Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C.
İSTANBUL
20. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ

ESAS NO : 2019/365 Esas
KARAR NO : 2022/260
DAVA : Alacak (Ticari Satımdan Kaynaklanan Cezai Şart)
DAVA TARİHİ : 17/09/2019
KARAR TARİHİ : 14/04/2022

Mahkememizde görülmekte olan Alacak (Ticari Satımdan Kaynaklanan) davasının yapılan açık yargılaması sonunda,
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
TALEP: Davacı vekili tarafından mahkememize sunulan 17/09/2019 tarihli dava dilekçesinde özetle; Davalı … ile … Anonim Şirketi arasında 20.12.2016 tarihli Akaryakıt Bayilik Sözleşmesi ve Protokol akdedildiğini, davalı şirkete … İli Merkez İlçesi … Mahallesi … , … Pafta, … Ada, … Parsel ile kayıtlı olan taşınmaz üzerinde 5 yıl süre ile akaryakıt bayiliği ve işletmecilik hakkı tesis edildiğini, … Petrol Ürünleri Anonim Şirketi ile … 14.02.2019 tarihli Genel Kurul Kararı ve 25.02.2019 tarihli Ticaret Sicil Gazetesi uyarınca davacı şirket bünyesinde birleşmiş olup, … Petrol Ürünleri Dağıtım Anonim Şirketi infisah ettiğini, daha sonra …, … ve davacı şirket arasında imzalanan Temlikname uyarınca davalı …’in bayiliği tüm hak ve borçları ile birlikte davacı şirket’e devredildiğini, akabinde 02.05.2018 tarihinde … ile davacı şirket arasında bayilik sözleşmesinin imzalandığını, taraflarca akdedilen Protokol hükümleri uyarınca asgari ürün alım taahhüdünde bulunan davalı şirket, sözleşme süresi boyunca, davacı şirketten yalnızca 2.786 m³ beyaz ürün alımı gerçekleştirdiğini, davalı şirketin tonaj taahhüdünün oldukça gerisinde kaldığını, davalı tarafından, … Noterliğinin 18.01.2019 tarihli ve … yevmiye numaralı ihtarnamesi ile sözleşme ve eki niteliğindeki tüm protokoller süresinden önce feshedilmesi sonucunda, davalı şirketin sözleşme ve Protokol süresince almayı taahhüt etmiş olduğu 5.500 m³ beyaz ürün miktarının eksik kalan 2.714 m³’lük kısmı için beher m³ başına 80 USD’den toplam 217.098,96-USD ve sözleşmeye aykırılık sebebi ile sözleşmenin erken feshedilmesi sonucu 150.000,00 USD cezai şart borcu muaccel hale geldiğini, sözleşmenin davalı tarafından sona erdirilmesi üzerine, davacı şirket tarafından keşide edilen … . Noterliği’nin 11.02.2019 tarihli … yevmiye numaralı ihtarnamesi ile asgari ürün alım taahhüdünün ihlalinden doğan toplam 367.098,96 USD cezai şart borcunun ödenmesi ihtar edildiğini ve davalı temerrüde düşürüldüğünü, neticeten taraflar arasında akdedilen sözleşme ve protokol gereğince ödenmesi gereken 20.000 USD tutarındaki cezai şart borcunun işleyecek Devlet Bankalarının yabancı para cinsinden açılmış bir yıl vadeli mevduat hesaplarına uyguladığı en yüksek faizi ile birlikte davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
Davacı vekili tarafından mahkememize sunulan 08/12/2021 tarihli ıslah dilekçesinde özetle; ıslah taleplerinin kabulü ile dava değerimizin cezai şart alacağı yönünden 53.475,38 USD arttırılarak toplamda 73.475,38-USD olarak kabulüne, haklı davanın kabulüne ve alacağın temerrüt tarihinden itibaren işleyecek en yüksek mevduat faizi ile birlikte davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
Davacı vekili tarafından mahkememize sunulan 10/03/2022 tarihli talep ayrıştırma dilekçesinde özetle; 08.12.2021 tarihli ıslah dilekçelerinde 20.000 USD üzerinden açmış oldukları, davalarını 53.475,38 USD arttırarak toplam 73.475,38 USD olarak ıslah ettiklerini, bu 73.475,38-USD’nin 72.975,38-USD’sinin sözleşmeye aykırılıktan doğan cezai şart alacağı olarak, 500-USD’sinin ise eksik ürün alımından kaynaklı cezai şart alacağı olarak taraflarınca talep edildiğini beyan etmiştir.
CEVAP: Davalı vekili tarafından mahkememize sunulan 07/10/2019 tarihli cevap dilekçesinde özetle; 01.01.2019 tarihinden itibaren ticari davalarda arabuluculuk dava şartı oluştuğunu, davacı dava açmadan önce arabuluculuğa başvurmamış olduğundan davanın sırf bu nedenle usulden reddinin gerektiğini, aksi halde hukuki dayanaktan yoksun davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir,
DELİLLER: 20/12/2016 tarihli Akaryakıt İstasyonu Bayilik Sözleşmesi ve Protokol, Temlik Sözleşmesi, 02/05/2018 tarihli Bayilik Sözleşmesi, … Noterliği’nin 18/01/2019 tarih ve … yevmiye sayılı fesih ihbarnamesi, … Noterliği’nin 11/02/2019 tarih ve … yevmiye sayılı ihtarnamesi, Tüpraş kayıtları, arabulucu tutanağı, arabulucu sarf kararı, bilirkişi kök ve ek raporu.
Muhasebeci Bilirkişi … ve Akaryakıt ve LPG sektöründe uzman Bilirkişi … tarafından hazırlanan 25/11/2020 tarihli Bilirkişi Raporuna göre: Dava konusunun, taraflar arasında akdedilen bayilik sözleşmesi ve ürün alımı taahhütnamesi kapsamında davalının eksik ürün aldığı ve davalının taahhüdünden kaynaklı şartları yerine getirmemesi nedeniyle şimdilik 20.000,00 USD tutarlı cezai şart alacağının tahsil edilmesi talebinden ibaret olduğu, davacının 2016-2017-2018-2019 yıllarında ticari defterlerinin lehine delil niteliğinin bulunduğu, davacı yanın ticari defter ve kayıtlarına göre davalı yanın sözleşme süresi boyunca davacı yandan 2.786 m3 beyaz ürün alımı gerçekleştirdiği, taraflar arasında akdedilen Protokol’ün 3.1.2’nci maddesi uyarınca davalı şirket sözleşme süresince 5.500 m³ beyaz ürün satın almayı kabul ve taahhüt ettiği, işbu Protokol’ün yine 3.1.2.’nci maddesine göre davalı şirket, taahhütlerini yerine getirmezse akaryakıtta m³ başına 80,00 USD Cezai Şart’ı davacı şirket’e ödemeyi kabul ve taahhüt ettiği, sözleşme ve Protokol hükümleri gereği, beş yıllık alım miktarı 5.500 m³ olması gerekirken, davacı yanın ticari defter kayıtlarına göre davalı yanın 2.786 m³ ürün alımı gerçekleştirerek, 2.714 m³ eksik ürün aldığı, sektörel yönden yapılan incelemelerde davalı tarafından taraflar arasında akdedilen sözleşmelerin feshedilmesinin sektörel açıdan haklı/haksız değerlendirilebilmesi için öncelikle, taraflar arasındaki Protokol ve Sözleşmelerle belirlenen ve davalının ihtarnamede belirttiği ticari şartların, davacı tarafından yerine getirilip getirilmediğinin tespiti gerekmekte olup, taraflar arasındaki ticari dönem itibariyle … A.Ş.’ nin benzin ve motorin fiyatları, davacının … ‘tan aldığı Motorin ve Benzin faturaları ile davalıya sattığı Motorin ve Benzin Faturaları dosyaya girdikten sonra yapılacak Mali inceleme ve değerlendirme sonucuna göre, sektörel değerlendirmelerimin ilave edilebileceği, dosyanın mevcut haliyle, sektörel değerlendirme ile bir sonuca ulaşmanın mümkün olamayacağı bildirilmiştir.
Muhasebeci Bilirkişi … ve Akaryakıt ve LPG sektöründe uzman Bilirkişi …tarafından hazırlanan 07/09/2021 tarihli Bilirkişi Ek Raporuna göre: Dava konusunun, taraflar arasında akdedilen bayilik sözleşmesi ve ürün alımı taahhütnamesi kapsamında davalının eksik ürün aldığı ve davalının taahhüdünden kaynaklı şartları yerine getirmemesi nedeniyle şimdilik 20.000,00 USD tutarlı cezai şart alacağının tahsil edilmesi talebinden ibaret olduğu, davacının 2016-2017-2018-2019 yıllarında ticari defterlerinin lehine delil niteliğinin bulunduğu, davacı yanın ticari defter ve kayıtlarına göre davalı yanın sözleşme süresi boyunca davacı yandan 2.786 m3 beyaz ürün alımı gerçekleştirdiği, taraflar arasında akdedilen Protokol’ün 3.1.2’nci maddesi uyarınca davalı şirket sözleşme süresince 5.500 m³ beyaz ürün satın almayı kabul ve taahhüt ettiği işbu Protokol’ün yine 3.1.2.’nci maddesine göre davalı şirket, taahhütlerini yerine getirmezse akaryakıtta m³ başına 80,00 USD Cezaj Şart’ı davacı şirket’e ödemeyi kabul ve taahhüt ettiği, sözleşme ve Protokol hükümleri gereği, beş yıllık alım miktarı 5.500 m³ olması gerekirken, davacı yanın ticari defter kayıtlarına göre davalı yanın 2.786 m³ ürün alımı gerçekleştirerek, 2.714 m³ eksik ürün aldığı, Protokol’ün 3.1.2.’nci maddesine göre davalı şirket, taahhütlerini yerine getirmezse akaryakıtta m³ başına 80,00 USD Cezai Şart’ı davacı şirket’e ödemeyi kabul ve taahhüt ettiği görülmüş olup, bu itibarla asgari ürün alım taahhüdünün ihlalinden kaynaklanan Cezai Şart Tutar’ının 217.120,00 USD olarak hesap edildiği, davacı yan tarafından istasyona gerekli olan kurumsal kimlik giydirilmesi ve ekipman yatırımları yapıldığı, bayinin Sözleşme süresi boyunca faaliyette bulunması için gerekli otomasyon sistemi tesise kurulduğu ve tüketiciye kesintisiz hizmet verebilmesi sağlandığı anlaşılmış olup, davalı Şirket’in akde muhalefeti dolayısıyla beklenen menfaat sağlanamadığından, davacı Şirket’in Protokol’ün 5.1. Maddesi uyarınca 150.000,000-USD tutarındaki cezai şart alacağının kabul edilip edilmeyeceği ile ilgili son karar Sayın Mahkemenize ait olduğu, sözleşme eki protokol ile belirlenen Cezai Şart Maddesi ile ilişkili olmadığının kanaatine varılmıştır.
DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE GEREKÇE:
Mahkememizce yapılan yargılama, taraf beyanları, toplanan deliller ve tüm dosya kapsamına göre; dava, davacı tarafça davalı aleyhine açılan taraflar arasındaki akaryakıt bayilik sözleşmelerinden kaynaklı cezai şart alacağının tahsili istemine ilişkindir.
Davacı taraf davalı ile aralarındaki akaryakıt bayiliği sözleşmeleri ve protokolleri gereği davalı tarafın yükümlü olduğu edimlerini yerine getirmemesi nedeniyle belirlenen cezai şart bedellerinin davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı taraf ise zorunlu dava şartı olan arabuluculuk dava şartının usulüne uygun yerine getirilmediğini, müvekkili şirkete bildirim yapılmadığını bu nedenle davanın usulden reddine, aksi halde hukuki dayanaktan yoksun davanın reddini talep etmiştir.
Dava zorunlu arabuluculuğa tabi davalardan olup davacı tarafça dosyaya sunulan 03/05/2019 tarihli arabuluculuk son anlaşmazlık tutanağı ile davacı tarafça zorunlu arabuluculuk dava şartının yerine getirildiği ve davalı tarafın görüşmeye katılmaması nedeniyle tarafların anlaşamadığı anlaşılmıştır.
Davalı tarafça arabuluculuk dava şartının usulüne uygun yerine getirilmediği ileri sürülmüş ise de dosya kapsamında bulunan arabuluculuk son anlaşmazlık tutanağı davacı tarafın arabuluculuk yoluna başvurduğu, arabulucu tarafından davalı şirkete çeşitli yollardan bildirim yapılmaya çalışılmasına rağmen davalı şirkete ulaşılamadığı anlaşılmış, arabuluculuk sürecindeki görüşmelerin gizli yürütülmesi nedeniyle son anlaşmazlık tutanağı dışında arabuluculuk dosyasına ilişkin başka belge temini usul ve yasa gereği mümkün olmadığından ve arabuluculuk sürecinin sevk ve idaresi arabulucuya ait olduğundan davacı tarafça zorunlu arabuluculuk dava şartının yerine getirildiği kanaatine varıldığından davalı tarafın bu yöndeki itirazlarına itibar edilmemiş, arabulucu tarafından davalı tarafa yapılan bildirimin davalı şirketin sicil adresine yapılıp yapılmadığı belirsiz olması ayrıca davalı tarafın ön inceleme duruşmasında sulh olmayacağını beyanı karşısında arabuluculuk sürecinin anlaşmayla sonuçlanma ihtimali bulunmadığı anlaşıldığından taraflar arasındaki arabuluculuk sürecinin görüşme sonucunda anlaşamama şeklinde sonuçlandığı kabul edilerek bu yönde değerlendirme yapılmıştır.
Dava konusu ihtilaf, taraflar arasındaki akaryakıt bayilik sözleşmesi ve protokolleri gereği davalı tarafın yükümlülüklerini yerine getirip getirmediği, davalının sözleşmeyi haklı feshedip etmediği, davacının cezai şart alacağının olup olmadığı ve varsa cezai şart alacağı miktarından kaynaklıdır.
Mahkememizce taraflar arasındaki sözleşmeler, protokoller, ihtarnameler incelenmiş ve davacı tarafın ticari defter ve kayıtları üzerinde mali müşavir ve akaryakıt uzmanı tarafından yapılan bilirkişi incelemesi sonrası düzenlenen 07/09/2021 tarihli bilirkişi raporuna göre; davacı yanın ticari defter ve kayıtlarına göre davalı yanın sözleşme süresi boyunca davacı yandan 2.786 m3 beyaz ürün alımı gerçekleştirdiği, taraflar arasında akdedilen Protokol’ün 3.1.2’nci maddesi uyarınca davalı şirket sözleşme süresince 5.500 m³ beyaz ürün satın almayı kabul ve taahhüt ettiği işbu Protokol’ün yine 3.1.2.’nci maddesine göre davalı şirket, taahhütlerini yerine getirmezse akaryakıtta m³ başına 80,00 USD Cezaj Şart’ı davacı şirket’e ödemeyi kabul ve taahhüt ettiği, sözleşme ve Protokol hükümleri gereği, beş yıllık alım miktarı 5.500 m³ olması gerekirken, davacı yanın ticari defter kayıtlarına göre davalı yanın 2.786 m³ ürün alımı gerçekleştirerek, 2.714 m³ eksik ürün aldığı, Protokol’ün 3.1.2.’nci maddesine göre davalı şirket, taahhütlerini yerine getirmezse akaryakıtta m³ başına 80,00 USD Cezai Şart’ı davacı şirket’e ödemeyi kabul ve taahhüt ettiği görülmüş olup, bu itibarla asgari ürün alım taahhüdünün ihlalinden kaynaklanan Cezai Şart Tutar’ının 217.120,00 USD olarak hesap edildiği, davacı yan tarafından istasyona gerekli olan kurumsal kimlik giydirilmesi ve ekipman yatırımları yapıldığı, bayinin Sözleşme süresi boyunca faaliyette bulunması için gerekli otomasyon sistemi tesise kurulduğu ve tüketiciye kesintisiz hizmet verebilmesi sağlandığı anlaşılmış olup, davalı Şirket’in akde muhalefeti dolayısıyla beklenen menfaat sağlanamadığından, davacı Şirket’in Protokol’ün 5.1. Maddesi uyarınca 150.000,000-USD tutarındaki cezai şart alacağının kabul edilip edilmeyeceği ile ilgili son karar Sayın Mahkemenize ait olduğu, sözleşme eki protokol ile belirlenen Cezai Şart Maddesi ile ilişkili olmadığı bildirilmiştir.
Mahkememizce yapılan yargılama ve toplanan deliller birlikte değerlendirildiğinde; davacı tarafça davalı aleyhine taraflar arasındaki akaryakıt bayilik sözleşmelerinden ve protokollerden kaynaklı davalı tarafın sözleşmeye aykırı davranarak erken fesheden ve taahhüt ettiği miktarda ürünü almayarak yükümlülüklerini yerine getirmediğinden bahisle sözleşmede belirlenen cezai şart alacağı ihtilaf konusu olup, taraflar arasındaki protokol gereği taraflara karşılıklı edim ve yükümlülükler yüklendiği, davalı tarafın alım yapmayı taahhüt ettiği ürün miktarının belirlendiği, sözleşme ve protokollerde eksik ürün alımı ve sözleşmenin haksız ihlalinde ödenmesi gereken cezai şart bedellerinin belirlendiği açık olup, davalı şirket tarafından davacının mal alım şartlarını (fiyatlama) yerine getirmediğinden bahisle bayilik sözleşmesi feshedilmekle, celp edilen … kayıtları ve düzenlenen dosya kapsamına uygun ve denetime elverişli bilirkişi raporu ile davalı tarafından bu yöndeki fesih gerekçesinin haklı nedene dayanmadığı bu haliyle davalı şirket tarafından davacı şirkete hitaben gönderilen … Noterliği’nin 18/01/2019 tarih ve … yevmiye sayılı sözleşme fesih ihbarnamesi ile taraflar arasındaki akaryakıt bayilik sözleşmesinin haksız şekilde fesih edildiği sabit olup, davalının akaryakıt bayilik sözleşmesini haksız feshi nedeniyle sözleşmede belirlenen cezai şart bedelini davacıya ödemesi gerektiği, davalı tarafın sözleşmede belirlenen sözleşme süresince yıllık alım taahhüdü ihlalinden kaynaklı ayrı bir cezai şart ta öngörüldüğü davalının sözleşme süresince almayı taahhüt ettiği ürünleri almadığı bu haliyle de sözleşmelerde belirlenen eksik ürün alımından kaynaklı cezai şart bedelini davalının ödemesi gerektiği sabit olup, düzenlenen dosya kapsamına uygun ve denetime elverişli bulunan bilirkişi raporu ile de tespit edildiği üzere davalının sözleşmeyi haksız fesihten ve sözleşmelerde belirli taahhüt edilen ürün miktarı kadar ürünleri almamasından dolayı cezai şart alacaklarının davalıdan tahsiline karar verilmiş, davacı tarafça alacağa temerrüt tarihinden itibaren faiz işletilmesi talep edilmiş ise de davacı tarafça davalının temerrüte düştüğü tarihi gösterir ihtarname tebliğ şerhi dosyaya sunulmadığından dolayı davalının dava tarihinden önce temerrüte düştüğü ispatlanamadığından aşağıda belirlenen cezai şart miktarlarına dava ve ıslah tarihlerinden itibaren faiz işletilmesine dair aşağıdaki şekilde karar verilmiştir.
KARAR: Gerekçesi yukarıda açıklandığı üzere;
1- Davacı tarafça açılan DAVANIN KABULÜ ile;
a) Davacı tarafın taraflar arasındaki akaryakıt bayilik sözleşmesi ve protokolüne aykırılıktan kaynaklı 150.000,00-$(USD) cezai şart alacağından taleple bağlı kalınarak 72.975,38-$(USD)’nin 19.500 USD’sinin dava tarihi olan 17/09/2019 tarihinden itibaren 53.475.38 USD’sinin 08/12/2021 tarihinden itibaren işleyecek USD döviz cinsine kamu bankalarınca uygulanan en yüksek yıllık mevduat faizi ile birlikte davalıdan alınarak davacı tarafa verilmesine, davacının fazlaya ilişkin haklarının saklı tutulmasına,
b) Davacı tarafın taraflar arasındaki akaryakıt bayilik sözleşmesi ve protokolü kapsamında eksik ürün alımından kaynaklı 217.120,00-$(USD) cezai şart alacağından taleple bağlı kalınarak 500,00-$(USD)’nin dava tarihi olan 17/09/2019 tarihinden itibaren işleyecek USD döviz cinsine kamu bankalarınca uygulanan en yüksek yıllık mevduat faizi ile birlikte davalıdan alınarak davacı tarafa verilmesine, davacının fazlaya ilişkin haklarının saklı tutulmasına,
2- Davacı tarafça dava açılırken yatırılan peşin harcın ve ıslah harcının alınması gereken 57.776,07-TL harçtan mahsubu ile bakiye 43.327,96-TL karar harcının davalıdan alınarak hazineye gelir kaydedilmesine,
3- Tarafların zorunlu arabuluculuk sürecinde anlaşamamaları nedeniyle arabuluculuk faaliyeti sona erdiğinden 6325 Sayılı Kanunun 18/A-13 maddesi uyarınca zorunlu arabuluculuk gideri olan 1.320,00-TL’nin davalıdan tahsil edilerek hazineye gelir kaydedilmesine,
4- Davacı tarafından dava açılırken yatırılan 44,40-TL başvurma harcı, 1.958,11-TL peşin harç, 12.490,00-TL ıslah harcı olmak üzere toplam 14.492,51-TL harç giderinin davalıdan alınarak davacı tarafa verilmesine,
5- Davacı tarafça yargılamanın yürütülmesi nedeniyle yapılan 16 adet tebligat-posta gideri 165,20-TL, bilirkişi ücreti 2.400,00-TL olmak üzere toplam 2.565,20-TL yargılama giderinin davalıdan alınarak davacı tarafa verilmesine,
6- Davacı taraf yargılama sırasında kendisini bir vekil ile temsil ettirdiğinden karar tarihinde yürürlükte bulunan AAÜT’ye göre belirlenen nisbi 59.339,62-TL vekalet ücretinin davalıdan alınarak davacı tarafa verilmesine,
7- Davacı tarafça yatırılan gider avansının karar tebliğ işlemleri tamamlandıktan ve karar kesinleştikten sonra kullanılmayan kısmının davacı tarafa resen iadesine,
Dair; davacı vekilinin yüzüne karşı, davalı tarafın yokluğunda gerekçeli kararın tebliğ tarihinden itibaren 2 hafta içerisinde mahkememize verilecek bir dilekçe ile İSTİNAF yasa yolu açık olmak üzere oybirliğiyle verilen karar açıkça okunup usulen anlatıldı. 14/04/2022

Başkan …
e-imza *

Üye …
e-imza *

Üye …
e-imza *

Katip …
e-imza *

*Bu evrak 5070 Sayılı Elektronik İmza Kanunu hükümlerine uygun olarak elektronik imza ile imzalanmıştır.