Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C.
İSTANBUL
2. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ

ESAS NO : 2022/568 Esas
KARAR NO : 2022/701

DAVA : İstirdat (Ticari Satımdan Kaynaklanan)
DAVA TARİHİ : 08/08/2022
KARAR TARİHİ : 08/11/2022

Mahkememizde görülmekte olan İstirdat (Ticari Satımdan Kaynaklanan) davasının yapılan açık yargılaması sonunda,
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
Dava: Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; müvekkilinin lehtar olduğu …. Bankası … Şubesi’nden Verilen,… Hesap Nolu, … Çek No’lu 10.000,00 TL Bedelli, 30.06.2022 Keşide Tarihli, Keşidecisi … Şti olan çek müvekkilinin teslim alması için kargolandıktan sonra kaybolduğunu, dava konusu çekin, istem dışı ziyanına müteakip, … 1. Asliye Ticaret Mahkemesi … E. Nolu dosyasında çekin iptali talepli dava açıldığını, 30.05.2022 tarihinde iş bu dava ile mahkemece tedbiren çeke ilişkin ödemeden men yasağı getirildiğini, akabinde müvekkilinin kaybolan ve mahkemece üzerinde ödemeden men yasağı bulunan çekine ilişkin, kötü niyetli davalı tarafından … 14. İcra Müdürlüğünün … E. sayılı dosyasından alacağın tahsili amacıyla icra takibine girişildiğini, takibe konulan çekin akıbeti belli olmadığını, söz konusu çek müvekkilin rızası dışında elinden çıktığını, davalı taraf çek borçlularına karşı talepte bulunduğunu, bu bağlamda bir icra takibi yapmasının mümkün olmadığını, müvekkiline yönelik icra takibi başlatıldığını, davalı tarafça icra takibi gerçekleştikten sonra …. 1. Asliye Ticaret Mahkemesi… E. nolu dosyasına 25.07.2022 tarihli dilekçesi ile itiraz ettiğini, davacı, yetkili hamil olduğunu ve çeki elinde bulunduran yeni hamilin çeki kötüniyetle iktisap etmiş bulunduğunu veya iktisapta ağırlı kusurlu olduğunu ispat etmesi halinde çekin geri verilmesini ya da çek bedelinin tahsilini isteyebileceğini, uyuşmazlığa konu çekin müvekkilinin rızası dışında elinden çıktığını, söz konusu dosyaya ilişkin davalı ile müvekkilinin arasında bir ticari ilişkinin bulunmadığını, çekin bir dayanağının olmadığını, müvekkili haksız yere hiçbir alacak/borç ilişkisi olmayan davalıya icra tehdidi altında ödeme yapma tehlikesi ile karşı karşıya kaldığını, davanın kabulü ile söz konusu çeke ilişkin … 1. Asliye Ticaret Mahkemesi… E. Nolu dosyasında verilen ödemeden men yasağının devamını, uyuşmazlığa ilişkin çekin müvekkile iadesine karar verilmesini, yargılama giderleri ile ücreti vekaletin karşı tarafa yükletilmesine karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Cevap: Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; davacı, çekin rızası dışında elinden çıktığını ispat edemediğini, davacının iddiasına göre; dava konusu çekin, dava dışı keşideci Katın Giyim tarafından davacı …’e gönderilirken kaybolduğunu, davacının bu beyanlarından çekin davacıya hiç ulaşmadığının anlaşıldığını, davacının dava konusu çekteki imzasına bir itirazının olmadığını, davacının çekteki imzasına itiraz etmemesi, çekin kendisine ulaşamadığını ve kargoda kaybolduğu yönündeki iddiayı açıkça dayanaksız kıldığını, davacının iddiaları ispata muhtaç olmakla birlikte hiçbir inandırıcılığının bulunmadığını, davacının çek iptali davası açması ve çekin keşidecisi olan dava dışı … şirketini savcılığa şikayette bulunmasının, çekin davacının rızası dışında elinden çıktığını göstermediğini, kötü niyetin ve ağır kusurun bulunması gereken zaman ise çekin bankaya ibraz anı değil, çekin iktisat anı olduğunu, davacı, bu maddeye göre müvekkilinin kötü niyetli olduğunu yani iktisap anınında çekin çalıntı olduğunu bile bile bu çeki iktisap ettiğini yazılı delil ile ispat etmesi gerektiğini, TTK 790. maddesine göre meşru hamil, teselsül eden cirolardan anlaşıldığını, takip konusu çekin ciro silsilesinde bir kopukluk bulunmadığına göre müvekkilinin yetkili ve meşru hamil olduğunu, çekin ciro yoluyla geçmesi nedeniyle müvekkilinin çekin çalıntı olup olmadığı hususunda bir bilgisinin olmadığını, müvekkili, çekte ödeme yasağı bulunduğunu bankaya ibraz anında öğrendiğini, bu nedenle iktisap anında çekin çalıntı olduğundan haberinin olmadığını, çekte ödeme yasağının bulunmasının müvekkilinin kötü niyetli olduğunu göstermediğini, davacının mevzuata aykırı hareket ederek çeki kargo yoluyla taşıdığını, davanın reddini, davacının %20’den az olmamak üzere tazminata mahkum edilmesini, vekalet ücreti ile yargılama giderinin davacı tarafa yükletilmesine karar verilmesini talep etmiştir.
Delillerin Değerlendirilmesi, Davanın Hukuki Niteliği ve Gerekçe ;
Uyuşmazlığın; davacının lehtar sıfatı ile … Bankası … Şubesi’nden Verilen,… Hesap Nolu, … Çek No’lu 10.000,00 TL Bedelli, 30.06.2022 Keşide Tarihli, Keşidecisi …Tic Ltd Şti olan çekin kendisine ulaşmadan kargoda kaybolması nedeniyle açılan TTK m.792 gereğince çekin istirdatı istemine ilişkin olduğu anlaşılmıştır.
Davacı, davaya konu çekin dava dışı keşideci tarafından kendilerine gönderildiği sırada iken henüz ciro edilmeden kargoda kaybolduğunu, cirantalar arasında ticari ilişki bulunmadığını ve ciroların da gerçeği yansıtmadığını beyanla çekin istirdadı isteminde bulunmuştur.
Davacı kendisine gönderilen çekin henüz kendisine ulaşmadan kargoda kaybolduğunu ileri sürerek işbu davayı açmıştır. Davalı ise, çeki bankaya ibraz eden hamil durumundadır. Davalının yetkili hamil olması için ciro silsilesinde yer alan imzaların gerçek cirantalara ait olup olmadığını tahkik zorunluluğu bulunmayıp, TTK. 686. maddesi hükmüne göre bu hususta ciro silsilesinin görünüşte düzgün olması yeterlidir. Dava konusu çekte mevcut ciro silsilesi içerisinde bu anlamda bir kopukluk bulunmamaktadır. (İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 16. Hukuk Dairesinin 2020/1715 Esas, 2022/1462 Karar sayılı ilamı)
Dava, 6102 sayılı TTK’nın 792. maddesi uyarınca çek istirdatı istemine ilişkindir.
6102 sayılı TTK’nın 792. maddesinde “Çek, herhangi bir suretle hamilin elinden çıkmış bulunursa, ister hamile yazılı, ister ciro yoluyla devredilebilen bir çek söz konusu olup da hamil hakkını 790’ıncı maddeye göre ispat etsin, çek eline geçmiş bulunan yeni hamil ancak çeki kötüniyetle iktisap etmiş olduğu veya iktisapta ağır bir kusuru bulunduğu takdirde o çeki geri vermekle yükümlüdür.” hükmü düzenlenmiştir.
Bu madde uyarınca ispat yükü, çekin yetkili hamili olduğunu ve çekin rızası hilafına elinden çıktığını ileri süren davacıya ait olup, davacının bu hususların yanı sıra ayrıca davalının çeki kötüniyetle iktisap etmiş olduğunu veya iktisapta ağır kusurlu bulunduğunu ileri sürüp kanıtlaması gerekmektedir.
Kanun hükmü uyarınca davacının,
– kendisinin yetkili hamili olduğunu ve
– yeni hamilin çeki kötü niyetle iktisap etmiş olduğunu veya iktisapta ağır kusurlu bulunduğunu birlikte kanıtlaması gerekmektedir.
Bu iki ispat edilecek maddi vakıa TTK m.792 yönünden ayrı ayrı tahlil edilmelidir.
Davacının yetkili hamil olduğuna yönelik ispat yükü açısından; dava dilekçesinde yer alan “Müvekkilin lehtar olduğu … Bankası … Şubesi’nden Verilen,… Hesap Nolu, … Çek No’lu 10.000,00 TL Bedelli, 30.06.2022 Keşide Tarihli, Keşidecisi … Ltd Şti olan çek müvekkilimizin teslim alması için kargolandıktan sonra kaybolmuştur.” şeklindeki ifadeden açıkça anlaşılacağı üzere, somut olayda; iptali istenilen çekler dava dışı keşideci tarafından davacıya gönderilmek üzere kargoya verildiği ve davacıya ulaşmadan kargoda kaybolduğu anlaşılmıştır. Talebe konu çeklerde davacı lehtar konumunda ise de çekler davacıya henüz teslim edilmediğinden davacı yetkili hamil değildir. (Antalya Bölge Adliye Mahkemesi 11. Hukuk Dairesinin 2022/1833 Esas, 2022/1256 Karar sayılı ilamı)
Bu kapsamda benzer bir ihtilafta İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 13. Hukuk Dairesinin 2022/819 Esas, 2022/685 Karar sayılı ilamı ile “…6102 sayılı TTK hükmü uyarınca, emre yazılı veya belirli bir kimse lehine düzenlenen bono, ciro ve teslim yolu ile devredilebilir. Emre yazılı senetlerin devri iki tasarruf işleminin bir arada yapılması ile gerçekleşir. Bu işlemlerin birincisi senedin ciro edilmesi, ikincisi de buna ek olarak senedin zilyetliğinin devralana geçirilmesidir. Dolayısıyla, kambiyo senedinde mündemiç hakka sahip olmak için senet üzerindeki zilyetlik zorunludur. Dava konusu bonoların düzenlendikten sonra davacı lehtar/cirantaya teslim edilmeden kargoda kaybolduğu ileri sürüldüğüne göre, davacının davaya konu bonoların hâmili olmadığının kabulü gerekmektedir…” şeklindeki içtihat içeriği somut olayımız yönünden de aynen geçerlidir.
Davacının TTK’nın 792. Maddesi kapsamında yetkili hamil olduğunu ispatlayamaması nedeniyle davacının ayrıca davalının kötü niyetine ispatına yönelik bir inceleme usul ekonomisi gereğince yapılmamıştır. Zira davacının beyan dilekçesi içeriğine göre davalının dava konusu edilmeyen farklı çeklerin de benzer ciro silsileleriyle davalıya geçtiği ve davalı tarafından bankaya ibraz edildiği bunun üzerine çok sayıda çeki elinde bulundurması nedeniyle başlatılan ceza soruşturmaları ve farklı dava dosyaları bulunduğu iddiası kötü niyetin ispatına yönelik iddialar olup; varılacak muhtemel sonuç davacının TTK’nın 792. Maddesi kapsamında yetkili hamil olduğunu ortaya koyacak nitelikte değildir.
Tüm bu içtihat ve madde hükümleri birlikte değerlendirilmekle, davaya konu çekin dava dışı keşideci tarafından kendilerine gönderildiği sırada iken henüz ciro edilmeden kargoda kaybolduğunu, cirantalar arasında ticari ilişki bulunmadığını ve ciroların da gerçeği yansıtmadığını beyanla çekin istirdadı isteminde bulunan davacının yetkili hamil olduğuna yönelik ispat yükü açısından; dava konusu çekin düzenlendikten sonra davacı lehtar/cirantaya teslim edilmeden kargoda kaybolduğu ileri sürüldüğüne göre, davacının davaya konu çekin hâmili olmadığının kabulü ile davanın reddine karar vermek gerekmiştir.
Davacı TTK 792. maddesi uyarınca çekin elinden rızası hilafına çıktığını iddia ederek çek istirdadı davası açmış ve HMK 389. madde uyarınca ödemeden men yasağı talep etmiş olmasına karşın, mahkememizce İİK m.72 kapsamında ara karar ile tedbir kararı verildiği, İİK 72/3. maddesi uyarınca tedbir talep edilebilmesi için, takipte taraf olunması veya takip konusu çekte keşideci, lehtar veya ciranta sıfatının bulunması, bu maddeye dayalı menfi tespit ve istirdat davasında taraf olunması zorunlu olduğu (İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 44. Hukuk Dairesinin 2022/31 Esas, 2022/42 Karar sayılı ilamı); huzurdaki davanın İİK m.72 ile ilgili bir talep barındırmadığı dava istirdat davası olduğundan talebin HMK 389 vd.maddeleri kapsamında değerlendirilmesi gerektiği gözetilerek; mahkememizce verilen hükmün niteliği uyarınca davacının talebi olan tedbire nazaran taleple bağlılık ilkesi karşısında mahkememizce verilen 10/08/2022 tarihli tedbir ara kararının İİK m.72 kapsamındaki özel tedbir niteliği gereği somut dava ve talebe aykırı olduğundan HMK m.397/2 gereğince hükümle birlikte kaldırılmasına, dair aşağıdaki şekilde hüküm tesisi yoluna gidilmiştir.
HÜKÜM: (Gerekçesi ve Ayrıntısı Yukarıda Açıklandığı Üzere);
1-Davanın reddine,
2-Mahkememizce verilen 10/08/2022 tarihli tedbir ara kararının; taleple bağlılık ilkesi, verilen tedbirin İİK m.72 kapsamındaki özel tedbir niteliği gereği ve somut tedbir talebine aykırılığı gözetilerek HMK m.397/2 gereğince hükümle birlikte kaldırılmasına, bu hususta ilgili icra müdürlüğüne müzekkere yazılmasına,
3-Alınması gereken 80,70 TL maktu karar ve ilam harçtan başlangıçta peşin alınan 170,78 TL harcın mahsubu ile fazladan alınan 90,08 TL harcın karar kesinleştiğinde ve talep edilmesi halinde davacıya veya vekiline İADESİNE.
4-Davacı tarafından yapılan yargılama giderlerinin kendi üzerinde BIRAKILMASINA,
5-Davalı tarafından herhangi bir yargılama gideri yapılmadığından bu hususta karar verilmesine yer olmadığına,
6-Davalı yargılama sırasında kendisini bir vekil ile temsil ettirdiğinden reddedilen dava değeri üzerinden hesaplanan ve karar tarihinde yürürlükte bulunan AAÜT uyarınca belirlenen 9.200,00 TL vekalet ücretinin davacıdan alınarak davalıya VERİLMESİNE,
7-HMK 333. maddesi uyarınca taraflarca yatırılan ancak kullanılmayarak artan bakiye gider avansının karar kesinleştiğinde re’sen ilgili tarafa veya vekillerine İADESİNE,
Dair, davacı vekilinin yüzüne karşı, davalı tarafın yokluğunda, gerekçeli kararın tebliğinden itibaren 2 haftalık yasal süresi içerisinde İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi’ne İstinaf yasa yolu açık olmak üzere verilen karar açıkça okunup anlatıldı.08/11/2022

Katip …
¸e-imzalıdır

Hakim …
¸e-imzalıdır