Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C.
İSTANBUL
2. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ

ESAS NO : 2023/767 Esas
KARAR NO : 2023/921

DAVA : Kıymetli Evrak İptali (Çek İptali (Hasımsız))
DAVA TARİHİ : 23/11/2023
KARAR TARİHİ : 05/12/2023

Mahkememizde görülmekte olan Kıymetli Evrak İptali (Çek İptali (Hasımsız)) davasının yapılan açık yargılaması sonunda,
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
Dava: Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; müvekkili şirketin bulunduğu adreste 5. katta faaliyet göstermekte iken 3. kata taşınma işlemi esnasında müvekkili şirkete ait imzalı halde bulunan 118 adet çekin yerinde olmadığını fark ettiğini, çeklerin bütün aramalara rağmen bulanamadığını, davaya konu 118 adet çekin her ne kadar boş olsalar dahi çeklerin kıymetli evrak niteliğine haiz olmasa da imzalı olmaları nedeniyle çek yaprağının boş olması ve üzerinde sadece keşidecinin imzası bulunması halinde bu çek yaprağının iptal davasına konu edilebileceği ve ödemenin yasaklanmasının talep edilebileceği şeklinde hüküm içerdiğini, çek yaprağı üzerinde yalnızca imza varsa ve çekin kalan kısmı boşsa, imzanın varlığı iptal davası açmak için yeterli olacağından bahisle; davaya konu … Bankası … Şubesi tarafından … Nakliye (Müşteri No:…) adına düzenlenen toplam 118 adet çekin 3. kişilere ödenmemesi yönünde ihtiyati tedbir kararı verilerek ilgili bankalara müzekkere yazılmasına ve söz konusu çeklerin iptaline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Delillerin Değerlendirilmesi, Davanın Hukuki Niteliği ve Gerekçe ;
Dava, 6102 sayılı TTK m. 818(1)-s atfıyla aynı Kanun’un m. 757(1) hükmü gereğince zayi nedeniyle hasımsız olarak açılan çek iptali istemine ilişkindir.
Kıymetli evrakın iptali, kıymetli evraka ilişkin “umumi hükümler” arasında 6102 sayılı TTK m. 651 ve 652’de genel bir şekilde düzenlenmiş, ayrıca nama (TTK m. 657) ve hâmiline senetlerin iptali hakkında (TTK m. 661-668) özel hükümler öngörülmüştür. TTK’da emre yazılı senetlerin iptaline dair ayrık hükümler bulunmamaktadır. Bunun yerine poliçenin iptali için özel bir düzenleme (TTK m. 757-765) getirilerek bu hükümlerin TTK m. 778/1-ı yollamasıyla bonolar bakımından, 818/1-s yollamasıyla çekler bakımından da uygulanacağı öngörülmüştür.
… Genel Müdürlüğünün… tarihli yazı cevabı incelendiğinde; davaya konu çeklerin tamamının hesap sahibinin / keşidecisinin …’ ne ait olduğu bildirilmiştir.
Nitekim, davacı vekili dava dilekçesinde “..müvekkili şirkete ait imzalı halde bulunan 118 adet çekin…” şeklindeki ifadesi ile anlatımı ile, dava konusu edilen çeklerinin tamamının davacı şirketin hesap sahibi olduğu , hasılı keşidecisi bulunduğu çekler olduğu beyan ve ikrar etmiştir.
Muhatap banka … Genel Müdürlüğünün 28/11/2023 tarihli yazı cevabı ile dava dilekçesindeki anlatımlarından sabit olduğu üzere, davaya konu çeklerin tamamının keşidecisinin / hesap sahibinin davacı şirket olduğu noktasında tartışma bulunmamaktadır.
Bu takdirde, davacının hesap sahibi ve keşidecisi olduğu çeklerin iptalini isteyip isteyemeyeceği yönünde bir inceleme yapılmalıdır.
TTK.757-764.maddelerinde yer alan yasal düzenlemelere göre çek keşidecisinin zayi nedeniyle iptal davası açma hakkı bulunmamaktadır. Zayi nedeniyle kıymetli evrakın iptalini isteme hakkı TTK.651/2.maddesi uyarınca senet üzerinde hak sahibi bulunan hamile aittir. Kıymetli evrakta hakkın senede bağlı olması nedeniyle, senedin zayi olması halinde hak sahibi hamile iptal kararı alarak, hakkını senetsiz olarak ileri sürme, ya da yeni bir kıymetli evrak tanzimini isteme olanağı tanınmak istenmiştir.(TTK.652.m)
Keşidecinin, muhatap bankayı ödemeden men yetkisi bulunmamaktadır. Ancak, keşideci çek ibraz edildiği takdirde, hak talep eden hamile karşı İİK.72.maddesi uyarınca menfi tespit davası açma imkanı bulunmaktadır. HMK.114/h maddesi uyarınca davacının dava açmakta hukuki yararının bulunması dava şartıdır.Yine TTK.651/2. maddesi uyarınca iptal davasını açmakta hukuki menfaati olan kişi senede bağlı alacak hakkı olan hamildir. (İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 12. Hukuk Dairesinin 2021/1379 Esas, 2021/1197 Karar sayılı ilamı)
Zayi nedeniyle iptal davası açma hakkı çek hamiline tanınmış bir hak olup, keşidecinin işbu davayı açma hakkı bulunmadığından, davacının aktif husumet ehliyeti yoktur. (İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 12. Hukuk Dairesinin 2021/1206 Esas, 2021/1162 Karar; İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 12. Hukuk Dairesinin 2022/1609 Esas, 2022/1149 Karar).
Öte yandan; davacı vekili tarafından dava dilekçesinde örnek olarak bildirilen karar, somut olay bakımından emsal nitelikte değildir. Zira, dava dilekçesinde belirtilen bu kararda, davayı açan hamil olup keşideci hesap sahibi (müşteri çekleri) hamilden farklı bir kimsedir. Halbuki somut olayda, davayı açan şirket (davacı) keşideci hesap sahibi olup çeklerin hamili olmadığı gibi, dava konusu çekler müşteri çeki değil bizatihi davacı şirketin kendi çekleridir.
Emsal nitelikte olan;
Yargıtay 11. Hukuk Dairesinin 2011/1950 Esas 2012/7703 Karar sayılı ilamında:
“Davacı temsilcisi, yetkilisi olduğu şirkete ait 4 adet çek yaprağının altı imzalı olup diğer kısımları boş olduğu halde kaybedildiğini veya çalındığını, kötüniyetli kişilerin eline geçerek kullanılma ihtimalinin bulunduğunu ileri sürerek çekler hakkında ödeme yasağı kararı verilmesini ve çeklerin iptalini talep ve dava etmiştir.
Mahkemece, çek iptali davalarının hamil veya lehdar tarafından açılabileceği, keşidecinin dava açma hakkının bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Kararı, davacı temyiz etmiştir.
Dava dosyası içerisindeki bilgi ve belgelere, mahkeme kararının gerekçesinde dayanılan delillerin tartışılıp, değerlendirilmesinde usul ve yasaya aykırı bir yön bulunmamasına göre, davacı vekilinin tüm temyiz itirazları yerinde değildir. SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerden dolayı, davacı vekilinin bütün temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun bulunan hükmün ONANMASINA” şeklindedir.
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 818/1-s bendi yollamasıyla çekler hakkında da uygulanacak olan Türk Ticaret Kanunu’nun 651, 757 ve 765.maddeleri gereğince zayi nedeniyle çek iptali davası açma hakkı kıymetli evrakın zayi olduğu veya ziyaın ortaya çıktığı anda çek üzerinde hak sahibi olan kişiye ait olduğu (651/2.madde), yani çekte hamil olan kişinin ancak zayi nedeniyle çekin iptaline karar verilmesini isteyebileceği, dava dilekçesindeki anlatımlardan ve muhatap banka yazı cevabından da açıkça görüleceği üzere davacının çek hesabı sahibi ve keşideci olduğu, keşidecinin zayi nedeni ile iptal davası açma hakkı ve yetkisi olmadığı gerekçesiyle davanın aktif husumet yokluğu nedeniyle reddine dair karar vermek gerekmiş, aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur.
HÜKÜM: (Ayrıntısı ve Gerekçesi Yukarıda Açıklandığı Üzere );
1-Davanın aktif husumet yokluğundan REDDİNE,
2-Harç peşin alındığından başkaca harç alınmasına YER OLMADIĞINA,
3-Davacı tarafından yapılan masrafların kendi üzerinde BIRAKILMASINA,
4-HMK’nın 333. maddesi uyarınca davacı tarafından yatırılan ancak kullanılmayarak artan bakiye gider avansının karar kesinleştiğinde resen davacıya veya vekiline İADESİNE,
Dair, tarafların yokluğunda gerekçeli kararın tebliğinden itibaren 2 haftalık yasal süresi içerisinde İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi’ne İstinaf yasa yolu açık olmak üzere dosya üzerinde yapılan inceleme sonucu karar verildi.05/12/2023

Katip …
E- İmza

Hakim …
E- İmza