Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.
T.C.
İSTANBUL
1.FİKRÎ VE SINAÎ HAKLAR HUKUK MAHKEMESİ
ESAS NO : 2020/142 Esas
KARAR NO : 2023/37
DAVA : Endüstriyel Tasarım ve Tecavüzün Tespiti
DAVA TARİHİ : 28/04/2020
KARAR TARİHİ : 09/02/2023
Mahkememizde görülmekte bulunan Endüstriyel Tasarım (Delillerin Tespiti İstemli), Endüstriyel Tasarım (Maddi Tazminat İstemli ve Endüstriyel Tasarımın hükümsüzlüğü) davasının yapılan açık yargılamasının sonunda,
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
İDDİA Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; Müvekkilinin Türk Patent Enstitüsü nezdinde … numaralı Endüstriyel Tasarım Tescil Başvuru Formundaki … nolu tasarımın taklitlerinin; Davalı … tarafından “…” markasıyla üretim ve satışının yapıldığının, yine davalıya ait @pontlifetoptan adlı instagram satış sayfasında satışının yapıldığı tespit edildiğini, davalı gerçek kişi … ‘ın davalı şirketin müdürü olarak haksız fiili bizzat gerçekleştiren kişi olduğundan sorumlu olduğunu, Diğer Davalı … (…) ise davalı Sameko tarafından “…” markasıyla üretim ve satışı gerçekleştirilen taklit ürünleri kendisine ait iş yerinde ve yine kendisine ait iyem tesettür adlı instagram satış sayfasında satışını gerçekleştirdiği, … ait adresde ve yine davalıya ait … adlı instagram satış sayfasında, yine aynı şekilde diğer davalı … (…) in adresinde ve davalıya ait … adlı instagram satış sayfası üzerinde faaliyet gösterdiğini, delillerin yok olma ihtimaline binaen davalılar … ve … (…)in bildirilen ve gösterilecek adreslerinde ve yine davalılara ait pontlifetoptan ve … adlı instagram satış sayfalarında delil tespiti mahiyetinde keşif ve bilirkişi incelemesi yapılmasına, tasarım hakkına tecavüzün tespiti durdurulması ve önlenmesi ile tedbir karar verilmesini talep ce dava etmişlerdir.
SAVUNMA:Davalılar … ve … vekili 20.01.2020 tarihli cevap dilekçesinde özetle;davacının dayanak tasarımının Piyasaya yenilik getirmeyen ve ayırt edicilik özelliği barındırmayan bir model olmasından ötü tescil başvurusunun piyasada tekel olup haksız kazanç sağlama amacıyla yapıldığını, Davalı … yönünden pasif husumet yokluğu nedeniyle davanın reddine karar verilmesini, bilirkişi incelemesi yapılacaksa mutlak yenilik ve ayırt edicilik hususlarına göre inceleme yapılmasını ve davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı … 29.06.2020 tarihli cevap dilekçesinde özetle; dayanak tasarımın yeni ve ayırt edici bir niteliği bulunmadığını, Diğer davalı olan … ile aralarında yıllardır devam eden bir ticari ilişki söz konusu olduğunu, kendisinin üretici değil satıcı olduğunu, İyi niyetli olarak bedelini ödeyerek diğer davalıdan satın aldığı elbise yönünden kusurlu bir davranışının olmadığını, Davaya konu elbisede şekil unsuru bakımından, görsel anlamda ayırt edilemeyecek derecede benzerliğinde söz konusu olmadığını, davanın reddine karar verilmesini talep etmişlerdir.
BİRLEŞEN DAVADA:
İDDİA; Davacı-karşı davalı vekili dava dilekçesinde özetle: işbu davanın … 1. Fikri ve Sınai Haklar Hukuk Mahkemesinin … E. sayılı davası ile birleştirilmesini, taklit ürünlerin başta davalıların iş yerlerinde, diğer mağazalarında üretim ve satışının durdurulmasına, görüldüğü yerde toplatılmasına, ürünün satışını yapan internet sitelerinde satışının durdurulmasına yönelik ihtiyati tedbir kararı verilmesine, belirsiz alacak davası hükümlerine göre alacak miktarı tam ve kesin olarak belirlendiğinde taleblerini arttırmak üzere şimdilik SMK 151/2-a kapsamında 1.000 TL maddi tazminatın, (davacı vekili 3.11.2011 tarihli ıslah dilekçesiyle maddi tazminat istemini 38.375 TL olarak talep etmiştir) , 100 TL itibar tazminatının ve 20.000 TL manevi tazminatın delil tespitinin yapıldığı 07.02.2020 tarihinden itibaren işleyecek değişken oranlardaki ticari faiziyle birlikte davalılardan alınarak müvekkiline verilmesini talep ve dava etmiştir.
SAVUNMA:Davalılar-karşı davacılar … ve …Tic. Ltd. Şti. vekilinin cevap dilekçesinde ve Karşı dava dilekçelerinde özetle: birleşen davada Davalı … yönünden pasif husumet yokluğu nedeniyle davanın reddine, şirket tüzel kişiliği yönünden davanın esastan reddine , karşı dava yönünden ise endüstriyel tasarımın yenilik ve ayırt edicilik özellikleri barındırmadığından SMK 56.maddesinde belirtilen yenilik ve ayırt edicilik unsurları bulunmayan … sayılı tasarımın hükümsüzlüğüne karar verilmesini talep etmişlerdir
SAVUNMA: Davalı … ‘a birleşen davada usule uygun tebligat yapılmış ancak birleşen davaya cevap vermemiştir.
DELİLLERİN TARTIŞILMASI VE GEREKÇE:
Dava konusu; Asıl davada ; Tasarım hakkına(… nolu ) tecavüzün tespiti durdurulması ve önlenmesi ile tedbir karar verilmesi, Birleşen dava konusunun: … nolu (…) endüstriyel tasarıma dayalı olarak SMK 151/2-a kapsamında 1000 TL maddi tazminat, (davacı vekili 3.11.2011 tarihli ıslah dilekçesiyle maddi tazminat istemini 38.375 TL olarak talep etmiştir) 100 TL itibar tazminatı ve 20.000 TL manevi tazminatın delil tespit tarihi olan 07/02/2020 tarihinden itibaren işleyecek değişen oranlardaki ticari faiziyle birlikte davalılardan tahsili kapsamında açıldığı, Karşı dava konusunun; … nolu ETB’nin hükümsüzlüğüne yönelik olarak açılmıştır.
Davanın açılmasını müteakip davacının dava, davalıların cevap ve karşı dava dilekçeleri karşılıklı tebliğ olunmuş, dava şartları incelenmiş, ön inceleme duruşması yapılmış, duruşmada hazır olanlar sulhe teşvik olunmuş, sonuç alınamaması üzerine uyuşmazlık konuları tespit edilmiş, arabuluculuk kurumundan faydalanmak istenilmediğinden tahkikat duruşmasına devam olunmuş, tarafların beyanlarında geçen deliller toplanmış, bilirkişi incelemesi yaptırılmış, HMK 184.madde kapsamında hazır olanlardan tahkikat ile ilgili beyanları sorulmuş, HMK 186. madde kapsamında ise karar duruşmasında hazır olanlardan esas ile ilgili son diyecekleri sorulmuştur.
HMK 266. Madde kapsamında bilirkişi incelemesi yaptırılmıştır.
Bilirkişiler …, … 12/06/2020 tarihli delil tespitine yönelik olarak işyerinde yaptıkları inceleme sonucunda hazırladıkları bilirkişi raporlarında özetle : TPE resmi sitesinden tescil numarası ile sorgu yapılıp, iddia edilen tasarım için sunulan tasarım bilgilerinin geçerli olduğu, Tespit istenilen işyerlerinde 08.06.2020 günü yapılan tespitte, … başvuru no’lu … sıra numaralı elbisenin tasârım olarak aynı olduğu, Tespit isteyen davacı vekilinin tespit sırasında teslim ettiği tescillenmiş tasarım elbise ile mağazadan aldıklarını beyan ettikleri elbise üzerinde detaylı olarak inceleme yapıp, sonucunda işçilik farkları ve aksesuar farklarının olmasının yanı sıra ürünlerin tasarım olarak aynı olduğu, … instagram adresinde, tespit istenilen ürüne ait satışın yapıldığının tespit edildiği beyan edilmiştir.
Tahkikat aşamasında Bilirkişiler …, …, … tarafından düzenlenen 11/10/2021 tarihli bilirkişi raporunda özetle: Davacı/karşı davalı …A.Ş.’ne ait … tescil no’lu endüstriyel tasarım belgesindeki (…) no’lu tasarım ile davalılar, … Tic. Ltd. Şti. ve … (…) ‘in işyeri adreslerinde tespit edilen ve … sosyal medya hesabında paylaşımı yapılan ürün tasarımlarının birbirleri ile benzer olarak algılandıkları, Davacı/karşı davalı … A.Ş.’ne ait … tescil no’lu endüstriyel tasarım belgesindeki (…) no’lu tasarımın başvuru tarihi itibari ile yenilik ve ayırt edicilik niteliklerine sahip olduğu, Davaya konu tasarımın davalılarca tespit edilebilen en eski kullanımının 21.02.2020 tarih olduğu, Tarafların incelenen ticari defterlerinin sahipleri lehine delil vasfına haiz olduğu, Davalı tarafından, incelemeye sunulan ticari kayıtlar üzerinde yapılan incelemeler de, ürün gruplarını göre alt hesaplar kullanılmadığı, bu nedenle dava konusu tasarıma ait ürünlerde kaç adet satış yapıldığının tespit edilemediği, Mahkeme tarafından, davalı tarafın kullanımlarının, davacı tarafın tasarım hakkına tecavüz olduğu yönünde karar verilmesi halinde, davalı tarafından piyasada satışa sunulan dava konusu tasarıma ait elbiseyi, davacı taraf piyasada satışa sunmuş olsaydı, asgari üretim adetleri dikkate alınarak yapılan hesaba göre, elde edeceği muhtemel kazancın 38.375,00 TL’ sı olarak hesap edildiğini, Davacı tarafın, maddi tazminat talebinin Borçlar Kanununun 50. ve 51. Maddelerine göre belirlenmesi hususunun Mahkemenin takdirinde bulunduğunu bildirmiştir.
Bilirkişiler …, …, … 04/03/2022 tarihli EK bilirkişi raporlarında: Kök rapordaki tespitlerinin geçerli olduğunu bildirmişlerdir.
YASAL MEVZUAT
6769 sayılı SMK’nun 56/(4). maddesi Bir tasarımın aynısı;
a) Tescilli tasarım için başvuru veya rüçhan tarihinden önce,
b) Tescilsiz tasarım için tasarımın kamuya ilk sunulduğu tarihten önce, dünyanın herhangi bir yerinde kamuya sunulmamış ise o tasarım yeni kabul edilir.
Tasarımlar sadece küçük ayrıntılarda farklılık gösteriyorsa aynı kabul edilir.
(5) Bir tasarımın bilgilenmiş kullanıcı üzerinde bıraktığı genel izlenim;
a) Tescilli tasarım için başvuru veya rüçhan tarihinden önce,
b) Tescilsiz tasarım için tasarımın kamuya ilk sunulduğu tarihten önce, kamuya sunulmuş herhangi bir tasarımın aynı kullanıcı üzerinde yarattığı genel izlenimden farklı ise bu tasarımın ayırt edici niteliğe sahip olduğu kabul edilir.
(6) Ayırt edici niteliğin değerlendirilmesinde, tasarımcının tasarımı geliştirmede sahip olduğu seçenek özgürlüğünün derecesi dikkate alınır.” hükmü amirdir.
6769 sayılı SMK’nun 58. maddesi göre; “(1) Tasarım sahibi, kendi tasarımına kıyasla ayırt edici niteliğe sahip olmayan tasarımlara karşı bu Kanundan doğan haklarını kullanabilir. (2) Koruma kapsamının değerlendirilmesinde, tasarımcının tasarımı geliştirmede sahip olduğu seçenek özgürlüğünün derecesi dikkate alınır. (3) Bu Kanun kapsamında sağlanan tasarım koruması, 5/12/1951 tarihli ve 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanununda aranan şartları taşıması hâlinde söz konusu Kanunla öngörülen korumaya halel getirmez.
(4) Aşağıda belirtilen hâller koruma kapsamı dışındadır:
a) Kamu düzenine veya genel ahlaka aykırı tasarımlar.
b) Ürünün teknik fonksiyonunun zorunlu kıldığı görünüm özellikleri.
c) Tasarımın kullanıldığı veya uygulandığı ürünün, başka bir ürüne mekanik olarak monte edilmesi veya bağlanması için belirli biçim ve boyutlarda üretilmesi zorunlu ürünlerin görünüm özellikleri.
ç) Paris Sözleşmesinin 2 nci mükerrer 6 ncı maddesi kapsamında yer alan hükümranlık alametleri ile bu kapsam dışında kalan ancak kamuyu ilgilendiren, dinî, tarihî ve kültürel değerler bakımından halka mal olmuş ve ilgili mercilerin tescil izni vermediği işaretlerin, armaların, nişanların veya adlandırmaların uygunsuz kullanımını içeren tasarımlar.
(5) 56 ncı maddedeki şartları karşılamak kaydıyla farklı veya eş birimlerden oluşan modüler bir sistemde bu birimlerin birbirleriyle sonlu veya sonsuz olarak çeşitli biçimlerde bağlantı kurmasını sağlayan tasarımlar korumadan yararlanır” hükmü amirdir.
6769 sayılı SMK’nun 59.maddesi göre “Tasarımdan doğan haklar münhasıran tasarım sahibine aittir. Üçüncü kişiler, tasarım sahibinin izni olmadan koruma kapsamındaki tasarım veya tasarımın uygulandığı ürünü üretemez, piyasaya sunamaz, satamaz, ithal edemez, ticari amaçlı kullanamaz veya bu amaçlarla elde bulunduramaz ya da bu tasarım veya tasarımın uygulandığı ürünle ilgili sözleşme yapmak için öneride bulunamaz” hükmü amirdir.
Bir tasarımın koruma kapsamı belirlenirken buna, o tasarımın bilgilenmiş kullanıcı üzerinde yarattığı genel izlenimle bariz bir benzerlik gösteren bütün tasarımlar dikkate alınır. Koruma kapsamının belirlenmesinde, kıyaslanan tasarımların farklılıklarından çok ortak özelliklerine ağırlık verilir ve tasarımcının tasarlama açısından seçenek özgürlüğüne sahip olduğu dikkate alınır.
6769 sayılı SMK’nun 149.maddesi; “(1) Sınai mülkiyet hakkı tecavüze uğrayan hak sahibi, mahkemeden aşağıdaki taleplerde bulunabilir:
a) Fiilin tecavüz olup olmadığının tespiti.
b) Muhtemel tecavüzün önlenmesi.
c) Tecavüz fiillerinin durdurulması.
ç) Tecavüzün kaldırılması ile maddi ve manevi zararın tazmini.
d) Tecavüz oluşturan veya cezayı gerektiren ürünler ile bunların üretiminde münhasıran kullanılan cihaz, makine gibi araçlara, tecavüze konu ürünler dışındaki diğer ürünlerin üretimini engellemeyecek şekilde elkonulması.
e) (d) bendi uyarınca elkonulan ürün, cihaz ve makineler üzerinde kendisine mülkiyet hakkının tanınması.
f) Tecavüzün devamını önlemek üzere tedbirlerin alınması, özellikle masraflar tecavüz edene ait olmak üzere (d) bendine göre elkonulan ürünler ile cihaz ve makine gibi araçların şekillerinin değiştirilmesi, üzerlerindeki markaların silinmesi veya sınai mülkiyet haklarına tecavüzün önlenmesi için kaçınılmaz ise imhası.
g) Haklı bir sebebin veya menfaatinin bulunması hâlinde, masrafları karşı tarafa ait olmak üzere kesinleşmiş kararın günlük gazete veya benzeri vasıtalarla tamamen veya özet olarak ilan edilmesi veya ilgililere tebliğ edilmesi.
(2) Birinci fıkranın (e) bendinde belirtilen talebin kabulü durumunda, söz konusu ürün, cihaz ve makinelerin değeri, tazminat miktarından düşülür. Bu değerin kabul edilen tazminat miktarını aşması hâlinde, aşan kısım hak sahibince karşı tarafa ödenir.
(3) Birinci fıkranın (g) bendinde belirtilen talebin kabulü durumunda ilanın şeklî ve kapsamı kararda tespit edilir. İlan hakkı, kararın kesinleşmesinden sonra üç ay içinde talep edilmezse düşer.
(4) Coğrafi işaret ve geleneksel ürün adları bakımından manevi zararın tazmini talep edilemez.” hükmü amirdir.
6769 sayılı SMK’nun 151.maddesine göre; “(1) Hak sahibinin uğradığı zarar, fiili kaybı ve yoksun kalınan kazancı kapsar. (2) Yoksun kalınan kazanç, zarar gören hak sahibinin seçimine bağlı olarak, aşağıdaki değerlendirme usullerinden biri ile hesaplanır:
a) Sınai mülkiyet hakkına tecavüz edenin rekabeti olmasaydı, hak sahibinin elde edebileceği muhtemel gelir.
b) Sınai mülkiyet hakkına tecavüz edenin elde ettiği net kazanç.
c) Sınai mülkiyet hakkına tecavüz edenin bu hakkı bir lisans sözleşmesi ile hukuka uygun şekilde kullanmış olması hâlinde ödemesi gereken lisans bedeli.
(3) Yoksun kalınan kazancın hesaplanmasında, özellikle sınai mülkiyet hakkının ekonomik önemi veya tecavüz sırasında sınai mülkiyet hakkına ilişkin lisansların sayısı, süresi ve çeşidi, ihlalin nitelik ve boyutu gibi etkenler göz önünde tutulur.
(4) Yoksun kalınan kazancın hesaplanmasında, ikinci fıkranın (a) veya (b) bentlerinde belirtilen değerlendirme usullerinden birinin seçilmiş olması hâlinde, mahkeme ürüne ilişkin talebin oluşmasında sınai mülkiyet hakkının belirleyici etken olduğu kanaatine varırsa, kazancın hesaplanmasında hakkaniyete uygun bir payın daha eklenmesine karar verir. (5) Mahkeme, patent haklarına tecavüz hâlinde, patent sahibinin bu Kanunda öngörülen patenti kullanma yükümlülüğünü yerine getirmemiş olduğu kanaatine varırsa yoksun kalınan kazanç, ikinci fıkranın (c) bendine göre hesaplanır.
(6) Coğrafi işarete veya geleneksel ürün adına tecavüz hâlinde bu madde hükmü uygulanmaz.” hükmü amirdir.
Toplanan deliller, taraf iddia ve savunmaları, tasarım tescil belgesi, HMK 266 madde kapsamında tasarım hukuku ilkelerine göre hazırlanmış, dosyadaki deliller ile uyumlu ve keza birbirleri ile uyumlu, delil tespit raporu, tahkikat aşamasında alınan kök ve ek raporlar, gelir idaresine ait kayıtlar incelendiğinde;
Türk Patent Enstitüsünden tasarım tescil dosyası celp edilmiş ve … numaralı Endüstriyel Tasarım Tescil Başvuru Formundaki … nolu tasarımın 18.11.2019 tarihinde başvurusunun yapıldığı, bültende 24.12.2019 tarihinde ilan edildiği ve tasarımın … ŞİRKETİ adına tescilli olduğu, bir başkasına lisans verilmediği anlaşılmıştır.
… ‘ne ait ticari sicil kaydı celp edilmiş, …’ın ortak olduğu, yetkilisinin de … olduğu anlaşılmıştır.
KARŞI DAVADAKİ HÜKÜMSÜZLÜK İSTEMİNİN İNCELENMESİ
Bilirkişi raporunda hükümsüzlüğe dayanak olarak gösterilen tasarımlar ile davacı tasarımları kıyaslanmış olup, Yapılan değerlendirme sonucunda; birbirleri ile kıyaslanan abiye elbise tasarımlarında yer alan öğelerin, birbirlerine ve elbisenin bütününe göre olan konum ve formlarının farklı oldukları, davacı/karşı davalı tarafın davacı/karşı davalı tarafa ait … tescil no’lu çoklu endüstriyel tasarım belgesindeki (…) no’lu elbise tasarımı ile hükümsüzlüğü doğrultusunda sunulan raporda görselleri sunulu elbise tasarımının bilgilenmiş kullanıcı üzerinde yarattığı genel izlenimde belirgin farklılıklar bulunduğu ve birbirleri ile farklı olarak algılandıkları dolayısıyla hükümsüzlüğü istenen tasarımın yeni ve ayırt edici olduğu hükümsüzlük koşullarının bulunmadığı anlaşıldığından karşı davanın reddine karar verilmesi gerekmiştir.
ASIL VE BİRLEŞAN DAVA YÖNÜNDEN İNCELEME
12.06.2020 tarihli Bilirkişi Tespit Raporunda, davalı tarafın şirket merkezinde yapılan tespitler de, dava konusu tasarıma ait ilk işyerin de, 7 adet gri, 12 adet yeşil, 6 adet bordo olmak üzere 25 adet, ikinci işyerinde 1 adet yeşil renkte elbise olduğu, işyeri sahibi …’ un söylemine göre toplamda 8 adet mağazasında bulunduğunu, 7 adet ürünün satıldığını, elinde sadece 1 adet ürün kaldığını, üretici değil sadece satıcı olduğunu beyan ettiği tespiti yapılmış olup, davalıların dayanak tasarımdan ne kadar satış yaptıkları dolayısıyla davacının Sınai mülkiyet hakkına tecavüz edenin rekabeti olmasaydı, hak sahibinin elde edebileceği muhtemel gelirin tespiti açısından Davalı tarafın, ticari kayıtları mali bilirkişi tarafından incelenmiş olup, satış kayıtlarında ürün gruplarına göre alt hesaplar kullanılmadığı, satışların 600- Yurt İçi Satışlar hesabının altında, ELBİSE, BLUZ, ETEK, TAKIM, PANTOLON, KABAN vb. açıklamalar ile sınıflandırılması suretiyle genel olarak takip edildiği ,dava konusu tasarıma ait ürünlere ilişkin yapılan satışlar, ticari defter ve kayıtlar üzerinden tespit edilemediğinden Satış faturaları üzerinde yapılan incelemeler de ise ürünlerin ELBİSE vb. genel ifadelerle düzenlendiği, model tanımı yada ürün kodu gibi herhangi bir ayırt edici ibare kullanılmadığı, dava konusu tasarımlara ait satışları, satış faturalarından da ayırt edilmesinin mümkün bulunmadığı, Davalı taraf belgeleri üzerinde , satışlara ilişkin stok takibi yapılmadığı ve satış raporunun bulunmadığı anlaşılmıştır. Davalının 2019-2020 yılına ait dönem satış kar, zarar,brüt kar tabloları da mali bilirkişi tarafından incelenmiştir. Satış faturaları üzerinde yapılan incelemeler de, ürünlerin ELBİSE vb. genel ifadelerle düzenlendiği, model tanımı yada ürün kodu gibi herhangi bir ayırt edici ibare kullanılmadığı tespit edilmiştir. Bu nedenle, dava konusu tasarımlara ait satışları, satış faturalarından da ayırt etmek mümkün değildir. Davalı taraf, satışlara ilişkin stok takibi yapılmadığını ve satış raporunun bulunmadığını beyan etmiştir.
Davacının dayanak tasarımının tescilli tasarım olduğundan dava tarihi itibariyle yürürlükte olan ve davacı adına koruma altında olan tasarımlara dayalı olarak davacının dava açma hakkı bulunduğu, davacı tarafın birleşen davasını maddi ve manevi tazminat istemli olarak açtığı ve maddi tazminat istemini ise SMK’nun 151/2-a maddesi uyarınca “ Sınai mülkiyet hakkına tecavüz edenin rekabeti olmasaydı, hak sahibinin elde edebileceği muhtemel gelir.” Kapsamında talep ettiği anlaşılmıştır.Bu nedenle davacının ticari defter ve belgeleri mali bilirkişi tarafından incelenmiştir.
Davacının mali kayıtlarına göre; Davacı tarafından sunulan üretim maliyet tablosunda, dava konusu tasarımın üretim maliyetinin (hammadde+ aksesuar+işçilik+genel gider) Kdv hariç 108,25 TL.” sı olduğu tespit edildiğini, Davacı tarafın, dava konusu tasarıma ait, bir adet ürün satışından, KDV hariç 76,75 TL.” sı(185,00 TL — 108,25 TL = 76,75 TL.) net kar elde ettiğinin görülmekte olduğunu, davacı taraf beyan dilekçesinde, dava konusu tasarıma ait ürünün perakende satış fiyatının 369,90 TL. sı olduğunu beyan etmiş ise de, mali inceleme de bu durumu gösteren fatura örneklerinin mali bilirkişi incelemesine sunulmadığı, bu nedenle dava konusu tasarıma ait ürünün, incelemeye sunulan faturada görünen satış fiyatı dikkate alınarak, yoksun kalınan kazanç hesabının yapıldığı, somut dava dosyasında davalı tarafın, dava konusu tasarımlara yönelik ürünlerden kaç adet üretip piyasada satışa sunduğu huşunun tespit edilemediği gibi mali verilerden de davalıların kaç adet ürün sattıklarının net olarak belirlenemediği, bu durumda hesaplamanın borçlar kanunu hükümlerine göre yapılmasının gerektiği, tekstil sektöründe, bir ürünün piyasada Satışa sunulabilmesi için asgari üretim yapılması gerektiğinin bilinmekte olduğu, ortalama piyasa şartlarına göre bir ürünün piyasada satışa sunulabilmesi için, üretim planlamasında asgari seri üretimin 50 kat kumaş, 5 ayrı beden, 2 renk pastal serim şeklinde çalışılmış olabileceği, bu şekilde öngörülen hesapla toplam üretimin 50x5x2=500 adet olabileceği, davalı tarafından piyasada satışa sunulan, dava konusu tasarıma ait elbiseyi, davacı taraf piyasada satışa sunmuş olsaydı, asgari üretim adetleri dikkate alınarak, elde edeceği muhtemel kazanç= Birim Başı Net Kar X Asgari Üretim Adedi olarak öngörüldüğünde ; 76,75 TL X 500 Adet= 38.375,00 TL” sı olarak hesap edildiği tespit edilmiştir.
Davacı dava dilekçesinde farazi ihtimalle göre 5 ayrı beden ve 100 kat kesim üzerinden ortalama 2500 ve 3000 adet ürün bazında bir tazminat hesaplaması yapılmasını talep etmekteyse de bu talebin yerinde olmadığı sunulu deliller kapsamından anlaşılmıştır.
Zira Mahkememizin ihtisas mahkemesi olması dolayısıyla her yıl /dönem tekstil sektörünün yani sezon itibarıyla rağbet gören ve satışı yapılan ürün modellerinin farklılık gösterdiği, hatta iklimin dahi ürünler üzerinde satışa doğrudan etkisinin bulunduğu bilinmektedir. Dolayısıyla bir önceki dönem daha çok satılabilen tescilli yada tescilsiz bir tasarım ürününün diğer dönem de aynı hızla ve sayıda satılması her sezonun (yılın) modası, rengi ve trendi farklılık gösterdiğinden, tüketicinin içinde bulunduğu ekonomik ortam dahi satış rakamları değişmektedir. Gerek davacı gerek davalı satışlarında ürünlerin bizatihi satış kodu vb hiçbir kayıt içermediği anlaşılmaktadır. Davacı dava dilekçesinde Seri üretime göre bir hesaplama yapılmasını talep etmektedir. Oysa davacının farazi kesim ve dikim üretimleri ancak sektörde bir çok kişinin peşin ve iş garantisi olarak çalıştığı yurtdışında dahi şubeleri olan tanınmış firmalarda dahi söz konusu değilken gerek davacı gerekse davalının küçük çaplı işletmeler niteliğinde oldukları, gelen mali kayıtlarından bu durumun anlaşıldığı, öte yandan tarafların Envanter defterinde , faturalarında mali bilirkişi tarafından yapılan inceleme ürün kodları ve tasarım bilgisi yer almadığı belirlendiği halde davacının kendi üretim ve satışını dahi ispat edemeden farazi kesim iddialarına( 2500 /3000 adet) dayalı olarak yani satmadığı, üretmediği parça sayısına göre bir tazminat hesabı yapılması sebepsiz zenginleşmeye yol açacağından keza Davacının muhtemel kazanç kaybının oluşması için davacı şirketin büyüklüğü, çalışan sayısı, ödenmiş sermayesi, cirosu, karı, yurt çapında ve yurt dışında sahip olduğu dağıtım kanalları, şubeleri, bayilikleri, servis ağı, ödediği vergi, ihraç miktarları, piyasasına hakimiyeti , ticari defter ve belgelerinde bu tasarım ile yaptığı siparişler, sattığı ürünleri ispat etmesi gerekirken bu yönde delil sunmadığı dolayısıyla farazi ihtimale dayalı olarak 2500-3000 adet üretildiği iddiasına dayalı talebin bir dayanağının bulunmadığı ,farazi ihtimallere göre talep edilen tazminatın ispat hukuku kurallarına göre ispatlanamadığı, davacının ancak sunulu deliller ve mali kayıtları ile örtüşen oranda keza BK hükümlerine dayalı olarak bir maddi tazminata hak kazanacağı anlaşılmıştır. Öte yandan davalıların ise davacının tasarımını ticari sahalarında bulundurdukları, satışa arz ettikleri sabit olup, ihlal nedeniyle tazminat ödemekle yükümlüdürler. Dolayısıyla tespit edilecek tazminat ihlal edeni mükafatlandırır nitelikte olmaması gerektiği gibi aynı zamanda hakkı ihlal edileni de mağdur etmemelidir. Bu halde BK hükümlerine göre tazminat hakimce belirlenmelidir.
Bu kapsamda toplanan delillere göre, Ele geçen ürün sayısı, bir tür haksız eylem niteliği taşıyan davalıların tasarıma tecavüzü sonucu, davacı tasarım sahibinin manevi ticari varlığında meydana gelen kayıp ve zararlar nedeniyle 5000 TL manevi tazminat istemi günün ekonomik koşullarına göre manevi tatmin duygusu yönünden somut olayda davalıların ekonomik verilerine ve eylemlerine göre uygun bir miktar olarak kabul edilmiş, fazla talep edilen manevi tazminatın reddine karar verilmesi gerekmiştir.
Maddi tazminat talebi yönünden mali kayıtlar, mali bilirkişinin ve heyetin kök ve ek raporları, tasarımın tescil ve ilan tarihi, davacı yanca tasarımın çok tutulan , dönemin hit olmuş bir ürünü olduğu yönünde delil sunmadığı, mahkememizce incelenen tasarımın tescilli olmakla birlikte piyasada yerine ikame edilecek benzerleri olabilecek nitelikte abiye tabir edilen tasarımına ilişkin olduğu, belirlir bir fiat ve işçilik ile ürünün oluşturulması, ürünün aynı zamanda sosyal medya hesapları yoluyla geniş kitlelere ulaştığı, soyal medya mecrasında satılan ürünlerin her zaman mali yönden denetimlerinin yapılamadığı gerçekliği, Bilirkişiler İbrahim Özdemir, Aslı Sancaklı Akcan tarafından tespit istenilen işyerlerinde 08.06.2020 günü yapılan tespitte, ilk işyerinde 7 adet gri, 12 adet yeşil, 6 adet bordo, toplam 25 ürüne rastlandığı,ikinci işyerinde 1 adet ürün bulunduğu, ancak …’un beyanına göre 8 adet ürün bulunduğu, 7 adet satış yaptığını elinde ise 1 ürün kaldığına dair 12.6.2020 tarihli rapordaki tespitler ışığında da davalı … ne ait işyerinde daha çok renk ve ürün ele geçmesi, bu işletmenin üretici olması dolayısıyla daha çok ürünü piyasaya sunmuş olması maddi tazminat belirlenmesinde gözetilmiş( üretici firmada 25 ürün , diğer davalıda 8 ürün bulunmasından hareket ile 25/8=3.13 oranlaması ile toplamda tazminat 38.375.TL olarak hesaplandığından 3.13 oranlaması ile tazminatın 26.115. TL sinin …ŞTİ ‘den , 12.260 TL sının davalı …’dan tahsiline karar verilmesi gerekmiştir.)
…’un üretici değil satıcı olması, ancak her iki davalı arasında ürün tedariki ve satışı yönünden bağlantı olması, her iki davalının davacıya ait … başvuru no’lu 34 sıra numaralı elbisenin tasârım olarak aynısını ticari amaçlı satışa arz etmiş olmaları, bilirkişilerce elbise üzerinde detaylı olarak inceleme sonucunda işçilik farkları ve aksesuar farkları dışında tasarımların aynı olduğu, ayrıca ürünün @iyemtesettur instagram adresinde, tespit istenilen ürüne ait satışın yapıldığı gözetilerek tasarımın tescilli olduğu tarih, davalıların kullanım yoğunluğu, gözetildiğinde; Tasarım hakkını ihlal nedeniyle SMK 151/2-a davacının toplamda talep edebileceği tazminat 38.375.TL olarak tespit edilmiş olmakla ele geçen ürün miktarı ve tarafların ticari kapasitesine göre 26.115. TL sinin …ŞTİ ‘den tahsil edilmek üzere , 12.260 TL sının davalı …’dan ‘den tahsil edilmek ve tespit tarihi olan 7.2.2020 tarihinden itibaren hesaplanmak üzere değişir oranlı ticari faiz ile davalılardan bu miktarda ayrı ayrı tahsili ile davacıya ödenmesine, Davalıların (davalı … LTD ve davalı …’un) eyleminin davacının tasarımına tecavüz teşkil ettiğinin tespitine, durdurulmasına, önlenmesine, Davalı … yönünden açılan davanın pasif husumet yokluğu gözetilerek reddine,( Ltd şirketlerde şirket ortağı şirket tüzel kişiliğine karşı 3. Kişi konumundadır. Şirket borçlarından dolayı tüzel kişilik sorumlu olup, gerçek kişinin sorumluluğu bulunmamaktadır) Tasarım hakkını ihlal nedeniyle takdiren 5000-TL manevi tazminatın tespit tarihi olan 7.2.2020 tarihinden itibaren değişir oranlı ticari faiz ile ayrı ayrı davalılardan …LTD ŞTİ ‘den ve davalı …’dan tahsili ile davacıya ödenmesine, manevi tazminatta fazlaya ilişkin istemin reddine,İtibar tazminatı isteminin reddine, hükmün ilanında davacının hukuki yararı bulunduğundan karar kesinleştiğinde hüküm özetinin Türkiye’de tirajı yüksek bir gazetede bir kez ilanına ,hükümsüzlük şartları oluşmadığından birleşen dava kapsamında açılan karşı davanın reddine karar verilerek aşağıdaki şekilde hüküm tesis edilmiştir.
HÜKÜM:
I-ASIL DAVADA;DAVANIN KISMEN KABULÜNE, KISMEN REDDİNE,
1-Davalıların (davalı … LTD ve davalı …’un ) eyleminin davacının tasarımına tecavüz teşkil ettiğinin tespitine, durdurulmasına, önlenmesine,
2- Davalı … yönünden açılan davanın pasif husumet yokluğu gözetilerek reddine,
3- Karar kesinleştiğinde hüküm özetinin Türkiye’de tirajı yüksek bir gazetede bir kez ilanına masrafın davalılardan (davalı … TİC LTD ve davalı …’dan) eşit olarak tahsiline,
4- Asıl davada 179,90 TL ilam harcının peşin harçtan mahsubu 125,5 TL Eksik harcın davalılar …LTD ve davalı …’dan tahsiline,
5- kabul edilen tasarıma tecavüzün tespiti yönünden Avukatlık ücret tarifesi uyarınca 15.000 TL vekalet ücretinin davalılar … LTD ve davalı …’dan alınarak davacıya verilmesine,
6-Pasif Husumet Yokluğundan red nedeniyle Avukatlık ücret tarifesi uyarınca 15.000 TL vekalet ücretinin davacıdan alınarak davalı …’a verilmesine,
7-Asıl davada davacı tarafın yargılama giderlerinden olan 54,40 TL başvuru harcı, 54,40 Peşin harç, 5.435,50 TL tebligat ve bilirkişi ücreti olmak üzere toplam 5.544,30 TL’nin davalılar … TİC LTD ve davalı …’dan alınarak davacıya verilmesine,
8-Taraflarca fazla yatırılan gider avansının hüküm kesinleştiğinde ve talebi halinde iadesine,
II-BİRLEŞEN DAVADA;
DAVANIN KISMEN KABUL KISMEN REDDİNE
1- Davalı … yönünden açılan davanın pasif husumet yokluğu gözetilerek reddine,
2-a-Tasarım hakkını ihlal nedeniyle SMK 151/2-a Maddesi ve somut olayın özellikleri ve ele geçen ürün miktarı kapsamına ve BK hükümlerine göre davacının toplamda talep edebileceği tazminat 38.375.TL olarak tespit edilmiş olmakla ele geçen ürün miktarı ve tarafların ticari kapasitesine göre 26.115. TL sinin … LTD ŞTİ ‘den tahsil edilmek üzere , 12.260 TL sının davalı …’dan ‘den tahsil edilmek ve tespit tarihi olan 7.2.2020 tarihinden itibaren hesaplanmak üzere değişir oranlı ticari faiz ile davalılardan ayrı ayrı tahsili ile davacıya ödenmesine,
b-Tasarım hakkını ihlal nedeniyle takdiren 5000-TL manevi tazminatın tespit tarihi olan 7.2.2020 tarihinden itibaren değişir oranlı ticari faiz ile ayrı ayrı davalılardan …ŞTİ ‘den ve davalı …’dan tahsili ile davacıya ödenmesine, manevi tazminatta fazlaya ilişkin istemin reddine,
c-İtibar tazminatı isteminin reddine,
3-Birleşen davada 2.962,94 TL ilam harcının peşin ve ıslah harçtan mahsubu ile artan 1963,60 TL harcın karar kesinleştiğinde ve talebi halinde davacıya iadesine,
4-Kabul edilen Maddi tazminat talebi yönünden; Avukatlık ücret tarifesi uyarınca 15.000 TL vekalet ücretinin davalılardan …TİC LTD ŞTİ ‘den alınarak davacıya verilmesine,
5-Kabul edilen Maddi tazminat talebi yönünden; Avukatlık ücret tarifesi uyarınca 12.260- TL vekalet ücretinin davalılardan …’dan alınarak davacıya verilmesine,
6-kabul edilen Manevi tazminat talebi yönünden; Avukatlık ücret tarifesi uyarınca 5.000 TL vekalet ücretinin davalılardan …TİC LTD ŞTİ ‘den alınarak davacıya verilmesine,
7-kabul edilen Manevi tazminat talebi yönünden; Avukatlık ücret tarifesi uyarınca 5.000 TL vekalet ücretinin davalılardan …’ ‘dan alınarak davacıya verilmesine,
8- red edilen manevi tazminat talebi yönünden Avukatlık ücret tarifesi uyarınca 5.000 TL vekalet ücretinin davacıdan alınarak …TİC LTD ŞTİ ye verilmesine,
9-red edilen manevi tazminat talebi yönünden Avukatlık ücret tarifesi uyarınca 5.000 TL vekalet ücretinin davacıdan alınarak …’a ye verilmesine,
10- red edilen İtibar tazminatı yönünden Avukatlık ücret tarifesi uyarınca 100- TL vekalet ücretinin davacıdan alınarak …LTD ŞTİ ye verilmesine
11- red edilen İtibar tazminatı yönünden Avukatlık ücret tarifesi uyarınca 100- TL vekalet ücretinin davacıdan alınarak …’a verilmesine
12 -Pasif Husumet Yokluğu Nedeniyle red edilen talepler yönünden(itibar, manevi ve maddi tazminat toplamı üzerinden hesaplanan) Avukatlık ücret tarifesi uyarınca 15.000 TL vekalet ücretinin davacıdan alınarak davalı …’a verilmesine,
13-Birleşen davada davacının yargılama giderlerinden olan 360,34 TL peşin harç, 639 TL ıslah harcı 54,40 TL başvuru harcı, 107 TL tebligat gideri olmak üzere toplam 1.160,74 TL’nin taktiren 2/3 sinin davalılardan …ŞTİ ‘den ve davalı …’dan alınarak davacıya verilmesine,
11-Taraflarca fazla yatırılan gider avansının hüküm kesinleştiğinde ve talebi halinde iadesine,
III- KARŞI DAVADA
1-DAVANIN REDDİNE
2-Karşı davada 179,90 TL ilam harcının peşin harçtan mahsubu ile eksik kalan 125,50 TL’nin karşı davalılardan tahsiline,
3-Karşı davanın reddi nedeniyle Avukatlık ücret tarifesi uyarınca 15.000 TL vekalet ücretinin karşı davalılar … ve … ŞTİ ‘den alınarak davacıya verilmesine,
Dair verilen karar taraf vekillerinin yüzüne karşı, Davalı …’un yokluğunda gerekçeli kararın taraflara tebliğinden itibaren 2 haftalık süre içinde İSTİNAF YASA yolu açık olmak üzere karar verilip tefhim kılındı, hazır olanlara duruşma zaptından örnek verildi. 09/02/2023
Katip … Hakim …
¸e-imzalıdır ¸e-imzalıdır