Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C.
İSTANBUL
2. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ

ESAS NO : 2023/409 Esas
KARAR NO : 2023/529
DAVA : Kıymetli Evrak İptali (Çek İptali (Hasımsız))
DAVA TARİHİ : 12/06/2023
KARAR TARİHİ : 13/06/2023

Mahkememizde görülmekte olan Kıymetli Evrak İptali (Çek İptali (Hasımsız)) davasının yapılan açık yargılaması sonunda,
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
Dava: Davacı dava dilekçesinde özetle; Keşidecisi … San. Ve Tic. Ltd. Şti olan … Bankası … – … Şubesi … Çek Seri Nolu 25.07.2023 Keşide Tarihli, 417.973,12 TL bedelli, müvekkili firma yukarıda dökümü yapılan çekin lehtarı durumunda olduğunu, keşideci tarafından … Kargonun … Şubesinden gönderilen ilgili çek kargoda zayii olduğunu, çekin üzeri yazılı olduğundan dava konusu çeki haksız yere eline geçirecek olan kötü niyetli kişilerce çek bedelinin bankalardan tahsil edilmesi mümkün olduğunu, çekin bankalardan tahsilini önlemek için ödeme yasağı konulması ve iptalini talep etmek zarureti hasıl olduğunu açıklanan nedenlerle keşidecisi … San. Ve Tic. Ltd. Şti olan … Bankası … – … Şubesi … Çek Seri Nolu 25.07.2023 Keşide Tarihli, 417.973,12 TL bedelli çekle ilgili olarak tedbir kararı verilerek Ödeme yasağı verilmesine ve bu konuda ilgili bankalara talimat yazılmasını, ilgili çekin iptaline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Delillerin Değerlendirilmesi, Davanın Hukuki Niteliği ve Gerekçe;
Dava, 6102 sayılı TTK m. 818(1)-s atfıyla aynı Kanun’un m. 757(1) hükmü gereğince iradesi dışında kambiyo senedi elinden çıkan kişi tarafından açılan zayi nedeniyle çek iptali talebine ilişkindir.
Dava hukuki niteliği itibariyle TTK’nın 818/s madde hükmü delaletiyle, aynı kanunun 757. madde hükümlerinde belirtilen zayi nedeniyle çek iptali isteğine ilişkindir.
TTK’nın 647/1. maddesi uyarınca; “Mülkiyet veya sınırlı bir ayni hak kurulması amacıyla kıymetli evrakın devri için her hâlde senet üzerindeki zilyetliğin devri şarttır.”, 651/2 maddesinde; “Kıymetli evrakın zayi olduğu veya zıyaın ortaya çıktığı anda senet üzerinde hak sahibi olan kişi, senedin iptaline karar verilmesini isteyebilir.”, aynı Kanunun 818. maddesinin atıf yaptığı 757/1. maddesinde ise; “İradesi dışında poliçe elinden çıkan kişi, ödeme veya hamilin yerleşim yerindeki asliye ticaret mahkemesinden, muhatabın poliçeyi ödemekten menedilmesini isteyebilir.” şeklinde düzenleme yapılmıştır.
Hamil TTK’nın 651. maddesi uyarınca hamil çekin zayi edilmesi halinde iptal davası açabilecek, TTK.’nın 652 maddesine göre iptal karar ile hamil hakkını çek olmadan ileri sürebilecek ya da borçludan yeni bir senet tanzim edilmesini isteyebilecektir.
Çek iptali davası sonucunda verilen karar borçluya ibraz ile borçludan çek bedelinin tahsili imkanını sağlamaktır. Bu davayı açma hakkı hamile aittir. Çek keşidecisinin TTK’nın 757. ve 818/s.maddesi gereğince iptal davası açma hakkı bulunmamaktadır.
Davacının yetkili hamil olduğuna yönelik ispat yükü açısından; dava dilekçesinde yer alan “Müvekkil firma yukarıda dökümü yapılan çekin lehtarı durumundadır. Keşideci tarafından … Kargonun … Şubesinden gönderilen ilgili çek kargoda zayii olmuştur.” şeklindeki ifadeden açıkça anlaşılacağı üzere, somut olayda; iptali istenilen Keşidecisi … San. Ve Tic. Ltd. Şti olan … Bankası … – … Şubesi … Çek Seri Nolu 25.07.2023 Keşide Tarihli, 417.973,12 TL bedelli çek dava dışı keşideci tarafından davacıya gönderilmek üzere kargoya verildiği ve davacıya ulaşmadan kargoda kaybolduğu anlaşılmıştır.
Bu kapsamda benzer bir ihtilafta … Mahkemesi … Hukuk Dairesinin 2022/… Esas, 2022/… Karar sayılı ilamı ile “…6102 sayılı TTK hükmü uyarınca, emre yazılı veya belirli bir kimse lehine düzenlenen bono, ciro ve teslim yolu ile devredilebilir. Emre yazılı senetlerin devri iki tasarruf işleminin bir arada yapılması ile gerçekleşir. Bu işlemlerin birincisi senedin ciro edilmesi, ikincisi de buna ek olarak senedin zilyetliğinin devralana geçirilmesidir. Dolayısıyla, kambiyo senedinde mündemiç hakka sahip olmak için senet üzerindeki zilyetlik zorunludur. Dava konusu bonoların düzenlendikten sonra davacı lehtar/cirantaya teslim edilmeden kargoda kaybolduğu ileri sürüldüğüne göre, davacının davaya konu bonoların hâmili olmadığının kabulü gerekmektedir…” şeklindeki içtihat içeriği somut olayımız yönünden de aynen geçerlidir. (Aynı yönde … Mahkemesi… Hukuk Dairesinin 2021/… Esas, 2022/… Karar sayılı ilamı, … Mahkemesi … Hukuk Dairesinin 2021/… Esas, 2021/… Karar sayılı ilamı)
Aynı şekilde … Bölge Adliye Mahkemesi … Hukuk Dairesinin 2022/… Esas, 2022/… Karar sayılı ilamı ile “6102 sayılı TTK m. 788(1) hükmü uyarınca, emre yazılı veya belirli bir kimse lehine düzenlenen çek, ciro ve teslim yolu ile devredilebilir. Emre yazılı senetlerin devri iki tasarruf işleminin bir arada yapılması ile gerçekleşir. Bu işlemlerin birincisi senedin ciro edilmesi, ikincisi de buna ek olarak senedin zilyetliğinin devralana geçirilmesidir. Dolayısıyla, kambiyo senedinde mündemiç hakka sahip olmak için senet üzerindeki zilyetlik zorunludur. Dava konusu çekin keşideci tarafından düzenlendikten sonra davacı lehtara teslim edilmeden kargoda kaybolduğu ileri sürüldüğüne göre, davacının çekin hâmili olmadığının kabulü gerekmektedir.”
… Mahkemesi … Hukuk Dairesinin 2022/… Esas, 2022/… Karar sayılı ilamı ile ” Somut uyuşmazlıkta; dava dışı keşideci şirketin davacıyı lehtar göstererek çeki tanzim ettiği, çekin davacıya gönderilmek üzere kargo şirketine verildiği, davacı seri no da içeren çek fotokopisini, ticari ilişkiye dair faturayı da sunmak suretiyle lehine çek düzenlendiğine dair belgeleri mahkemeye ibraz etmişse de, sözkonusu çekin davacıya henüz teslim edilmeden kargoda kaybolduğu anlaşılmış olmakla, davacı çekin zilyetliğini devralmadığından ve dolayısıyla zilyedi olmadığından çek üzerindeki hak sahipliği kendisine geçmemiştir.”
… Mahkemesi … Hukuk Dairesinin 2022/… Esas, 2022/… Karar sayılı ilamı ile “Somut olayda iptali talep edilen çek dava dışı keşideci tarafından davacıya gönderilmek üzere verildiği kargoda henüz davacıya ulaşmadan kaybolduğu anlaşılmaktadır. Talebe konu çek de lehtar olarak davacı yazılmış ise de çek henüz davacıya teslim edilmeden kaybolması ve teslim söz konusu olmamasına göre davacının yetkili hamil kabul edilmesi mümkün değildir. Bu durumda, davacının hamil olmadığı çek yönünden iptal davası açmakta hukuki yararı bulunmadığından mahkemece davanın reddıne karar verilmesinde bir isabetsizlik görülmemiştir.”
Davacının yetkili hamil olduğuna yönelik ispat yükü açısından; dava dilekçesinde yer alan “Müvekkil firma yukarıda dökümü yapılan çekin lehtarı durumundadır. Keşideci tarafından … Kargonun … Şubesinden gönderilen ilgili çek kargoda zayii olmuştur.” şeklindeki ifadeden açıkça anlaşılacağı üzere, somut olayda; iptali istenilen Keşidecisi … San. Ve Tic. Ltd. Şti olan … Bankası … – … Şubesi … Çek Seri Nolu 25.07.2023 Keşide Tarihli, 417.973,12 TL bedelli çek dava dışı keşideci tarafından davacıya gönderilmek üzere kargoya verildiği ve davacıya ulaşmadan kargoda kaybolduğu anlaşılmıştır. Talebe konu çekde davacı lehtar konumunda ise de çek davacıya henüz teslim edilmediğinden davacı yetkili hamil değildir. (Antalya Bölge Adliye Mahkemesi 11. Hukuk Dairesinin 2022/1833 Esas, 2022/1256 Karar sayılı ilamı)
Yukarıda izah edildiği üzere mevcut kanun hükümleri ve içtihatlar gereğince, iptali talep edilen çek dava dışı keşideci tarafından davacıya gönderilmek üzere verildiği kargoda henüz davacıya ulaşmadan kaybolduğu anlaşılmakla, davacının yetkili hamil kabul edilmesi mümkün olmadığından davanın HMK’nun 114/1-h maddesinde düzenlenen davacının hukukî yararının bulunmaması sebebiyle aynı kanunun 115/2.maddesi uyarınca usulden reddine, dair aşağıdaki şekilde hüküm tesisi yoluna gidilmiştir.
HÜKÜM: (Ayrıntısı ve Gerekçesi Yukarıda Açıklandığı Üzere );
1-Davanın hukuki yarar dava şartı yokluğu nedeniyle HMK 114/1-h maddesi yollaması HMK 115/2 madde hükmü uyarınca USULDEN REDDİNE,
2-Harç peşin alındığından başkaca harç alınmasına YER OLMADIĞINA,
3-Davanın niteliği ve hasımsız olması dikkate alınarak davacı tarafından yapılan masrafların kendi üzerinde BIRAKILMASINA,
4-HMK’nın 333. maddesi uyarınca davacı tarafından yatırılan ancak kullanılmayarak artan bakiye gider avansının karar kesinleştiğinde resen davacıya İADESİNE,
Dair, davacının yokluğunda gerekçeli kararın tebliğinden itibaren iki haftalık yasal süresi içerisinde … Mahkemesi’ne istinaf yasa yolu açık olmak üzere dosya üzerinde yapılan inceleme sonucu karar verildi.13/06/2023

Katip …

Hakim …