Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C.
İSTANBUL
20. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ

ESAS NO : 2021/761 Esas
KARAR NO : 2023/641
ASIL DAVA : Menfi Tespit (Acentelik Sözleşmesinden Kaynaklanan) ve Banka Teminat Mektubunun Hükümsüzlüğünün Tespiti
KARŞI DAVA : Alacak (Acentelik Sözleşmesinden Kaynaklanan)
ASIL DAVA TARİHİ : 30/12/2021
KARŞI DAVA TARİHİ: 17/02/2022
KARAR TARİHİ : 28/09/2023

Mahkememizde görülmekte olan Banka Teminat Mektubunun Hükümsüzlüğünün Tespiti, Menfi Tespit (Acentelik Sözleşmesinden Kaynaklanan), Alacak (Acentelik Sözleşmesinden Kaynaklanan) davasının yapılan açık yargılaması sonunda,
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
ASIL DAVADA TALEP: Davacı karşı davalı vekili tarafından sunulan 30/12/2021 tarihli dava dilekçesinde özetle; Müvekkili şirketin …Bölgesi … Cad. No: … … adresinde bulunan tapuda … İli … İlçesi … Mah. 7074 ada 9 parselde kayıtlı bulunan akaryakıt istasyonu nitelikli taşınmazı işlettiği, müvekkili şirket ile davalı şirket arasında bayilik sözleşmesi imzalandığını, bayilik sözleşmesinin 27/12/2021 tarihinde sona erdiğini, müvekkili şirketin davalı şirket ile imzalanan sözleşmelerini teminatı olarak verilen … … …Şubesi tarafından tanzim edilen 11.09.2020 tarihli, 400.000,00 TL bedelli …-2023 numaralı, 11.09.2020 tarihli 400.000,00 TL bedelli … numaralı, 11.09.2020 tarihli 400.000,00 TL bedelli …-… numaralı teminat mektuplarını teslim ettiğini, müvekkili şirketin davalı tarafa herhangi bir borcu bulunmadığını, davalı şirketin mülkiyet hakkının devrini kısıtlayan bir hakkı olmadığı için akaryakıt bayilik sözleşmesinin uzatılması, yeni bir sözleşme imzalanması için, zilyetliğinde bulunan teminat mektubunun nakde çevrilmesi yönünde müvekkiline baskı yaptığını, teminat mektubunun nakde çevrilmesi halinde müvekkili şirketin bankalar ve kredi kurumları nezdinde kredibilitesinin bozulacağını, bu durumun finansal yapının bozulmasına, müvekkili şirketin ekonomik olarak sıkıntıya gireceğini, bu nedenle davalı taraf ile aralarında imzalanmış ve süresi bitmiş olan bayilik sözleşmesi gereğince müvekkili tarafından davalıya teslim edilen teminat mektuplarının nakde çevrilmesinin önlenmesi yönünden ihtiyati tedbir kararı verilmesini, dava konusu teminat mektupları ve akaryakıt bayilik sözleşmesi sebebiyle müvekkil şirketin davalı şirkete 1.200.000 TL tutarında borçlu olmadığını tespitini talep etmiştir.
ASIL DAVADA CEVAP : Davalı karşı davacı vekili tarafından sunulan 17/02/2022 tarihli cevap dilekçesinde özetle; Davacı ile müvekkili şirket arasında …Bölgesi … Cad. No: … … adresinde bulunan tapuda … ili … ilçesi … Mah. … ada 1 parselde kayıtlı akaryakıt istasyonunu işletmek üzere 27.12.2016 tarihinde Çerçeve Protokol ve Bayilik Sözleşmesi akdedildiğini, bu bayilik sözleşmesi ile davacının, kullanım hakkı müvekkili şirkete ait olan akaryakıt istasyonunu işletme ve müvekkiline ait akaryakıt ürünlerini burada satma yetkisine sahip olduğunu, taraflar arasında kurulan işbu bayilik ilişkisi Çerçeve Protokol’ün 9. maddesi gereği imza tarihinden itibaren başlamak ve 27.12.2021 yılına kadar geçerli olmak üzere imzalandığını, süre hitamında Davacı … Noterliğinin 05.01.2022 tarihli ve … yevmiye numaralı ihtarnamesi ile bayilik sözleşmesinin 27.12.2021 tarihinde sona erdiğini ve yenilenmeyeceğinin müvekkili şirkete bildirdiğini, davacının, taraflar arasındaki bayilik sözleşmesinin sona ermiş olmasını gerekçe göstererek müvekkili şirkete borçlu olmadığının tespiti ile bayilik ilişkisi başında vermiş olduğu … A.Ş. … …Şubesi tarafından tanzim edilen 11.09.2020 tarihli 400.000-TL bedelli … numaralı, 11.09.2020 tarihli 400.000-TL bedelli … numaralı ve 11.09.2020 tarihli 400.000-TL bedelli …-… numaralı üç adet banka teminat mektubunun iadesini talep ettiğini, davacının müvekkil şirketin tespitlerine göre dönem içerisinde 3929 ton eksik ürün satmış ve yukarıdaki taahhüdüne göre de davacı davalıya 231.811-USD borçlandığını, bu nedenle davacının borçsuzluğundan söz edilemeyeceği gibi banka teminat mektuplarının iadesi de bu aşamada söz konusu olmadığından dolayı; davacının müvekkili şirkete borçlu olmadığı iddiası ile açılan huzurdaki davanın reddini talep etmişlerdir.
KARŞI DAVADA TALEP : Davalı – karşı davacı vekili tarafından sunulan 17/02/2022 tarihli karşı dava dilekçesinde özetle; Karşı Davalı tarafın, Bayilik Sözleşmesi ve Çerçeve Protokol’e ek olarak düzenlenmiş olan Ürün Alım Taahhütnamesi ile sözleşme süresince toplam 9.600 Ton beyaz ürünü …’ten almayı, eksik kalan ton başına 59-USD tutarının ödeme gününde uygulanmakta olan Merkez Bankası Döviz Satış Kuru üzerinden hesaplanacak Türk Lirası karşılığında kâr mahrumiyetini ödemeyi; söz konusu kâr mahrumiyeti tutarını … tarafından her bir anlaşma döneminin hitamında veya anlaşmanın her ne sebeple olursa olsun sona ermesine müteakip … tarafından aynı ticari bölgede yeni bir bayilik tesis edilip edilmeyeceğine bakılmaksızın talep edilebileceğini; …’in anılan kâr mahrumiyeti tutarını mutabakat dahilinde anlaşma süresi sonunda toplam olarak talep edebileceğini kabul ve taahhüt ettiğini, müvekkili şirket tarafından keşide edilen … Noterliğinin 25.01.2022 tarih ve … yevmiye numaralı ihtarnamesi ile davalının ürün alım taahhütlerine aykırı davranması ve eksik ürün alımı nedeniyle müvekkil şirketin kâr mahrumiyeti alacağının ödenmesi hususu davalıya ihtar edildiğini, ilgili ihtarnamede müvekkili şirket tarafında hesap edilen 3929 ton eksik ürün alımı karşılığı 231.811-USD’nin de ihtarnamenin tebliğ tarihinden itibaren 3 gün içerisinde ödenmesi istenildiğini, ihtarnamenin muhatabı karşı davalı … Ltd. Şti. Söz konusu ödemeyi yapmadığını, bu nedenlerden dolayı; Ürün Alım Taahhütnamesi uyarınca eksik kalan ürün miktarından kaynaklanan kâr mahrumiyeti alacaklarının ileride yapılacak bilirkişi incelemesi sonucunda kesin ve net belirlenecek miktara göre harç tamamlama haklarının saklı kalmak kaydıyla şimdilik 2000-USD’nin eksik tonaj bildirim tarihlerinin temerrüt tarihi kabul edilmesi ile belirlenecek temerrüt tarihlerinden itibaren yabancı paraya işleyecek en yüksek mevduat faizi ile birlikte karşı davalıdan tahsilini talep etmiştir.
KARŞI DAVADA ISLAH : Davalı – karşı davacı vekili tarafından sunulan 26/06/2023 tarihli karşı dava dilekçesinde özetle; Karşı davamızın kabulü ile, kar mahrumiyeti alacağımızın 50.000,00.-USD tutarındaki kısmının temerrüt tarihinden itibaren yabancı paraya işleyecek mevduat faizi ile birlikte ödeme gününde uygulanmakta olan Merkez Bankası Döviz Satış Kuru üzerinden hesaplanacak Türk Lirası karşılığının … San. Ltd. Şti.’den alınarak müvekkile ödenmesine, fazlaya dair hakkımızın saklı tutulmasına, davacı-karşı davalının haksız davasının reddine, yargılama gideri ve vekalet ücretinin davacı-karşı davalı yana yükletilmesine karar verilmesini talep etmiştir.
KARŞI DAVADA CEVAP : Davacı karşı davalı vekili tarafından sunulan 22/02/2022 tarihli karşı dava dilekçesine karşı cevap dilekçesinde özetle; dönemsel edimler içeren sözleşmelerde cezai şart hakkının saklı tutulması gerektiğini, Davacı şirketin, akaryakıt bayilik sözleşmesi imzaladığı davalı şirketlerden asgari alım taahhüdüne uyulmadığı gerekçesiyle cezai şart talebinde bulunduğunu, “Akaryakıt bayilik sözleşmelerinde ( veya sözleşme eki taahhütnamelerde ) yer alan “yıllık asgari alım taahhüdü”ne uymama halinde öngörülen ceza koşulu ( cezai şart ) hükümleri TBK’nun 179/II. ( BK. madde 158/II ) maddesindeki ifaya ekli ceza koşulu ( cezai şart ) niteliğinde olduğundan burada bu tür ceza koşulu üzerinde durulması gerektiğini, ifaya eklenen ceza koşulunda, şart gerçekleştiği takdirde alacaklı, hem ifayı hem de cezayı talep edebileceğini, davacı şirket tarafından ihtirazi kayıt şartı yerine getirilmeden ifaya devam edildiği için cezai şart alacağı oluşmadığını, ne kadar ihtirazi kayıt olduğu iddia edilen bir takım belgeler sunulmuş ise de söz konusu belgelerin ve belge içeriklerinin yasal koşulları taşımadığını, cezai şart miktarının fahiş olduğunu, bu nedenlerden dolayı; asıl davanın kabulü ile karşı davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
DELİLLER: Taraflar arasında imzalanmış bayilik sözleşmesi, ürün alım taahhütnamesi, cari hesap dökümü, taraflara ait ticari defter ve kayıtlar, … Noterliğinin 05.01.2022 tarihli ve … yevmiye numaralı fesih ihtarnamesi, Banka Teminat Mektupları, … Noterliğinin 25.01.2022 tarih ve … yevmiye numaralı ihtarnamesi, … müzekkere cevabı, bilirkişi raporu, arabulucu tutanağı, arabulucu sarf kararı.
… Asliye Ticaret Mahkemesinin 2022/… Talimat sayılı dosyası ile davacı -karşı davalı şirketin ticari defter ve kayıtları üzerinde yapılan bilirkişi incelemesi sonrası Bilirkişi … tarafından hazırlanan 01/08/2022 tarihli Bilirkişi raporunda özetle; Davacının 2017-2018-2019-2020-2021 yılı ticari defterlerinden yevmiye ve kebirin e-defter olduğu, defter beratlarının süresinde GİB’ na yüklenerek alındığı, envanter defterlerinin süresinde açılış tasdiklerinin yapıldığı, defterlerin içerdiği kayıtların birbirini doğruladığı, defterlerin bu haliyle HMK 222/2 ye uygun olduğunun tespit edildiğini, davacı kayıtlarında davalının iki hesapta takip edildiği, takip edilen hesapların dava tarihi 30.12.2021 itibarı ile bakiyelerinin; birinin borçlu diğerinin alacaklı göründüğü, hesap bakiyelerinin mahsubu sonrasında davalının davacıdan 621,31-TL alacaklı kaldığı hesap edildiğini, tarafların dava ve cevap ile karşı dava dilekçelerinden; tarafların cari hesaba dayalı bir alacak taleplerinin olmadığı, dava konusu alacağın, davalının kar mahrumiyetinden kaynaklı alacak iddiası olduğu tespit edildiğini, ayrıca davacı kayıtlarında da dava tarihinden bir gün sonraki tarih olan 31.12.2021 itibarı ile davalının alacaklı görünmediği tespit edildiğini, kar mahrumiyeti alacağı davacının her yıl için davalıdan 1.920,00-ton ürün alımı taahhüdüne karşılık yapmış olduğu her bir eksik ton için 59,00-USD dir. Dosya kapsamındaki davalı tarafından sunulan ve davacıya iletilen mail metninden, davacının sözleşme yılında yapmış olduğu eksik alımları sonraki yıllarda alabileceğine davalıca muvafakat verildiği anlaşılmaktadır. Ayrıca taahhütnameye göre davalının kar mahrumiyetini sözleşme sonrasındaki talebi davacının mutabakatına bağlandığını, tüm bunlar birlikte değerlendirildiğinde; davacının eksik alımının doğru hesaplanmasının sözleşme süresini bir bütün olarak ele almakla olacağını, bu şekilde yapılan hesaplamaya göre davacının sözleşme süresi 27.12.2016-26.12.2021 tarih aralığında davalıdan toplam 8.293.730,00-Kg ürün aldığı hesap edildiğini, alınan ürünlerin ton karşılığı ise 8.293,73-Ton olarak hesap edildiğini, sözleşme ve taahhütnameye göre her yıl 1.920,00-Ton dan 5 yıllık toplam taahhüdün 9.600,00-Ton olduğu hesap edildiğini, taahhüt ile gerçekleşen alımın karşılaştırmasında davacının davalıdan 1.306,27-Ton (9.600,00-8.293,73) eksik alım yaptığı hesaplandığını, Davacı taahhütnameye göre, davalıya her bir ton için 59,00-Usd kar mahrumiyeti ödemesi gerektiğini, bu hükme göre davacının davalıya 77.069,93-Usd (1.306,27×59,00) ödemesi gerektiği yani davalıya borçlu olduğu hesap edildiğini, ödemeye ilişkin dosyada herhangi bir belgeye rastlanmadığını, davalının kar mahrumiyeti için hesap edilen 77.069,93-Usd nin dava tarihi 30.12.2021 deki 1,00-USD nin TCMB nın döviz satış kuru olan 13,0009-TL ile çarpımı sonucu Türk Lirası karşılığının 1.001.978,45-TL (77.069,93×13,0009) olduğu hesap edildiğini, Davalının kar mahrumiyeti için hesap edilen 77.069,93-Usd nin karşı dava tarihi 17.02.2022 deki 1,00-USD nin TCMB nın döviz satış kuru olan 13,6280-TL ile çarpımı sonucu Türk Lirası karşılığının 1.050.309,00-TL (77.069,93×13,6280) olduğu hesap edildiği bildirilmiştir.
Bilirkişiler … ve … tarafından hazırlanan 03/01/2023 tarihli bilirkişi raporunda özetle; Dava konusunun, Esas davada, taraflar arasında akdedilmiş olan sözleşmeler
kapsamında davacı tarafından davalıya verilen dava konusu teminat
mektuplarından dolayı davacı şirketin davalı şirkete borçlu olmadığının tespiti
talebinden ibaret olduğu, Karşı davada, taraflar arasında akdedilen İstasyonlu
Bayilik Sözleşmesi, Otogaz Bayilik Sözleşmesi ve Yatırım Çerçeve Sözleşmeleri
kapsamında davalı tarafından haksız eksik alım yapıldığı iddiası ile hesaplanan
kar mahrumiyeti kaleminden şimdilik 2.000,00 TL’nin davalı yandan tahsili
talebinden ibaret olduğu,
Davacı … Tic. San. Ltd. Şti.’nin ticari defterleri
üzerinde talimat yoluyla inceleme yapılmış olup tanzim edilen 01.08.2022 tarihli
bilirkişi raporunda inceleme yapıldığı,
Davalının 2018-2019-2020-2021 yılları ticari defterlerinin usulüne uygun
tutulduğu, Taraflar arasında …Bölgesi … Cad. No: …
adresinde yer alan akaryakıt istasyonun işletilmesi amacıyla 27.12.2016
tarihinde 5 yıl süreli Çerçeve Protokol ve Bayilik Sözleşmesi akdedildiği,
Davacı/karşı davalı yan tarafından verilen 27.12.2016 tarihli Ürün Alım
Taahhütnamesinde ise, yıllık 1.920 ton ürün alımı yapılacağı, taahhüdün yerine
getirilmediği takdirde ton başında 59,00 USD tutarın kar mahrumiyeti
kapsamında ödeyeceklerini, söz konusu bedelin ödenmemesi halinde ise banka
teminat mektuplarından anılan bedellerin tahsil edilmesine muvafakat
ettiklerini beyan ettikleri,
Davacı/karşı davalı yan tarafından davalı/karşı davacı yana … …
…Şubesi nezdinde 11.09.2020 tarihli 400.00 TL bedelli …-
2023 numaralı, 11.09.2020 tarihli 400.00 TL bedelli …-2024 numaralı,
11.09.2020 tarihli 400.00 TL bedelli …-… numaralı, olmak üzere
toplamda 1.200.000,00 TL bedelli teminat mektubu verildiği,
Davacı yan dava dilekçesinde davalı yan tarafından sözleşmelerin haksız Gelinen
durumda asıl davada davacı/karşı davalı yan verilen teminat mektuplarından
dolayı davalı/karşı davacı yana borçlu olmadığının tespitini talep ettiği,
davacı/karşı davalı … şirketi … Noterliğinin 05.01.2022 tarih ve
… sayılı ihtarnamesini keşide ederek sözleşmenin 27.12.2021 tarihinde sona
erdiğini ve sözlşemeyi uzatmayacağını bildirerek sözleşmelerin feshedildiiği
anlaşılmakta olup; davacı/karşı davalı tarafından verilen ürün alım
taahhütnamesinde yıllık 1.920 ton ürün alımı yapılacağı, taahhüdün yerine
getirilmediği takdirde ton başında 59,00 USD tutarın ödeneceği kararlaştırılmış
olup yapılan ürün alımları ile taahhüt edilen ürün alımları karşılaştırılarak kar
mahrumiyeti yıllara sair hesap edildiği,
Neticeten; Mali yönden yapılan incelemelerde, taraflar arasında akdedilen ürün
alım taahhütnamesi kapsamında davacı/karşı davalı şirket tarafından yapılan
alım tutarları da gözetilerek, davacı şirket kayıtları üzerinde yapılan inceleme
neticesinde hesaplanan kar mahrumiyeti tutarının 179.683,32 USD olduğu, davacı/karşı davalının Menfi Tespit taleplerinin yerinde olmadığı tespit edilmiştir.
Bilirkişiler … ve … tarafından hazırlanan 12/05/2023 tarihli bilirkişi raporunda özetle; Dava konusunun, Esas davada, taraflar arasında akdedilmiş olan sözleşmeler
kapsamında davacı tarafından davalıya verilen dava konusu teminat
mektuplarından dolayı davacı şirketin davalı şirkete borçlu olmadığının tespiti
talebinden ibaret olduğu, Karşı davada, taraflar arasında akdedilen İstasyonlu
Bayilik Sözleşmesi, Otogaz Bayilik Sözleşmesi ve Yatırım Çerçeve Sözleşmeleri
kapsamında davalı tarafından haksız eksik alım yapıldığı iddiası ile hesaplanan
kar mahrumiyeti kaleminden şimdilik 2.000,00 TL’nin davalı yandan tahsili
talebinden ibaret olduğu,
Davacı … San. Ltd. Şti.’nin ticari defterleri
üzerinde talimat yoluyla inceleme yapılmış olup tanzim edilen 01.08.2022 tarihli
bilirkişi raporunda inceleme yapıldığı,
Davalının 2018-2019-2020-2021 yılları ticari defterlerinin usulüne uygun
tutulduğu,
Taraflar arasında …Cad. No: … …
adresinde yer alan akaryakıt istasyonun işletilmesi amacıyla 27.12.2016 tarihinde
5 yıl süreli Çerçeve Protokol ve Bayilik Sözleşmesi akdedildiği,
Davacı/karşı davalı yan tarafından verilen 27.12.2016 tarihli Ürün Alım
Taahhütnamesinde ise, yıllık 1.920 ton ürün alımı yapılacağı, taahhüdün yerine
getirilmediği takdirde ton başında 59,00 USD tutarın kar mahrumiyeti
kapsamında ödeyeceklerini, söz konusu bedelin ödenmemesi halinde ise banka
teminat mektuplarından anılan bedellerin tahsil edilmesine muvafakat ettiklerini
beyan ettikleri,
Davacı/karşı davalı yan tarafından davalı/karşı davacı yana … …
…Şubesi nezdinde11.09.2020 tarihli 400.00 TL bedelli …-
2023 numaralı, 11.09.2020 tarihli 400.00 TL bedelli …-2024 numaralı,
11.09.2020 tarihli 400.00 TL bedelli …-… numaralı, olmak üzere
toplamda 1.200.000,00 TL bedelli teminat mektubu verildiği,
Davalı/karşı davacı yanın itirazları bakımından yapılan incelemede, kök rapordaki
hesaplama tablosunda tespit edilen 7.885,03 ton alım miktarının davalı/karşı
davacı yanın ticari defterleri üzerinden tetkik edilen faturalardaki ürün alım
miktarları esas alınarak hesaplamaya dahil edilmiş olup cezai şart hesaplama
tablosunda herhangi bir hata bulunmadığı anlaşıldığından bu yöndeki görüş ve
Kanaatlerinin değişmediği,
Gelinen durum itibariyle, davacı/karşı davalı yanın itirazları ve ilgili kanun
maddeleri kapsamında davalı/karşı davalı yanın 27.12.2016-26.12.2017 ve
26.12.2019-26.12.2020 tarihleri arası için cezai şart talep hakkının bulunmadığı
kanaati ile bu dönemler hesaplamaya dahil edilmeden yapılan hesaplamaya ilişkin
güncellenmiş tabloya rapor içeriğinde yer verildiği,
Davalı/karşı davacı yanın 27.12.2020-26.12.2021 tarihleri arası dönem için talep
edebileceği cezai şart tutarının 67.379,18 USD olarak hesap edildiği, bu tutarın
davacı/karşı davalıdan tahsili noktasında şirketin ekonomik mahvına sebep olup
olmadığı yönünden yapılan incelemelerde ise, davacı/karşı davalı …
ve …. Tic. San. Ltd. Şti.’nin 2021 yılına ilişkin kurumlar vergisi
beyannamesi incelendiğinde, şirketin 2021 yılında sermayesinin 2.700.000,00 TL
olduğu, şirketin 2021 yılı öz kaynaklarının 2.817.453,58 TL olduğu, hesaplanan
ceza-i şart tutarının 67.379,18 USD olduğu, dava tarihi (21.06.2022) itibariyle TL
karşılığı (67.379,18 USD x 17,3740 TL=) 1.170.645,87 TL’ye tekabül ettiği,
hesaplanan cezai-şart tutarının davacı/karşı davalı şirketten tahsili cihetine
gidilmesi halinde şirketin öz kaynaklarının (2.817.453,58 TL – 1.170.645,87 TL=)
1.646.807,71 TL’ye gerileyeceği ve bu tutarın 2.700.000,00 TL’lik sermayenin
altında kalacağı, bu bağlamda şirketin sermayesi özkaynakla içerisinde
korunamayacağından ceza-i şartın davacı/karşı davalının ekonomik mahvına
sebebiyet vereceği tespit edildiği,
Diğer yandan sektörel olarak yapılan incelemelerde, 2020-2021 yıllarında
yaşanan Covid-19 pandemisinin davacı/karşı davalı şirketin eksik ürün alımında
mücbir sebep olarak sayılabileceğinin tespit edilmiştir.
DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ ve GEREKÇE:
Mahkememizce yapılan yargılama, taraf beyanı, toplanan deliller ve tüm dosya kapsamına göre; dava, davacı-karşı davalı tarafça davalı-karşı davacı aleyhine açılan taraflar arasındaki akaryakıt bayilik sözleşmesi ve bayilik ilişkisi kapsamında borçlu olmadığının tespiti ve bu kapsamda verilen banka teminat mektuplarının hükümsüzlüğünün tespiti istemine ilişkin olup, davalı karşı davacı tarafça açılan karşı dava ise bayilik sözleşmesi kapsamında eksik ürün alımından kaynaklı kar mahrumiyeti alacağı istemine ilişkindir.
Davacı-karşı davalı taraf davalı şirket ile aralarındaki bayilik ilişkisinin sözleşme süresi bitimi olan 27/12/2021 tarihi itibariyle sona erdiğini, davalı tarafın sözleşmeden kaynaklı alacağının olmadığını, buna rağmen şirkete ait teminat mektuplarının iade edilmeyerek paraya çevrilmeye çalıştığını bu nedenle aralarındaki bayilik ilişkisinden dolayı davalıya borçlu olmadığının tespitine ve davalıya verilen teminat mektuplarının hükümsüzlüğünün tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı-karşı davacı taraf ise davacının eksik ürün alımından dolayı borçlu olduğunu, bu nedenle asıl davanın reddi ile eksik ürün alımından kaynaklı kar mahrumiyeti alacağının davacı-karşı davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
Dava konusu ihtilaf taraflar arasındaki akaryakıt bayiliği sözleşmesinden kaynaklı davacı şirketin davalı dağıtıcı şirkete verdiği teminat mektuplarından dolayı borçlu olup olmadığı varsa borç miktarı ile karşı dava yönünden taraflar arasındaki akaryakıt bayilik sözleşmesi kapsamında davalı-karşı davacı dağıtıcı şirketin davacı-karşı davalı şirketten eksin ürün alım taahhütnamesi uyarınca eksik kalan ürün miktarı için hesaplanacak kâr mahrumiyeti alacağı bulunup bulunmadığı varsa miktarı hususlarından kaynaklıdır.
Karşı dava zorunlu arabuluculuğa tabi davalardan olup davacı tarafça dosyaya sunulan 20/01/2022 tarihli arabuluculuk son anlaşmazlık tutanağı ile davacı tarafça zorunlu arabuluculuk dava şartının yerine getirildiği ve davalı tarafın görüşmeye katılmaması nedeniyle tarafların anlaşamadığı anlaşılmıştır.
Mahkememizce taraflar arasındaki sözleşmeler, protokoller, ihtarnameler incelenmiş ve davacı tarafın ticari defter ve kayıtları üzerinde talimat kanalıyla yapılan inceleme sonrası düzenlenen rapor ve davalı şirketin ticari defter ve kayıtları üzerinde mali müşavir ve akaryakıt uzmanı tarafından yapılan bilirkişi incelemesi sonrası düzenlenen bilirkişi kök raporuna göre; taraflar arasında akdedilen ürün
alım taahhütnamesi kapsamında davacı/karşı davalı şirket tarafından yapılan
alım tutarları da gözetilerek, davacı şirket kayıtları üzerinde yapılan inceleme
neticesinde hesaplanan kar mahrumiyeti tutarının 179.683,32 USD olduğu, davacı/karşı davalının menfi tespit taleplerinin yerinde olmadığı tespit edilmiştir.
Bilirkişiler tarafından düzenlenen kök raporun karar vermeye ve denetime elverişli olmaması nedeniyle … Mahkemesi …. Hukuk Dairesi’nin 2020/… Esas, 2020/… Karar sayılı ilamında belirtilen “her yıl sonunda bir önceki yıla dair ceza koşulunun istenebilmesi, takip eden yılda henüz ifaya başlanmadan önce çekince (ihtirazi kayıt) bildirilmesi veya ihtar çekilmesine bağlıdır. Bunlar yapılmadan müteakip yılın ifası gerçekleşmişse artık bir önceki yıla ait ceza koşulu istenemez. Çekince konmuş veya ihtar çekilmiş olan yıllarla ilgili ceza koşulu istenebilecektir.” hususu ve 2020 ve 2021 yıllarında yaşanan Covid-19 pandemisinin eksik ürün alımında mücbir sebep sayılıp sayılmayacağı sektör ve pandemi koşulları değerlendirilerek, eksik ürün alımından kaynaklı kar mahrumiyeti alacağı hususunda hesaplama yapılarak, belirlenen miktarın davacı-karşı davalı (bayinin) şirketin finansal durumuna etkisinin (ekonomik mahvına sebep olup olmayacağı) şirketin dava tarihindeki finansal durumu değerlendirilerek ek rapor alınmasına karar verilmiş ve bilirkişiler tarafından düzenlenen ek rapora göre; kök rapordaki
hesaplama tablosunda tespit edilen 7.885,03 ton alım miktarının davalı/karşı
davacı yanın ticari defterleri üzerinden tetkik edilen faturalardaki ürün alım
miktarları esas alınarak hesaplamaya dahil edilmiş olup cezai şart hesaplama
tablosunda herhangi bir hata bulunmadığı anlaşıldığından bu yöndeki görüş ve
Kanaatlerinin değişmediği,
Gelinen durum itibariyle, davacı/karşı davalı yanın itirazları ve ilgili kanun
maddeleri kapsamında davalı/karşı davalı yanın 27.12.2016-26.12.2017 ve
26.12.2019-26.12.2020 tarihleri arası için cezai şart talep hakkının bulunmadığı
kanaati ile bu dönemler hesaplamaya dahil edilmeden yapılan hesaplamaya ilişkin
güncellenmiş tabloya rapor içeriğinde yer verildiği,
Davalı/karşı davacı yanın 27.12.2020-26.12.2021 tarihleri arası dönem için talep
edebileceği cezai şart tutarının 67.379,18 USD olarak hesap edildiği, bu tutarın
davacı/karşı davalıdan tahsili noktasında şirketin ekonomik mahvına sebep olup
olmadığı yönünden yapılan incelemelerde ise, davacı/karşı davalı … San. Ltd. Şti.’nin 2021 yılına ilişkin kurumlar vergisi
beyannamesi incelendiğinde, şirketin 2021 yılında sermayesinin 2.700.000,00 TL
olduğu, şirketin 2021 yılı öz kaynaklarının 2.817.453,58 TL olduğu, hesaplanan
ceza-i şart tutarının 67.379,18 USD olduğu, dava tarihi (21.06.2022) itibariyle TL
karşılığı (67.379,18 USD x 17,3740 TL=) 1.170.645,87 TL’ye tekabül ettiği,
hesaplanan cezai-şart tutarının davacı/karşı davalı şirketten tahsili cihetine
gidilmesi halinde şirketin öz kaynaklarının (2.817.453,58 TL – 1.170.645,87 TL=)
1.646.807,71 TL’ye gerileyeceği ve bu tutarın 2.700.000,00 TL’lik sermayenin
altında kalacağı, bu bağlamda şirketin sermayesi özkaynakla içerisinde
korunamayacağından ceza-i şartın davacı/karşı davalının ekonomik mahvına
sebebiyet vereceği tespit edildiği,
Diğer yandan sektörel olarak yapılan incelemelerde, 2020-2021 yıllarında
yaşanan Covid-19 pandemisinin davacı/karşı davalı şirketin eksik ürün alımında
mücbir sebep olarak sayılabileceğinin tespit edilmiştir.
Mahkememizce yapılan yargılama ve toplanan deliller birlikte değerlendirildiğinde; davacı-karşı davalı tarafça davalı aleyhine taraflar arasındaki akaryakıt bayilik sözleşmesinin süre bitiminde sona erdiği, sözleşme nedeniyle davalı karşı davacı tarafa borçlarının bulunmadığı, bu nedenle borçlu olmadığının tespiti ile sözleşme kapsamında verilen teminat mektuplarının hükümsüzlüğünün tespitine karar verilmesi talep edilmiş, davalı-karşı davacı tarafça davacının eksik ürün alımından dolayı borçlu olduğunu bu nedenle asıl davanın reddi ile eksik ürün alımından kaynaklı kar mahrumiyeti alacağının davacı-karşı davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir. Taraflar arasındaki akaryakıt bayilik sözleşmesi ve ürün alım taahhütnamesi gereği taraflara karşılıklı edim ve yükümlülükler yüklendiği, davacı tarafın alım yapmayı taahhüt ettiği ürün miktarının belirlendiği, sözleşme ve taahhütnamede eksik ürün alımı halinde ton başına ödenmesi gereken kar mahrumiyeti bedelinin 59-$ olarak belirlendiği açık olup, davacı şirket tarafından davalıya hitaben gönderilen … Noterliğinin 05.01.2022 tarihli ve … yevmiye numaralı fesih ihtarnamesi ile bayilik sözleşmesinin 27/12/2021 tarihinde sona erdiğinin ve sözleşmenin uzatılmayacağının davalı-karşı davacı şirkete bildirildiği, davalı-karşı davacı şirket tarafından davacı şirkete hitaben gönderilen …. Noterliğinin 25.01.2022 tarih ve … yevmiye numaralı ihtarnamesi ile eksik ürün alımından doğan kar mahrumiyeti alacağının ödenmesi hususunun ihtar edildiği, davacı şirket tarafından davalı ile arasındaki akaryakıt bayiliği sözleşmesinden dolayı borçlu olmadığı iddia edilmiş ise de hem davacı şirketin hem davalı şirketin ticari defter ve kayıtlarının incelenmesi sonrası düzenlenen bilirkişi raporları ile davacı şirketin eksik ürün alımı yaptığının tespit edildiği açık olup, dosya kapsamına uygun ve denetime elverişli bulunan bilirkişi ek raporunda çekince konulan yıllar üzerinden yapılan hesaplama ile davalı-karşı davacı tarafın davacı-karşı davalı şirketten eksik ürün alımı nedeniyle 67.379,18-$(USD) miktarında kar mahrumiyeti alacağının bulunduğu sabit olduğundan, davacı tarafın akaryakıt bayiliği sözleşmesinden dolayı borçlu olmadığının tespiti ve banka teminat mektuplarının hükümsüzlüğüne yönelik asıl davanın ispata elverişli delillerle ispatlanamamasından dolayı reddine karar verilmiş, karşı dava yönünden de davacının sözleşme süresince almayı taahhüt ettiği ürünleri almadığı bu haliyle de sözleşmelerde belirlenen eksik ürün alımından kaynaklı kar mahrumiyeti bedelini davalıya ödemesi gerektiği sabit olduğundan bilirkişi ek raporunda tespit edilen 67.379,18-$(USD) kar mahrumiyeti alacağının dava konusu ürün alım döneminin son iki yılı olan 2020 ve 2021 yıllarında yaşanan covid-19 pandemisinden dolayı uygulanan sokağa çıkma yasakları, tam kapanma gibi dönemlerin yaşanmasından dolayı insan ve araç hareketliliğinin azalması nedeniyle davacı şirketin ürün satış miktarlarının azalmasının yaşanan bu mücbir sebepten kaynaklandığı şüphesiz olduğundan belirlenen kar mahrumiyeti alacağından toplam satış dönemi olan 5 yılın 2 yılına tekabül etmesi göz önüne alınarak %20 oranında mücbir sebep indirimi yapılarak belirlenen 53.903,34-$(USD) kar mahrumiyet alacağından da söz konusu miktarın davacı-karşı davalı şirketin mali yapısı itibariyle ekonomik mahvına sebep olacak nitelikte olmasından dolayı bu miktar üzerinden de %20 hakkaniyet indirimi yapılarak 43.122,67-$(USD) kar mahrumiyeti alacağının 2.000,00-$(USD)’nin karşı dava tarihi olan 17/02/2022 tarihinden, 41.122,67-$(USD)’nin ıslah tarihi olan 26/06/2023 tarihinden itibaren işleyecek USD döviz cinsine kamu bankalarınca uygulanan en yüksek yıllık mevduat faizi ile birlikte davacı-karşı davalıdan alınarak davalı-karşı davacı tarafa verilmesine, karşı davacının fazlaya ilişkin isteminin hakkaniyet indirimi nedeniyle reddine dair aşağıdaki şekilde karar verilmiştir.
KARAR: Gerekçesi yukarıda açıklandığı üzere;
1- Davacı-karşı davalı tarafça açılan ASIL DAVANIN REDDİNE,
2- Davalı-karşı davacı tarafça açılan KARŞI DAVANIN KABULÜ ile; Davalı-Karşı Davacı tarafın taraflar arasındaki akaryakıt bayilik sözleşmesi ve protokolü kapsamında eksik ürün alımından kaynaklı (mücbir sebep ve hakkaniyet indirimi nedeniyle) 43.122,67-$(USD) cezai şart alacağının 2.000,00-$(USD)’nin karşı dava tarihi olan 17/02/2022 tarihinden, 41.122,67-$(USD)’nin ıslah tarihi olan 26/06/2023 tarihinden itibaren işleyecek USD döviz cinsine kamu bankalarınca uygulanan en yüksek yıllık mevduat faizi ile birlikte davacı-karşı davalıdan alınarak davalı karşı davacı tarafa verilmesine, karşı davacının fazlaya ilişkin isteminin hakkaniyet indirimi nedeniyle reddine,
3- Asıl dosyada davacı tarafça asıl dava açılırken yatırılan peşin harçtan alınması gereken 179,90-TL karar harcından mahsubu ile fazla yatırılan 20.313,10-TL peşin harcın karar kesinleştiğinde ve istek halinde davacı tarafa iadesine,
4- Karşı davalı tarafça karşı dava açılırken yatırılan peşin harcın alınması gereken 74.531,88-TL karar harcından mahsubu ile bakiye 53.335,63-TL karar harcının davacı-karşı davalıdan alınarak hazineye gelir kaydedilmesine,
5- Karşı davada tarafların zorunlu arabuluculuk sürecinde anlaşamamaları nedeniyle 6325 Sayılı Kanunun 18/A-13 maddesi uyarınca zorunlu arabuluculuk gideri olan 1.560,00-TL’nin haksız çıkan taraf olan davacı-karşı davalı taraftan tahsil edilerek hazineye gelir kaydedilmesine,
6- Asıl dosyada davacı-karşı davalı tarafça yapılan yargılama giderlerinin davacı-karşı davalı taraf üzerinde bırakılmasına,
7- Karşı dava nedeniyle davalı-karşı davacı tarafından yatırılan 80,70-TL başvurma harcı, 465,53-TL peşin harç, 20.730,72-TL ıslah harcı olmak üzere toplam 21.276,95-TL harç giderinin davacı-karşı davalıdan alınarak davalı-karşı davacıya verilmesine,
8- Karşı davada davalı-karşı davacı tarafça yargılamanın yürütülmesi nedeniyle yapılan bilirkişi ücretinden oluşan 5.000,00-TL yargılama giderinin davacı-karşı davalıdan alınarak davalı-karşı davacı tarafa verilmesine,
9- Asıl davada davalı-karşı davacı taraf yargılama sırasında kendisini bir vekil ile temsil ettirdiğinden karar tarihinde yürürlükte bulunan AAÜT’ye göre belirlenen nisbi 162.000,00-TL vekalet ücretinin davacı-karşı davalıdan alınarak davalı-karşı davacı tarafa verilmesine,
10- Karşı davada davalı-karşı davacı taraf yargılama sırasında kendisini bir vekil ile temsil ettirdiğinden karar tarihinde yürürlükte bulunan AAÜT’ye göre belirlenen nisbi 150.019,13-TL vekalet ücretinin davacı-karşı davalıdan alınarak davalı-karşı davacı tarafa verilmesine,
11- Karşı davada kabul edilen miktar hakkaniyet indirimi nedeniyle belirlendiğinden davacı-karşı davalı vekili lehine vekalet ücreti ve yargılama gideri tayinine yer olmadığına,
12- Taraflarca yatırılan gider avansının karar tebliğ işlemleri tamamlandıktan ve karar kesinleştikten sonra kullanılmayan kısmının yatıran ilgili tarafa resen iadesine,
Dair; davacı-karşı davalı vekilinin ve davalı-karşı davacı vekilinin yüzüne karşı, gerekçeli kararın tebliğ tarihinden itibaren 2 hafta içerisinde mahkememize verilecek bir dilekçe ile İSTİNAF yasa yolu açık olmak üzere oybirliğiyle verilen karar açıkça okunup usulen anlatıldı. 28/09/2023

Başkan …
e-imza*
Üye …
e-imza*
Üye …
e-imza*
Katip …
e-imza*

*Bu evrak 5070 Sayılı Elektronik İmza Kanunu hükümlerine uygun olarak elektronik imza ile imzalanmıştır.