Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C.
İSTANBUL
21. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ

ESAS NO : 2020/43 Esas
KARAR NO : 2022/292
DAVA : İstirdat (Ticari Satımdan Kaynaklanan)
DAVA TARİHİ : 17/01/2020
KARAR TARİHİ : 14/04/2022

Mahkememizde görülmekte olan İstirdat (Ticari Satımdan Kaynaklanan) davasının yapılan açık yargılaması sonunda,
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
Davacı vekili 17/01/2020 tarihli dilekçesi ile, müvekkili hakkında başlatılan icra takibine konu çek de dahil olmak üzere taraflarında henüz tespit edilmiş olan 185 adet çekin müvekkili şirketin muhasebe elemanı tarafından çalındığını ve bu durumla ilgili … Cumhuriyet Başsavcılığının 2019/… ,2019/… ve 2019/… Soruşturma numaralarıyla savcılığa suç duyurusunda bulunulduğunu, ve … Cumhuriyet Başsavcılığınca soruşturma başlatıldığını, “Şüpheli şahıs yada şahıslarca , çeklerin tahsiline yönelik bankanıza ibrazı halinde en yakın kolluk birimine İvedilikle ihbarı konusunda” savcılık tarafından bankalara bilgilendirme müzekkereleri gönderildiğini, söz konusu 30/10/2019 keşide tarihli … Sivas Şubesi, … çek nolu, … San. Ltd.Şti’nin keşidecisi bulunduğu 39.300.00-TL meblağlı çekin iptali için ise … Asliye Ticaret Mahkemesi’nin 2019/… E. Sayılı dosyası ile dava açılmış olup söz konusu çek için başkaları tarafından bankadan tahsil edilme tehlikesi bulunduğundan ödeme yasağı kararı da verildiğini, davalı faktoring şirketi tarafından … İcra Dairesinde 2019/… E. Sayılı dosya ile icraya konmuş, cebri icra tehdidi altında ki müvekkili işlemlerinin devam etmemesi adına bu parayı icra dairesine yatırdığını, faktoring sözleşmesi usulüne aykırıdır ve geçersiz bir temlik söz konusu olduğunu, davalı … şirketinin vergi beyannamesi ile faktoring sözleşmesinde ki temlik işlemlerine esas alınan faturanın karşılaştırılmasının yapılması gerektiğini, davalı faktoring şirketi sadece fatura almakla yetinmiş yönetmelikteki diğer yükümlülüklerini ihlal ettiğini, davalı … Limited Şirketi veya … ile müvekkil şirket arasındayi ve Ticaret Limited Şirketi veya … ile müvekkil şirket arasında ticari ilişki bulunmadığını, çek tazminatı talebinin ise yersiz olduğunu beyanla; davanın kabulü ile … İcra dairesinin 2019/… e. sayılı icra dosyasının iptalini ve müvekkili şirketin davalılara borçlu olmadığının tespitini, cebri icra tehditi altında ödenen çek bedelinin istirdadını, alacağın yüzde %20’sinden az olmamak kaydıyla davalının kötü niyet tazminatına hükmedilmesine karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Davalı … A.Ş. Vekili 27/02/2020 havale tarihli cevap dilekçesi ile, davacının sunmuş olduğu arabuluculuk tutanağının müvekkili ile davacı arasında farklı bir çekle ilgili olan “ … Şubesi’ne ait … numaralı çek” ile ilgili olarak yapılan arabuluculuk görüşmesiyle ilgili olduğunu, huzurdaki dava davacının dava dilekçesinden anlaşılabileceği üzere … Bankası A.Ş. Sivas Şubesi … çek Nolu 30/10/2019 tarihli 39.300-TL bedelli çek ve …. İcra Dairesi 2019/ … Esas sayılı dosyasından borçlu olmadığının tespiti ile icra dosyasına ödenen paranın istirdatı istemi olduğunu, davacının davasına konu istemine ilişkin arabuluculuk başvurusu yapılmadığını ve dava şartının yerine getirilmediğini, …. İcra Dairesi 2019/ … Esas sayılı icra takip dosyasına konu olan borç, dava dışı borçlulardan olan çekin keşidecisi üçüncü şahıs … Ltd.Şti tarafından ödendiğini, huzurdaki davanın davacısı tarafından ödeme yapılmadığını, bu nedenle aslında çekin keşidecisi tarafından ödenen çek nedeniyle zaten sonraki ciranta olan davacı çeki ikinci kez tahsil etmeyi hedeflediğini, bu nedenle davacıya süre verilmeli ve kendisinden önceki ciranta olan … … ve çekin keşidecisi olan … San. Ve Tic. Ltd. Şti’nin davaya dahil edilerek çek bedelini ödeyip ödemediklerinin sorulması gerektiğini, müvekilinin … A.Ş. adından da anlaşılacağı üzere Faktoring firması olup, 6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunu çerçevesinde ve yasalara uygun şekilde faaliyet yürütmekte olan saygın bir kuruluş olduğunu, doğruluğunun kabul edilse dahi etmedikleri ve açıkça itirazda bulundukları davacı iddialarının tümü müvekkili dışında gerçekleşmiş olaylar olduğunu, bu ilişkiler yönünden davacı müvekkil iyi niyetli üçüncü kişi konumunda olduğunu ve şahsi def’i niteliğindeki bu iddialar temel ilişkiye taraf olmayan müvekkiline karşı ileri sürülemeyeceğini, davalı müvekkili … A.Ş. ile kendisinden önceki ciro olan … San. ve Tic. Ltd. Şti. arasında faktoring sözleşmesi vardır ve faktoring işlemi de bu sözleşme kapsamında yapıldığını, yani müvekkilin faktoring işlemini yaptığı müşterisi olan … San ve Tic.Ltd. Şti. dışındaki çek borçluları olan keşideci, lehtar ve/veya cirantalarla faktoring sözleşmesi ve ticari ilişkisi olması gerekmediğini, davacının kendisiyle müvekkili … A.Ş. arasında ticari ilişki yoktur diyerek ödenen bedelin iadesini istemesi faktoring işlemini bilmediğini gösterdiğini ve diğer açıklanan nedenleri ile davanın dava şartı yokluğu nedeniyle Reddine, Mahkeme aksi kanaatte ise bu defa; davanın aktif husumet (sıfat) yokluğu nedeniyle reddine, mahkeme aksi kanaatte ise bu defa; dava dışı diğer borçluların ödeme yapmaları nedeniyle davaya dahil edilmeleri için davacıya süre verilmesine ve davanın esas yönüyle reddine kararı verilmesini ve davacının alacağın %20’sinden aşağı olmamak üzere tazminata mahkum edilmesini, tüm yargılama giderleri ve vekalet ücretinin davacı tarafa yükletilmesini talep ve dava etmiştir.
Davalı … Ltd. Şti’ye.usulüne uygun dava dilekçesi tebliğine rağmen davaya cevap vermemiştir.
DELİLLER ve GEREKÇE:
Dava; icra dosyası ve buna dayanak kıymetli evrak nedeni ile borçlu olmadığının tespiti ile ödenen bedelin istirdatına karar verilmesi istemine ilişkindir.
Davacı, dava konusu kıymetli evrakın şirket muhasebecisi tarafından usulsüz şekilde davalı … yetkilisine ciro edildiğini ve onun tarafından da diğer davalı faktoring şirketine devir edildiğini, faktoring şirketince de icra takibine konu edildiğini, aslında davalılar ile dava konusu kıymetli evraka ilişkin ticari ilişki bulunmadığını, sonuç olarak borçlu olmadığının tespiti ile icra dosyasına ödenen tutarın iadesini istemiştir.
Davalı faktoring şirketi aktif husumet yokluğu nedeni ile davanın reddini istemiş ise de icra dosyasına ödemenin davacı yanca yapıldığı anlaşılmakla bu istemin reddi cihetine gidilmiştir.
Davalının arabuluculuk dava şartının yerine getirilmediği iddiasına ilişkin olarak ise davacının aynı zamanda menfi tespit talebinin bulunması, bu istemin istirdat davası ile birlikte ileri sürülmesi halinde arabuluculuk dava şartı aranmadığı dikkate alınarak davanın usulden reddi talebi de yerinde görülmemiştir.
… İcra Müdürlüğü’nün 2019/… Sayılı dosya aslı celp edilmiş ve incelenmesinde; alacaklısı … A.Ş. tarafından, borçlular … Limited Şirketi, … …, … A.Ş., … A.Ş. ve … Sanayi ile Ticaret Limited Şirketi Aleyhine 39.300,00-TL çek alacağı, 137,55-TL Değişen oranlarda reeskont-Avans faizi, 117,90-TL Komisyon ve 3.930,00-TL çek tazminatı olmak üzere yekun 43.485,45-TL alacağa takip tarihi olan 06.11.2019 tarihinden itibaren yıllık %18,25 Reeskont-Avans faizi işletmek kaydıyla tahsili talebi ile icra takibi başlatıldığı, davacı yanca icra dosyasına 14/11/2019 tarihinde 49.474,00 TL ödeme yapıldığı ve dosyanın infazına karar verildiği anlaşılmıştır.
… Asliye Ticaret Mahkemesi’ne müzekkere yazılarak 2019/… sayılı dosyası celp edilmiştir. Dosyanın incelenmesinde davacının, mahkememiz nezdinde dava konusu edilen kıymetli evrak da dahil olmak üzere birden fazla kambiyo evrakı hakkında zayi nedeni ile iptal davası açtığı, yargılama devam ederken davayı takip etmediği ve işlemden kaldırılan dosya ile ilgili süresi içinde de işleme konulması talebi bulunmadığından davanın açılmamış sayılmasına karar verildiği görülmüştür.
… Cumhuriyet Başsavcılığı’na müzekkere yazılarak dava konusu ile ilgili olduğu anlaşılan 2019/… soruşturma sayılı dosyalarının UYAP sistemi üzerinden celp edilmiş, incelenmesinde dosyanın halen derdest olduğu anlaşılmıştır.
Taraflar arasındaki uyuşmazlığın halli bakımından dosya Mali Müşavir, Nitelikli Hesap Uzmanı ve Bankacı bilirkişiye tevdii edilmiş olup, 22.06.2021 tarihli bilirkişi raporunda özetle; “… HMK 222 (5) maddesinde “Taraflardan biri facir olmasa dahi, tacir olan diğer tarafın ticari defterlerindeki kayıtları kabul edeceğini belirtir; ancak, karşı taraf defterlerini ibrazdan kaçınırsa, ibrazı falep eden taraf iddiasını ispat etmiş sayılır.” ifadesi yer almıştır. Davacı tarafın 27.05.2021 tarihli defter inceleme günü gelmediği, yerinde inceleme talebinin bulunmadığı, bu nedenle davacı tarafın ticari defter kayıtları veya belgeleri üzerinden inceleme yapılamadığı, bu husustaki takdir sayın mahkemenize bırakılmıştır. HMK 222 (5) maddesinde “Taraflardan biri tacir olmasa dahi, tacir olan diğer tarafın ticari defterlerindeki kayıtları kabul edeceğini belirtir; ancak, karşı taraf defterlerini ibrazdan kaçınırsa, ibrazı talep eden taraf iddiasını ispat etmiş sayılır.” ifadesi yer almıştır. Davalı … San. Ve Tic. Ltd. Şti. 27.05.2021 tarihli defter inceleme günü gelmediği, yerinde inceleme talebinin bulunmadığı, ticari defter kayıtları veya belgeleri üzerinden inceleme yapılamadığı, bu husustaki takdir Mahkemenize bırakılmıştır. Davalı … A.Ş.’nin 2019-2020 yıllarına ait yaşal defterlerini usulüne uygun tuttuğunu ve sahibi lehine delil niteliği taşıdığı, davacı tarafın ticari defter ve kayıtları, davacı tarafın dosya muhteviyatına ticari defter ve kayıtlarını sunmadığı, davalılara herhangi bir borç veya alacak bakiyesinin bulunup bulunmadığının tespit edilemediği, davacı ve diğer davalıya herhangi bir borç veya alacak bakiyesinin bulunup bulunmadığının tespit edilemediği, davalı … A.Ş. ticari defter ve kayıtları, davalı tarafın 2019-2020 yıllarında davacı tarafa herhangi bir borç veya alacak bakiyesinin bulunmadığı, imzasının sahte olduğu kanıtlanmadığı sürece mevcut delil durumuna göre ciro zincirinde bir kopukluk olmadığı gibi, davalı faktoring şirketinin kötü niyetli ya da ihtisapta ağır kusurlu olduğu da ispatlanamadığına göre, davalı faktoring şirketinin yetkili meşru hamil sıfatı bulunduğu kanısı edinildiği…” şeklinde görüş beyan edilmiştir.
Tüm dosya kapsamı birlikte değerlendirildiğinde; dava dışı … Sanayi Limited Şirketi tarafından keşide olunun ve davacının da ciro yolu ile edindiği çekin yine ciro silsilesi içinde davalı faktoring şirketine geçtiği ve faktoring şirketince ödenmeyen kıymetli evrak nedeni ile … İcra Müdürlüğü’nün 2019/… Sayılı dosyası ile icra takibi başlatıldığı noktalarında bir ihtilaf bulunmamaktadır.
Taraflar arasındaki uyuşmazlık davacının bu kıymetli evrakı ticari ilişki içinde elinden çıkarıp çıkarmadığı, buna göre davalılara borçlu olup olmadığı ile icra dosyasına ödenen tutarın istirdatının gerekip gerekmediği hususlarındadır. Bunun tespiti için celp edilen soruşturma dosyasının incelenmesinden davalı … San. Ve Tic. Ltd. Şti. Yetkilisi … davacının iddialarını doğrulamıştır. Kıymetli evrakı davacının muhasebecisinin kendisine getirdiği ve faktoring nezdinde paraya çevirmesi için verdiği, kendisinin de bunu kabul ederek işlemi gerçekleştirdiği ancak eline geçen tutarı davacı şirket hesabına değil şirket muhasebecisinin şahsi hesabına gönderdiğini kabul etmiştir. Davacı şirket muhasebecisi ise alınan ifadesinde paraya ihtiyacı olduğu için davacı şirket çeklerini az yukarıda belirtilen şekilde kullandığını, şirketin durumdan haberdar olmadığını beyan etmiştir. Davacı şirket muhasebecisi ve davalı şirket yetkilisinin açık beyanları dikkate alındığında mahkememizce soruşturma dosyasının sonucunun beklenmesine gerek görülmemiştir. Buna göre davacının davalı … Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti. yönünden özellikle dava konusu ve başkaca çek bedellerinin şirket değil muhasebe çalışanının şahsi hesabına gönderildiği, davalının davaya cevap vermediği, ticari defterlerini incelemeye sunmadığı, alacağı bulunduğu ve dava konusu çeki de ticari alacağına istinaden aldığı iddiasında bulunmadığı ve bunlara ilişkin bir ispat getirmediği hususları nazara alınarak mahkememiz nezdinde dava konusu çeke ilişkin adı geçen davalıya borçlu olmadığı vicdani kanısına varılmıştır.
Diğer davalı faktoring şirketi yönünden yapılan incelemede ise; alının bilirkişi raporu ile davalının dava ve icra takibi konusu kıymetli evrakı kopukluk bulunmayan ciro silsilesi içinde edindiği ve ödenmeyen alacağı da icra takibine konu ettiği, davalının çeki faktoring mevzuatına uygun olarak devraldığı hususları belirlenmiştir. Gerçekten de davacının, faktoring mevzuatına uygun şekilde bir kıymetli evrakı devralan faktoring şirketine karşı sorumlu olmadığından bahsedilebilmesi için faktoring şirketinin kötü niyetinin yahut ağır kusurunun ispat edilmesi gerekmektedir.
Faktoring şirketleri finans kuruluşları olsalar da kendilerine kanunen yüklenen araştırma yükümlülüğünün hakkaniyet ve nesafet kurallarına uygun bir sınırı bulunmaktadır. Aksi halde faktoring şirketleri sınırsız ihtimalin bulunduğu ticari hayatta, sınırlı kaynağa rağmen sınırsız bir yükümlülük altına girmiş olacaktır. Bu sınırın tarafların TTK’nın 18. Maddesi ile yakından ilişkilidir. Nitekim faktoring kuruluşuna araştırma yükümlülüğü yüklenmesi, bu kuruluş ile hukuki işleme giren tacirin TTK’dan kaynaklanan basiretli tacir gibi hareket etme yükümlülüğünü ortadan kaldırmayacaktır. Bu durum aynı zmaanda medeni kanunumuzun 2. Maddesinin de bir gereğidir.
Kendisine özgü veri tabanı olmayan faktoring şirketleri ancak kendi ulaşabildikleri ölçüde ve açık kaynaklardan bilgi toplayabilmekte, sınırlı kaynaklara ulaşabilmektedir. Nitekim Yargıtay da faktoring şirketinin istihbarat yükümlülüğünün açık kaynaklarla sınırlı olduğunu içtihat etmektedir.
Dava ve icra takibine konu kıymetli evrak ile ilgili işlemleri gerçekleştiren davacın çalışanı olup davalının, kıymetli evrak ile ilgili usulsüz işlem yapıldığı bundan haberdar olduğu yahut ağır kusurlu olduğu ispat edilememiştir. Yapılan yargılamada davacı yanca buna ilişkin somut bir delil dosyaya sunulamamış, davacının kötü niyeti yahut ağır kusuru ortaya konulmamıştır.
Açıklanan nedenlerle davacının davasının davalı … Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti. yönünden kabulü ile davacının davalıya borçlu olmadığının tespitine, icra dosyasına ödenen tutarın adı geçen davalıdan istirdatına, ayrıca şirket yetkilisinin yapılan işlemlerden haberdar olması ve özellikle de eline geçen bedelleri basiretli bir tacir olarak davacı şirket hesabına yatırması gerektiğini bilmesi gerektiğine karşın muhasebe çalışanın şahsi hesabına göndermesi hususu dikkate alınarak davalının kötü niyeti mahkememizce sabit görülmüş ve kötü niyet tazminatına hükmedilmiş; diğer davalı faktoring yönünden ise açıklanan nedenlerle davanın reddine, yine davacının kötü niyeti sabit olmadığından davalı faktoring şirketinin bu isteminin ise redddine dair aşağıdaki şekilde hüküm tesis etmek gerekmiştir.
HÜKÜM: Gerekçesi yukarıda açıklandığı üzere;
1-Davacının davasının davalı … A.Ş yönünden REDDİNE,
2-Davanın davalı … Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti. yönünden kabulü ile; davacının muhatap bankanın … olduğu 30.10.2019 keşide tarihli, 39.300,00 ₺ bedelli, keşidecisinin … Tic. Ltd. Şti., olduğu, çek yönünden davalıya borçlu olmadığının tespitine, 49.474,00 ₺’nin İstirdatı ile davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
3-Davacının kötü niyet tazminatı talebinin davalı … Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti., yönünden kabulü ile %20 oranında hesaplanan 9.894,80 ₺ kötü niyet tazminatının adı geçen davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
4-Davalı … A.Ş’nin kötü niyet tazminatın talebinin reddine,
5-Alınması gerekli 3.379,56 ₺ harçtan peşin alınan 844,90 ₺ harcın mahsubu ile bakiye kalan 2.534,66 ₺’nin davalı … Sanayi Ve Ticaret Limited Şirketi’nden alınarak hazineye irat kaydına,
6-Davacı tarafın yatırmış olduğu 844,90 ₺ peşin harç ile 54,40 başvurma harcının davalı … Sanayi Ve Ticaret Limited Şirketi’nden alınarak davacıya ödenmesine,
7-Davacının yapmış olduğu posta, bilirkişi ve müzekkere masrafı toplam 3.004,40 ₺’nin davalı … Sanayi Ve Ticaret Limited Şirketi’nden alınarak davacıya ödenmesine,
8-Davacı tarafça yatırılan gider ve delil avansından arta kalan kısmın karar kesinleştiğinde ve talep halinde davacı tarafa iadesine,
9-Arabulucu ücreti olan 1.320,00 TL’nin davalı … Sanayi Ve Ticaret Limited Şirketi’nden alınarak hazineye irat kaydına,
10-Davacı yargılamada kendilerini vekil ile temsil ettirdiğinden AAÜT’ne göre tespit olunan 7.231,62TL vekalet ücretinin davalı davalı … Sanayi Ve Ticaret Limited Şirketi’nden alınarak davacıya ödenmesine,
11-Davalı … A.Ş. yargılamada kendilerini vekil ile temsil ettirdiğinden AAÜT’ne göre tespit olunan 7.231,62TL vekalet ücretinin davacıdan alınarak davalı … A.Ş.’ye ödenmesine,
Dair, davacı ve davalı … vekillerinin yüzlerine karşı diğer davalının yokluğunda gerekçeli kararın tebliğinden itibaren 2 haftalık süre içerisinde … Bölge Adliye Mahkemesi nezdinde istinaf yasa yolu açık olmak üzere karar verildi, verilen karar usulen okundu anlatıldı. 14/04/2022

Katip …
¸e-imzalıdır

Hakim …
¸e-imzalıdır