Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C.
İSTANBUL
1.FİKRÎ VE SINAÎ
HAKLAR HUKUK MAHKEMESİ

ESAS NO : 2015/226 Esas
KARAR NO : 2019/23

DAVA : FSEK ( izinsiz yayın nedeni ile maddi ve manevi tazminat )
DAVA TARİHİ : 16/11/2015
KARAR TARİHİ : 17/01/2019

Mahkememizde görülmekte bulunan FSEK ( izinsiz yayın nedeni ile maddi ve manevi tazminat ) talepli davasının yapılan açık yargılamasının sonunda,
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
İDDİA;Davacı vekili dava dilekçesinde; oyuncu olan davacı …’nun birçok ünlü dizi ve tv oyununda yer aldığını, davalı … tarafından yazılan diğer davalı bilgi üniversitesi yayınları tarafından yayınlanan “…-…” isimli kitapta davacıya ait fotoğrafların izinsiz olarak yayını nedeniyle FSEK 68.maddeye dayalı şimdilik 10.000 -TL maddi, 25.000 TL manevi tazminatın tahsilinn talep ve dava edildiği anlaşılmıştır.
Davacı vekili Islah dilekçesi ile 10.000 TL lik kısmına dava tarihinden ıslah ettikleri 30.000 TL lik kısmına ıslah tarihinden itibaren faiz işletilmesini toplamda maddi tazminat istemlerini 40.000 TL olarak artırdıklarını bildirmişlerdir.
SAVUNMA; … vekilinin cevap dilekçesinde; davanın reddine karar verilmesi gerektiğini, fotoğrafın eser niteliğinde olmadığını , akademik gaye için kullanılması nedeniyle FSEK 86 ve 34. madde hükümleri dikkate alındığında maddi ve manevi tazminat şartlarının oluşmadığını, davacının toplum içindeki içtimai hayatı dikkate alınarak akademik gaye için kullanıldığından davanın reddine karar verilmesi gerektiğini beyan etmiştir.
Davalı … beyanında;kapak fotoğrafının sadece popüler bir sanatçı fotoğrafı değil, muhalif, politik ve kamuoyunda tartışmalı bir karakterdeki icracı sanatçının resmi olduğundan ve kitap, devlet arşivinden doğrudan ücretsiz de edinilebilen, basılı bir doktora tezi niteliğinde ve tamamen eğitim ve öğretim amaçlı hazırlandığını, . Eserde analiz edilen son politik dizi …; bir kişilik/ kimlik olarak değil, bir karakterin muhalif-politik açıdan kamuoyuna mâl oluşuyla incelendiğini,dizinin içeriğine ilişkin; kamuoyunda, o dönem iddia olunan Ergenekon Davaları ve Cemaat tartışmalarının bulunduğunu, kamuoyunda politik biçimde ve haber değeriyle sürekli tartışılan bir dizi olduğunu, FSEK Madde 86 Fıkra-1 ‘e İsabet eden …nın aşın siyasi ve ideolojik içerimden (“Memleketin siyasi ve İçtimai hayatında rol oynayan kimselerin resimleri” ve “Günlük hadiselere müteallik resimlerde radyo ve film haberleri”), bir oyuncu olarak sıkılmış olduğunu, 18.05.2013 tarihli haber de ve İlişkili 19.01.2015 tarihli görüntüde seyircinin kendisini İdeolojik bir simge halinde değerlendirdiğini ve bundan vazgeçmesi gerektiğini belirttiğini, davacının beyanının aksine, 83. sayfada kullanılan bir fotoğraf değil, harflerden yapılı bir taklit tipografi olduğunu, tipografın sorumlu olduğunu, tipografiyi yapan sanatçı …’olup, bu tipografi için yine 84. sayfada açık referans verildiğini, tipografi yayım için …’dan https://… sitesi aracılığıyla izin de alındığını, …’nin imajının tipografısinin yapılması için bile izin gerekmekteyse, bu sorumluluğun …’a ait olabileceğini, davacının beyanının aksine, eser, reklam ve ticari amaçlı bir yayın niteliğinde olmadığını, devlet tarafından … bursuyla desteklenmiş, Yök sitesinden ücretsiz ve doğrudan indirilen doktora tezi niteliğinde ve tamamen eğitim amaçlı bir akademik metin olduğunu, basılı metin ödülü aldığını, Akademik bir kitap olduğu için (son 3 yılda) 1.000 rakamını bile göremediğini,… Üniversitesi her bastığı kitapta sadece 500 civarında satış yapabilerek, her yıl çok büyük zarar etmekte olduğunu, kullanımın bilimsel amaçlı olduğunu, istisnalar kapsamında olduğundan davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
DELİLLERİN TARTIŞILMASI VE GEREKÇE
Dava konusu uyuşmazlık, davacı …’nun fotoğrafının davalı … tarafından yazılan diğer davalı … üniversitesi yayınları tarafından yayınlanan “…-…” isimli kitapta izinsiz olarak kullanılması nedeniyle FSEK 68.maddeye dayalı şimdilik 10.000 TL maddi( ıslah ile 40.000 TL) ve 25.000 TL manevi tazminatın tahsiline ilişkindir.
Dava konusu fotoğrafın eser niteliğinde bulunup bulunmadığının tespiti için bilirkişi incelemesi yaptırılmış ve rapor kapsamına göre; sanatsal niteliklere haiz olmadığı, estetik niteliğe haiz olmadığı keza sahibinin hususiyetini taşımadığı dolayısıyla fotoğrafın eser niteliğinde bulunmadığı anlaşılmıştır.
Somut olayda heyette hukukçu bilirkişi bulunmadığından davacının maddi ve manevi tazminat taleplerinin keza davalı savunmalarının yerinde olup olmadığı hususları ihtisas mahkemesi sıfatıyla mahkememizce değerlendirilmiştir.
Davacı talebini FSEK 68 Madde kapsamında talep etmiştir. Ancak fotoğrafın eser niteliğinde bulunmadığı tespit edilmiştir. 5846 saydı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu 1/B maddesi (a) bendinde yapılan tanıma göre eser, sahibinin hususiyetini taşıyan ve ilim ve edebiyat, musiki, güzel sanatlar veya sinema eserleri olarak sayılan her nevi fikir ve sanat mahsullerini ifade eder. Buna göre bir ürünün FSEK kapsamında eser olarak korunabilmesi İçin; eser sahibinin hususiyetini taşıması (sübjektif unsur) ve FSEK’de sınırlı şekilde sayılmış olan dört eser türünden birisine dahil olabilecek nitelikte bir fikir ve sanat ürünü olması (objektif unsur) gerekir (Bkz. Yargıtay HGK, T. 2.4,2003, E. 2003/4-260, K. 2003/271; Yargıtay 11. HD, 13.3.2007, E. 2006/934, K. 2007/4555). Davacı tarafin taleplerine dayanak oluşturan görüntü aslında davacının … dizisindeki rolündeki icracı sanatçı …’na ait bir görüntüdür. Dolayısıyla bu görüntünün elde edilebilmesi için diziden bir kesit alınması yeterli olup; sinema eserinden bağımsız olarak değerlendirildiğinde bu görüntünün bîr eserde bulunması gereken sübjektif unsuru barındırmadığı hususu sabittir. Bir dizi içinde kullanılan icracı sanatçılara ait fotoğrafların FSEK m.2 kapsamında edebi eser olarak korunması teorik olarak mümkündür. Ancak bu tür fotoğrafların sanatsal bir içeriğinin bulunmadığı, fotoğrafı çekenin de hususiyetini yansıtmadığından eser niteliğine sahip olmadığı anlaşılmıştır. Bu durumda söz konusu fotoğrafın eser olarak korunamayacak olması halinde FSEK m.84’e göre korunup konıntnayacağının incelenmesi gerekmektedir. FSEK m.84/I’e göre, “Bir işareti, resim veya sesi, bunları nakle yarıyan bir alet üzerine tesbit eden veya ticari maksatlarla haklı olarak çoğaltan yahut yayan kimse, aynı işaretin, resmin veya sesin 3 üncü bir kişi tarafından aynı vasıtadan faydalanılmak suretiyle çoğaltılmasını veya yayımlanmasını menedebilir. ”Öncelikle belirtmek gerekir ki, bir görüntünün FSEK m.84 kapsamında değerlendirilebilmesi için eser niteliği taşıması şart değildir. Eser niteliği taşımayan görüntülerin bu hüküm kapsamında korunması mümkündür (ÖZTAN, Fırat, Fikir ve Sanat Eserleri Hukuku, Ankara, 2008, s. 762; YAVUZ, Levent/ALICA, Türkay/MERDİVAN, Fethi, Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu Yorumu, 2. Baskı, Ankara, 2014, s. 2929).
Davacı tarafın taleplerine dayanak oluşturan görüntünün yani fotoğrafın kim tarafından çekildiği hususunda davacı yan bir delil sunmamış, davalı ise akademik çalışma kapsamında … dizisinde … karakteri için çekilmiş ve poster olarak kullanılan ve digatal mecrada fotoğrafın yer alması nedeniyle bu mecradan alarak bilimsel bir incelemede kullandığını savunmuştur. Dolayısıyla eser üzerinde asıl hak sahibi fotoğrafı çeken şahıs olup, dizinin yapımcısı tarafından fotografı çekene mali hakların ödenip ödenmediği keza icracı sanatçıların görüntüleri üzerindeki hakları dizi yapımcısına devir edip etmedikleri yönünde de davacı yanca delil sunulmadığı, salt davacının kendi görüntüsü olduğundan hareket ile dava açıldığı anlaşılmıştır. Ancak davacının fotoğrafının digital mecrada … karakteri için çekildiği, dizinin posteri olarak kullanıldığı, …’nin dizide yer alan bir sahneden alıntılanan fotoğrafın kullanıldığı davalı yanca ileri sürülmüş bunun aksi ise davacı yanca ispat edilmemiştir. Yargıtay’ın vermiş olduğu bir kararda;“…Mahkemece, iddia, savunma, bilirkişi raporu ve tüm dosya kapsamına göre, esasen fotoğrafların davalı …dergi Grubu fotoğrafçıları tarafından çekildiği konusunda herhangi bir ihtilaf söz konusu olmadığı, dizide yer alan oyuncularla yapılan sözleşmelerde, canlandırılan tipleme, promosyon hizmetleri, imaj belirleme, reklam kampanyası gibi faaliyetlerin davalı yapımcmin öngöreceği kararlara göre yönlendirileceği kararlaştırılmış olup, oyuncuların sözleşme süresince ve sonrasında dizinin genel konsepti ve oynadığı rol ile ilgili üçüncü kişilerle sinema, film, tiyatro, reklam gibi sanatsal ve ticari hiçbir faaliyette bulunamayacağının ve aynı şekilde oluşturulacak imaj, tipleme gibi unsurların kullanılmasının ve kullanma biçiminin yapımcının onay ve iznine bağlı olduğunun saptandığı, davaya konu fotoğrafların FSEK 2/3 kapsamında bedii vasfı bulunmayan, teknik ve ilmi mahiyette fotoğraflar olmadığı, diter taraftan davalının …vadisi dizisinden ticari bir kazanç elde etmek amacıyla posteri izinsiz olarak dergi ekinde dağıttığı göz önüne alındığında uygulanması gereken maddenin FSEK 84. maddesinin yaptığı atıf sebebiyle T.T.Knun 56 ve devamı maddelerinde ver alan haksız rekabet hükümleri olduğu… ” Bkz. Yargıtay 11. Hukuk Dairesi, T. 17.3.2011, E. 2009/4380, K. 2011/2851 (Kazancı İçtihat Bilgi Bankası). Yönündeki içtihatları dikkate alandığında, davacı ile dava dışı yapımcı arasında ne gibi bir sözleşme yapıldığı hususunda da bir delil sunulmadığı, dolayısıyla davacının toplumda … karakteri ile bilindiği, davalının bilimsel eserinde bu tiplemeyi analiz ettiği , davacının dizi için çekilmiş bir posterde mali hakların kendisine ait olduğuna dair her hangi bir belge sunmadığı, zira fotoğrafın davacının özel bir görüntüsünü de içermediği anlaşılmıştır.
Davalı eserin bilimsel bir eser olduğunu ileri sürmüş bunun aksini ispat eden başkaca delil bulunmadığı da anlaşılmıştır. Bilindiği üzere üniversiteler bünyesinde akademisyenlerin bilimsel eserlerlerinin kitap formatında yayınlanması ilgilinin akademik ilerlemesi için zorunlu bir unsur olup, bunun için yayıncılara bizzat eser sahibi tarafından mali ödemeler yapıldığı da bilinen bir gerçekliktir, Davalının tamamen akademik düşüncelerle bilimsel bir eser meydana getirirken tamamen davacının şahsını hedef almadığı, var olan dizideki bir karakteri işlediği, sosyolojik yaklaşımlar kapsamında problemin örnek sujesi olarak kullandığı hususu yargılama ile sabittir.
Davalı eserinde “… – …” kitabında davacının canlandırdığı dizi/ film karakterinin analizini içermesi sebebiyle kullandığını ileri sürmüş bu savunmanın aksi de ispat olunmamıştır. Kitabın konusu; 2000’li yıllarla birlikte televizyonlarda seyretmeye başladığımız ve bir Suç Kahramanlığı etrafında kurtarıcı erkeğin rolünü, erkeklik temsiliyetini, toplumsal alanda yüceltilen mitik erkekliğin değişik veçhelerini konu edinen yerli dizi ve filmleri ele aldığından , …’nden …’e, …’den …’ya, …’dan …’ya uzanan örneklerin kitapta yorumlandığı, birbirini dönüştüren, aşan kültür ve bunun ürettiği politikalar ile toplumsal doku içinde farklı biçimler alan suçlu-kahraman ilişkisini sosyolojik açıdan inceleyen bilimsel bir kitapdır.
FSEK 86/II-1. Maddesinde fotoğraflı izin koşulunun aranmayacağı halleri düzenlemiştir. Buna göre göre “Memleketin siyasi ve içtimai hayatında rol oynayan kimselerin resimleri” için muvafakat alınmadan kullanılması hukuken mümkündür .Bu bu kapsamda politikacılar, sinema/tiyatro oyuncuları, sunucular, spikerler,vb.. sair kimselerin fotoğrafları izin alınmadan kullanılabilmektedir. Önemli olan husus bu fotoğrafın kullanımının kişinin içtimai ya da siyasi/toplumdaki rolüyle ilgili olmasıdır.
Somut uyuşmazlıkta bu fotoğrafın kullanımındaki ana temel husus akademik bir çalışmaya temel olmasıdır ki fotoğraf davacı … ’nun kendi kişisel özelliklerinin tartışıldığı bir kitap değil, dizide canlandırdığı karakter ile ilgili olarak kullanılmıştır. Bu açıdan da kullanımın FSEK 86/II-1. maddesi istisnası kapsamında değerlendirilmesi gereklidir. Özellikle akademik çalışmalarda gelecek kuşaklarında bilimsel eserlerden faydalanması için haber alma, düşünce ve kanaat, basın yayın özgürlüğü gibi temel hak ve özgürlükleri gibi kamusal yararın gerektirdiği hallerde kişilik haklarına saldırı taşımadığı sürece bilimsel kullanımlar yasal çerçevede değerlendirilmelidir. Akademik niteliği olan bir kitapta davacının canlandırdığı “….” karakterinin fotoğrafının kullanılmasında davacının kendisinin değil dizi karakterinin analiz edilmesinin davacının kişilik haklarına halel getirmeyeceği tartışmasızdır. Kaldi ki davalının akademik yayınında davacının rol aldığı karakterin ve dizideki fotoğrafının kullanılması daha çok davacıyı onurlandıracak bir yayındır.
FSEK 34. Madde düzenlemesinde ; Eğitim ve öğretim istisnaları kapsamında ; dizi sahibi yapımcının ve icracı sanatçının, fotoğrafı çekenin iznine gerek olmayabilir. FSEK 34/I. madde uyarınca da maksadın haklı göstereceği bir nispet dahilinde yararlanma yapılmak suretiyle, hal ve vaziyetinden eğitim ve öğretim gayesine tahsis edildiği anlaşılan seçme ve toplama eserler vücuda getirilmesi serbesttir.
Davalı akademisyenin yazdığı kitap, kendi alanında topluma ve birçok öğrenciye aydınlatıcı ve yol gösterici olacak akademik bir çalışmanın ürünüdür. Kitabın içerdiği dikkate alındığında kitabi ancak talep edecek kesim bilimsel faydalanma kasdı ile hareket eden akademik çevre yada öğrenciler olacaktır. Davalı best seller niteliğinde bir konuda kitap yazmamış, akademik ilerleme için bilimsel bir eser meydana getirmiş,eserinde işlediği karaktere ait fotoğrafı da kitabında kullanmıştır, dolayısıyla eğitim – öğretim ve bilim gayesi ile hukuk düzenince öngörülen şartlarda kullanım gerçekleşmiştir.
Fsek 34. maddesi kapsamında bilimsel bir eserin bir yayıncı tarafından basılması onu tek başına ticari bir meta haline getirmez.Zira yazarın asıl amacının akademik bir çalışma meydana getirmek olduğu hususu değerlendirildiğinde, somut olayda fsek 68 ve 84.madde kapsamında maddi ve manevi tazminat ödenmesi şartlarının oluşmadığı anlaşıldığından davanın reddine karar verilerek yukarda açıklanan gerekçe kapsamına göre aşağıdaki şekilde hüküm oluşturmak gerekmiştir.
HÜKÜM;Yukarda açıklanan gerekçe kapsamına göre,
1- FSEK 68 MADDE kapsamında talep edilen maddi tazminat isteminin reddine,
2- Manevi tazminat isteminin reddine,
3-44,40 TL ilam harcının peşin ve ıslah harcından mahsubu ile artan 1.065,64 TL harcın davacıya iadesine,
4-Reddedilen maddi tazminat talebi yönünden Avukatlık ücret tarifesi 13/2.maddesi uyarınca 4.750,00 TL vekalet ücretinin davacıdan alınarak davalı … Haber Ajansı Ltd Şti’ne verilmesine,
5-Reddedilen manevi tazminat talebi yönünden Avukatlık ücret tarifesi 10/3.maddesi uyarınca 3.931,00 TL vekalet ücretinin davacıdan alınarak davalı … Haber Ajansı Ltd Şti’ne verilmesine,
6-Davalı … Ltd Şti tarafından yapılan 50 TL yargılama giderinin davacıdan alınarak davalıya verilmesine,
7-Davacı tarafından yapılan yargılama giderlerinin üzerinde bırakılmasına,
8-Taraflarca fazla yatırılan gider avansının hüküm kesinleştiğinde ve talep halinde iadesine,
Dair verilen karar davacı vekili ile …vekilinin yüzüne karşı diğer davalının yokluğunda , gerekçeli kararın taraflara tebliğinden itibaren 2 haftalık süre içinde İSTİNAF YASA yolu açık olmak üzere karar verilip tefhim kılındı, hazır olanlara duruşma zaptından örnek verildi. 17/01/2019

Katip …
¸e-imzalıdır

Hakim …
¸e-imzalıdır