarafından akredite olmuş … Ltd (“…”) şirketi ile türbinin onarımı ve onarım süresince santralin emre amade tutularak kar kaybı zararının önlenebilmesini teminen dönemsel türbin kiralanması için gerekli sözleşmeler yapıldığını, kiralanan türbinin 03.02.2020 tarihinde devreye alınarak santral tekrar üretime başlamış, hasarlanan türbin ise, 13.02.2020 tarihinde onarılmak üzere Kanada’ya gönderilerek 18.02.2020 tarihinde inceleme işlemleri başladığını, tüm bu süreçte davalı sigorta şirketlerine yazılı olarak hasar ve onarım sürecine ilişkin sürekli bilgi verilmiş ve sigorta şirketlerinin yönlendirdiği İlhami Sezer’in Kanada’daki incelemelere nezaret etmesinin sağlandığını, 21.02.2020 tarihinde İlhami Sezer’in, 02 Mart- 05 Mart 2020 tarihleri arasında, …’ nin Kanada Calgary türbinin bakım atölyesinde açılması sırasında hazır bulunup gerekli incelemeleri yaptığını, … tarafından tanzim olunan “Kök Sebep Analizi” raporunun 17.03.2020 tarihinde sigorta şirketlerine gönderildiğini, söz konusu raporda da yine hasara kompresörünün 3 nolu kademesinden kopan kanadın neden olduğu tespit edilmiş olup, böylece hasarın poliçe kapsamında olduğu bir kez daha ortaya çıktığını, sigorta şirketleri tarafından talep edilen “Kök Sebep Analizine ilişkin laboratuvar testleri” de ayrı bir akredite laboratuarlar olan “…” tarafından yapılmış olup, bu test sonuçlarında “Kırılma nedeniyle ilgili yapılan kanat malzemesi araştırmaları neticesinde elde edilen bulgular ve tespitlerin, HPC 3. Kademe 29 nolu kanat “temas kenarında” olduğu ancak böyle bir bulgunun tüm kanat genel yapısında olmadığını gösterdiği” belirtildiğini, yapılan tüm inceleme ve test sonuçları da, hasarın ani ve beklenmedik olduğunu, dolayısıyla poliçe kapsamında bulunduğunu ortaya koyduğunu, hasarlandıktan sonra Kanada’da … firması tarafından onarılan türbinin ithalat işlemleri, 04.11.2020 tarihinde tamamlanmış ve yetkili ekipler tarafından montajı ve testleri yapılarak, türbin çalışır vaziyette 08.11.2020 tarihi itibariyle devreye alındığını, düzenli olarak davalı sigorta şirketlerine yazılı ve sözlü bilgi verilmiş ve tüm işlemler davalıların yönlendirmeleri doğrultusunda ilerlemiş ve bu süreçte masrafların tamamı müvekkili şirket tarafından karşılandığını, davalıların gönderdiği yazılarda; hasarın teminat kapsamında olduğu, ani ve beklenmedik bir hasar olmadığı gerekçesiyle ödeme yapmaktan kaçındıkları, oysa düzenli bakımların yapıldığını, türbinin “İyi ve Hizmet verebilir “ durumda olduğu tespitini içeren üretici firma GE tarafından yapılan bakımdan 3 gün sonra meydana gelen ve GE tarafından yazılı literatürde 1500 start öncesine ilişkin hiçbir emsal vaka bulunmayan bu olayın, ani ve beklenmedik olduğu ve teminat kapsamında bulunduğunu, davalı Sigorta Şirketlerinin ret nedenlerini dayandırdıkları EKOL tarafın tanzim olunan 20.07.2020 tarihli Ekspertiz Raporunda, hiç bir literatüre ve kaynağa dayandırmadan 29. Kanadın malzeme yorulmasından kırıldığı ve bu durumun üreticinin bildirdiği bir sorun olduğu ileri sürüldüğünü, üretici firmanın tüm çalışmalarında, kanatların 1500 start sonra malzeme yorulmasına uğrayabilme olasılığının olduğunu ve bu periyodlarda değişimi önerdiğini, müvekkili şirkete ait türbinin ise henüz 1451 startta olup, 1500 starta ulaşması için en az 6 aylık bir zaman dilimi kaldığını, davalı sigorta şirketlerinin, tazminat ödenmesi talebinin reddi gerekçesi olarak sundukları …poliçesi maddelerinde yer verilen istisnaların huzurdaki davaya konu olayla ilgili olmadığını, Müvekkili şirketin, dava konusu hasar nedeniyle yaptığı masrafların; … Ltd.firması’na ödenen …Türbin tamir bedeli (kısmi): 4.005.513,07 USD (Yenileme ve İlave yapılan işlere ilişkin 1.346.378,27 USD tutar hariç ), hasarlanan Türbin ve kiralık türbine ait Gümrük Vergileri :1.851.886,48 TL, … Ardiye tutarı: 92.205,00 TL, Gümrük İşlem Masrafı: 30.776,90 TL, Gümrük Müşavirlik Ücreti:62.641,13TL, Vinç Masrafları: 22.243,00TL, Arıza Bakım ve Test Hizmetleri Ücretleri: 137.643,91 TL, 2.Ekspertiz Ücreti: 129.800,00 TL, Kiralık Türbin Ücreti: 100.900,16 USD, Tamir İçin Gelen Personel Konaklama Hizmetleri: 40.903,70 TL olmak üzere, söz konusu hasar nedeniyle uğramış olduğu fiziki hasar toplamnın 4.106.413,23 USD ve 2.368.100,11TL olduğunu, Sigorta poliçesinde, gaz türbini için her bir hasarda minimum 350.000USD muafiyet uygulanacağı kabul edilmiş olduğundan, 3.756.413,23 USD ve 2.368.100,11 TL alacağın doğduğunu, bu alacakların hasar tarihinden itibaren işleyecek ticari faizi birlikte tahsili davalı sigorta şirketten tahsili gerektiğini, arabuluculukta da anlaşma sağlanamadığını beyanla, 3.756.413,23 USD ve 2.368.100,11 TL’nin davalılardan hasar tarihinden itibaren işleyecek ticari faizi ile birlikte tahsiline, yargılama masrafları ile vekâlet ücretinin davalılar üzerinde bırakılmasına karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Davalı… Sigorta vekili cevap dilekçesi ile; zamanaşımı ve hak düşürücü süre itirazları doğrultusunda davanın esasa girmeden reddini talep ettiğini, 1 yıllık zamanaşımı süresinden sonra açıldığını, dava konusu 20/02/2019-2020 vadeli …Poliçesinin dain-i mürtehin hakkı Türkiye … Bankası Altunizade Ticari Şubesinde olduğundan husumetten davanın reddi gerektiğini, asla kabul anlamına gelmemek üzere, … müvekkili şirketten hasarın tamamı talep edilemeyeceğini, dava dilekçesinin sonuç kısmında tamamının talep edildiğini, davacı delillerinin tamamı kendilerine tebliğ edilmediğini, bu nedenle temerrüt oluşmadığını, davacının …Poliçesi kapsamında meydana gelen olayın ve hasarın teminat dahilinde bulunduğunu ispatla yükümlü olduğunu, hasarın kullanıma bağlı bir aşınma sonucu oluştuğunu, dış etken olmadığını, yorulmanın etken olduğunu, bir zaman döngüsü içerisinde oluşan ve kullanım ömrünün sonuna gelen, ömrünün %96,7’ sini tamamlamış ( 1451 / 1500 ) HPC ünitesi kanatlarının kopması ani bir arıza olmadığını, nitekim aynı kademede çalışan 3 numaralı kanadın kökünde de aynı yorulma çatlağı mevcut olmakla birlikte kanat kopmak üzere olduğunu, arızadan 13 çalışma saat öncesinde 22-23-24.11.2019 tarihinde …( … ) tarafından yapılan “ Yarı Yıllık ve BSI İnceleme Bakımı “ na ilişkin raporda “HPT 1N servis edilemez durumda (eksik materyal / WP4015 Tablo 4 1 c), ancak müşterinin üniteyi başlatması gerekiyorsa çalıştırabilir; ama sonraki inceleme bozulmayı takip etmek için 1000 çalışma saati sonrasında yapılmalıdır.” İfadesinin yer aldığını, HPT ünitesine ait elemanlarında kırılma ile sonuçlanabilecek çatlakların oluştuğu belirtildiğini, dolayısıyla bu durum, çok kısa bir süre sonra yapılacak HPC 3 – 4 – 5 kanatlarının değişimi ile birleştiğinde, türbinde kullanıma bağlı eskime / yıpranmaların oluştuğunu gösterdiğini, bu durumun türbinde meydana gelen ya da gelmesi beklenen olası arızaları ani olmaktan çıkardığını, aşınma ve yorulma , zararlı sonucun oluşmasını önemli derecede kolaylaştırmış ve zararın gerçekleşme ihtimalini önemli ölçüde arttırmış olduğuna göre, illiyet bağı kuramınca, kök sebep olarak kabulü gerektiğini, Nitekim poliçedeki istisna klozları olarak; “9.2.1. Sigortacının bilgisi dâhilinde olup olmadığına bakılmaksızın, sigortalının ya da sigorta yetkililerinin farkında olduğu ya da olması gerektiği işbu sigorta poliçesinin başlangıcında var olan hasar ya da bozukluklar, 9.2.4 üreticinin, tedarikçinin, tamircinin ya da müteahhittin herhangi bir anlaşma, sözleşme altında ya da kanun ve düzenleme dâhilinde sorumlu olduğu hasar ya da zarar, 9.2.6 Yıpranma, paslanma, aşınma, erozyon, kovuklanma, kazan taşı/tortu, kabuklanma, bozulma, çökme, aşamalı çatlama/kırılma, aşamalı olarak gelişen deformasyon ya da bozukluk, atmosferik koşullardan ya da başka sebeplerden ortaya çıkan aşamalı kötüleşme. Ancak bu istisna, doğrudan doğruya etkilenen maddelerle/kalemlerle sınırlı olacak ve bunun sonucunda sigortalı mülkün diğer parçalarında meydana gelen hasar ve zarar yükümlülüğünü dışta bırakmayacaktır. ” düzenlendiğini, talebin tazminat ilkesi ve zenginleşme yasağı ilkelerine aykırı olduğunu, Poliçede eksik sigorta açıklamalarına göre; sigorta bedelinin tüm santralin yapım bedelinin 55.552.000,00 USD olması gerekmekte iken poliçedeki sigorta bedeli 19.943.846,00 USD olarak akdedildiğini, Poliçedeki sigorta bedelinin, santralin kurulum bedelinden oldukça düşük olduğunu, geçmiş dönem poliçelerinde sigorta bedellerine bakıldığında 45.000.000,00USD sigorta bedeli belirlenmişken, mevcut poliçede çok düşük bir bedelin belirlenmiş olmasının Eksik sigortanın varlığını açıkça ortaya koyduğunu, eksik sigorta ve muafiyetin ayrı ayrı uygulanması gerektiğini beyanla; rehin nedeniyle davanın esasa girmeden usulden reddine, davanın bir yıllık zamanaşımı ve hak düşürücü sürenin geçmesi nedeniyle de reddine, mevcut olayda, müvekkili sigorta şirketinin koasürans payı %17,5 olarak belirlendiği ve bu durumun da tüm tarafların kabulü dahilinde olduğu bilindiği halde, müvekkili şirkete karşı hasar bedelinin tamamı yönünden dava açılmasında hukuki yarar olmadığından davanın bu sepeple de reddine, aksi halin kabulü halinde, müvekkilinin sorumluluğu % 17,5 ile sınırlı tutulmasına, teminat dışı kaldığından esastan da davanın reddine, vekalet ücreti ve yargılama giderlerinin davacıya yükletilmesine karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı… Sigorta vekili cevap dilekçesi ile; … Bankası’nın rehin hakkı nedeniyle davanın öncelikle usulden reddine karar verilmesi gerektiğini, davacının türbine gerekli bakım ve onarımları yapmaması nedeniyle teminat dışı kaldığını, oluşan hasarın teminat kapsamında olmadığını, kendilerinin %82,5 oranında jeran sigortacı olduğunu ve sorumluluğu varsa en fazla bu kadar olması gerektiğini, olayda eksik sigorta durumu olduğunu ve bunun uygulanması gerektiğini, görevlendirilen uzman İlhami Sezer’in raporunda da yıpranmaya bağlı hasarla olduğunun belirtildiğini, servis ve tamir belgelerinden de hasarın yorulmaya bağlı olduğunun ortaya konduğunu, üretici firmanın bu nedenle yayınladığı bülten ile müşterilerine %75 indirimli kanat değiştirme teklifi sunduğunu, davacının kusuru nedeniyle hasar oluştuğunu, davanın poliçe tanzimi ve devamında beyan yükümlülüğünü yerine getirmediğini, kiralık türbin ve kar kaybının teminat kapsamında olmadığını beyanla, davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
Tarafların sunduğu belgeler, hasar dosya örnekleri dosyamız arasına alınmış ve incelenmiştir.
Davalıların itirazı üzerine davacı tarafa talebini her bir davalı yönünden açıklaması istenmiştir.
Davacı vekili ön inceleme duruşmasında talebini açıklayarak: “davalıların poliçe limitlerindeki teminat oranlarına göre sorumlu tutulmasını talep etmiştik, bu nedenle miktar kısmını ayrı ayrı belirtmedik, rehin de kaldırıldı ve belgesini sunduk, gerekirse bankaya da sorulabilir,” şeklinde beyanda bulunmuştur.
Rehin hakkı sahibi … Bankası Altunizade Şubesine yazılan müzekkereye verilen cevapta, davacının tazminat almasına engel bir durum olmadığını, muvaffakat ettikleri bildirilmiştir.
Davalıların zaman aşımı ve hak düşürücü süre talepleri yerinde görülmeyip ön inceleme duruşmasında mahkememizce red edilmiş ve işin esasına girilmiştir.
Mahkememizce bilirkişi heyetinden alınan ilk rapordaki çoğunluk görüşünde: “Davacının üretici tavsiyelerine uyup parça değişikliği yapmadığını, dava konusu hasarın poliçe vadesi içerisinde meydana geldiği, vaki hasarın gerek kök sebep gerekse de ani ve beklenmedik olmayışı sebebi ile poliçe istisnaları kapsamında teminat dışı olduğu, Poliçe ve Wording şartları bakımından teminat kapsamı dışındaki hasar sebebiyle meydana gelen … durması sonucu oluşan kar kaybının da teminat dışı olduğu, Eksperin raporunda tespit ettiği (0,394913) eksik sigorta çarpanının doğru olduğu, … firmasının onarım teklifinde hasarla ilişkili olmayan parçalar olduğu ve bunların Eksper ve Bilirkişi İlhami Sezer tarafından tespit edilen parçaların tarafımızdan da hasarla ilişkili olmadığının tespit edilerek tazminat hesabında dikkate alınmadığı, hasarın “Makine Kırılması; Gaz, türbin, jenaratör ve diğer tüm setleri kapsamında olduğu buna göre de muafiyetin “Hasarın %10’u, Minimum 350,000 USD” tespit edildiği, yapılan fiziksel hasar hesabına göre, hasarla ilgili parça giderleri .615.119,30 USD, gümrük ve nakliye gibi giderler 72.852,90USD olduğu, eksik sigorta 1.456.428,02 USD, muafiyetin ise 350.000,00USD olduğu, buna göre zararın 1.106.428,02 USD’lik kısmının varsa poliçe kapsamında ödenebileceği, … durması teminatının 150.000,00USD olduğu, dava konusu hasarın, … no.lu …poliçe ve wording şartları kapsamında Teminat Dışında olduğundan davalı… Sigorta A.Ş. ve… Sigorta A.Ş.’nin tazminat ödeme yükümlülüğü bulunmadığı, poliçeye göre… sigortanın %82,5, … Sigortanın ise %17,5 oranında riski üstlendiği” yönünde çoğunluk görüş bildirmiştir.
Ayrık rapor sunan nitelikli hesaplama uzmanı bilirkişi Doç. Dr. … ise; ” Poliçedeki rehin kaydının sonraki tarihli zeyilname ile kaldırıldığı,
dava tarihinde zamanaşımı süresinin dolmadığı, dava konusu olaya uygulanabilecek herhangi bir poliçe istisnası bulunmadığı,
sigortalının herhangi bir görev ihlalinde bulunmadığı, mapfre’nin %82,5… Sigorta’nın %17,5 oranında sorumlu tutulabilecekleri ve
tam tazminat için müteselsilen sorumlu tutulamayacakları,
poliçede yazılı 350.000,00 USD muafiyet üzerinde çekişme bulunmadığı,
sigorta değeri için yapılan iki değerleme arasında 14,5 milyon USD fark olmakla,
bu çelişki giderilmeden eksik sigorta çarpanı belirlemenin doğru olmadığı,
hasarın teminat kapsamında olduğu, zira üretici firmanın belirttiği saate gelmeden arıza oluştuğundan ani ve beklenmedik bir hasar olduğu,” görüşünü bildirmiştir.
İtiraz üzerine ek rapor alınmış, alınan ek raporda da çoğunluk görüşü olarak: “Bilirkişi kök raporundaki kanaatleri değiştirecek yeni bir belge dosyaya sunulmadığı, dava konusu hasarın poliçe vadesi içerisinde meydana geldiği, vaki hasarın gerek kök sebep gerekse de ani ve beklenmedik olmayışı sebebi ile poliçe istisnaları kapsamında teminat dışı olduğu, Poliçe ve Wording şartları bakımından teminat kapsamı dışındaki hasar sebebiyle meydana gelen … durması sonucu oluşan kar kaybının da teminat dışı olduğu, eksperin raporunda tespit ettiği (0,394913) eksik sigorta çarpanının doğru olduğu, … firmasının onarım teklifinde hasarla ilişkili olmayan parçalar olduğu ve bunların eksper ve bilirkişi İlhami Sezer tarafından tespit edilen parçaların tarafımızdan da hasarla ilişkili olmadığının tespit edilerek tazminat hesabında dikkate alınmadığı, hasarın “Makine Kırılması; Gaz, türbin, jenaratör ve diğer tüm setleri kapsamında olduğu buna göre de muafiyetin “Hasarın %10’u Min. 350.000,00 USD” tespit edildiği, 1.106.428,02 USD’lik hasar oluştuğu, dava konusu hasar, … no.lu …poliçe ve wording şartları kapsamında Teminat Dışında olduğundan davalı… Sigorta A.Ş. ve… Sigorta A.Ş.’nin tazminat ödeme yükümlülüğü bulunmadığı, gaz Türbinini üreten GE firması bülten ve eğitimlerle bildirdiği %75 indirimle verdiği kanatlar… tarafından bildirildiği zaman değişseydi; kanat, kanat kökü kaplamasında aşınma olmayacağı, kanat ve kanat kökü malzemesinde malzeme yorgunluğu olmayacağı için kökte çatlak oluşmayacağı ve gaz türbininde kanat kırılması gibi bir problem de olmayacağı” bildirilmiştir.
Diğer bilirkişi yine ayrık kanaat bildirmiştir.
Sunulan kök ve ek rapor ile, tarafların beyan ve itirazları, dosyadaki servis belgeleri nazara alınarak yeni bir bilirkişi heyetinden rapor alınmasına karar verilmiştir.
Alınan yeni bilirkişi heyeti raporunda; ” Dava konusu türbinde, uzun ömürlü yorulma olgusunun meydana gelebileceği zaman, türbinin 1500 start
sayısına ulaşmasından sonradır. Üretici firma, Servis Bülteninde bahsedilen zamanla aşınma durumunu göz
önünde bulundurarak, söz konusu bültenden sonraki (15.09.2016) yayımladığı İşletme ve Bakım
Talimatında da değişim periyodunu 1500 Start olarak kararlaştırmıştır. Dolayısıyla müvekkil şirket için
“uyarı” niteliğinde olan bu değerlendirmedir ve bu talimatlara da uygun davranıldığı sabittir.
Bu zamandan önce gerçekleşen her türlü hasar, sigortalı için ani ve beklenmedik bir hasar olacaktır. Dava konusu hasarlı parça, üreticisinin kendisi için tanımlandığı ömrü tamamlamadan hasarlanmıştır. Yani
kendisi için belirlenen ömrü tamamlamamıştır. Huzurdaki davaya konu hasarda önemli olan husus, hasara
neden olan kanat kırılmasının, üreticinin uluslararası geçerli Yazılı Kullanım Kılavuzunda belirtilen
periyottan önce malzeme yorulmasına maruz kalması ve bu nedenle hasarlanmasıdır.
Hasarlanan parçanın kaplamasındaki aşınma ve yorulma ile zarar arasında illiyet bağı kurulmaya
çalışılması ve hiçbir teknik değerlendirme içermeksizin sadece Ekspertiz Raporuna dayanılarak tanzim
olunan Bilirkişi Raporunda yer alan kronik arıza iddiası, tümüyle farazi ve zorlama bir çıkarımdır.
Kaldı ki; böyle bir kronik arızanın varlığı halinde, üreticisinin bakım kılavuzundaki yaşam ömrünü 1500
start olarak belirlemeye devam etmesi mümkün değildir. Zira, söz konusu sigortaya konu makine, sıradan
ve yaygın kullanımı olan bir ürün değil, dünyada sayılı olan ve elektrik üretiminde kullanılan bir
makinedir. ” denilerek
hasar ve poliçe tarihlerinde Standart…, 50 Hz Jeneratör ile 12.500.000,00 USD + 475.000,00 USD nakliye
masrafları ile toplam 12.975.000,00 USD olup, diğer masraflar ile bu değer
13.000.000,00 USD civarında olarak tespit edildiğini, poliçedeki sigorta bedelini oluşturan türbin değerinin, 10.100.000,00 USD + ulaşım ve gümrük masrafları
323.000,00 USD olarak toplam 10.423.000,00 USD edeceği, %10 değer artışı ile bu miktarın 11.465.300,00 USD olduğu, Eksik Sigorta konusu değerin hesap edilmesi;
11.465.300,00 USD / 13.000.000,00 USD olarak tespit edildiğinden Eksik Sigorta oranı %11,80
mertebesinde bulunacağı, indirilmesi gereken kısmın 454.523,19 USD ettiği, ayrıca 350.000USD muafiyetin indirilmesi gerektiği, risk, ani ve beklenmedik şekilde makine kırılması sigortası genel şartları teminatın kapsamı;
Madde1-b) Modelin, imalatın, montajın, malzemenin, kalıbın, dökümün ve işçiliğin kusurlu olmasından
kaynaklandığı için poliçe teminat kapsamında olduğundan, eksik sigorta miktarı ve davalının muafiyet miktarı da düşülmek
suretiyle, davacının talep edebileceği tazminat miktarının 3.047.368,25 USD olduğu ve dava konusu edilen
operasyonel kar kaybı hasarının muafiyet altında kaldığı,
davacının talep edeceği tazminattan,
davalılardan
Jeran Şirket… Sigorta A.Ş.’nin %82,5 (2.514.078,81 USD), … Şirket… Sigorta A.Ş’nin ise %17,5 (533.289,44 USD) oranlarında sorumlu olduğu tutulabileceği” bildirilmiştir.
Alınan son bilirkişi raporu mahkememizce yeterli görülmüş ve itirazlar red edilmiştir.
DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE GEREKÇE:
Dava, davacı tarafa ait tesisin davalılarca makine kırılması sigortası ile müşterek sigortalandığı ve oluşan hasarın poliçe kapsamında ödenmediğinden bahisle zararın sigortacılardan teminat oranlarına göre tahsili istemine ilişkindir.
Davacı taraf talebinde; onarım bedeline ilişkin faturadan kaynaklı 4.005.513,07 USD (Yenileme ve İlave yapılan işlere ilişkin 1.346.378,27 USD tutarın mahsubu sonrası ), hasarlanan türbin ve kiralık türbine ait gümrük vergileri 1.851.886,48 TL, THY ardiye tutarı 92.205,00 TL, gümrük işlem masrafı 30.776,90 TL, gümrük müşavirlik ücreti 62.641,13TL, vinç masrafları 22.243,00TL, arıza bakım ve test hizmetleri ücretleri 137.643,91 TL, ekspertiz ücreti 129.800,00 TL, kiralık türbin ücreti 100.900,16 USD, tamir için gelen personel konaklama hizmetleri 40.903,70 TL olmak üzere toplam 4.106.413,23 USD zarardan, 350.000USD muafiyet miktarının mahsubu ile kalan 3.756.413,23 USD ve 2.368.100,11 TL diğer giderlerin sorumluluk oranlarına göre davalılardan faiziyle tahsilini talep etmiştir.
Yapılan incelemede, hasarın 27/11/2019 tarihinde oluştuğu, davalılara ihbarın 29/11/2019 tarihinde yapıldığı, makine kırılması sigortasında temerrüt 45 gün sonra oluştuğuna göre davalıların TTK’nın 1427/2. Maddesine göre 13/01/2020 tarihinde mütemerrit olduğu anlaşılmıştır.
Hasardan üç gün önce yetkili servis tarafından hasara konu türbinin incelendiği ve bir olumsuzluk görülmediği, üretici firma tarafından benzer tesislerde 1500 çalıştırmadan (starttan) sonra kanat hasarlarının oluştuğuna dair veriler geldiği belirtilerek yayınlanan bültenlerle müşterilerine %75 oranında indirimli kanat değiştirme önerisi sunulduğu, davaya konu hasarın ise henüz 1451. çalıştırmada iken oluştuğu anlaşılmıştır.
Davacının … durması nedeniyle bir talebi bulunmamakla birlikte, kiraladığı türbin nedeniyle kiralık türbin ücreti 100.900,16 USD talebi olduğu, bunun kar kaybının önlenmesi için yapılan bir gider olduğu ve 150.000,00USD olan kar kaybı teminatı kapsamında tazmininin istendiği, talebin limiti aşmadığı anlaşılmıştır.
Taraflar arasındaki uyuşmazlık noktaları; hasarın ani ve beklenmedik olup olmadığı, üreticinin yayınladığı bültendeki uyarılara rağmen sigortalının üstüne düşeni yapıp yapmadığı ve zararın ağırlaşmasına neden olup olmadığı, hasar teminat kapsamındaysa rehin hakkı nedeniyle davacının talep hakkı olup olmadığı, eksik sigorta olup olmadığı, varsa oranının ne olduğu, davalıların temerrüdü ve tazmin borcu doğup doğmadığı hususlarındadır.
Rehin hakkı sahibi … Bankası rıza gösterdiğinden davalıların husumet itirazları mahkememizce yerinde görülmemiştir.
Talep zaman aşımına uğramadığından davalının zaman aşımı ve hak düşürücü süreleri defileri, ön inceleme aşamasında red edilmiştir.
İncelenen üretici firmanın bülteninde, kanatların 1500 çalıştırmadan sonra hasar yaptığı belirtilerek indirimli değiştirme önerisinde bulunulduğu, oysa davaya konu hasarın ise daha 1451. çalıştırmada meydana geldiği, hasardan üç gün önce servis tarafından yapılan kontrolde bir aşınma veya yıpranma tespit edilmediği, dolayısıyla davacının üretici firma tavsiyesine uymadığı iddiasının yerinde olmadığı, hasarın teminat kapsamında göründüğü, bunun aksini iddia eden sigortacının iddiasını ıspatlaması gerekirken bunun sağlanmadığı anlaşılmıştır. Bu nedenle hasar, mahkememizce teminat kapsamında görülmüştür.
Hasar teminat kapsamında olduğuna göre, oluşan gerçek zarar miktarı ve varsa eksik sigorta ile muafiyet miktarının ve davalıların sorumlu tutulabileceği miktarın tespiti gerekmiştir.
TTK’nın 1462. Maddesi uyarınca; Sigorta bedeli, sigorta değerinden az olduğu takdirde, sigorta edilmiş menfaatin bir kısmının zarara uğraması hâlinde sigortacı, aksine sözleşme yoksa, sigorta bedelinin sigorta değerine olan oranına göre tazminat öder. Yani primin eksik ödenmesi amacıyla sigorta konusu malın değeri düşük gösterilerek sigorta bedelinin gerçek değerden düşük olması halinde, sigorta bedelinin sigorta değerine olan oranı üzerinden sigortacı ödeme yapar. Ancak bunun için tam hasar, takseli sigorta veya sigorta poliçesinde aksine bir anlaşma olmaması gerekir.
Somut olayda, taraflar arasında aksine bir anlaşma olmadığı, takseli bir poliçe düzenlenmediği, sigortalı santralin değerinin poliçede belirlenen bedelden yüksek olduğu bilirkişi raporlarıyla da görülmektedir.
İncelenen poliçeden; davalı… Sigorta A.Ş. ile davalı… Sigorta A.Ş. tarafından davacı … A.Ş. firmasının Çine Organize Sanayi Bölgesi …Mah. Selahattin … Bulvarı No:..09500 Çine/AYDIN adresinde kurulu doğal gaz kombine çevrim elektrik santralini 20.02.2019 ila 20.02.2020 vadeleri ve … … Bölüm I-II + Ekli klozlar kapsamında …poliçesi ile sigortalandığı, poliçede … Bankası Altunizade Ticari Şubesi … Mürtehin/Eş Sigortalı olarak kaydedildiği, poliçe şartlarında; jeran şi
rket … Sigorta A.Ş.’nin % 82,5 oranla … nolu poliçe ile, … şirket… Sigorta A.Ş. ise % 17,5 oranla … nolu poliçe ile, fiziksel zararlarda 19.943.846,00 USD için 12 Ay süreyle, operasyonel kar kaybı yönünden 150.000,00 USD ve 6 ay süreyle teminat verildiği, santralin toplamı için verilen teminat miktarının 20.093.846 US
D olduğu, ayrıca otomatik değer artışı klozuna göre %10 artış uygulanacağı, sigorta bedellerinin, bu cihazların (var ise nakliye, montaj, gümrük, resim,vergi, harç ve masrafları dahil) yeni ikame bedellerine eşit olacağı, aksi taktirde hasar eksik sigorta kurallarına göre ödeneceği, sigorta teminatı, sigorta konusu makinelerin düzenli kontrol, revizyon ve periyodik bakımının yapılması kaydıyla verilecek olup, söz konusu makinelerin yeterli teknik bilgi ve beceriye sahip kişilerce kullanılması şartı aranacağı, makine kırılması teminat kapsamıda; gaz, türbin, jenaratör ve diğer tüm setlerin, buhar türbin jenaratör ve diğer tüm setlerin hasarında hasarın %10’u, Minimum 350.000,00USD muafiyet uygulanacağı, makine kırılmasına bağlı kar kaybı hasarlarında 45 gün, diğer tüm hasarlarda 30 günlük kar kaybı ödeneceğinin kararlaştırıldığı anlaşılmıştır.
Davacının periyodik bakım ve kontrolleri yaptırdığı, yeterli teknik bilgi ve beceriye sahip kişilerce kullanıldığı anlaşılmış, bunu aksini davalı sigortacıların ıspatlamadığı görülmüştür.
Alınan son bilirkişi raporunda, usulüne uygun ve gerekçeli bir şekilde hasara uğrayan türbin değerinin değer artış klozu ile birlikte 13.000.000,00USD olarak tespit edilip, sigorta poliçesinde hasara uğrayan türbin bedeli olan 11.465.300,00 USD’yi oranladığında eksik sigorta oranının %11,80 olduğu, bu oranın teminat kapsamındaki hasar miktarından indirildiğinde ve 350.000,00USD muafiyet uygulandığında davacının zararının 3.047.368,25 USD olduğu,
davalılardan … Sigortanın A.Ş.’nin %82,5 oranına karşılık 2.514.078,81 USD’den, … Sigorta A.Ş’nin ise %17,5 oranına isabet eden 533.289,44 USD’den sorumlu olacağı, bu miktarlarda davalıların sorumlu tutulabileceği anlaşılmıştır.
Eksik sigorta hesaplanırken, kısmi hasar olduğu sabit ise de, sigorta poliçesi kapsamında her bir türbinin değeri ayrı ayrı belirlenmesi mümkün olduğundan, poliçe bedelinin tüm santral değerine oranlanması suretiyle eksik sigorta uygulanmasının haksız sonuçlara neden olacağı, santralin tamamı için sigorta yapılmış ise de her türbinin ayrı olduğu, bu durumda poliçedeki türbin bedeli ile gerçek değerinin oranlanması gerektiği, bu şekilde elde edilen eksik sigorta oranında indirim yapmak gerektiği, son bilirkişi raporunda da bunun doğru bir şekilde tespit edildiği, zira hasar gören kısmın ana birim olduğu anlaşılmıştır. Bu nedenle önceki bilirkişi ve eksper raporlarında belirtilen eksik sigorta oranına itibar edilmemiştir.
Davacı taraf nakliye vs. onarım için ayrık giderler konusunda ayrıca talebini sunup 2.368.100,11TL diğer giderlerin tazminini de talep etmiş ise de, bu talep bilirkişi tarafından yapılan hesaplamada dikkate alındığı ve hesaplamaya dahil edildiği, bu nedenle TL cinsinden ayrıca hüküm kurmanın sonuca etkili olmadığı anlaşılmıştır.
Yapılan inceleme ve değerlendirme sonucunda, son bilirkişi raporunun hukuka ve hakkaniyete uygun olduğu, zararın teminat kapsamında, davalıların teminat oranlarına göre sorumlu olduğu, eksik sigorta ve muafiyetin usulünce uygulandığı, davanın bu haliyle kısmen kabulüne karar vermek gerektiği vicdani kanaat hasıl olmuş ve aşağıdaki gibi hüküm kurulmuştur.
HÜKÜM :
1-Davacının davasının kısmen kabulü ile; 2.514.078,81 USD nin 13/01/2020 tarihinden itibaren 3095 sayılı yasının 4a maddesi uyarınca hesaplanacak faizi ile birlikte davalı… Sigortadan, 533.289,44 USD nin 13/01/2020 tarihinden itibaren 3095 sayılı yasının 4/a maddesi uyarınca hesaplanacak faizi ile birlikte davalı… Sigortadan alınarak davacıya verilmesini, geri kalan kısma ilişkin davanın reddine,
2-Kabul edilen dava değeri olan 23.099.521,40 TL üzerinden (dava tarihindeki kur üzerinden ) hesaplanan 1.577.896,20 TL harçtan peşin alınan 530.817,78 TL’nin mahsubu ile bakiye 1.047.078,42 TL harcın davalılardan müteselsilen alınarak hazineye ödenmesine, davalı… Sigorta şirketinin bunun sadece 182.188,72TL’sinden sorumlu tutulmasına,
3-Kabul edilen dava değeri ve Avukatlık Asgari Ücret Tarifesine göre hesap ve takdir edilen 268.848,32 TL TL vekalet ücretinin davalılardan… Sigortadan, 428.571,05 TL’nin davalı… Sigortadan alınarak davacıya verilmesine,
4-Reddedilen dava değeri ve Avukatlık Asgari Ücret Tarifesine göre hesap ve takdir edilen 315.426,61 TL vekalet ücretinin davacıdan alınarak davalılara eşit oranda verilmesine,
5-Davacı tarafından tebligat, müzekkere, bilirkişi ücreti ve sair giderler için sarfedilen toplam 41.345,00 TL yargılama giderinin kabul/red oranına göre 30.956,54 TL’nin davalılardan müteselsilen alınarak davacıya verilmesine, geri kalan kısmın davacı üzerinde bırakılmasına,
6-Davacı tarafça peşin ödenen 530.817,78 TL harcın davalı… Sigortadan alınarak davacıya verilmesine,
7-Arabuluculuk ücreti olan 1.320,00 TL’nin kabul/red oranına göre 988,62 TL sinin davalılardan müteselsilen alınarak, geri kalan 331,37 TL nin davacıdan alınarak hazineye irat kaydına,
8-Dosyada artan gider avansının karar kesinleştiğinde yatırana iadesine,

İlişkin gerekçeli kararın tebliğinden itibaren iki hafta içerisinde mahkememize ya da mahkememize gönderilmek üzere başka yer mahkemesine verilecek bir dilekçe ile İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi nezdinde istinaf yolu açık olmak üzere oy birliği ile verilen karar açıkça okunup, usulen anlatıldı. 25/01/2023

Başkan
e-imzalıdır
Üye
e-imzalıdır
Üye
e-imzalıdır
Katip
e-imzalıdır