Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C.
İSTANBUL
1.FİKRÎ VE SINAÎ
HAKLAR HUKUK MAHKEMESİ

ESAS NO : 2016/130 Esas
KARAR NO : 2018/462

DAVA : Fikir Ve Sanat Eseri (Maddi Tazminat İstemli)
DAVA TARİHİ : 10/06/2016
KARAR TARİHİ : 29/11/2018

Mahkememizde görülmekte bulunan Fikir Ve Sanat Eseri (Maddi Tazminat İstemli) davasının yapılan açık yargılamasının sonunda,
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
İDDİA;Davacı vekili dava dilekçesinde; ilk baskısı … A.Ş tarafından Ağustos 2008’de yapılan … (…) adlı eserde müvekkili … tarafından çekilen fotoğrafların kullanıldığı ve telif ücretinin ödendiğini, ancak bu eserin büyük ilgi görmesi üzerine bu defa … Üniverstesinin bir kuruluşu olan Medam Başkanı Prof.Dr. … tarafından davacıya danışılmadan davacının haberi olmadan Cihannüma (…) adlı eseri iki cilt halinde ve Medam adına yeniden bastırdıklarını, 2 ciltte de davacıya ait fotoğrafların izin alınmadan ve telif ücreti ödenmeden kullanılması nedeniyle FSEK 68.madde kapsamında 75.000-TL maddi, 75.000-TL manevi tazminatın tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
SAVUNMA; Davalı … Ünivesitesi vekili cevap dilekçesinde özetle; davanın zamanaşımına uğradığını, davaya konu 2013 yılı baskısının tek amacının UNESCO ilanı kapsamında tarihi ve milli eserin dünya çaığında tanıtımının sağlanması olduğunu, söz konusu fotoğrafların eser olarak kabulününün mümkün olmadığını, davacının fotoğraflarının kullanılması konusunda bilgisinin olduğunu, kendisine 1355-TL ödeme yapıldığını, fotoğrafların eser niteliğinde olduğu kabul edilse bile mali hak sahibinin FSEK çerçevesinde müvekkili olduğunu talep edilen maddi tazminatın fahiş olduğunu manevi tazminat koşullarının oluşmadığını bu nedenle davanın reddine karar verilmesi gerektiğini beyan etmiştir.
Diğer davalı … vekili cevap özetle, 2013 yılı baskısında davacının fotoğraflarının kullanılmadığını, davacının 2013 yılı baskısında isiminin sehven yer aldığını, talep edilen tazminatın fahiş oluğunu davacının kötüniyetli olduğunu davanın reddine karar verilmesi gerektiğini beyan etmiştir
DELİLLERİN TARTIŞILMASI VE GEREKÇE
Dava uyuşmazlık konusunun ; ilk baskısı … A.Ş tarafından Ağustos 2008’de yapılan … (…) adlı eserde davacı tarafından çekilen fotoğrafların kullanıldığı ve telif ücretinin ödendiğini, ancak bu eserin büyük ilgi görmesi üzerine bu defa … Üniverstesinin bir kuruluşu olan Medam Başkanı Prof.Dr. … tarafından davacıya danışılmadan davacının haberi olmadan Cihannüma (…) adlı eseri iki cilt halinde ve Medam adına yeniden bastırdıklarını, 2 ciltte de davacıya ait fotoğrafların izin alınmadan ve telif ücreti ödenmeden kullanılması nedeniyle fsek 68.madde kapsmında 75.000 TL maddi, 75.000 TL manevi tazminatın tahsili taleplerine ilişkindir.
HMK 266. madde gereğince bilirkişi incelemesi yaptırılmıştır.
İlk bilirkişi heyeti …, … ve … 3.2.2017 tarihli raporlarında;Dava konusu fotoğrafların FSEK m.4 anlamında güzel sanat eseri olduğunu,davacının FSEK 11. madde gereğince dava konusu fotoğrafların eser sahibi olduğunu, 2008 yılında basılan kitapta yer alan fotoğraflarının davaya konu 2013 yılında basımı gerçekleştirilen kitapta davacıdan ayrıca biri izin alınmaksızın kullanılmasının eser sahibinin mali haklarından FSEK 22 ve 23 anlamında çoğaltma ve yayma hakkının İhlali olduğunu, davacının davaya konu fotoğrafların 2. Basıda kullanılması için talep edebileceği rayiç bedelin 2.000-TL olabileceğini, FSEK 66 çerçevesinde bu bedelin 3 katını talep edebileceğini, manevi tazminat talebinin yerinde olmadığını bildirmişlerdir.
Rapora itiraz edilmesi üzerine aynı heyetten ek rapor alınmış ve 22.12.2017 tarihli raporda da heyekin kök rapordaki tespitlerinde bir değişiklik bulunmadığı anlaşılmıştır.
Rapora yeniden itirraz edilmesi üzerine ikinçi bir heyet oluşturulmuş ve …, …, … tarafından düzenlenen 13.4.2018 tarihli raporda özetle; Dava konusu uyuşmazlıktaki fotoğrafların eser niteliğinde olduğunu,davacının 2008 yılında basılan kitapta yer alan fotoğrafların davaya konu 2013 gerçekleştirilen kitapta davacıdan aynca bir izin almaksızın kütlanılmasının eser haklarından FSEK 22 ve 23 Mad. anlamında çoğaltma ve yama hakkının İhlali kapsamında olduğunu, Davacının davaya konu fotoğraflann 2. Baskısında kullanılması için talep bedelin 2.000- 3000-TL olabileceğini, davacının bu bedelin 3 katını talep edebileceğini, manevi tazminat isteminin yerinde olmadığını bildirmişlerdir.
Rapora yeniden itiraz edilmiş ise de, kök, ek ve ikinci heyet raporu ile birlikte toplamda 3 rapor alınmış olup, tüm raporlarda rayiç konusunda 2000 TL bedel bildirilmiş, raporlarda davacının fotoğlarının eser niteliğinde bulunduğu tespit edilmiş olduğundan yeniden bir heyet oluşturulması yönündeki istemin reddine karar verilmiş ve diğer itiraz sebepleri de ihtisas mahkemesi sıfatıyla mahkememizce çözümlenmiştir.
Federasyon yazı içeriği dosyada alınan 3 rapor kapsamı dikkate alındığında sonucu etkili görülmemiştir.
Alınan 3 adet rapor kapsamı,, … orijinal …. baskı, Dava konusu olan yeni Türkçe …, Kültür Bakanlığı tarafından basılan ve …’nın haritalarının yer aldığı … kitabı , taraflarca sunulan delil ve beyanlar hep birlikte mahkememizce incelendiğinde;
FSEK m.2/3 maddesine göre, bedii vasfı bulunmayan her nevi teknik ve ilmi mahiyette fotoğraf eserleri ilim ve edebiyat eseri, FSEK madde 4 ve 5. maddelerinde de fotoğrafik eserler ve slaytlar estetik niteliğe sahip olmaları ve hususiyet taşımaları şartıyla güzel sanat eseri olarak kabul edilmişlerdir . Fotoğraflarda estetik nitelik, konunun çıplak gözle görülenden başka türlü yansıtılması halinde ve fotoğrafçının fotoğrafı çekerken yaptığı hazırlık çalışmalarında ve fotoğraf üzerine aksettirmiş olduğu hususlarda görülür. Yani bir kişinin poz verirken, ışık durumunu ayarlarken yapmış olduğu hazırlık çalışmaları ve fotoğrafa ait cam veya film üzerinde yapmış olduğu rötuşlar, o fotoğrafa güzel sanat eseri niteliğini kazandırır. Eğer bir fotoğraf, onu çekmiş olan kimsenin hususiyetini taşımıyorsa ve estetik bir niteliğe de sahip değilse, o fotoğraf güzel sanat eseri olarak korunmaz. Bununla birlikte, bilimsel ve teknik nitelikteki fotoğrafların her zaman bir ilim ve sanat eseri olarak korunması mümkündür.
Bilimsel ve teknik nitelikteki fotoğraf ve resimlerin eser sayılabilmesi için, bunların da sahiplerinin hususiyetini taşımaları gerekir Burada da hususiyet muhtevada veya şekilde olabilir, ancak bu kategoride Özellik daha çok muhtevada belirmektedir. Bir fotoğraf veya resim aynı zamanda hem estetik niteliğini haiz hem de bilimsel ve teknik nitelikte ise bu takdirde üstün olan niteliğe göre, eseri bilim veya edebiyat eserleri veya güzel sanat eserleri kategorisi kapsamında düşünmek gerekir Eğer iki nitelikte aynı derecede ise, bu takdirde her iki eser kategorine de dahil olduğu kabul edilmek gerekir. Ne bilimsel veya teknik ne de estetik niteliğini haiz olmayan fotoğraf ve resimler, fikir ve sanat eseri olarak kabul edilmezler, bu tür ürünler ancak mülkiyet hakkına ilişkin hükümlere göre veya kişinin fotoğraf veya resmi söz konusu ise , FSEK .m,84 vd çerçevesinde korunabilirler
Dava konusu dosyada mübrez fotoğraflar üzerinde yapılan bilirkişi incemelerinde ; fotoğraf sanatının temel unsurları nın başarı ile uygulandığını(bu unsurlar kompozisyon ışık ve renk doygunluğu) Fotoğraf sanatı için önemli olan bir kompozisyon kuralı bulunduğunu,buna altın kesit denildiğini, fotoğrafın içerisine can alıcı öğeleri yerleştirirken karenin içerisinde olması gereken noktaların da önemli olduğunu, dava konusu fotoğraflarda bu hususun başarı ile uygulandığını, kompozisyonlar oluştururken hangi objektif ile çekeceği hususunda önemli olduğunu, dava konusu fotoğrafın FSEK m.4/5 anlamında güzel sanat eseri oduğunu, tespit etmişlerdir. Davacının fotoğrafları eser niteliğinde olduğundan 5846 SAYILI YASA KAPSAMINDA korunacak ve tazminat istemi de buna göre hesaplanacaktır.
Dosyada sunulan her iki kitap karşılaştırıldığında 2008 yılında basılan kitapta davacı tarafından çekilen fotoğrafların tamamının 2013 yılında davalılarca basılan kitapta da aynen kullanıldığı (fotoğrafların çekim tekniği, niteliği, bakış açısı ve özelliği dikkate alındığında), 2013 yılında basılan davaya konu kitabın 2006 yılında basılan kitabın Türkçeleştirilmiş hali olduğu anlaşılmıştır. Davalılar davacıya 2006 yılında kitabın organizasyonunda görevli … tarafından 1.355-TL ödeme yapılarak FSEK 18 hükmü çerçevesinde fotoğrafların mali hak sahibi oldukları iddiasında bulunmuşlardır.
FSEK 16 hükmüne göre; Mali hakları kullanma yetkisi münhasıran eser sahibine aittir. Aralarındaki özel sözleşmeden veya işin mahiyetinden aksi anlaşılmadıkça; memur, hizmetti ve işçilerin işlerini görürken meydana getirdikleri eserler üzerindeki hakfar bunları çalıştıran veya tayin edenlerce kullanılır. Tüzel kişilerin uzuvları hakkında da bu kural uygulanır Bir eserin yapımcısı veya yayımcısı, ancak eserin sahibi ile yapacağı sözleşmeye göre mali haklan kullanabilir. Görüldüğü üzere davaya konu olayda taraflar arasında yazılı bir sözleşme bulunmadığı gibi bağımlı çalışma ilişkisi de bulunmadığından davalıların bu iddiasının yerinde olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.
Eser üzerindeki mali hakların devrine ilişkin sözleşmelerin FSEK 52 hükmü gereğince yazılı olması ve devredilen mali hakkın türü, süresi, baskı adedi ve sair hususların tek tek belirtilmesi gerekir Dosyada mübrez bilgi ve belgelerden İBB tarafından 2008 yılında basılan kitapta kullanılan fotoğraflar için davacıya ödeme yapılmış olmakla birlikte davacı ile yazılı bir sözleşme yapılmamıştır. Başka bir deyişle davacı tarafından fotoğraflannın kitabın ikinci basısında kullanılmasına ilişkin verilmiş bir muvafakat ya da birinci basıyı gerçekleştiren İBB ye davacı tarafından verilen mali hakkın başkasına da devrini içeren FSEK 48 ve 49 anlamında bir muvafakat de bulunmamaktadır. Nitekim yayın sözleşmesine ilişkin TBK 491/1 hükmünde de taraflar arasında aksi kararlaştırılmadığı müddetçe yayın hakkının tek basım ile sınırlı olduğu belirtilmektedir 2013 yılı kitabı ile 2008 yılında basılan kitabı hazırlayanlar aynı kişiler olmakla birlikte basımı gerçekleştiren farklı kurumlardır. Davacının 2008 yılında basılan kitapta yer alan fotoğraflarının davaya konu 2013 yılında basımı gerçekleştirilen kitapta davacıdan ayrıca bir izin alınmaksızın kullanılmasının eser sahibinin mali haklarından FSEK 22 ve 23 anlamında çoğaltma ve yayma hakkının ihlali olduğu anlaşılmıştır.Blirkişilerce 2000 TL rayiç bedel belirlenmiş ve bu bedelin 3 katının maddi tazminat olarak ödenmesi somut olaya uygun bir bedel olarak belirlenmiştir.
Somut olayın özelliğine göre varsayımsal sözleşme bedeli tayin edilirken eser sahibinin bilimsel/sanatsal yeteneği, üretim kapasitesi gibi sübjektif nitelikleri, eserin beğeni ölçüsü, sayfa sayısı, estetik görünümü, nitelik ve niceliği, İhlal edilen mali hakkın türü, coğrafi kapsamı, ihlal süresi, ihlalin yapıldığı vasıta, bunun geniş halk kitlesine ulaşımı gibi objektif kriterler de dikkate alındığında 2000 TL maddi tazminat rayiç bedel olarak somut olaya uygun görülmüş,davacı yanca rayiç bedele ilişkin emsal bir sözleşme sunulmuş olmamakla birlikte davacıya 2008 yılında basılan birinci basıda fooğraf çekim ücreti olarak 1350-TL ödendiği dosyaya sunulan banka dekontu ile taraf beyanlarından anlaşılmakta olup ihlale konu olan 2013 yılı basısı için aradan yaklaşık 5 yıllık bir süredeki ekonomik değer ve paranın değerine göre bir kıyaslama yapıldığında davacının davaya konu fotoğrafların 2. Basıda kullanılması için talep edebileceği rayiç bedelin 2.000-TL olabileceği FSEK 68 çerçevesinde bu bedelin 3 katını talep edebileceği anlaşılmıştır. 2000 TL nin 3 katı 6000 TL nin davalılardan tahsiline karar verilmiş, fazlaya ilişkin istemin şartlarının bulunmadığı anlaşılmıştır.
FSEK 70 hükmüne göre eser sahibi manevi haklarının ihlali halinde manevi tazminat talebinde de bulunabilir Dosyada mübrez davaya konu kitapta davacının ismine fotoğrafların sahibi olarak yer verilmiş olup fotoğrafların FSEK 16 anlamında değiştirilmediği de dikkate alındığında davacının FSEK 14 vd da düzenlenen manevi haklarının İhlaline ilişkin dosyada herhangi bir delilin olmadığı hususları da bir arada değerlendirildiğinde manevi tazminat isteminin reddine karar verilerek yukarda açıklanan gerekçe kapsamına göre aşağıdaki şekilde hüküm oluşturmak gerekmiştir.
HÜKÜM;Yukarda açıklanan gerekçe kapsamına göre,
1-DAVANIN kısmen KABÜLÜNE,kısmen REDDİNE,
2-FSEK 68. maddeye göre hesaplanan 2.000 TL nin 3 KATI OLAN 6000-TL maddi tazminatın 28 ŞUBAT 2013 tarihinden itibaren ticari faiz ile birlikte hesaplanarak davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsiline, Fazlaya ilişkin istemin reddine,
3- Manevi tazminatın şartları oluşmadığından manevi tazminat isteminin reddine,
4- 409,86 TL ilam harcının peşin harçtan mahsubu ile eksik kalan 2.151,77 TL harcın davalılardan tahsiline,
5-Kısmen kabul edilen maddi tazminat talebi yönünden, Avukatlık ücret tarifesi 13/1 maddesi uyarınca 3.145 TL vekalet ücretinin davalılardan alınarak davacıya verilmesine,
6-Reddedilen maddi tazminat talebi yönünden, Avukatlık ücret tarifesi uyarınca, 7.940 TL vekalet ücretinin davacıdan alınarak davalılara verilmesine,
7-Manevi tazminatın reddi nedeniyle, Avukatlık ücret tarifesi uyarınca 3.145 TL vekalet ücretinin davacıdan alınarak davalılara verilmesine,
8-Davacı tarafın yargılama giderlerinden olan 29,20 TL başvuru harcı, 2.561,63 TL peşin harç, 399 TL tebligat ve müzekkere masrafı, 2.350,00 TL bilirkişi ücreti olmak üzere toplam 5.339,200 TL yargılama giderinin taktiren 1/3 inin davalılardan alınarak davacıya verilmesine,
9-Davalı …’ın yapmış olduğu 750 TL yargılama giderinin taktiren 1/3 ünün davacıdan alınarak bu davalıya verimesine,
10-Davalı … Üniversitesinin yapmış olduğu 800 TL yargılama giderinin taktiren 1/3 ünün davacıdan alınarak bu davalıya verimesine,
11-Taraflarca fazla yatırılan gider avansının hüküm kesinleştiğinde ve talebi halinde iadesine,
Dair verilen davacı vekili ile davalı … vekilinin yüzüne karşı, diğer davalının yokluğunda, gerekçeli kararın taraflara tebliğinden itibaren 2 haftalık süre içinde İSTİNAF YASA yolu açık olmak üzere karar verilip tefhim kılındı, hazır olanlara duruşma zaptından örnek verildi. 30/11/2018

Katip …
¸e-imzalıdır

Hakim …
¸e-imzalıdır