Görüntülediğiniz mahkeme kararı kesinleşmiş bir karardır.

T.C.
İSTANBUL
2. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ

ESAS NO : 2023/431 Esas
KARAR NO : 2023/561

DAVA : Kıymetli Evrak İptali (Çek İptali (Hasımsız))
DAVA TARİHİ : 21/06/2023
KARAR TARİHİ : 22/06/2023

Mahkememizde görülmekte olan Kıymetli Evrak İptali (Çek İptali (Hasımsız)) davasının yapılan açık yargılaması sonunda,
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
Dava: Davacı dava dilekçesinde özetle; Müvekkili şirket merkezinin taşınması esnasında, ticari belgelerin muhafazası ve naklinde en üst düzeyde özeni gösterilmesine karşın; ekte liste halinde sunulan 40 adet çekin kaybolduğu anlaşıldığını, yapılan tüm arama ve araştırmalara rağmen ne yazık ki ilgili çekler bulunamadığını, her ne kadar zayi olan çekler nitelikleri itibariyle çek kanununda yapılan yeni düzenlemelere haiz olmadığından geçerliliğini korumasa da; öncelikle çekler ibraz edildiğinde ödenmemesine yönelik sayın Mahkeme tarafından ödeme yasağı konulmasını ve muhatap bankaya bu ihtiyati tedbir kararının bildirilmesini söz konusu tedbir kararına ilaveten, zayi olan çeklerin iptaline de hükmedilmesi gerektiğini açıklanan nedenlerle zayi olan çeklerin ibraz edildiğinde ödenmemesine ilişkin tedbir kararı verilmesini ve çeklerin iptali yönünde hüküm kurulmasını talep ve dava etmiştir.
Delillerin Değerlendirilmesi, Davanın Hukuki Niteliği ve Gerekçe;
Davacı tarafın dava dilekçesinde dava konusu 40 adet çekin boş iken taşınma esnasında kaybolması sebebiyle bu çeklerin ödenmemesi için ihtiyati tedbir kararı verilmesini, neticeten senetlerin kayıp olması nedeniyle iptal edilmesine karar verilmesini talep etmiştir.
Dava; … Bankasının müşterisine ait olan doldurulmamış olan çeklerin iptali istemine ilişkindir.
-6102 Sayılı TTK’nın Madde 757/1.maddesinde; “İradesi dışında poliçe elinden çıkan kişi, ödeme veya hamilin yerleşim yerindeki Asliye Ticaret Mahkemesinden, muhatabın poliçeyi ödemekten menedilmesini isteyebilir. Aynı Kanunun 2.maddesinde ise Mahkeme, ödemeyi meneden kararında muhataba, vadenin gelmesi üzerine poliçe bedelini tevdi etmeye izin verir ve tevdi yerini gösterir.” şeklinde belirtilmiştir.
TTK. 757-764. maddelerinde yer alan yasal düzenlemelere göre çek keşidecisinin zayi nedeniyle iptal davası açma hakkı bulunmamaktadır. Zayi nedeniyle kıymetli evrakın iptalini isteme hakkı TTK.651/2.maddesi uyarınca senet üzerinde hak sahibi bulunan hamile aittir. Kıymetli evrakta hakkın senede bağlı olması nedeniyle, senedin zayi olması halinde hak sahibi hamile iptal kararı alarak, hakkını senetsiz olarak ileri sürme, ya da yeni bir kıymetli evrak tanzimini isteme olanağı tanınmak istenmiştir. (TTK.652.m)
-TTK’nın 780 ve 781.maddeleri gereğince imzasız çek yaprakları çek vasfı taşımadıkları gibi kıymetli evrak niteliğinde de değildirler. Bu nedenle zayii oldukları gerekçesiyle iptallerine karar verilmesi de mümkün değildir. (Yargıtay 11. Hukuk Dairesinin 04.04.2012 gün ve 2010/14853 Esas – 2012/5305 Karar sayılı kararı da bu yöndedir.)
TTK’nın 780.madde de çekin senet metninde “çek” kelimesini, kayıtsız şartsız belirli bir bedelin ödenmesi için havaleyi, muhatabın ticaret unvanını, ödeme yerini, düzenleme tarihini ve yerini, düzenleyenin imzasını taşımak zorundadır. TTK’nın 781. madde de bu unsurları taşımayan senedin çek sayılmayacağı düzenlenmiştir. Tamamen boş çek yaprağı çalınması halinde çek doldurularak ibraz edildiği takdirde, keşidecinin hak talep eden hamile karşı İİK.72.maddesi uyarınca olumsuz tespit davası açma imkanı mevcut bulunmaktadır. Hukuki yararının bulunması HMK.114/h maddesi uyarınca dava şartıdır. Yine TTK.651/2. maddesi uyarınca iptal davasını açmakta hukuki menfaati olan kişi senede bağlı alacak hakkı olan hamildir. (İstanbul Bölge adliye Mahkemesi 12. Hukuk Dairesi 2023/721 Esas-2023/561 Karar sayılı ilamı)
Kıymetli evrakta hakkın çeke bağlı olması nedeniyle, çekin zayi edildiği durumlarda, çeke bağlı hakkın çeksiz de ileri sürülebilmesi için TTK’nın 651. ve 652. maddelerinde hamiline iptal davası açma hakkı getirilmiştir. İptal kararı alan hamil hakkını çek olmadan ileri sürebilecek ya da borçludan yeni bir senet tanzim edilmesini isteyebilecektir. Bu davayı açma hakkı hamile aittir. Çek keşidecisinin (çek karnesi sahibinin) TTK’nın 757 ve 818/s. maddesi gereğince iptal davası açma hakkı bulunmamaktadır. Diğer yandan; boş olan çek yaprakları da, esasen kıymetli evrak niteliğinde bulunmamaktadır. Kaybolan boş çek yapraklarının, üçüncü kişilerce doldurularak kullanılması halinde bu durumun, onlara karşı açılacak bir menfi tespit davasında ileri sürülmesi gerekmektedir. (Sakarya Bölge adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesi 2023/735 Esas-2023/561 Karar sayılı ilamı)
Yine TTK’ nın 780. maddesinde çekin unsurları düzenlenmiş olup, 781. maddeye göre imzasız boş çek yaprakları çek vasfında değildir. Keşideci imzası bulunmadığı için kambiyo senedi (çek) vasfında olmayan boş çek yapraklarının iptali de talep edilemeyecektir. (İstanbul Bölge adliye Mahkemesi 13. Hukuk Dairesi 2019/1958Esas-2019/1694Karar sayılı ilamı)
Ayrıca davaya konu çekler boş çek yaprakları olup, TTK’nun 780. maddesi uyarınca kambiyo senedi vasfını haiz olmadığı, kıymetli evrak vasfını taşımadığı da anlaşılmaktadır. (Bursa Bölge adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi 2019/480Esas-2019/1087Karar ve 2022/1562 Esas, 2023/621 Karar sayılı ilamları)
-Tüm bu hususlar nazara alınarak; Zayi nedeniyle iptal davalarında amacın, keşidecinin mükerrer ödeme yapmasını önlemek ve kaybedilen kambiyo senedi yerine mahkemece verilecek iptal kararını keşideciye/muhataba ibraz etmek olduğu gözetildiğinde, keşidecinin kendisine ibraz edilmek üzere iptal kararı istemesi bu yolun kanunda öngörülen konuluş amacı ile bağdaşmayacağından (Ankara Bölge adliye Mahkemesi 22. Hukuk Dairesi 2023/359 Esas-2023/463 Karar sayılı ilamı); dava konusu çeklerin boş oldukları ve bu nedenle kambiyo senedi vasfını taşımadıkları, dolayısıyla boş çek yapraklarıyla ilgili 6102 sayılı TTK’nun 651. maddesine dayalı olarak iptal davası açılamayacağı (Emsal; Yargıtay 11.H.D.03/04/2018 tarih, 2016/9840 Esas-2018/2362 Karar), ayrıca davacının hamil de olmadığı, anlaşılmakla davanın reddine dair aşağıdaki hüküm kurulmuştur.
HÜKÜM: (Ayrıntısı ve Gerekçesi Yukarıda Açıklandığı Üzere );
1-Davanın REDDİNE,
2-Harç peşin alındığından başkaca harç alınmasına YER OLMADIĞINA,
3-Davanın niteliği ve hasımsız olması dikkate alınarak davacı tarafından yapılan masrafların kendi üzerinde BIRAKILMASINA,
4-HMK’nın 333. maddesi uyarınca davacı tarafından yatırılan ancak kullanılmayarak artan bakiye gider avansının karar kesinleştiğinde resen davacıya İADESİNE,
Dair, Davacının yokluğunda, kararın tebliğ tarihinden itibaren 2 hafta içerisinde mahkememize ve bulunulan yer Asliye Ticaret mahkemesine dilekçe ile başvurmak koşuluyla istinaf yasa yolu açık olmak üzere verilen karar açıkça okunup anlatıldı. 22/06/2023

Katip …

Hakim …