Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C.
İSTANBUL
1.FİKRÎ VE SINAÎ HAKLAR HUKUK MAHKEMESİ

ESAS NO : 2021/148 Esas
KARAR NO : 2022/187

DAVA : Faydalı Model Belgesinin Hükümsüzlüğü
DAVA TARİHİ : 28/09/2016
KARAR TARİHİ : 06/12/2022

İstanbul BAM 16.HD’nin 2018/1985 Esas,2021/714 Karar ve 2.4.2021 tarihli kaldırma kararı usul ve yasaya uygun bulunduğundan kaldırma kararı uyarınca yargılamaya devam olunmuş, kaldırma kararı sonrasında dava dosyası mahkememizin 2021/148 esas sayılı dosyasına kayıt edilerek bilirkişi raporu alınarak açık yargılama sonuçlandırılmıştır.
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ;
İDDİA; Davacı vekili dava Dilekçesinde özetle; Davalı adına TPE nezdinde tescilli … numaralı faydalı model tescil belgesinin hükümsüzlüğü ve sicilden terkininine karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
SAVUNMA; davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; davaya konu Faydalı Modelin yeni olduğunu, davanın reddi gerektiğini beyan etmiştir.
DELİLLERİN TARTIŞILMASI VE GEREKÇE;
Dava konusu davalı adına tescilli … tescil nolu faydalı modelin yeni olmadığı iddiasıyla hükümsüzlüğüne karar verilmesine ilişkindir.
Kaldırma kararına konu Mahkememizin 01.03.2018 tarihli 2016/186 E. – 2018/61 K. sayılı kararıyla; “… bilirkişi raporunda iki buluşun da bütünsel bakış neticesinde benzer oldukları, Dolayısıyla davalının başvuru tarihi itibarıyla faydalı modele konu buluşu yeni olmadığından(davacı tarafından sunulan belgeye konu 30.12.2013 tarihli faydalı modelin yaklaşık 16 ay önce kamuya sunulduğunu açıkça anlaşılmış olması) hükümsüzlük talebinin kabulü gerektiği” gerekçesiyle ; davanın kabulüne, davalı adına … no ile tescilli faydalı model belgesinin hükümsüzlüğüne, karar verilmiş ve … 1.Fikrî ve Sınaî Haklar Hukuk Mahkemesi 01.03.2018 tarihli… E. – … K. sayılı kararıyla; “… bilirkişi raporunda iki buluşun da bütünsel bakış neticesinde benzer oldukları, Dolayısıyla davalının başvuru tarihi itibarıyla faydalı modele konu buluşu yeni olmadığından(davacı tarafından sunulan belgeye konu 30.12.2013 tarihli faydalı modelin yaklaşık 16 ay önce kamuya sunulduğunu açıkça anlaşılmış olması) hükümsüzlük talebinin kabulü gerektiği” gerekçesiyle ; davanın kabulüne, davalı adına … no ile tescilli faydalı model belgesinin hükümsüzlüğüne, karar verilmiştir.
Davalı vekilinin süresi içinde kararı istinaf ettiği ve istinaf dilekçesinde; mahkemenin sadece davacıya ait faydalı model ile kıyaslamasını yaparak hükümsüzlük kararı verdiğini, oysa mahkemenin resen sektörel bazda, Türkiye ve dünya kapsamında yenilik incelemesi yapması gerektiğini, müvekkiline ait …’in sonraki tarihli olup teknolojik ve işlevsellik bakımından birçok farklı yenilik unsuru ihtiva ettiğini, raporda dar ve sınırlı bir incelemeye tabi tuttuğunu, bu yönüyle bilimsellikten uzak ve denetime elverişsiz olduğunu, raporu düzenleyen heyette, tasarım uzmanı, elektrik mühendisi ve bilişim uzmanının yer aldığını, faydalı modeli yenilik ve işlevsellik bakımından değerlendirme konusunda yeterli uzmanlığa sahip olmadığını, bilirkişilerin görevlerini aşarak hakimin takdir hakkına müdahale ettiğini,faydalı model yerine tasarım kriterleri açısından değerlendirme yaptıklarını, tüketici nezdinde karıştırılma ihtimalinden söz edilmesinin, faydalı modellerin amacına aykırı olduğunu, kaldı ki …’in alıcısının … olup ortalama tüketici olarak kabulünün mümkün olmadığını, bir kısım benzerliklerin direk üzerine monte edilebilirlikten kaynaklandığını beyanla, mahkeme kararının kaldırılmasına karar verilmesini talep etmiştir.
İstanbul BAM 16.HD’nin 2018/1985 Esas,2021/714 Karar ve 2.4.2021 tarihli kaldırma kararında özetle; “…İlk derece mahkemesince tasarım uzmanı bilirkişi, elektrik mühendisi bilirkişi ve bilişim uzmanı bilirkişiden oluşan üç kişilik heyetten alınan 22/08/2017 tarihli raporda; “…Her iki ürüne ait tasarım şekilleri, tanımlar, istemler ve tüm dokümanlar incelendiğinde; kullanım ve işlevsellik bakımından her iki ürünün de asıl olarak toplu taşıma araçlarında bulunan yolcuların mobil cihazlarını şarj edebilecekleri uygun bir doğru gerilim seviyesi ve bağlantısı (USB konnektörler üzerinden) sağlayan DC/DC dönüştürücü barındırdığınını,bu tür doğru gerilim seviyesi değiştiren dönüştürücüler, çoğunlukla Anahtarlamalı Güç Kaynakları (Switched Mode Power Supplies – SMPS) olarak isimlendirilmekle birlikte çok farklı devre yapılarında tipleri de bulunmakta olduğunu, Bu tür DC/DC gerilim dönüştürücülerin; çok uzun yıllardır tüm dünyada ve ülkemizde çok farklı devre şemalarına sahip çok farklı ve Özgün modelleri ile üretilmiş ve hala da üretilmekte olduğunu, Güç Kaynağı Ünitesi olarak yer alsa bile, raporda görsel olarak resimledikleri belgelere göre Davacının yaklaşık 16 ay önce 30.12.2013 tarihli … tasarımına mekanik formundan “Ana Gövde Birebir Aynı” olmak üzere Bütünsel tasarım bakışı ile davalının yüksek oranda esinlendiği, bütünsel tasarım bakışı sonucu davacının daha önce kamuya sunduğu ürün ile BENZER olduğu, Her iki faydalı model, teknik açıdan göz önüne alındığında, kullanım ve işlevsellik bakımından her iki ürünün de asıl olarak toplu taşıma araçlarında bulunan yolcuların mobil cihazlarını şarj edebilecekleri, USB konnektörler üzerinden uygun bir doğru gerilim seviyesi ve bağlantısı sağlayan DC/DC dönüştürücü barındırıyor olduğu, davalının farklı bir buluş ismi ile Araç içi Acil Çağrı Butonu ve DC Güç Kaynağı Ünitesi olarak ürünü tescil ettirmiş olsa da, faydalı modele konu ürünün davacının yaklaşık 16 ay önce 30.12.2013 tarihli … li tasarımından “Ana Gövde Birebir Aynı” olmak Üzere bütünsel tasarım bakışı İle yüksek oranda esinlendiği keza ve tespit edilen kısmi farklıklara rağmen Bütünsel tasarım bakışı sonucu BENZER olduğu, dolayısıyla hükümsüzlük şartlarının oluştuğunu” bildirdikleri anlaşılmıştır.
Davacı vekili dava dilekçesinde, davalı adına … tescil numaralı Faydalı Model belgesinin, müvekkili adına …tescil numaralı Faydalı Model karşısında yeni olmadığını ileri sürerek hükümsüzlük talep etmiştir. İlk derece mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiş, davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
Davacı vekilinin dava dilekçesinde, davalının faydalı modelinin, müvekkilinin faydalı modelinin bire bir kopyası olduğunu, davalının sadeci “Araç İçi Acil Çağrı Butonu” başlığı ekleyerek tescil ettirdiğini, ancak yenilik kazandırmadığını ileri sürdüğü anlaşılmıştır. Mahkeme tasarım uzmanı bilirkişi, elektrik mühendisi bilirkişi ve bilişim uzmanı bilirkişiden oluşan üç kişilik heyetten alınan 22/08/2017 tarihli raporu hükme esas alarak karar vermişse de, bilirkişi raporu yeterli inceleme içermediği gibi, hükme esas almaya elverişli değildir. Raporun içeriği ve sonuç kısmında açıklanan görüşlerden, tarafların Faydalı Model belgelerine konu ürünlerin çizimleri üzerinden, tasarım karşılaştırması yapıldığı anlaşılmıştır.
Dava tarihinde yürürlükte olan 551 Sayılı KHK 156. Maddesinde ” Faydalı Model belgesi başvurusuna konu olan buluş başvuru tarihinden önce,Türkiye içinde veya dünyada herkesin ulaşabileceği şekilde yazılı olarak veya başka bir yolla açıklanmış veya yöresel veya ülke çapında kullanılmış ise yeni değildir. ” 551 Sayılı KHK 166. Madde de yapılan atıf gereğince “Faydalı model belgelerine ilişkin açık bir hüküm bulunmadığı ve faydalı model belgelerinin özelliği ile çelişmediği sürece, patentler için öngörülen hükümlerin, faydalı modeller için de uygulanacağı ” düzenlenmiştir. Davacıya ait faydalı model belgesinde belirtilen istemlerin yorumlanmasında; 551 Sayılı KHK’nin 47. maddesi ve Patent KHK’nin Uygulanma Şeklini Gösterir Yönetmelik hükümleri ile birlikte aynı KHK’nin 83. maddesine göre değerlendirme yapılarak buluşun koruma kapsamının belirlenmesi gerekmektedir. Bu bakımdan, tescilli bir faydalı model belgesinin koruma sınırlarına dair istemlerin kapsamı tayin edilirken, esasen faydalı model belgesinin küçük/faydalı buluş niteliğinin de dikkate alınması gerekir. (bkz Yargıtay 11. Hukuk Dairesi’nin 15.03.2016 tarihli 2015/6216 Esas, 2016/2834 Karar sayılı kararı)
Dosya kapsamında alınan bilirkişi raporunda ise usulüne uygun yenilik değerlendirmesi yapılmadığı, istemler ile koruma altına alınan unsurların karşılaştırılmadığı, Faydalı Model belgelerinin hangi konuda yenilik getirdiği ve davalı belgesi ile koruma altına alınan ürünün, küçük/faydalı buluş niteliğinin bulunup bulunmadığının değerlendirilmediği anlaşılmakla, davalı vekilinin istinaf başvurusunun kabulüne, mahkeme kararının HMK 353/1-a-6 maddesi gereğince kaldırılmasına, dosyanın, içerisinde patent vekili bilirkişi ile elektrik-elektronik mühendisi bilirkişinin de bulunduğu, uzman kişilerden oluşturulacak yeni bir heyetten rapor alınarak karar verilmek üzere mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.” Şeklindeki kaldırma kararı üzerine mahkememizce kaldırma kararı uyarınca bilirkişi seçimi yapılarak inceleme yaptırılmıştır.
KALDIRMA KARARI SONRASI YARGILAMA VE DELİLLER:
Bilirkişiler …, …, … 05/11/2021 tarihli bilirkişi raporlarında özetle ; … no.lu FM Belgesinin dava dosyasına sunulan … delilleri karşısında yenilik kriterine sahip olduğunu; … no.lu FM Belgesinin açıklık kriterine sahip olduğu, … no.lu FM Belgesinin kapsam aşmama kriterine sahip olduğu, yani FM başvurusunun kapsamının aşılmadığı ve bu nedenlerle … nolu FM Belgesinin hükümsüzlüğünü gerektiren koşulların oluşmadığını bildirmişlerdir.
Bilirkişiler …, …, …11/04/2022 tarihli bilirkişi raporlarında; Davalı taraf …Şti.’ne ait … no’lu faydalı model belgesinin dosya kapsamındaki deliller karşısında yenilik içermekte olduğu görüş ve kanaatine varıldığını bildirmişlerdir.
Türk Patent ve Marka kurumundan celp edilen faydalı model tescil belgelerinden; davalıya ait 13/05/2015 başvuru tarihli, … tescil nolu “Araç İçi Acil Çağrı Butonu Ve DC Güç Kaynağı Ünitesi” buluş başlıklı Faydalı Modelin buluş özetinin “otobüs, minibüs, metro, tren gibi toplu taşıma araçlarında yolcuların akıllı telefon ve tabletlerini şarj etmesini sağlarken araç içi güvenliği sağlayan araç içi acil çağrı butonu ve dc güç kaynağı ünitesi ile ilgili olup, özelliği; sahip olduğu arka kapak ve/veya ön kapağının üzerinde panik butonu bulunmasıdır” biçiminde olduğu, davalı adına tescilli bulunduğu ve bir başkasına devir yada lisans verilmediği Türk Patent ve Marka kurumu’nun 25.10.2016 tarihli yazıları kapsamından anlaşılmaktadır.
Yenilik giderici delil olarak sunulan davacıya ait 04/10/2013 başvuru tarihli, …sayılı “USB Şarj Ünitesi” buluş başlıklı Faydalı Model Belgesinin buluş özetinin; “Buluş toplu taşıma araçlarında USB prizi üzerinden insanların kullandıkları mobil cihazların enerji ihtiyaçlarının karşılanması için geliştirilmiş bir USB şarj ünitesi (10) olup, toplu taşıma araçlarında üretilen voltaj seviyesini mobil cihazların enerji ihtiyacını karşılamak üzere uygun seviyeye dönüştüren bir gerilim dönüştürücü (13) ve gerilim dönüştürücüde (13) elde edilen akımın cep telefonu, tablet v.b. Cihazlara aktarılması için kullanılacak USB şarj prizleri (14) içermektedir” biçiminde olduğu anlaşılmıştır.
Toplanan deliller, HMK 266 madde kapsamında kaldırma kararı gereklerine ve faydalı Model hukukuna uygun olarak hazırlanan iki farklı heyet raporları bir arada incelendiğinde;
Faydalı model ve patent belgelerinin aksine endüstriyel tasarım tescili, ürünlerin fonksiyonlarını değil, sadece görsel öğelerini, insan duyuları ile algılanan öğelerini kapsamaktadır. Faydalı model belgesinde ürünün formu ve/veya formu itibari ile yerine getirdiği fonksiyon da korunurken, endüstriyel tasarım tescil belgesinde fonksiyon değil sadece ürünün form vb. özellikleri korunmaktadır. Bu nedenle faydalı model belgesi ile korunan sistem bir buluş, endüstriyel tasarım belgesi ile korunan ise bir tasarım olarak tanımlanmaktadır. Öte yandan faydalı model belgeleri ile mevcut sistemlerin geliştirmeleri de yapılabilmektedir. Aynı fonksiyonun farklı çalışma prensipleri ile yerine getirilmesi mümkün olabileceği gibi, harcı alem hale gelmiş bir fonksiyona ek özellikler getirilebilir veya harcı alem bir fonksiyon ile bir başka fonksiyon birleştirilerek bir geliştirme sağlanabilir. Ancak iki fonksiyonun beraber yeni bir sistemde yer alıyor olması, ilk fonksiyonun harcı alem olmadığı, tersine, konu olduğu bir faydalı model veya patent belgesinin geçerliliği karşısında, hak sahibinin haklarını geçersiz kılmaz. Öte yandan endüstriyel tasarım belgesinde tanımlanan bir tasarım, fonksiyon özellikleri bakımından koruma altında bulunmamakla birlikte, formunun İzinsiz kullanılıyor olması durumunda, tasarımdan doğan hakların koruma kapsamına girecektir. Bilindiği üzere Patent başvurusu veya patentin sağladığı korumanın kapsamı istemlerle belirlenir. Bununla birlikte istemlerin yorumlanmasında tarifname ve resimler kullanılır.” denmektedir. Bir diğer deyişle faydalı model belgesinde yer alan resimler faydalı model belgesinin bir parçası olup kullanılan şekil ve resimlerin de koruma kapsamında bulunan başka birine ait herhangi bir tasarım ile benzer durumda olmaması gerekmektedir. Davaya konu hükümsüzlüğü talep edilen … başvuru numaralı faydalı model belgesinde yer alan tarifname, istemler ve şekiller bilirkişi heyetince incelendiklerinde; özet olarak buluşun toplu ulaşım araçlarında yer alan dikey veya yatay boru profillere monte edilen USB şarj cihazı ve buton kombinasyonu içeren bir ürün olduğu ve mobil cihazların şarj edilme fonksiyonu ile, acil çağrı veya aracı durdurmak için basılan uyarı sistemine bağlı butonu çalıştırma fonksiyonlarının beraber yer aldığı bir sistem ile ilgili olduğu görülmektedir. (İki fonksiyonun beraber olduğu bir sistem) Söz konusu sistem; ürün üzerinde yer alan USB yuvaları, içerisinde tanımlanan elektriksel gerilim dönüştürücü (araç içindeki gerilimi USB yuvası için uygun gerilime dönüştüren) ve araç sistemine bağlı bir buton yardımı ile görevini yerine getirmektedir. Davacı vekili tarafından davaya konu … başvuru no’lu faydalı model belgesinde tanımlanan buluşun yeni olmadığı belirtilmiş ve bu doğrultuda delil olarak … başvuru no’lu faydalı model belgesi, … tescil numaralı endüstriyel tasarım tescil belgesi, muhtelif mail yazışmaları, muhtelif faturalar ve gene davacıya ait kataloglar delil olarak sunulmuştur.
Bilirkişi heyetince kaldırma kararı sonrasında alınan raporlarda birbirleri ile kıyaslanan sistemlerdeki istem, şekil ve tarifnameler denetime uygun şekilde raporlanmış ve hükümsüzlüğü talep edilen …no’lu faydalı model belgesinde tanımlanan buluşta yer alan panik butonu (4) ve bu butonun yerine getirdiği fonksiyon bakımından birbirlerinden farklı oldukları anlaşılmıştır. … no’lu faydalı model belgesinin panik butonu hususunda ifşaat içermemesi nedeniyle dava konusu … no.lu FM belgesinin bu delil karşısında yenilik içerdiği ,keza yine delil olarak gösterilen … numaralı endüstriyel tasarım belgesinin panik butonu hususunda ifşaat içermemesi nedeniyle dava konusu… no.lu FM belgesi, bu delil karşısında da yenilik içermekte olduğu anlaşılmıştır.
Toplanan deliller, Davacıya ait faydalı model belgesinde belirtilen istemler, 551 Sayılı KHK’nin 47. maddesi ve Patent KHK’nin Uygulanma Şeklini Gösterir Yönetmelik hükümleri ile birlikte aynı KHK’nin 83. Maddesi, Yargıtay 11. Hukuk Dairesi’nin 15.03.2016 tarihli 2015/6216 Esas, 2016/2834 Karar sayılı kararı, hükümsüzlüğe dayanak olarak gösterilen doküman, kataloğ ve belgeler bir bütün olarak incelendiğinde, dosyaya kaldırma kararı sonrasında alınan her iki heyet raporu HMK 266 madde kapsamında denetim ve hüküm kurmaya elverişli bulunduğundan mahkememizce hükme dayanak yapılmış ve Dosyaya sunulu kaldırma kararı öncesindeki 22.08.2017 tarihli 1. Bilirkişi heyet raporunun davaya konu faydalı model belgesinde yer alan şekillerdeki tasarımın (fonksiyondan bağımsız olarak), hükümsüzlük doğrultusunda sunulan endüstriyel tasarım belgesinde yer alan tasarım ile olan kıyaslamasına ağırlık verildiği ve benzer oldukları sonucuna varıldığı ancak bu raporun kaldırma kararı uyarınca denetime uygun bulunmadığı dolayısıyla 05.11.2021 tarihli Bilirkişi heyet raporunda ise, faydalı model belgesinde yer alan şekillerin tasarımına dair kıyaslama yapılmamış, sadece istemlerde yer alan parçalar doğrultusunda kıyaslama yapılmış ve benzer olmadıkları kanaatine varılmış olup, son heyet raporunda da isabetle belirtildiği üzere hem faydalı model belgesine dair fonksiyon ve fonksiyonların yerine getiriliş şekli, hem de faydalı model belgesinde yer alan şekillerin tasarımına dair “ayrı ayrı”kıyaslama yapılmış ve “Faydalı model belgesinde yer alan istemler” doğrultusunda yapılan inceleme sonucunda hükümsüzlüğü talep edilen dava konusu … no.lu FM belgesinin yenilik içermediğini kanıtlayan bir delilin dosya kapsamında mevcut olmadığı , … no.lu FM Belgesinin yenilik kriterine sahip olduğunu; … no.lu FM Belgesinin açıklık kriterine sahip olduğu, … no.lu FM Belgesinin kapsam aşmama kriterine sahip olduğu, bu nedenlerle … nolu FM Belgesinin hükümsüzlüğünü gerektiren koşulların oluşmadığı anlaşıldığından ispat edilemeyen davanın reddine karar verilerek aşağıdaki şekilde hüküm tesis edilmiştir.
HÜKÜM:
1-DAVANIN REDDİNE,
2-80,70 TL ilam harcının peşin harçtan mahsubu ile eksik kalan 51,50 TL’nin davacıdan tahsiline,
3-Avukatlık ücret tarifesi uyarınca 15.000 TL vekalet ücretinin davacıdan alınarak davalıya verilmesine,
4-Davalı tarafın yargılama giderlerinden olan 92,1 TL’nin davacıdan alınarak davalıya verilmesine,
5-Davacı tarafın yapmış olduğu yargılama giderlerinin üzerinde bırakılmasına,
6-Taraflarca fazla yatırılan gider avansının hüküm kesinleştiğinde ve talebi halinde iadesine,
Dair taraf vekillerinin yüzüne karşı, gerekçeli kararın tebliğinden itibaren iki hafta içinde İSTANBUL BÖLGE ADLİYE MAHKEMELERİ NEZDİNDE İSTİNAF YASA YOLU AÇIK olmak üzere verilen karar açıkça okundu, usulen anlatıldı. 06/12/2022

Katip …
¸e-imzalıdır

Hakim …
¸e-imzalıdır