Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C.
İSTANBUL
2. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ

ESAS NO : 2023/748 Esas
KARAR NO : 2023/854

DAVA : Kıymetli Evrak İptali (Çek İptali (Hasımsız))
DAVA TARİHİ : 14/11/2023
KARAR TARİHİ : 16/11/2023

Mahkememizde görülmekte olan Kıymetli Evrak İptali (Çek İptali (Hasımsız)) davasının yapılan açık yargılaması sonunda,
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
Dava: Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; müvekkilinin … ili … ilçesinde bulunan … Bankası (…) şube kodu (… – …) hesap nolu … IBAN nolu hesabına ilişkin çek defterinde bulunan …, …, …, …, …, … altı adet çek yapraklarının müvekkilinin elinde kaybolduğunu çek yapraklarının kaybolduğunun fark edilmesinden sonra müvekkili tarafından … Soruşturma sayılı dosyasında … Cumhuriyet Başsavcılığına ihbarda bulunulduğunu, banka şubesine çeklerin kaybolduğu bilgisi verildiğini, ancak çeki eline geçiren kişinin, çek karşılığını bankadan tahsil etmesi veya çeki işletmesi tehlikesinin halen söz konusu olduğunu, çeklerin kaybolması ve hukuka aykırı olarak kullanılması söz konusu olabileceğinden ödeme yasağına dair ihtiyati tedbir kararı verilerek ilgili bankaya müzekkere yazılmasını, tensiple Ticaret Sicil Gazetesinde ilanların yapılması akabinde zayi olan söz konusu çeklerin kayıp nedeniyle iptaline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Delillerin Değerlendirilmesi, Davanın Hukuki Niteliği ve Gerekçe ;
… Cumhuriyet Başsavcılığının … numaralı ihbar dilekçesi celp edilmiş, incelenmiştir.
Dava, 6102 sayılı TTK m. 818(1)-s atfıyla aynı Kanun’un m. 757(1) hükmü gereğince zayi nedeniyle hasımsız olarak açılan çek iptali istemine ilişkindir.
Kıymetli evrakın iptali, kıymetli evraka ilişkin “umumi hükümler” arasında 6102 sayılı TTK m. 651 ve 652’de genel bir şekilde düzenlenmiş, ayrıca nama (TTK m. 657) ve hâmiline senetlerin iptali hakkında (TTK m. 661-668) özel hükümler öngörülmüştür. TTK’da emre yazılı senetlerin iptaline dair ayrık hükümler bulunmamaktadır. Bunun yerine poliçenin iptali için özel bir düzenleme (TTK m. 757-765) getirilerek bu hükümlerin TTK m. 778/1-ı yollamasıyla bonolar bakımından, 818/1-s yollamasıyla çekler bakımından da uygulanacağı öngörülmüştür.
Davacının dava dilekçesi ve … Cumhuriyet Başsavcılığına sunulan … numaralı ihbar dilekçesi incelendiğinde; davaya konu çeklerin / çek yapraklarının davacı …’ın … ili …. ilçesi … şubesindeki … numaralı hesaba tanımlı olduğu anlaşılmıştır.
Nitekim, davacı, dava dilekçesi ekinde sunulan savcılık ihbar dilekçesinde açıkça kendi hesabına tanımlı olan ve kendisine ait çek yapraklarını kaybettiğini açıkça dile getirmiştir.
Davacının dava dilekçesindeki anlatımlarından ve savcılık makamına sunduğu ihbar dilekçesinden sabit olduğu üzere, davaya konu çek yapraklarının keşidecisinin / hesap sahibinin davacı olduğu noktasında tartışma bulunmamaktadır.
Bu takdirde davacının keşidecisi olduğu çeklerin iptalini isteyip isteyemeyeceği yönünde bir inceleme yapılmalıdır.
TTK.757-764.maddelerinde yer alan yasal düzenlemelere göre çek keşidecisinin zayi nedeniyle iptal davası açma hakkı bulunmamaktadır. Zayi nedeniyle kıymetli evrakın iptalini isteme hakkı TTK.651/2.maddesi uyarınca senet üzerinde hak sahibi bulunan hamile aittir. Kıymetli evrakta hakkın senede bağlı olması nedeniyle, senedin zayi olması halinde hak sahibi hamile iptal kararı alarak, hakkını senetsiz olarak ileri sürme, ya da yeni bir kıymetli evrak tanzimini isteme olanağı tanınmak istenmiştir.(TTK.652.m)
Keşidecinin, muhatap bankayı ödemeden men yetkisi bulunmamaktadır. Ancak, keşideci çek ibraz edildiği takdirde, hak talep eden hamile karşı İİK.72.maddesi uyarınca menfi tespit davası açma imkanı bulunmaktadır. …114/h maddesi uyarınca davacının dava açmakta hukuki yararının bulunması dava şartıdır.Yine TTK.651/2. maddesi uyarınca iptal davasını açmakta hukuki menfaati olan kişi senede bağlı alacak hakkı olan hamildir. (İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 12. Hukuk Dairesinin 2021/1379 Esas, 2021/1197 Karar sayılı ilamı)
Zayi nedeniyle iptal davası açma hakkı çek hamiline tanınmış bir hak olup, keşidecinin işbu davayı açma hakkı bulunmadığından, davacının aktif husumet ehliyeti yoktur. (İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 12. Hukuk Dairesinin 2021/1206 Esas, 2021/1162 Karar; İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 12. Hukuk Dairesinin 2022/1609 Esas, 2022/1149 Karar).
Öte yandan; dava konusu edilen çeklerin kıymetli evrak vasfında olmadığı, davacının anlatımları ile sabit olduğu üzere çek yaprağı olarak kaybedildiği, çekin zayi nedeniyle iptaline karar verilebilmesi için, iptali istenen senedin yasada öngörülen şekilde kıymetli evrak / senet niteliğinde olması gerektiği, çekin şekil unsurların TTK’nın 780. maddesinde düzenlendiği, anılan düzenleme karşısında boş çek yaprağının senet niteliğinde olduğunun kabulünün mümkün olmadığından ayrıca bu yönden de çek yapraklarının iptaline karar verilmesi mümkün değildir. (Yargıtay 11. HD. 2018/10 E. 2019/1951 K.; Yargıtay 11. HD. 20222/6828 E. 2023/19572 K.; Yargıtay 11. HD. 2019/4748 E. 2019/7970 K.)
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 818/1-s bendi yollamasıyla çekler hakkında da uygulanacak olan Türk Ticaret Kanunu’nun 651, 757 ve 765.maddeleri gereğince zayi nedeniyle çek iptali davası açma hakkı kıymetli evrakın zayi olduğu veya ziyaın ortaya çıktığı anda senet (çek) üzerinde hak sahibi olan kişiye ait olduğu (651/2.madde), yani çekte hamil olan kişinin ancak zayi nedeniyle çekin iptaline karar verilmesini isteyebileceği, dava dilekçesindeki anlatımlardan ve savcılık makamına sunulan ihbar dilekçesinden de açıkça görüleceği üzere, davacının çek hesabı sahibi ve keşideci olduğu, keşidecinin zayi nedeni ile iptal davası açma hakkı ve yetkisi olmadığı, diğer taraftan iptali istenen senedin yasada öngörülen şekilde kıymetli evrak / senet niteliğinde olması gerektiği, çekin şekil unsurların TTK’nın 780. maddesinde düzenlendiği, anılan düzenleme karşısında boş çek yaprağının senet niteliğinde olduğunun kabulünün mümkün olmadığından ayrıca bu yönden de çek yapraklarının iptaline karar verilemeyeceği gerekçesiyle davanın aktif husumet yokluğundan reddine karar vermek gerekmiş, aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur.
HÜKÜM: (Ayrıntısı ve Gerekçesi Yukarıda Açıklandığı Üzere );
1-Davanın aktif husumet yokluğundan REDDİNE,
2-Harç peşin alındığından başkaca harç alınmasına YER OLMADIĞINA,
3-Davacı tarafından yapılan masrafların kendi üzerinde BIRAKILMASINA,
4-HMK’nın 333. maddesi uyarınca davacı tarafından yatırılan ancak kullanılmayarak artan bakiye gider avansının karar kesinleştiğinde resen davacıya veya vekiline İADESİNE,
Dair, tarafların yokluğunda gerekçeli kararın tebliğinden itibaren 2 haftalık yasal süresi içerisinde İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi’ne istinaf yasa yolu açık olmak üzere dosya üzerinde yapılan inceleme sonucu karar verildi.16/11/2023

Katip …
¸e-imzalıdır

Hakim …
¸e-imzalıdır