Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C.
İSTANBUL
2. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ

ESAS NO : 2022/616 Esas
KARAR NO : 2022/597

DAVA : Kıymetli Evrak İptali (Çek İptali (Hasımsız))
DAVA TARİHİ : 05/09/2022
KARAR TARİHİ : 28/09/2022

Mahkememizde görülmekte olan Kıymetli Evrak İptali (Çek İptali (Hasımsız)) davasının yapılan açık yargılaması sonunda,
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
Dava: Davacı dava dilekçesinde özetle; …bank … Şubesine ait, keşidecisi … olan, … çek numaralı, 30/12/2022 ödeme tarihli, 40.000,00-TL bedelli çekin, şahsına ait çantanın içerisinde bulunan çantada olduğunu, 03/09/2022 tarihinde bilmediği bir şekilde cüzdanının olmadığını fark ettiğini, bahsi geçen çekin üçüncü kişi ya da kişilerin eline geçmesi ve kullanmasının muhtemel olmasından dolayı çek hakkında ödeme yasağı konulmasını belirterek, dava konusu çekin iptaline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Delillerin Değerlendirilmesi, Davanın Hukuki Niteliği ve Gerekçe;
Dava, 6102 sayılı TTK m. 818(1)-s atfıyla aynı Kanun’un m. 757(1) hükmü gereğince iradesi dışında kambiyo senedi elinden çıkan kişi tarafından açılan zayi nedeniyle çek iptali talebine ilişkindir.
Kıymetli evrakın iptali, kıymetli evraka ilişkin “umumi hükümler” arasında 6102 sayılı TTK m. 651 ve 652’de genel bir şekilde düzenlenmiş, ayrıca nama (TTK m. 657) ve hâmiline senetlerin iptali hakkında (TTK m. 661-668) özel hükümler öngörülmüştür. TTK’da emre yazılı senetlerin iptaline dair ayrık hükümler bulunmamaktadır. Bunun yerine poliçenin iptali için özel bir düzenleme (TTK m. 757-765) getirilerek bu hükümlerin TTK m. 778/1-ı yollamasıyla bonolar bakımından, 818/1-s yollamasıyla çekler bakımından da uygulanacağı öngörülmüştür.
Bu çekin kaybolduğu iddiasıyla iptali ve ihtiyati tedbir kararı (ödeme yasağı) verilmesini isteyen davacının dava konusu işbu çekte davacı hamil olduğu iddiası ile huzurdaki davayı ikame etmiştir.
Mahkememizce 06/09/2022 tarihli tensip zaptı ile dava dilekçesine dava konusu çekin ön yüz fotokopisi eklenmesine rağmen, arka yüz fotokopisi eklenmediği ve ön yüzde de davacının hamil olduğunu gösterir herhangi bir emare bulunmadığı, çekin alınmasına dayanak akdi ilişkiyi gösterir hiçbir evrak eklenmediğinden, yetkili hamil sıfatını ispatlar delillerini (çekin arka yüzü, ciro zinciri, fatura, sevk irsaliyesi, açık hesap özeti vb.) sunmak üzere davacıya işbu tensip zaptının tebliğinden itibaren bir hafta kesin süre verilmesine, sürenin tebliğ ile başlamış sayılmasına, karar verilmiş, verilen sürede herhangi bir delil veya beyan sunulmamıştır.
Zayi nedeniyle kıymetli evrakın iptalini isteme hakkı TTK.651/2.maddesi uyarınca senet üzerinde hak sahibi bulunan hamile aittir. Kıymetli evrakta hakkın senede bağlı olması nedeniyle, senedin zayi olması halinde hak sahibi hamile iptal kararı alarak, hakkını senetsiz olarak ileri sürme, ya da yeni bir kıymetli evrak tanzimini isteme olanağı tanınmak istenmiştir.(TTK.652.m)
HMK.114/h maddesi uyarınca davacının dava açmakta hukuki yararının bulunması dava şartıdır. Yine TTK.651/2. maddesi uyarınca iptal davasını açmakta hukuki menfaati olan kişi senede bağlı alacak hakkı olan hamildir.(İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 12. Hukuk Dairesinin 2021/1379 Esas, 2021/1197 Karar sayılı ilamı)
HMK.114/h maddesi uyarınca dava şartı olup, mahkemece kendiliğinden gözetilmek zorundadır.
Türk Ticaret Kanunu’nun 757 vd. maddelerinde yer alan kambiyo senedinin zayi nedeni ile iptal davası, iradesi dışında kambiyo senedi elinden çıkan kişiye, hakkın senetsiz olarak ileri sürülmesi veya borçludan yeni bir senet düzenlenmesini isteyebilme imkanı verir (TTK m. 651-652).
TTK’nın 759. maddesi uyarınca, iptal isteminde bulunan kişi, çek elinde iken zayi olduğunu inandırıcı bir şekilde gösteren delilleri mahkemeye sağlamak, çekin bir suretini ibraz etmek yahut da çekin esas içeriği hakkında bilgi vermekle yükümlüdür.
Esasen hasımsız olarak açılan ve kesin hüküm niteliği de taşımayacak olan bu tür davalarda, davacının aktif dava ehliyetinin bulunduğu konusunda, mahkemeye olumlu bir kanaat verecek kadar delil sunulmasını yeterli saymak gereklidir.
Çek iptal işlemleri öncelikle mahkemeye bir dilekçe verilmesi ile başlamaktadır. İptal ve ödemeden men talebinde bulunan kişi, zayi olan çekin zilyedi olduğunu gösterir delillerini mahkemeye sunmalıdır. Örneğin, çekin önü ve arkasının yer aldığı bir fotokopisi önemli bir ispat aracıdır. Çek fotokopisinin bulunmaması halinde ise çek bedeli, muhatap banka ticari ünvanı, ödeme yeri, keşide yeri, keşide tarihi ve keşidecinin adının iptal talepli dilekçede gösterilmesi gerekir.
Somut dava dilekçesi içeriğinde davacının dilekçe ekinde, dava konusu çekin ön yüz fotokopisi eklenmesine rağmen, arka yüz fotokopisi eklenmediği ve ön yüzde de davacının hamil olduğunu gösterir herhangi bir emare bulunmadığı, sabittir.
TTK’nın 790. maddesinde “Cirosu kabil bir çeki elinde bulunduran kişi, son ciro beyaz ciro olsa bile, kendi hakkı müteselsil ve birbirine bağlı cirolardan anlaşıldığı takdirde yetkili hamil sayılır” düzenlemesi bulunmaktadır.
Somut dava yönünden davacının, dava dilekçesi ekinde sunduğu çek fotokopisinde yasal hamil olduğu gösterir bir kaydın bulunmadığı aksine lehtar konumunda olan kişinin dava dışı kişi olduğu, iptali talep edilen çekin hamiline bir çek olmadığı dolayısıyla davacının aktif dava ehliyetinin varlığı için yasal hamil sıfatının şart olduğu davacının dava dilekçesi içeriğinde veya verilen süre de emrine yazılı çeki lehtardan temin yoluna ilişkin herhangi bir delil sunmadığı, çekin arka yüzü, ciro zinciri, fatura, sevk irsaliyesi, açık hesap özeti vb. Bulunmadığı, bu haliyle davacının yasal hamil sıfatı ve dolayısıyla aktif dava ehliyeti ve hukuki yararını bu aşamada ortaya koyamadığı, zayi nedeniyle iptal davası açma hakkı çek hamiline tanınmış bir hak olup, davacının aktif husumet ehliyeti de yoktur.
Somut olayda, davacı tarafından, dava konusu çekin cüzdanında iken cüzdanının kaybedilmesi ya da hırsızlanması yoluyla zayi olduğunun iddia edildiği, kaybedildiğini ileri sürdüğü anılan çekin ön yüzünün fotokopisini mahkememize sunduğu; dava konusu çek incelendiğinde, çekin keşidecisinin …, lehtarının ise … olduğu anlaşılmış, ancak çekin arka yüzü dava dilekçesi ekinde mahkemeye sunulmamıştır. Davacının yetkili hamil olduğu tüm dosya kapsamında ispatlanamamıştır. (Aynı yönde emsal içtihat olarak bkz. … Bölge Adliye Mahkemesi 11. Hukuk Dairesinin 2021/1730 Esas, 2021/1975 Karar sayılı ilamı)
Görüldüğü üzere, davacının dava konusu çekte yetkili hamil olduğunu beyan etmesine rağmen tüm dosya kapsamında meşru hamil olduğunu ispatlayamadığı, bu nedenle çek iptali davasını açamayacağı, kanaati ile Davanın hukuki yarar dava şartı yokluğu nedeniyle HMK 114/1-h maddesi yollaması HMK 115/2 madde hükmü uyarınca usulden reddine, dair hüküm tesisi yoluna gidilmiştir.
HÜKÜM: (Ayrıntısı ve Gerekçesi Yukarıda Açıklandığı Üzere );
1-Davanın hukuki yarar dava şartı yokluğu nedeniyle HMK 114/1-h maddesi yollaması HMK 115/2 madde hükmü uyarınca USULDEN REDDİNE,
2-Harç peşin alındığından başkaca harç alınmasına YER OLMADIĞINA,
3-Davanın niteliği ve hasımsız olması dikkate alınarak davacı tarafından yapılan masrafların kendi üzerinde BIRAKILMASINA,
4-HMK’nın 333. maddesi uyarınca davacı tarafından yatırılan ancak kullanılmayarak artan bakiye gider avansının karar kesinleştiğinde resen davacıya İADESİNE,
Dair, tarafların yokluğunda gerekçeli kararın tebliğinden itibaren iki haftalık yasal süresi içerisinde İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi’ne istinaf yasa yolu açık olmak üzere dosya üzerinde yapılan inceleme sonucu karar verildi.28/09/2022

Katip …

Hakim …