Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C.
İSTANBUL
20. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ

ESAS NO : 2020/99 Esas
KARAR NO : 2022/734
DAVA : Tazminat (Acentelik Sözleşmesinden Kaynaklanan)
DAVA TARİHİ : 12/02/2020
KARAR TARİHİ : 13/12/2022

Mahkememizde görülmekte olan Tazminat (Acentelik Sözleşmesinden Kaynaklanan) davasının yapılan açık yargılaması sonunda,
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
TALEP: Davacı vekilinin mahkememize verdiği dava dilekçesinde özetle; Davacı ve davalı arasında 18.01.1990 tarihinde sözleşme yapma ve prim tahsiline yetkili acentelik sözleşmesi imzalandığını, 11 Aralık 2018 tarihinde davalı sigorta şirketi yetkilisinden mail geldiğini, bu mail de davacı şirketin 2019 yılında 100 adet yeni müşteri kazandırması gerektirdiği aksi taktirde, acenteliğin feshine gidebileceğini belirttiğini, davalı şirket daha sonra bu tekliflerinden vazgeçtiğini bunun yerine yeni bir ek komisyon protokolü hazırladıklarını, davacı şirket bu protokol imzalanmazsa acentelik sözleşmesinin feshine gideceklerini belirtmiş olduklarını, yeni ek protokole göre hasar/prim oranı %80 ve üzeri olan tüm sağlık poliçelerinde %15 olan komisyon oranını %1 olarak verileceğinin belirtildiğini, davacı bu teklifi kabul etmediğini, olumlu yanıt alamayan davalı sigorta şirketi ….Noterliği’nin 09.05.2019 keşide tarihli, … yevmiye numaralı ihtarnamesi ile 3 ay sonra acentelik sözleşmesinin tek taraflı olarak feshedilebileceğini bildirdiğini, ….Noterliği’nin 20.08.2019 keşide tarihli, … yevmiye numaralı fesihnamesi ile davacı acentenin 19.08.2019 tarihi itibariyle acentelik sözleşmesinin feshedilmiş ve yetkilerinin de iptal edildiğini, 2019 yılında acentelik sözleşmesi feshedildiğinden 2019 yılı için sağlıklı bir tespitin yapılamadığıyla birlikte 31.01.2019- 31.03.2019 tarih aralığında 118.213,71 TL komisyon tahakkuk ettiğini, 2014-2015-2016-2017-2018 yıllarına ait son 5 yıllık komisyon toplamının 1.035.563,12 TL olup aritmetik ortalamasının 207.112.,624 TL olduğunu, davacı sarsılan ticari itibari dolasıyla 30.000TL manevi tazminat talep ettiğini, bu nedenlerle davanın kabulüne, 207.112,624 TL’nin portföy tazminatı olarak, 30.000 TL’nin manevi tazminat olarak toplamda şimdilik 237.112,624 TL’nin TCMB Kısa Vadeli Avans Faiz oranı üzerinden hesaplanacak faizi ile birlikte davacıya ödenmesine, yargılama giderleri ile ücret-i vekaletin karşı tarafa bırakılmasına karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
CEVAP:Davalı vekilinin mahkememize verdiği cevap dilekçesinde özetle; Davalı ile davacı arasında 18.01.1990 tarihinde Acentelik Sözleşmesi tanzim edildiğini, 25.07.2016 tarihinde ise yeni Acentelik Sözleşmesi tanzim edilerek yürürlüğe girdiğini, 25.07.2016 tarihli sözleşme, ….Noterliği kanalıyla gönderilen … yevmiye numaralı, 09.05.2019 tarihli ihtarname ile 3 ay sonra etkili olacak şekilde fesih edilmiş olduğunu ve yine ….Noterliği kanalıyla gönderilen … yevmiye, 20.082019 tarihli azilname ile davacının, davalı sigorta şirketi adına acente sıfatıyla hareket etme yetkisinin iptal edilmiş olduğunu, davacı acentenin hasar/prim dengesinin bozuk olduğunu, davacı acente portföyünden davalı şirketin zarar ettiğini, davacı acenteye, davalı sigorta şirketi tarafından 2015 yılında, kapanan bir acentenin tüm portföyü bila bedel davacı acenteye devredildiğini, bu portföy için … numaralı ayrı bir cari hesap açıldığını, davacının talep etmiş olduğu son beş yıllık komisyon toplamının gerçeği yansıtmadığını, davacının üretimi iki farklı partaj numarası ile takip edildiğini, … numaralı partaj da ki üretim davacı sigorta şirketi tarafından davacı acenteye devri yapılan portföyden kaynaklandığını, bu partajdan yapılan üretimler sonucu davacı acentenin almış olduğu 5 yıllık komisyon tutarı toplamının 21.506,38 TL olduğunu, … numaralı partajdan yapılan üretimler sonucu almış olduğu 5 yıllık komisyon tutarı toplamının 632.703,92 TL olduğunu, bu nedenlerle davanın reddine, manevi tazminat talebinin reddine, yargılama giderleri ve vekalet ücretinin davacıya yükletilmesine karar verilmesini talep etmişlerdir.
DELİLLER: Arabuluculuk son tutanağı, taraflar arasında imzalanan acentelik sözleşmesi, davacı ve davalı tarafın ticari defter ve kayıtları, ….Noterliğinin 09/05/2019 tarih ve … yevmiye no’lu ihtarnamesi, ….Noterliğinin 20/08/2019 tarih ve … yevmiye no’lu ihtarnamesi, bilirkişi kök ve ek raporları ve tüm dosya kapsamı.
DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE GEREKÇE:
Mahkememizce yapılan yargılama ve tüm dosya kapsamına göre;Dava, sigorta acentelik sözleşmesinin haksız feshi nedeniyle portföy tazminatının ve manevi tazminatın tahsili istemine ilişkindir.
Fesih ve dava tarihi itibarı ile yürürlükte bulunan 6102 sayılı TTK.’nın “Acentelik Sözleşmesinin Sona Ermesi-Sebepleri kenar başlığı altında yer alan 121/1. maddesinde; “Belirsiz bir süre için yapılmış olan acentelik sözleşmesini, taraflardan her biri üç ay önceden ihbarda bulunmak şartıyla feshedebilir. Sözleşme belirli bir süre için yapılmış olsa bile haklı sebeplerden dolayı her zaman fesih olunabilir.” hükmü, 122. Maddesinde ise; “(1) Sözleşme ilişkisinin sona ermesinden sonra; a) Müvekkil, acentenin bulduğu yeni müşteriler sayesinde, sözleşme ilişkisinin sona ermesinden sonra da önemli menfaatler elde ediyorsa, b) Acente, sözleşme ilişkisinin sona ermesinin sonucu olarak, onun tarafından işletmeye kazandırılmış müşterilerle yapılmış veya kısa bir süre içinde yapılacak olan işler dolayısıyla sözleşme ilişkisi devam etmiş olsaydı elde edeceği ücret isteme hakkını kaybediyorsa ve c) Somut olayın özellik ve şartları değerlendirildiğinde, ödenmesi hakkaniyete uygun düşüyorsa, acente müvekkilden uygun bir tazminat isteyebilir. (2) Tazminat, acentenin son beş yıllık faaliyeti sonucu aldığı yıllık komisyon veya diğer ödemelerin ortalamasını aşamaz. Sözleşme ilişkisi daha kısa bir süre devam etmişse, faaliyetin devamı sırasındaki ortalama esas alınır. (4) Denkleştirme isteminden önceden vazgeçilemez. Denkleştirme istem hakkının sözleşme ilişkisinin sona ermesinden itibaren bir yıl içinde ileri sürülmesi gerekir.” hükmü yer almaktadır.
Mahkememizce yapılan yargılama sırasında yaptırılan bilirkişi incelemesi neticesinde Mali Müşavir Bilirkişi … , Sigorta Uzmanı Bilirkişi … ve Ticaret Hukuku Alanında Nitelikli Hesaplama Alanında Uzman Bilirkişi … tarafından 25/01/2021 tarihinde düzenlenen bilirkişi heyet raporuna göre; “Davacı ile davalı sigorta şirketi arasında 15/01/1990 tarihli acentelik sözleşmesinin akdedildiği, söz konusu sözleşmenin davalı sigorta şirketi tarafından …. Noterliğinin 09/05/2019 tarihli, … yevmiye sayılı ihtarnamesi üç ay sonra hüküm ifade etmek üzere fesih ihbarı gönderildiği ve sözleşmenin üç ay sonra sona erdirildiği, davalı sigorta şirketince sözleşmenin feshi için keşide edilen …. Noterliğinin 09/05/2019 tarihli, … yevmiye sayılı ihtarnamede herhangi bir fesih sebebinin belirtilmediği, cevap dilekçesinde belirttiği hususları ispata yarar somut bilgi ve belge de dosyaya ibraz edilmemiş olduğundan, davalının sigorta sözleşmesini feshetmede haklı bir sebebinin olduğunun söylenemeyeceği; dolaysıyla TTK m. 122/1 ve Sigortacılık Kanunu m. 23/16 uyarınca acentenin denkleştirme tazminatı isteme hakkı bulunduğu, davacının denkleştirme isteminde bulunabileceği kanaatine varılması halinde, davacı acentenin denkleştirme tazminatı tutarının 101753 numaralı davalı kayıtlarında yer alan partaj yönünden 5 yıllık komisyon ortalamasının 126.540,78 TL olarak hesaplandığı, davacı tarafın davalı sigorta şirketinden talepte bulunabileceği denkleştirme tazminatının üst sınırının TTK m. 122/2 uyarınca bu bedel olacağı, davalı kayıtlarında davacının üretimi iki farklı partaj numarası ile takip edilmekte olduğu, bunların 110546 ve 101753 olduğu, 110546 numaralı partaj da ki üretim davalı sigorta şirketi tarafından davacı acenteye devri yapılan portföyden kaynaklanmakta olduğundan bu portföy yönünden denkleştirme tazminatı talep edilemeyeceği, zira acente tarafından yeni bulunan müşterilerin varlığından bu kısım için bahsedilemeyeceği, davacı tarafından ticari itibarının zedelenmesine ilişkin manevi tazminatın Sayın Mahkemeniz takdirinde bulunduğu” şeklinde rapor düzenlendiği anlaşılmıştır. Düzenlenen bilirkişi raporunda TTK 122/2 maddesi gereğince üst sınırın hesaplandığı, denkleştirme alacağının hesaplanmadığı anlaşılmakla hesaplama yapmak üzere sigorta alanında uzman bilirkişiden ek rapor alınmasına karar verilmiş, sigortacı bilirkişi … tarafından düzenlenen 17/11/2021 tarihli bilirkişi ek raporunda özetle; “TTK m. 122/1 ve Sigortacılık Kanunu m. 23/16 uyarınca acentenin denkleştirme tazminatı isteme hakkı bulunduğu, fesihten sonra, bir kısım acente portföyünde yer alan müşterilerin davalı şirkette kaldığı ve davalının müşterilerden dolayı acente portföyü ve üretimi dikkate alındığında önemli menfaat elde etmeye devam ettiği ,TT m.122/1’de belirtilen denkleştirme / portföy tazminatı isteme şartlarının gerçekleşip gerçekleşmediği hususunun takdirinin Sayın Mahkemenize ait olduğu, davacının denkleştirme isteminde bulunabileceği kanaatine varılması halinde davacı acentenin denkleştirme tazminatı tutarının 589.109,22 TL olarak hesaplandığı,ancak TTK 122/2 gereğince acentenin talep edebileceği denkleştirme tazminatı acentelik süresince hak ettiği komisyon ve sair gelirlerinin ortalamasını aşamayacağından, son beş yıllık komisyon ortalamasını aşamayacağından , denkleştirme tazminatı üst sınırının TTK m.122/2 gereğince 254.642,66 TL olarak hesaplandığı, somut uyuşmazlıkta acente lehine hükmedilecek denkleştirme tazminatı tutarının üst sınır olan 254.642,66 TL olduğu” şeklinde rapor düzenlendiği anlaşılmıştır. Düzenlenen bilirkişi kök ve ek raporlarının denetime elverişli olmadığı, davacı ve davalı defterlerindeki hesaplama farklılığının giderilemediği bu nedenle hüküm vermeye elverişli olmadığı anlaşılmakla yeni bir bilirkişi heyetinden rapor alınmasına karar verilmiş, mali müşavir bilirkişi Özgür Çatıkkaş ve ticaret hukuku alanında nitelikli hesaplama konusunda uzman bilirkişi … tarafından alınan 26/09/2022 tarihli bilirkişi heyet raporuna göre; “davalı ve davacı şirketler tarafından ibraz edilen 2014,2015,2016,2017,2018 yıllarına ait Ticari defterlerinin açılış ve kapanış onaması 6102 sayılı TTK Madde 64,66 ve VUK madde 220-226 uyarınca yasal süreler içerisinde tasdiklerinin yaptırıldığı, davalı şirketçe dava dosyasına sunulu CD içeriğinde … nolu partaja ait yenilenen fesih sonrası davacı portföyü üretim listesi prim tutarı 1.472.333,44 TL ve komisyon tutarı ise 226.621,99 TL olduğu dolayısıyla davacı ile davalının 2014-2019 yılları arası üretim tutarının yaklaşık yıllık komisyon miktarı kadar olduğu tespit edildiği, dolayısıyla; TTK 122.maddesi gereği acentenin müşterileri sayesinde sözleşmenin sona ermesinden sonra da davalının komisyon ödemelerini başka bayilere devam ettirdiği ve davalının sigorta poliçe portföyü içerisinde önemli bir paya sahip olduğu, davalının önemli menfaatler elde ettiği tespit edildiği, davacının toplam ücret kaybının bugünkü değeri 473.416,90 TL olarak hesaplandığı ancak 6102 sayılı TTK . Md. 122. Maddesi gereği üst sınır 223.926,75 TL olarak tespit edildiği” şeklinde rapor düzenlendiği anlaşılmıştır. Düzenlenen 26/09/2022 tarihli bilirkişi raporunda TTK 122. Maddesine uygun olarak denkleştirme alacağı ve üst sınırın hesaplandığı hükme ve denetime elverişli olduğu anlaşıldığından hükme esas alınmıştır.
Taraflar arasında …. Noterliği’nin 18/01/1990 tarih ve … yevmiye numaralı evrakı üzeninden akdedilen acentelik sözleşmesinin 28. Maddesine göre “İşbu sözleşme 15.01.1990 tarihinden 15.01.1991 tarihine kadar olmak üzere bir yıllık süre için akdedilmiştir. İşbu sözleşme, herhangi bir sebeple ve herhangi bir surette taraflarca feshedilmemesi veya taraflardan herhangi birinin, sona erme tarihinden en geç bir ay öncesinden ihtarname ile yürürlüğünün uzatılması arzusunda olmadığını diğer tarafa ihbar etmemesi halinde, kendiliğinden ve her dönem için bir yıllık süre için yenilenmiş kabul edilecektir.” şeklinde düzenlendiği, bu hükme göre taraflar arasındaki acentelik sözleşmesi bir yıllık süre için akdedilmiş olmakla birlikte, sözleşmenin feshedilmemesi veya taraflardan birinin sözleşme sona ermeden bir ay önce sözleşmenin uzamayacağını belirtmemesi durumunda belirsiz süreli hale geleceği ifade edildiği, TTK m. 121/2 gereğince de belirli süreli sözleşme uygulanmaya devem etmesi durumunda belirsiz süreli hale gelecektir. Belirsiz süreli acentelik sözleşmeleri haklı sebep varsa her zaman, haklı sebep olmasa bile üç aylık fesih ihbar süresine uyularak sona erdirilebilir (TTK m. 121/1). Davalı … Sigorta A.Ş. tarafından …. Noterliğinin 09/05/2019 tarih ve … yevmiye sayılı ihtarnamesi ile tek taraflı olarak ve işbu ihbar tarihinden itibaren 3 (üç) ay sonra etkisini doğuracak şekilde acentelik sözleşmesinin feshedildiği, …. Noterliğinin 20/08/2019 tarihli … yevmiye numarası ile azilnamesi ile davacı acenteye vekaletname ile verilen yetkilerin feshedildiği anlaşılmıştır. Davalı taraf olağan yolla fesih hakkını kullanmış olup sözleşmenin feshedildiği ihtarnamede sözleşmeyi tek taraflı olarak feshettiğini bildirip haklı nedeni belirtmemiştir. Bu nedenle davalı olağan yolla kullandığı fesih hakkının haklı bir nedene dayandığını ispat yükü altındadır.(Yargıtay 11. HD. 22/10/2014 tarih – 2014/7542 Esas ve 2014/16209 Karar ve 11. HD. 27/04/2016 tarih – 2015/15216 Esas ve 2016/4748 Karar) Davalı haklı nedenin ispatı anlamında hasar/prim dengesizliği nedeniyle feshettiğini ileri sürmüş ise de dosya kapsamı ile davacı acentenin hangi seviyede beklenen başarıyı gerçekleştiremediği, acente ile aynı konum ve büyüklükteki diğer acentelerden ne kadar geride kaldığı ve mevcut başarısızlığın davalı için sözleşmenin sürdürülmesi için kabul edilemez düzeyde olduğu ispat edilmiş değildir. Kaldı ki salt hedeflerin tutturulamaması acentelik sözleşmesinin feshi için haklı neden olarak kabul edilemez.( Yargıtay 11. HD. 18/04/2017 tarih – 2015/14094 Esas ve 2017/22015 Karar) Bu nedenle sözleşmenin davalı tarafça haksız olarak feshedildiği Mahkememizce kabul edilmiştir. Düzenlenen 26/09/2022 tarihli bilirkişi raporunda TTK 122.maddesi gereği acentenin müşterileri sayesinde sözleşmenin sona ermesinden sonra da davalının komisyon ödemelerini başka bayilere devam ettirdiği ve davalının sigorta poliçe portföyü içerisinde önemli bir paya sahip olduğu, davalının önemli menfaatler elde ettiğinin tespit edildiği, davacı ve davalı kayıtlarına göre denkleştirme tazminatı alacağının 473.416,90 TL olarak hesaplandığı, TTK 122/2 maddesine göre “Denkleştirme istemi, acentenin son beş yıllık faaliyeti sonucu aldığı yıllık komisyon veya diğer ödemelerin ortalamasını aşamaz. ” düzenlemesi gereğince denkleştirme tazminatı üst sınır hesaplamasında acenteliğin devam ettiği 2014,2015,2016,2017,2018 yılları komisyon ortalaması dikkate alınarak yapılan hesaplama sonucunda üst sınırın 223.926,75 TL olarak hesaplandığı, düzenlenen 26/09/2022 tarihli bilirkişi heyet raporu hükme ve denetime elverişli olmakla hükme esas alınmış, davalı acente ile davalı sigorta arasındaki ilişkinin 1990 yılından 2019 yılına kadar devam etmiş olması, bu nedenle sağlanan müşteri çevresi bedeli olarak hakkaniyet gereği davacıya denkleştirme tazminat ödenmesi gerektiği Mahkememizce kabul edilmiş olup davacının talebi ile bağlı kalınarak 207.112,624 TL denkleştirme tazminatının dava tarihinden itibaren işleyecek ticari avans faizi ile birlikte davalıdan alınarak davacıya verilmesine karar verilmiştir.
Manevi tazminat talebi yönünden TBK.nun 58/1 maddesi uyarınca kişilik hakkının zedelenmesinden zarar gören uğradığı manevi zarara karşılık manevi tazminat adı altında bir miktar para ödenmesini isteyebilir. Sözleşmenin haksız olarak feshedilmesi kişilik hakkına saldırı mahiyetinde olmadığından ve yasal koşulları oluşmadığından davacının manevi tazminat talebinin reddine karar verilmiş ve aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur.
KARAR: Gerekçesi yukarıda açıklandığı üzere;
Davanın KISMEN KABULÜ ile;
1-)Davacının talebi ile bağlı kalınarak 207.112,624 TL denkleştirme tazminatının dava tarihinden itibaren işleyecek ticari avans faizi ile birlikte davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
2-)Davacının manevi tazminat isteminin koşulları oluşmadığından reddine,
3-)Karar tarihinde yürürlükte bulunan harçlar tarifesi gereğince hükmolunan kısım üzerinden hesaplanan 14.147,86-TL nisbi karar harcından peşin yatırılan 4.049,30-TL harcın mahsubu ile bakiye kalan 10.098,56-TL harcın davalıdan tahsili ile HAZİNEYE GELİR KAYDINA,
4-)Davacı lehine karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi gereğince hükmolunan kısım üzerinden hesaplanan 31.996,00-TL nisbi vekalet ücretinin davalıdan tahsili ile davacı tarafa verilmesine,
5-)Davalı lehine karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi gereğince reddedilen kısım üzerinden hesaplanan 9.200,00-TL vekalet ücretinin davacıdan tahsili ile davalı tarafa verilmesine,
6-)Davacı tarafça yatırılan 54,40-TL başvuru harcı ve 4.049,30-TL peşin harç olmak üzere toplam 4.103,70-TL harcın davalıdan tahsili ile davacı tarafa verilmesine,
7-)Davacı tarafından yatırılan 4.700,00-TL Bilirkişi ücreti ve 179,50-TL posta giderinden ibaret toplam 4.879,50-TL yargılama giderinin kabul red oranına göre 4.262,14-TL’sinin davalıdan tahsili ile davacı tarafa verilmesine, kalan kısmın davacı taraf üzerinde bırakılmasına,
8-)Davalı tarafından yatırılan 1.200,00-TL Bilirkişi ücretinden ibaret toplam 1.200,00-TL yargılama giderinin kabul red oranına göre 151,83-TL’sinin davacıdan tahsili ile davalı tarafa verilmesine, kalan kısmın davalı taraf üzerinde bırakılmasına,
9-)Tarafların zorunlu arabuluculuk sürecinde anlaşamamaları nedeniyle 6325 Sayılı Kanunun 18/A-13 maddesi uyarınca zorunlu arabuluculuk gideri olan 1.320,00-TL’nin kabul red oranına göre 1.152,99-TL’sinin davalıdan tahsil edilerek hazineye gelir kaydedilmesine, 167,01-TL’sinin davacıdan tahsil edilerek hazineye gelir kaydedilmesine,
10-)Taraflarca yatırılan ve bakiye kalan gider avansının kararın kesinleşmesi halinde yatıran tarafa re’sen iadesine,
Dair, davacı vekili ve davalı vekilinin yüzüne karşı HMK’nın 345. maddesi gereğince gerekçeli kararın taraflara tebliğinden itibaren iki hafta içerisinde … Mahkemesi nezdinde istinaf kanun yolu açık olmak üzere verilen karar açıkca okunup usulen anlatıldı. 13/12/2022

Katip …
e-imzalı*

Hakim …
e-imzalı*