Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C.
İSTANBUL
21. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ

ESAS NO : 2019/121 Esas
KARAR NO : 2022/192

DAVA : Menfi Tespit (Kıymetli Evraktan Kaynaklanan)
DAVA TARİHİ : 06/09/2019
KARAR TARİHİ : 17/03/2022

Mahkememizde görülmekte olan Menfi Tespit (Kıymetli Evraktan Kaynaklanan) davasının yapılan açık yargılaması sonunda,
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
Davacı vekili dava dilekçesi ile, Öncelikle davaya konu çek hakkında menfi tespit davası açmak üzere icra takibi başlatılmadan önce davalı … için 09.08.2019 tarihinde diğer davalı 23.08.2019 tarihinde arabulucuya başvuru yapıldığını, müvekkilin merkezi … Cad. N:..Şişli/İstanbul’da bulunan yıllardan bu yana turizm sektöründe otel işletmeciliği falında faaliyet gösteren Fethiye/Muğla’da Ölüdeniz… Hotel isimli oteli işleten bir tüzel kişilik olduğunu, davalı …’in merkezinin İstanbul’da bulunan ve müvekkili dahil birçok otellere gıda temini sağlayan ancak ekonomik olarak borca batık olması sebebiyle ticari faaliyetine son verdiğini belirten tüzel kişi olduğunu, diğer davalı … ise Türkiye’nin sayılı büyük sermayeli bankalarından olduğunu, davaya konu çekin tahsil amacı ile sunulan ve bankalar kanuna göre iyi niyetli üçüncü şahıs olmasının hukuken mümkün olmadığı kurum olduğunu, müvekkili ile davalı … arasında imzalanan 30.01.2019 tarih ve2019/004 numaralı sözleşmenin 2-a maddesi uyarınca sözleşme ekinde belirtilen gıda malzemeleri sipariş tarihinden itibaren 48 saat içinde sözleşmede belirtilen müvekkili şirketin oteline teslim edilmesi gerektiğini, davalı …’in borca batık olduğunu, birçok şirklete ve bankalara borcunun bulunduğunu ve edimini ifa edecek ekonomik durumda olmadığını, merkez ve tüm şubelerini kapatarak ticareti terk ettiğinin tespit edildiğini, müvekkilinin taleplerine rağmen hiçbir siparişini alamadığını ve sözleşmeye konu çeklerin iade edilmediğini, İstanbul Anadolu … Asliye Ticaret Mahkemesi’nin… D.İş sayılı dosyasından 30.07.2019 tarihli tedbir kararı verildiğini ve davaya konu çek ile ilgili ödeme yasağı konulduğunu, davaya konu… E1-…seri numaralı 31.07.2019 tarihli, 134.239,50 ₺ bedelli çekin davalı … tarafından 31.07.2019 tarihinde tahsil amacı ile … Rumeli Cad. Şubesine teslim edildiğini, bahsi geçen çekin …Galata Ticari Şube tarafından tahsil için …’a başvurulduğunu ve mahkemenin tedbir kararına rağmen karşılıksız şerhi işlendiğini, önemle belirtmek gerekir ki davaya konu çekin davalı …’a tahsil amacı ile ibraz edildiğini, bahse konu çek ile ilgili olarak iyi niyetli üçüncü kişi olmasının hukuken mümkün olmadığını, davalı…’in borca batık olduğunu, bir çok firmaya borcu bulunduğunu ve faaliyetine son verdiğini, diğer davalı …’ın ise bu durumdan bilgisi olduğunu, davalı …tarafından sözleşmesel yükümlülüklerin yerine getirilmediğini ve müvekkiline ait olan çekleri iade etmediğini, davaya konu çekin davalı …’a tahsil amacı ile teslim edildiğini, davalı …’ın başka amaçla çeki elinde bulundurmasının hukuken mümkün olmadığını, öncelikle onarılması güç ve imkansız zararların önüne geçilmesi bakımından müvekkili aleyhine İstanbul … İcra Müdürlüğü’nün … E. Sayılı dosyası üzerinden başlatılan icra takibini tedbiren durdurulmasını, akabinde sözleşme edimlerini getirmeyerek ticari hayatını sonlandıran davalıya teslim edilen … E1-…seri numaralı 31.07.2019 tarihli, 134.239,50 ₺ bedelli çek sebebi ile müvekkili aleyhine açılan İstanbul … İcra Müdürlüğü’nün …E. Sayılı dosyasından davacının borçlu bulunmadığının tespiti ile davaya konu çekin iptalini, haksız ve kötü niyetli davalılar aleyhine %20’den aşağıda olmamak üzere kötü niyet tazminatına hükmedilmesini, yargılama giderleri ve avukatlık ücretinin davalılara yükletilmesine karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Davalı … vekili cevap dilekçesi ile, Müvekkilinin … Ticari Şubesinin kredili müşterisi …s’e Genel Kredi Sözleşmelerine istinaden kullandırılan krediye karşılık borcun ödenmesi amacıyla dava konusu çekin şubelerine ciro edildiğini, söz konusu çekin ibraz süresi içersinde muhatap bankadan sorulduğunu, karşılığı bulunmaması üzerine arkasına karşılıksız olduğu şerh edildiğini, devamında da çek keşidecisi hakkında tahsilde tekerrür olmamak kaydıyla İstanbul … İcra Müdürlüğü’nün … E. Sayılı dosyasıyla icra takibine geçildiğini, dava konusu çekin … T.A.Ş’ye kredi borçlusu … tarafından borcun ödenmesi amacıyla ciro edilmiş olduğunu, müvekkili bankanın meşru hamil olduğu hususunun tartışmasız olduğunu, ciro silsilesinden elinde bulunduranın yetkili hamil olduğu anlaşılıyorsa çekin üzerinde ayrıca ciro bulunmasa dahi çeki elinde bulunduranın yetkili hamil olduğunu, davacının kambiyo takibinde…’in borçlu olarak gösterilmediğine ilişkin iddiasının da davasını ispat etmekten uzak olduğunu, davacının öne sürdüğü İstanbul Anadolu … Asliye Ticaret Mahkemesi’nin …D.İş sayılı tedbir kararının da müvekkili için hüküm ifade etmediğini ve kararın içeriğinde açıkça anlaşılabileceğini, mahkememiz taraıfndan davacının tedbir kararının reddinin gerektiğini, izah edilen gerekçelerle haksız ve hukuki dayanaktan yoksun olan davanın ve tedbir talebinin müvekkili … T.A:Ş bakımından reddini, vekalet ücreti ve yargılama giderlerinin davacı üzerine bırakılmasını, %20’den az olmamak üzere davacının kötü niyet tazminatına hükmedilmesine karar verilmesini talep etmiştir.
DELİLLER VE GEREKÇE:
Dava menfi tespit davasıdır.
Uyuşmazlık davacının keşide ettiği ve davalı …’e teslim ettiği çek nedeniyle borçlu olup olmadığı, davacının davalı bankaya bu çek nedeniyle borçlu olup olmadığı, davacının dava konusu kambiyo senetlerinden dolayı borcunun bulunup bulunmadığı, davalı…yönünden çekin bedelsiz kalıp kalmadığı, davalı bankanın çeki elinde bulundurmasının haklı ve meşru bir sebebe dayanıp dayanmadığı, davalı bankanın kötüniyetli olup olmadığı, kötüniyet tazminatı şartlarının oluşup oluşmadığı hususlarında toplanmaktadır.
Davanın menfi tespit davası olması sebebi ile öncelikle itirazın yapıldığı icra dosyası mahkememiz dosyası arasına alınmış, yapılan incelemede İstanbul … İcra Müdürlüğü’nün … E. Sayılı dosyası ile mahkememiz dosyasının taraflarının aynı olduğu, icra dosyasında borçlu olarak yer alanın dosyamızda davalı konumunda olduğu, dosyamız davacısının borçlu olduğu görülmüştür.

İstanbul Anadolu… Asliye Ticaret Mahkemesi’ne müzekkere yazılarak … D.İş sayılı dosyası UYAP sistemi üzerinden celp edilmiştir.
Davacının dava dilekçesi ile talep ettiği tedbir talebi mahkememizin 25.10.2019 tarihli ara kararı ile değerlendirilmiş olup, İİK2nın 72/3 maddesi uyarınca takip miktarının %20’si oranında teminat mukabilinde İstanbul … İcra Müdürlüğü’nün … E. Sayılı dosyası için icra veznesine yatırılan paranın alacaklıya ödenmemesi yönünde ihtiyati tedbir kararı verilmiştir.
Taraflar arasındaki uyuşmazlığın halli bakımından dosya Mali Müşavir, Nitelikli Hesap Uzmanı ve Bankacı bilirkişiye tevdii edilmiş olup, 30.06.2021 tarihli bilirkişi raporunda özetle; “… Davacı yanın 2019 yılı Ticari defterlerinin 6102 sayılı TTK. İlgili hükümleri yönünden usulüne uygun tutulmuş olduğunu, ticari defterlerinin HMK 222 mad. gereğince davacı lehine delil niteliğinin Mahkememiz takdirlerinde olduğunu, davalı taraflara ait ticari defterlerinin, inceleme günü olan 15/02/2021 tarihinde inceleme için sunulmamış olduğu, Takdirin Sayın Mahkemenize ait olduğunu, davacı tarafından sunulmuş irsaliyelere ve ticari defterlere göre, davacının davalı … A.Ş.’den olan alacağının 206.695,90 TL olduğunu, dolayısıyla, davacının sözleşmeye göre davalı …’e keşide etmiş olduğu E1-… numaralı 31.07.2019 tarihli 134.239,50 TL’lik çekin iptalini talep etmekte haklı olduğu, davalı …’in aksini tespit etmek istemesi halinde, ticari defterlerini ve sözleşmeye göre davacıya teslim ettiğini gösteren imzalı irsaliye suretlerini incelemeye sunması gerekmekte olduğunu, İstanbul Anadolu … Asliye Ticaret Mahkemesi… D.iş sayılı “ödemeden men” Kararı’nın, 3. Şahısları bağlamadığını, dava konusu çek ile ilgili Davalı …’ın 3. Şahıs niteliğine haiz olması nedeniyle; Davacı … A.Ş.’nin Davalı… T.A.Ş.’ye karşı yükümlülüğünü ortadan kaldırmadığını, …T.A.Ş.’nin, davacının ve…firmasının arasında imzalanan bir tarafı olmadığı gibi, bu sözleşmelerin yapıldığını çekin teslimi zorunda olmadığı ve …A.Ş’nin yetkili hamil olduğu tartışmasız olmakla birlikte; lehtar ile keşideci arasındaki ilişkinin davacı …A.Ş” yi bağlamayacağı ve bu nedenle de ona karşı ileri sürülemeyeceği…” şeklinde görüş beyan edilmiştir.
Yapılan yargılama, toplanan deliller, tarafların dilekçe ve beyanları ile duruşma esnasındaki sözlü açıklamaları, icra dosyası hep birlikte değerlendirildiğinde, davacı taraf ile davalı faselils arasında ticari ilişki bulunduğu, bu ticari ilişkiye istinaden davacı tarafça davalı …’e çek keşide edildiği, çekin davalı … tarafından diğer davalı bankaya teslim edildiği anlaşılmaktadır. Mahkememizce yapılacak olan davacının her iki davalı yönünden taleplerinin ayrı ayrı değerlendirilmesi olacaktır.
TTK’nın 18. maddesinde tacir olmanın hükümleri arasında sayılan yükümlülüklerin biri de kanun hükümleri uyarınca gerekli ticari defterleri tutmaktır. Defter tutma yükümlülüğü Kanunun 64. maddesinde ayrıca düzenlenerek her tacirin, ticari defterleri tutmak ve defterlerinde ticari işlemleriyle ticari işletmesinin iktisadi ve mali durumunu, borç ve alacak ilişkilerini ve her hesap dönemi içinde elde edilen neticeleri, bu kanuna göre açıkça görülebilir bir şekilde ortaya koymak zorunda olduğu belirtilmiştir.
Tarafların tacir olması nedeni ile taraf ticari defterleri üzerinde inceleme yapılmasına, tarafların inceleme gün ve saatinde ticari defterlerini incelemeye esas olmak üzere HMK 222 gereği sunmasına, bu süre içerisinde gereği yerine getirilmediği takdirde bu delile dayanmaktan vazgeçmiş sayılacağının taraflara ihtarına, ihtarın taraflara tebliğine karar verilmiş ve taraflara ihtar ara karar tutanağının tebiği ile gerçekleştirilmiştir.
Tüm dosya kapsamı, toplanan deliller, davacı tarafın ticari defterleri ve aldırılan bilirkişi raporundan tarafların ticari defterlerinin sahipleri lehine delil vasfında olduğu, davacı ile davalı … arasında ticari ilişki olduğu, bu ilişkinin otel gıda malzemesine ilişkin olduğu, dava konusu alacağın gıda bedellerinden kaynaklandığı görülmüştür. Davacı ile davalı …yönünden yapılan incelemede davacı tarafça teslim edilen çekler yönünden ürünlerin tamamen teslim edilmediği, davalı …tarafından defterlerin teslim edilmediği, davalı tarafça davacı tarafa 220.852,08 TL bedelindeki ürünün teslim edilmediği, sonuç olarak davacının davalıdan 206.695,90 TL alacaklı olduğu anlaşılmış, davanın …tarafından bu ürünlerin teslim edildiğine dair bir belge ya da tevsik edici başka bir bilgi de sunulmadığından davanın … yönünden ispatlandığı anlaşılmıştır.
Davanın davalı banka yönünden incelemesi ise bankanın dava konusu çeki elinde bulundurma sebebine istinaden yapılacaktır. Bilindiği üzere bankalar müşterilerinden çek alırken çekleri tahsil amacı ile ya da temlik amacı ile alabilirler. Banka tarafından alınan çek metninde “bedeli teminattır”, “bedeli rehindir” ibaresi veya rehnetmeyi belirten diğer herhangi bir kaydın bulunmadığı sürece cironun, TTK’nın 684. maddesi anlamında devir cirosu niteliğinde olduğunun kabulü gerekir.
Her ne kadar davacı tarafça davalı bankanın hem devir alan hem de karşılıksızdır işlemi yapan olması nedeniyle kötüniyetli olduğu iddia edilmiş ise de davalı banka muhatap bankaya vekaleten işlem yaptığından muhatap banka değildir. Bu husus Yargıtay 12. Hukuk Dairesi’nin bir kararına da konu olmuştur. Dair ilgili içtihadında “6762 Sayılı TTK nun 710. maddesine göre çekin takas odasına ibrazı, ödeme için ibraz yerine geçer. Resmi Gazetenin 17 Nisan 1998 tarihli nüshasında yayımlanan, Bankalararası Takas Odası Merkezi Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 7. maddesinin 7. fıkrasında; “elektronik ortamda işlem yapan takas odalarında, muhatap bankalara fiziken ibraz edilmeyen çekler için birbirlerine vekalet vererek hesabın tasfiye edilmek amacıyla işlem yapacak bankalar, bankalararası takas odaları merkezi yönetim kurulunca hazırlanan protokolü imzalamak suretiyle bu faaliyetlere katılabilirler” hükmü yer almaktadır. Somut olayda takip alacaklısı … T.A.Ş., yukarıda belirtilen yönetmelik hükmü gereği ibraz işlemini muhatap banka adına vekaleten yapmaktadır. Bu durumda takip alacaklısı …, aynı zamanda muhatap banka durumunda değildir. Hal böyle olunca, geçerli bir ibraz olup, takip yapan banka yetkili hamil konumundadır. Y12HD 2013/19740; 2013/29620” denilmekle aynı husus içtihat edilmektedir.
Son tahlilde ispat yükü kendisinde olan davacı taraf, davalı bankanın çekin bedelsiz olduğunu bilerek sırf davacıya zarar verme kastıyla hareket ettiğini de ispatlayamamıştır. “…Çeklerin bedelsiz olduğunu bilerek davacıya zarar vermek kasdıyla hamil olduğunu ispat yükü davacı taraftadır. Somut olayda davacı bu hususu ispat edememiş olmasına rağmen yanılgılı gerekçelerle birleşen dosya davalılarının kötüniyetli olduğu kanaatiyle davanın kabulüne karar verilmesi doğru olmamıştır. Y 19HD 2017/681 : 2018/5788”
Davalı banka tarafından da davacının kötü niyeti ispat edilemediğinden davalı bankanın da bu istemi yerinde değildir.
Son olarak davanın hukuki niteliğine değinmek gerekir. Başka bir şekilde ifade etmek gerekirse, menfi tespit davası icra takibinden önce sonuçlanmaz ve ihtiyati tedbir kararı verilmemiş olması (veya ihtiyati tedbir kararının kaldırılması) nedeniyle, (menfi tespit davası görülmekte iken) borç alacaklıya (davalıya) ödenmiş olursa, menfi tespit davasına istirdat davası olarak devam edilir (m.72/6); yani menfi tespit davası (kendiliğinden) istirdat davasına dönüşür; bu hâlde mahkeme menfi tespit davasına istirdat davası olarak devam eder (Kuru, B: İstinaf Sistemine Göre Yazılmış İcra ve İflâs Hukuku Ders Kitabı, Ankara, 2017, s. 146). Bu durumda İİK’nın 72/6 maddesi gereğince bedele dönüşen istemin temeli menfi tespit davasıdır. HGK 2017/(19)11-934: 2021/1124)
Bu nedenlerle davanın …yönünden kabulüne, davalı …A.Ş yönünden reddine dair aşağıdaki şekilde hüküm tesis edilmiştir.
HÜKÜM: Gerekçesi yukarıda açıklandığı üzere;
1-Davacının davasının;
A- Davalı ..yönünden subut bulmayan davanın reddine,
B-Davalı …Anonim Şirketi yönünden kabulü ile davacının İstanbul… İcra Müdürlüğünün… e. Sayılı dosyası ile buna dayanak…’a ait 31/07/2019 vadeli … seri numaralı 134.239,50 TL bedelli çek yönünden dolayı adı geçen davalıya borçlu olmadığının tespitine,
2-Davacı tarafından icra dosyasına yatırılan 177.500,00 ₺’nin ödeme tarihi olan 04.02.2020 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalı …A.Ş’den istirdatı ile davalıya verilmesine,
3-Davacının kötü niyet tazminatı talebinin reddine,
4-Davalı Akbank’ın kötü niyet tazminatı talebinin reddine,
5-Alınması gerekli 9.169,90 ₺ harçtan peşin alınan 2.292,48 ₺ harcın mahsubu ile bakiye kalan 6.877,42 ₺’nin davalı …A.Ş.’den alınarak hazineye irat kaydına,
6-Davacı tarafın yatırmış olduğu 2.292,48 ₺ peşin harç ile 44,40 başvurma harcının davalı …A.Ş.’den alınarak davacıya ödenmesine,
7-Davacının yapmış olduğu posta, bilirkişi ve müzekkere masrafı toplam 3.035,70 ₺’nin davalı …A.Ş.’den alınarak davacıya ödenmesine,
8-Davacı tarafça yatırılan gider ve delil avansından arta kalan kısmın karar kesinleştiğinde ve talep halinde davacı tarafa iadesine,
9-Arabulucu ücreti olan 1320,00 TL’nin davalı …A.Ş.’den alınarak hazineye irat kaydına,
10-Davacı yargılamada kendilerini vekil ile temsil ettirdiğinden AAÜT’ne göre tespit olunan 16.702,75 TL vekalet ücretinin davalı …A.Ş.’den alınarak davacıya ödenmesine,
11-A.A.Ü.T gereğince hesaplanan 16.702,75 TL vekalet ücretinin davacıdan alınarak davalı …A.Ş. ye verilmesine,

12-Dosyada artan gider avansının karar kesinleştiğinde yatırana iadesine,
Dair, taraf vekillerinin yüzlerine karşı gerekçeli kararın tebliğinden itibaren 2 haftalık süre içerisinde İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi nezdinde istinaf yasa yolu açık olmak üzere karar verildi, verilen karar usulen okundu anlatıldı.21/03/2022

Katip
¸e-imzalıdır

Hakim
¸e-imzalıdır

“Bu belge 5070 Sayılı Kanun hükümlerince elektronik imza ile imzalanmıştır.”