Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C.
İSTANBUL
2. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ

ESAS NO : 2021/863 Esas
KARAR NO : 2023/452

DAVA : Menfi Tespit (Kıymetli Evraktan Kaynaklanan)
DAVA TARİHİ : 29/12/2021
KARAR TARİHİ : 23/05/2023

Mahkememizde görülmekte olan Menfi Tespit (Kıymetli Evraktan Kaynaklanan) davasının yapılan açık yargılaması sonunda,
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
Dava: Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; davalı alacaklı tarafından müvekkili aleyhinde her ne kadar 50.000,00TL bedelli, …tarihli, … Seri Nolu çeke ile 50.000,00TL bedelli, … tarihli, … Seri Nolu çeke dayanarak kambiyo senetlerine mahsus haciz yolu ile takip yapılmış olsa da davacı müvekkili tarafından takip tarihinden önce takibe konu 2 adet çeke karşılık olarak keşidecisinin … olduğu …bank … Şubesinin 100.000,00TL bedelli, 28/02/2021 tarihli … Seri Nolu çek hamiline verilerek … Limited Şirketi’nin alacağının ödendiğini, tahsilat makbuzunda da görüleceği üzere davalı takibe konu çeklere karşılık aynı tutarda yeni çeki davacıdan teslim aldığı halde ve elindeki ödenmiş 2 adet çeki davacıya teslim edeceği yerde davacı aleyhine ödenmiş çeklerle ilgili olarak … 18. İcra Müdürlüğü … Esas sayılı icra takip dosyası ile haksız ve kötü niyetli olarak takip başlatıldığını, Keşidecisinin … olduğu …bank … Şubesinin 100.000,00TL bedelli, 28/02/2021 tarihli … Seri Nolu çekle ilgili olarak … 18. İcra Dairesi …Esas sayılı dosyasından da … (… TC Nolu) aleyhine takip yapıldığını, davacı müvekkilinin … 18. İcra Müdürlüğü … Esas sayılı icra takip dosyası ile takip konusu çeklerden dolayı hiçbir borcu kalmadığı halde, diğer bir deyişle davacı müvekkili takip tarihi öncesinde borcunu ödediği halde davalının konusuz kalan çeklerden dolayı müvekkili aleyhinde kambiyo senetlerine mahsus haciz yolu ile aynı borca karşılık, mükerrer olacak şekilde iki ayrı takip yapmış olması haksız ve kötü niyeli olduğunu gösterdiğini, dava sonucunda verilecek karar kesinleşinceye kadar teminatsız yahut teminat mukabili olarak tedbiren … 18.İcra Müdürlüğü’nün .. E.sayılı icra dosyasında vezneye giren paranın alacaklıya ödenmemesine ve icra takibinin durdurulmasına yönelik ihtiyati tedbir kararı verilmesine, haklı davalarının kabulüne ile davacının takip dayanağı çekler sebebiyle borçlu olmadığının tespitine ve … 18.İcra Müdürlüğü’nün … E. sayılı icra takibinin iptaline, alacağın %20’den az olmamak kaydıyla davalının kötü niyet tazminatına mahkûm edilmesine, yargılama giderleri ve vekâlet ücretinin karşı tarafa yükletilmesine karar verilmesini vekâleten talep ve dava etmiştir.
Cevap: Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; davalı müvekkili … bir ticari işletme işletiyor olsa da taraflar arasındaki hukuki ilişki bir ticari iş veya ilişkiden kaynaklanmadığından söz konusu dava asliye ticaret mahkemesinin görev alanına girmediğini, davacının ileri sürdüğü 2 çeke istinaden düzenlediği ileri sürülen çek 100.000,00 TL değerindeki çek önceki çekin bir karşılığı ya da bu çeklere karşılık olduğu gerçeğe aykırı olduğunu, davacı tarafından borçtan kurtulmak maksadıyla ileri sürüldüğünü, söz konusu 100.000,00 TL değerindeki çek başka bir borca ilişkin olarak düzenlendiğini, senet altındaki imza davalı müvekkiline ait olsa da üzerine yazılan beyanlar davacı tarafça haksız ve kötü niyetle borçtan kurtulmak maksadıyla doldurulmuş olduğunu, davalı müvekkilinin bilgisi dahilinde olmadığını, çeke ilişkin bir borcun başka bir çek düzenlenerek verilmesi halinde tarafların bu konuda açık irade beyanlarını içeren bir anlaşmanın bulunması gerektiğini, taraflar arasında böyle bir anlaşma bulunmadığını, mahkemeniz nezdinde açılan davanın görev yönündeki itirazlarımız dikkate alınarak görevsizlik yönünde karar verilmesini, mahkememiz aksi kanaatte ise davanın esasına ilişkin olarak taraflar arasında açık bir borcun yenilendiği anlamına gelen anlaşma olmadığından davacı borçlunun haksız ve kötü niyetle borçtan kurtulmak maksadıyla açmış olduğu mesnetsiz davanın reddine karar verilmesini, işbu davanın açılmasında ve borcun ödenmemesinde tamamen kötü niyetli olan olan davacının İİK madde 72 uyarınca alacağın %20’sinden az olmamak üzere kötü niyet tazminatına hükmedilmesini, yargılama giderleri ve vekalet ücretinin de davacı tarafa bırakılmasına karar verilmesini vekaleten talep etmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME VE GEREKÇE:
Dava menfi tespit ( Kambiyo Senedinden Kaynaklanan) istemine ilişkindir.
Davacı dava dilekçesinde aleyhine 50.000,00 TL bedelli, 04.07.2020 tarihli, … Seri Nolu çek ile 50.000,00 TL bedelli 31/07/2020 tarihli, … Seri No’lu çeke dayanarak kambiyo senetlerine mahsus haciz yolu ile takip yapıldığını, takibe konu 2 adet çeke karşılık olarak keşidecinin … olduğu …bank … Şubesinin 100.000,00 TL bedelli, 28.02.2021 tarihli … Seri No’lu çek hamiline verilerek …Şirketinin alacağının ödendiğini, 2 adet çekin davacıya teslim edileceği yerde davacı aleyhine çeklerle ilgili olarak … 18. İcra Müdürlüğü … Esas sayılı icra takibine konu edildiğini iddia etmiş olup; ilgili icra dosyası ve ve ödeme aracı olduğu iddia edilen çekler incelenmiştir.
Dava dilekçesinde … 18. İcra Dairesinin … E.sayılı takip dosyasında borçlu olmadığının tespiti istenilmiş ise de davanın 100.000,00-TL harca esas değer gösterilmek suretiyle ikame edildiği, tevzi forumunun incelenmesinde ise davanın 10.000,00 TL üzerinden 170,78 TL peşin harç yatırılmak suretiyle açıldığı, bu haliyle dava konusu edilen değer üzerinden yatırılması gerekli olan harcın yatırılmadığı,
Ayrıca UYAP sistemi üzerinden yapılan incelemede … 18. İcra Dairesinin … E.sayılı takip dosyasında takibe konu borcun 114.614,75-TL olduğu anlaşılmakla, davacının huzurdaki davasının netice-i talebinde ise ” davacının takip dayanağı çekler sebebiyle borçlu olmadığının tespitine ve … 18.İcra Müd. …E. sayılı icra takibinin İPTALİNE,” karar verilmesini talep ettiği;
Nihayeten; davacının davasında ve dava dilekçesinde dava konusu olarak gösterilen harca esas değer, gösterilen değer üzerinden dava açılırken yatırılması gereken harç ve dava dilekçesinde talep edilen üzerinden yatırılması gereken harç yönünden eksikliğin ve tereddütün bulunduğu görülmekle, davacıya dava konusu olarak gösterilen harca esas değer, dava açılırken yatırılması gereken harç ve dava dilekçesinde talep edilen üzerinden yatırılması gereken harçlar da dikkate alınarak dava dilekçesinin netice-i talebi ile yatırılması gereken harca esas değeri uyumlu hale getirmesi için HMK m.31 ve m.119/1-ğ hükümleri uyarınca davacı vekiline 1 hafta kesin süre verilmiş; beyan dilekçesi ile takip çıkışı üzerinden harç ikmali yapılarak eksiklik giderilmiştir.
4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun “ispat yükü” başlıklı 6. maddesinde; kanunda aksine bir hüküm bulunmadıkça, taraflardan her biri, hakkını dayandırdığı olguların varlığını ispatla yükümlü tutulmuştur. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun “ispat yükü” başlıklı 190. maddesinin 1. fıkrasında yukarıdaki düzenlemeye paralel olarak ispat yükünün kanunda özel bir düzenleme bulunmadıkça, iddia edilen vakıaya bağlanan hukuki sonuçtan kendi lehine hak çıkaran tarafa ait olacağı belirtilmiştir. Her somut olaydaki maddi vakıaya göre lehine hak çıkaran taraf ve ispat yükü şekilleneceğinden, maddî hukuk kuralına ilişkin bu vakıaların doğru ve net bir şekilde belirlenerek ortaya konulması gerekmektedir. Maddede aksine düzenleme olmadıkça ibaresi eklendiğinden, kanunda ispat yükü ile ilgili özel bir düzenlemeye yer verildiğinde, ispat yükü genel kurala göre değil de kanunda belirtilen özel düzenlemeye göre belirlenecektir.
2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu’nun (İİK) 72. maddesinde düzenlenen menfi tespit davalarında ispat yükü, davacının iddiasının dayandığı nedenlerin niteliğine göre değişgenlik gösterir. Menfi tespit davasında ispat yükü, kural olarak davalı alacaklıya düşer; fakat davacıya (borçluya) düştüğü hâller de vardır; davacı (borçlu), davalının (alacaklının) varlığını iddia ettiği hukuki ilişkiyi (meselâ borcu) sadece inkâr etmekle yetinmekte ise, yani bu hukuki İlişkinin (borcun) hiç doğmadığını ileri sürmekte ise ispat yükü davalıya düşer. Çünkü hukuki ilişkinin (borcun) varlığını iddia eden davalı olduğu için, ispat yükü davalı alacaklıya düşer (6100 sayılı HMK m. 190; 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu (TMK) m.6). Fakat, alacaklının dayandığı senedin karşılıksız olduğunu ispat yükü, davacıya (borçluya) düşer. Bunun gibi, davacı (borçlu), davalının (alacaklının) iddia ettiği alacağın ödeme, ibra ve takas gibi bir nedenle son bulduğunu ileri sürerse, bu iddiayı ispat yükü de davacı borçluya düşer (Kuru-El Kitabı, s.370 ilâ 372).
Davacı tarafından, davalı alacaklı tarafından aleyhinde her ne kadar 50.000,00TL bedelli, 04/07/2020 tarihli, … Seri Nolu çeke ile 50.000,00TL bedelli, 31/07/2020 tarihli, … Seri Nolu çeke dayanarak kambiyo senetlerine mahsus haciz yolu ile takip yapılmışsa da davacı tarafından takip tarihinden önce takibe konu 2 adet çeke karşılık olarak Keşidecisinin … olduğu …bank … Şubesinin 100.000,00TL bedelli, 28/02/2021 tarihli … Seri Nolu hamiline çek verilerek … Limited Şirketi’nin alacağı ödendiği iddiası ile menfi tespit davası ikame edilmiştir. Davacı kambiyo borcunun başka bir kambiyo senedi ile ödendiğine yönelik iddiasını ise dava dilekçesinin ekinde davalının imzasını taşıyan tahsilat makbuzlarına dayandırmaktadır.
İlgili tahsilat makbuzunun incelenmesinde, takip konusu çeklere ait bilgilerin makbuz üzerinde gösterildiği ve ilgili makbuzda davalı alacaklının imzasının bulunduğu görülmüştür.
Davalı taraf cevap dilekçesinde; ” Söz konusu 100.000,00 TL değerindeki çek başka bir borca ilişkin olarak düzenlenmiştir. Senet altındaki imza davalı müvekkile ait olsa da üzerine yazılan beyanlar davacı tarafça haksız ve kötü niyetle borçtan kurtulmak maksadıyla doldurulmuş olup davalı müvekkilimin bilgisi dahilinde değildir. ” şeklinde savunma ile makbuz içeriğini kabul etmemiş; ancak altındaki imzayı inkar etmeksizin ödeme aracı olarak kullanılan …bank … Şubesinin 100.000,00 TL bedelli, 28.02.2021 tarihli … Seri No’lu çekin başka bir borca ilişkin olarak düzenlendiğini iddia etmektedir.
Dava konusu olan senetlerin 50.000,00 TL bedelli, 04.07.2020 tarihli, … Seri Nolu çek ile 50.000,00 TL bedelli 31/07/2020 tarihli, … Seri No’lu çekler olup, davacının da ödeme iddiasının dayandığı 100.000,00 TL bedelli çek 28.02.2021 keşide tarihlidir. Kural olarak vadeden sonra yapılan ödemenin mevcut borcun ifası amacıyla yapıldığının kabulü gerekir. Aksini iddia durumunda ispat yükü alacaklı tarafa geçer. Somut olayda davalı alacaklı ödemeyi başka bir borca karşı alındığını savunmuştur. İspat yükünün davalıda olduğu açıktır. (Erzurum Bölge Adliye Mahkemesi 3. Hukuk Dairesi 2017/454 Esas, 2017/570 Karar Sayılı İlamı)
Her ne kadar davalı, iddiaya konu çek ile ödemenin takip konusu senetle ilgisi olmayıp, başka bir alacakla ilgili olduğunu savunmuşsa da, yapılan bu ödemenin başka bir alacağa yönelik olduğu yolundaki savunmasını ispatlayacak herhangi bir yazılı delil sunmamıştır. Bu nedenle bahse konu Keşidecisinin … olduğu …bank … Şubesinin 100.000,00TL bedelli, 28/02/2021 tarihli … Seri Nolu hamiline çek ile davacı tarafça davalıya yönelik temlik cirosu ile takip konusu senet bedeline mahsuben ödendiğinin kabulü gerekmiştir. (Bu yönde bknz. Yargıtay 19.Hukuk Dairesi 2016/9077 Esas, 2017/3002 Karar, 2016/3567 Esas, 2016/15327 Karar)
Ayrıca takip tarihi itibariyle uygulanması gereken 6102 Sayılı TTK’nun 783/3. maddesine göre; “Muhatap nezdinde karşılığı kısmen veya tamamen bulunmayan bir çek düzenleyen kişi, çekin karşılıksız kalan bedelinin %10’unu ödemekle yükümlü olduktan başka, hamilin bu yüzden uğradığı zararı da tazmin eder”. Çeki keşide eden kimsenin, bu çekin karşılığı olan miktarı, ibraz süresi içerisinde muhatap banka nezdinde bulundurması zorunludur. Yargıtay 12. Hukuk Dairesi’nin 13.01.2016 tarih 2015/23148E. ve 2016/604 sayılı kararında da belirtildiği üzere; ibraz anında takibe konu 50.000,00 TL bedelli, 04.07.2020 tarihli, … Seri Nolu çek ile 50.000,00 TL bedelli 31/07/2020 tarihli, … Seri No’lu çeklerin bankada karşılığının olmadığı anlaşılmakla, davacının çek tazminatından sorumlu olduğu noktasında bir tereddüt yoktur.
Cevap dilekçesinde açıkça yemin deliline dayanıldığı, kendisine bu hususta beyanda bulunması için süre verildiği 23/05/2023 tarihli celsede yemin deliline dayanmaktan vazgeçildiğine yönelik beyan üzerine tahkikat işlemlerine son verilmesi gerekmiştir.
Öyle ki takip konusu yapılan senetlerin bedelleri ile ödeme aracı olarak verildiği iddia edilen senet bedelleri birbirini karşılayan nitelikte olup, ayrıca ödeme aracı olarak kullanılan çekin keşide tarihinin takip konusu senetlerden sonra olması ve davalı ile davacı arasında başkaca hukuki ilişki olduğunun veya ödemelerin başka bir hukuki ilişki nedeniyle yapıldığının davalı tarafça iddia olunup kanıtlanamaması nedenleriyle takip konusu borca ilişkin bir kısım ödemelerin Keşidecisinin … olduğu …bank … Şubesinin 100.000,00TL bedelli, 28/02/2021 tarihli … Seri Nolu hamiline çek ile yapıldığının kabulü gerekmekle, davacının … 18. İcra Müdürlüğü’nün …Esas sayılı icra takibine dayanak çekler nedeniyle 100.000,00-TL tutarınca borçlu olmadığının tespiti ile takibin bu miktar yönünden iptaline, fazlaya ilişkin talebin reddine, karar vermek gerekmiştir. Alacaklı-davalının kötü niyetli olduğu sabit olamadığından kabul edilen miktar yönünden davacı tarafın kötü niyet tazminatı talebinin şartları oluşmadığından reddine; reddedilen miktar yönünden davalının tazminat talebinin İİK m.72 yönünden verilen ve infaz edilmiş bir tedbir kararı bulunmadığından, İİK’nın 72/4. Maddesindeki yasal koşulların gerçekleşmediğinden reddine, dair aşağıdaki şekilde hüküm tesisi yoluna gidilmiştir.
HÜKÜM: Ayrıntısı ve Gerekçesi Yukarıda Açıklandığı Üzere;
1-Davanın kısmen kabulü ile,
Davacının … 18. İcra Müdürlüğü’nün …Esas sayılı icra takibine dayanak çekler nedeniyle 100.000,00-TL tutarınca BORÇLU OLMADIĞININ TESPİTİ ile takibin bu miktar yönünden İPTALİNE, fazlaya ilişkin talebin reddine,
2-Kabul edilen miktar yönünden davacı tarafın kötü niyet tazminatı talebinin şartları oluşmadığından reddine,
3-Reddedilen miktar yönünden davalının tazminat talebinin İİK m.72 yönünden verilen ve infaz edilmiş bir tedbir kararı bulunmadığından, İİK’nın 72/4. Maddesindeki yasal koşulların gerçekleşmediğinden reddine,
4-Kabul edilen dava değeri (100.000,00-TL) üzerinden alınması gereken 6.831,00-TL harçtan başlangıçta peşin alınan 1.957,38-TL harcın mahsubu ile eksik kalan bakiye ‭4.873,62-TL harcın davalıdan alınarak hazineye gelir kaydına,
5-Davacı tarafından yargılama nedeniyle yapılan 1.957,38 TL peşin harç, 59,30 TL başvurma harcı olmak üzere toplam 2.016,68-TL yargılama giderinin davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
6-Davacı tarafından yargılama nedeniyle yapılan 72,50-TL posta ve tebligat masrafının davanın kabul ret oranına göre hesaplanan 63,24-TL yargılama giderinin davalıdan alınarak davacıya verilmesine, kalan yargılama giderinin davacı üzerinde bırakılmasına,
7-Davalı tarafından herhangi bir yargılama gideri yapılmadığından bu hususta karar verilmesine yer olmadığına,
8-Davacı yargılama sırasında kendisini bir vekille temsil ettirdiğinden kabul edilen dava değeri üzerinden hesaplanan ve karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca belirlenen 16.000,00-TL vekalet ücretinin davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
9-Davalı yargılama sırasında kendisini bir vekille temsil ettirdiğinden kabul edilen dava değeri üzerinden hesaplanan ve karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca belirlenen 9.200,00-TL vekalet ücretinin davacıdan alınarak davalıya verilmesine,
10-Adalet Bakanlığı bütçesinden karşılanan 1.320,00-TL arabuluculuk sarf ücretinin,
a)Davanın kabul oranına göre hesaplanan 1.151,56 TL’sinin davalıdan tahsil edilerek hazineye gelir kaydına,
b)Davanın ret oranına göre hesaplanan 168,44 TL’sinin davacıdan tahsil edilerek hazineye gelir kaydına,
11-HMK 333. maddesi uyarınca taraflarca yatırılan ancak kullanılmayarak artan bakiye gider avansının karar kesinleştiğinde re’sen ilgili tarafa veya vekillerine iadesine,
Dair, taraf vekillerinin yüzlerine karşı, kararın tebliğ tarihinden itibaren 2 HAFTA içerisinde mahkememize ve bulunulan yer Asliye Ticaret mahkemesine dilekçe ile başvurmak koşuluyla istinaf yasa yolu açık olmak üzere verilen karar açıkça okunup anlatıldı. 23/05/2023

Katip …

Hakim …