Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.
T.C.
İSTANBUL
19. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ
ESAS NO : 2021/286 Esas
KARAR NO : 2023/580
DAVA : Menfi Tespit
DAVA TARİHİ : 17/05/2021
KARAR TARİHİ : 21/09/2023
Mahkememizde görülmekte olan Menfi Tespit davasının yapılan açık yargılaması sonunda,
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
Mahkememizin asıl dava dosyasında davacı vekili vermiş olduğu dava dilekçesinde özetle; davacının Kahramanmaraş’ta petrol işletmeciliği yaparken taraflar arasında bayilik sözleşmesi imzalandığını, davacı tarafından davalı şirkete ön ödemesiz alımlar için teminat amaçlı olarak teminat mektubu ve açık senet verildiğini, bu senedin ödeyecek kısmındaki kaşe ve imza dışındaki kısımların boş olduğunu, sözleşme yürürlükteyken davacının işletmesine denk gelecek şekilde köprülü kavşak inşaatı başladığını, yapılan kazı çalışmaları ve güzergah değişikliği nedeniyle davacının istasyonunun şehirler arası ana yol üzerindeyken yan yolda kaldığını, bu değişiklik nedeniyle bir yılı aşkın süre satışların rutinin çok altına düştüğünü, sonrasında covid-19 salgın hastalığı nedeniyle yaşanan kısıtlamalar, sektörel daralma, kur fiyatlarındaki dalgalanmalar ve dağıtım şirketinin destek olmaması nedeniyle davacının istasyonunun çalıştıramaz hale geldiğini, davacının davalı şirketin bölge müdürleri, koordinatörleri ve merkezi ile ayrı ayrı görüşerek bu sebeplerle satış yapamadığını belirterek sözleşme şartlarının güncellenmesini talep ettiğini, davalı şirket tarafından talebinin yerine getirilmediğini, bunun üzerine davacı tarafından davalı şirkete Kahramanmaraş … Noterliği’nin 18/05/2020 tarih…yevmiye numaralı ihtarnamesi ile sözleşmenin güncellenmesi için ihtarname gönderdiğini, davalı şirketin bu taleple de sözleşmede herhangi bir güncelleme yapmadığını, davacının 2020 yılı Mayıs ayı itibariyle davalı şirketten akaryakıt alamadığını ve satış yapamadığını, Mersin … Noterliği’nin 12/11/2020 tarih …yevmiye numaralı ihtarnamesi ile taraflar arasındaki sözleşmeyi tek taraflı olarak feshetmek zorunda kaldığını, fesih ihtarı üzerine davalı şirket tarafından yatırım bedeli iadesi olarak 17/11/2021 tarihli 201.118,00-TL bedelli ve kısmı eksik tonaj cezai şart bedeli olarak 126.818,00-TL bedelli hizmet ve mal alımı karşılığı olmayan faturalar gönderdiğini, davacının faturalara itiraz ederek iade ettiğini, bunun üzerine davalı şirkete teminat olarak verilen… A.Ş.’nin 26/01/2018 tarih 150.000,00-TL bedelli ve 08/02/2018 tarih 250.000,00-TL bedelli teminat mektuplarını davacının bilgisi ve rızası dışında nakde çevirdiğini, sonrasında da teminat olarak verilen açık senedin gerçeğe aykırı olarak doldurularak davacı aleyhine İstanbul … İcra Müdürlüğü’nün … Esas sayılı dosyası ile icra takibi başlatıldığını, davalı tarafından senede tanzim ve vade tarihinin 17/11/2020 şeklinde yazıldığını, sonrasında tarihlerin aynı olmaması için vade tarihini bir ay ileriye taşımak amacıyla “11” i “12” yapmak sureti ile tahrifat yapıldığını, davacının o tarihlerde kalp krizi geçirdiğini, 17/11/2020 tarihinden İstanbul’a gitmesinin mümkün olmadığını, ayrıca senede karşılık davalının davacıya teslim ettiği herhangi bir ürün, düzenlenen bir fatura veya irsaliye olmadığını, davacının davalı şirkete İstanbul … İcra Müdürlüğü’nün … Esas sayılı dosyasına konu edilen senetten dolayı bir borcu bulunmadığını, bunun dışında da bir borcu bulunmadığını beyan ederek; İstanbul … İcra Müdürlüğü’nün … Esas sayılı dosyasının dava sonuna kadar durdurulmasına, aksi takdirde icra dosyasına yatırılan paranın alacaklıya ödenmemesi yönünde ihtiyati tedbir kararı verilmesini, davacının İstanbul … İcra Müdürlüğü’nün … Esas sayılı dosyasına konu edilen senetten dolayı borçlu olmadığının tespitine ve takibin iptaline, davalının %20’den az olamamak üzere kötü niyet tazminatına hükmedilmesine, yargılama gideri ve vekalet ücretinin davalı üzerinde bırakılmasına karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Mahkememizin asıl dava dosyasında davalı vekili vermiş olduğu cevap dilekçesinde özetle; davanın dava şartı arabuluculuk başvurusu yapılmadan açıldığından dolayı davanın dava şartı yokluğu sebebiyle usulden reddine karar verilmesini, esasa ilişkin olarak; davacı ile dava dışı …A.Ş. arasında 06/01/2018 tarihinde “Gayberli Mahallesi … Yolu Üzeri 1. km No:.. Onikişubat Kahramanmaraş adresindeki akaryakıt istasyonunun işletilmesi için Standart Bayilik Sözleşmesi, Ürün Alım Taahhütnamesi ve bu sözleşmelerin eklerinin imzalandığını, davacının onayı ile dava dışı … A.Ş.’nin davacı ile arasındaki tüm sözleşmeleri ve sözleşmelerden doğan hak ve yükümlülüklerini davalı şirkete devrettiğini, 06/01/2018 tarihli Ürün Alım Taahhütnamesi ile davacının her yıl en az 450 ton olmak üzere toplamda 2175 ton beyaz ürünü (kurşunsuz benzin + normal benzin + motorin) almayı taahhüt ettiğini, taahhüdünü yerine getiremediği takdirde ton başına 110,00-USD’yi ödeme günündeki Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden hesaplanacak Türk Lirası karşılığında kar mahrumiyetini ödemeyi, taahhütnameye aykırılığın imzalanan sözleşmelerin de ihlali olarak değerlendirilebileceğini, kar mahrumiyeti miktarının davalı şirket (dava dışı …A.Ş.’den devir aldığı için) tarafından her bir yıllık anlaşma döneminin bitiminde veya bizzat belirleyeceği dönemlerde anlaşmanın ifasıyla birlikte talep edilebileceğini veya anlaşmanın bitiminde veya anlaşmanın her ne sebeple olursa olsun sona ermesini müteakip …tarafından ayni ticari bölgede yeni bir bayilik tesis edilip edilmeyeceğine bakılmaksızın talep edilebileceğini, …’in anılan kar mahrumiyeti tutarını anlaşma suresi sonunda toplam olarak talep etmesine muvafakat ettiğini, 06/01/2018 tarihli Standart Bayilik Sözleşmesi’nin 6. Maddesi ile sözleşmenin süresi sonunda …ve Bayi arasında yeni bir Bayilik Sözleşmesi imzalanmaması halinde Bayinin, istasyonda mevcut …marka ve logosu taşıyan tüm malzeme ve teçhizatı, kurumsal kimlik giydirmelerini ve ödünç olarak verilmiş olan ekipmanı ehil ve yetkili kişiler vasıtasıyla, her türlü söküm ve nakliye masrafları uhdesine kalmak kaydıyla sökerek derhal …’e iade etmeyi, bayi, işbu madde hükmüne aykırı hareket eder ve söz konusu kurumsal kimlik giydirmeleri ile ariyetli demirbaşlarını …’e iade etmezse sözleşmenin sona erme tarihinden itibaren, geç teslim ettiği her gün için …’e ödeme gününde uygulanmakta olan T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden hesaplanacak 500,00-USD karşılığı Türk Lirasını geç teslim bedeli olarak ödemeyi, 06/01/2018 tarihli Çerçeve Protokolü’nün Protokol Hükümlerinin İhlali Başlıklı 13. Maddesi ile; bayi tarafından işbu anlaşma ve eklerini süresinden önce feshetmesi veya fesih sonucunu doğuracak şekilde hareket etmesi halinde; …’e Standart Bayilik Anlaşmasından kaynaklanan tüm hakları ve diğer cezai şartları talep hakları saklı kalmak kaydıyla fesih tarihinde 200.000,00-USD miktarında cezai şartı, ifa tarihinde uygulanmakta olan T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden hesaplanacak Türk Lirası karşılığı olarak ödemeyi, bayi, işbu maddede yazılı cezai şartın …’in fesih sebebiyle uğradığı/uğrayacağı zararlardan, kar mahrumiyeti miktarından mahsup edilmeyeceğini kabul ve taahhüt ettiğini, davacının bayilik sözleşmesini haksız ve hukuka aykırı bir şekilde feshetmesi nedeniyle davalı şirketin kar mahrumiyeti, cezai şart ve ariyetlerin söküm bedeline ilişkin alacağı olduğunu ve alacağın tahsili amacıyla İstanbul… İcra Müdürlüğü’nün … Esas sayılı doyası ile icra takibi başlatıldığını, tarafların akdettikleri sözleşmeler ile üstlendikleri yükümlülüklerin farkında olabilecek iki deneyimli tacir olduklarını, davalı şirketin davacıya ait akaryakıt istasyonunun dünya standartlarında bir istasyon olarak işletilebilmesi için önemli miktarda yatırım taahhütleri altına girdiğini ve bunların tümünü eksiksiz yerine getirdiğini, fakat davacının vermiş olduğu taahhütleri yerine getirmediğini, icra takibine konu olan senedin kambiyo senedi vasfını haiz olduğunu, senet üzerinde tahrifat olduğu iddialarının gerçek dışı olduğunu, davacı tarafın iddialarını kabul etmemekle birlikte, senedin teminat senedi olduğu iddiasının, hangi ilişkinin teminatı olduğu senet üzerine yazılmak suretiyle ya da yazılı bir belge ile ispatlanması gerektiğini, davacının senet üzerindeki imzaya itiraz etmediğini, senedi kendisinin verdiğini kabul ettiğini, davalı şirketin peşin bedelle satış yaptığını, Standart Bayilik Sözleşmesi’nin 7. Maddesinde “bayiye peşin bedelle satış yapılması esastır” hükmünün yazılı olduğunu, davacının senedin teminat amaçlı olarak verildiği iddiasının gerçek dışı olduğunu, taraflar arasındaki sözleşmede nelerin teminat olarak verileceğinin düzenlendiğini, sözleşmeler çerçevesinde davacının her türlü borç ve taahhüdünün garantisini teşkil etmek üzere 400.000,00-TL tutarlı kesin ve süresiz teminat mektubu vereceğini, davacının sözleşmeyi tek taraflı ve haksız bir şekilde feshettiğini, fesih ihtarnamesinde ileri sürdüğü sebeplerin, Bayilik Sözleşmesi ya da onun herhangi bir ekinin uygulanmasını engelleyecek nitelikte nedenler olmadığını, 06/01/2018 tarihli Bayilik sözleşmesi kapsamında davacıya 2018 yılı Ocak ayında 293.550,00-TL+KDV tutarında yatırım katılım bedeli ödendiğini, peşin yatırım ödemesine karşılık davacı ile yazılı olarak mutabık kalınan ticari koşular uygulandığını, bu koşulların, akaryakıt için 450 ton/yıl’a kadar 50-50%, 450 ton/yıl üzeri 96-4% oranında kar paylaşımı şeklinde olduğunu, davacının yol çalışmaları sebebiyle finansal sıkıntıya düştüğünü belirtmesi üzerine 176.000,00-TL borcunun davalı şirket tarafından yapılandırıldığını ve istasyona tekrar ikmal olanağı sağlandığını, 2019 Mayıs ayında 293.000,00-TL borcun, 2019 Temmuz ayında 171.000,00-TL borcunun yapılandırıldığını, hem de satışlarını artırabilmesi amacıyla 3 ay için daha önce mutabakata tanımlanan ticari koşullarının dışına çıkılarak tüm akaryakıt alımının 96-4% kar paylaşım oranı tanımlandığını, 2019 yılı Aralık ayında yine aynı şekilde muhatabın satışlarını artırabilmesi amacıyla 4 ay daha geçerli olmak üzere mevcut ticari koşullarının dışına çıkılarak tüm akaryakıt alımlarına 95-5% koşul tanımlandığını, davalı şirket tarafından davacıya gönderilen Beşiktaş … Noterliği’nin 29/06/2020 tarih… yevmiye numaralı ihtarnamesi ile öncelikle mevcut bayilik sözleşmesi kapsamında kendisine peşinen ve nakden ödenen yatırım katılım bedelini iade ederek ödemesi veya nasıl ödeneceğine ilişkin bir ödeme planını sunması kayıt ve şartıyla bayilik sözleşmesi kapsamında ticari koşulların müzakere edilebileceğinin bildirildiğini, davacının basiretli bir tacir olarak üzerine düşen yükümlülüğü yerine getirmediğini, davacının tedbir talebinin haksız ve hukuka aykırı olduğunu beyan ederek öncelikle tedbir talebinin reddine, davanın esastan reddine, yargılama gideri ve vekalet ücretinin davacı üzerinde bırakılmasına karar verilmesini talep etmiştir.
Birleşen İstanbul 1. Asliye Ticaret Mahkemesi’nin 2021/336 Esas 2022/180 Karar sayılı dosyasında davacı vekili vermiş olduğu dava dilekçesinde özetle; davacının Kahramanmaraş’ta petrol işletmeciliği yaparken taraflar arasında bayilik sözleşmesi imzalandığını, davacı tarafından davalı şirkete ön ödemesiz alımlar için teminat amaçlı olarak teminat mektubu ve açık senet verdiğini, bu senedin ödeyecek kısmındaki kaşe ve imza dışındaki kısımların boş olduğunu, sözleşme yürürlükteyken davacının işletmesine denk gelecek şekilde köprülü kavşak inşaatı başladığını, yapılan kazı çalışmaları ve güzergah değişikliği nedeniyle davacının istasyonunun şehirler arası ana yol üzerindeyken yan yolda kaldığını, bu değişiklik nedeniyle biri yılı aşkın süre satışların rutinin çok altına düştüğünü, sonrasında covid-19 salgın hastalığı nedeniyle yaşanan kısıtlamalar, sektörel daralma, kur fiyatlarındaki dalgalanmalar ve dağıtım şirketinin destek olmaması nedeniyle davacının istasyonu çalıştıramaz hale geldiğini, davacının davalı şirketin bölge müdürleri, koordinatörleri ve merkezi ile ayrı ayrı görüşerek bu sebeplerle satış yapamadığını belirterek sözleşme şartlarının güncellenmesini talep ettiğini, davalı şirket tarafından talebinin yerine getirilmediğini, bunun üzerine davacı tarafından davalı şirkete Kahramanmaraş … Noterliği’nin 18/05/2020 tarih … yevmiye numaralı ihtarnamesi ile sözleşmenin güncellenmesi için ihtarname gönderdiğini, davalı şirketin bu taleple de sözleşmede herhangi bir güncelleme yapmadığını, davacının 2020 yılı Mayıs ayı itibariyle davalı şirketten akaryakıt alamadığını ve satış yapamadığını, Mersin… Noterliği’nin 12/11/2020 tarih … yevmiye numaralı ihtarnamesi ile taraflar arasındaki sözleşmeyi tek taraflı olarak feshetmek zorunda kaldığını, fesih ihtarı üzerine davalı şirket tarafından yatırım bedeli iadesi olarak 17/11/2021 tarihli 201.118,00-TL bedelli ve kısmı eksik tonaj cezai şart bedeli olarak 126.818,00-TL bedelli hizmet ve mal alımı karşılığı olmayan faturalar gönderdiğini, davacının faturalara itiraz ederek iade ettiğini, bunun üzerine davalı şirkete teminat olarak verilen … A.Ş.’nin 26/01/2018 tarih 150.000,00-TL bedelli ve 08/02/2018 tarih 250.000,00-TL bedelli teminat mektuplarını davacının bilgisi ve rızası dışında nakde çevirdiğini, sonrasında da teminat olarak verilen açık senedin gerçeğe aykırı olarak doldurularak davacı aleyhine İstanbul … İcra Müdürlüğü’nün … Esas sayılı dosyası ile icra takibi başlatıldığını, davalı tarafından senede tanzim ve vade tarihinin 17/11/2020 şeklinde yazıldığını, sonrasında tarihlerin aynı olmaması için vade tarihini bir ay ileriye taşımak amacıyla “11” i “12” yapmak sureti ile tahrifat yapıldığını, davacının o tarihlerde kalp krizi geçirdiğini, 17/11/2020 tarihinden İstanbul’a gitmesinin mümkün olmadığını, ayrıca senede karşılık davalının davacıya teslim ettiği herhangi bir ürün, düzenlenen bir fatura veya irsaliye olmadığını, davacının davalı şirkete İstanbul … İcra Müdürlüğü’nün … Esas sayılı dosyasına konu edilen senetten dolayı bir borcu bulunmadığını, bunun dışında da bir borcu bulunmadığını beyan ederek; İstanbul … İcra Müdürlüğü’nün … Esas sayılı dosyasının dava sonuna kadar durdurulmasına veya icra dosyasına yatırılan paranın alacaklıya ödenmemesini, davacının İstanbul … İcra Müdürlüğü’nün …Esas sayılı dosyasına konu edilen senetten dolayı borçlu olmadığının tespitine ve takibin iptaline, davalının %20’den az olamamak üzere kötü niyet tazminatına hükmedilmesine, yargılama gideri ve vekalet ücretinin davalı üzerinde bırakılmasına karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Birleşen İstanbul 1. Asliye Ticaret Mahkemesi’nin 2021/336 Esas 2022/180 Karar sayılı dosyasında davalı vekili vermiş olduğu cevap dilekçesinde özetle; davanın dava şartı arabuluculuk başvurusu yapılmadan açıldığından dolayı davanın dava şartı yokluğu sebebiyle usulden reddine karar verilmesini, esasa ilişkin olarak; davacı ile dava dışı…Petrol A.Ş. arasında 03/01/2018 tarihinde “Gayberli Mahallesi… Yolu Üzeri 1. km No:… Onikişubat Kahramanmaraş adresindeki akaryakıt istasyonunun işletilmesi için Standart Bayilik Sözleşmesi, Ürün Alım Taahhütnamesi ve bu sözleşmelerin eklerinin imzalandığını, 03/01/2018 tarihli Ürün Alım Taahhütnamesi ile davacının her yıl en az 120 ton olmak üzere toplamda 600 ton otogaz ürünü almayı, taahhüdünü yerine getiremediği takdirde ton başına 50,00-USD’yi ödeme günündeki Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden hesaplanacak Türk Lirası karşılığında kar mahrumiyetini ödemeyi, taahhütnameye aykırılığın imzalanan sözleşmelerin de ihlali olarak değerlendirilebileceğini, kar mahrumiyeti miktarının davalı şirket tarafından her bir yıllık anlaşma döneminin bitiminde veya bizzat belirleyeceği dönemlerde anlaşmanın ifasıyla birlikte talep edilebileceğini veya anlaşmanın bitiminde veya anlaşmanın her ne sebeple olursa olsun sona ermesini müteakip …tarafından ayni ticari bölgede yeni bir bayilik tesis edilip edilmeyeceğine bakılmaksızın talep edilebileceğini, …’in anılan kar mahrumiyeti tutarını anlaşma suresi sonunda toplam olarak talep etmesine muvafakat ettiğini, 03/01/2018 tarihli Standart Bayilik Sözleşmesi’nin 6. Maddesi ile sözleşmenin süresi sonunda …ve Bayi arasında yeni bir Bayilik Sözleşmesi imzalanmaması halinde Bayi, istasyonda mevcut … marka ve logosu taşıyan tüm malzeme ve teçhizatı, kurumsal kimlik giydirmelerini ve ödünç olarak verilmiş olan ekipmanı ehil ve yetkili kişiler vasıtasıyla, her türlü söküm ve nakliye masrafları uhdesine kalmak kaydıyla sökerek derhal …’e iade etmeyi, bayi, işbu madde hükmüne aykırı hareket eder ve söz konusu kurumsal kimlik giydirmeleri ile ariyetli demirbaşlarını …’e iade etmezse sözleşmenin sona erme tarihinden itibaren, geç teslim ettiği her gün için …’e ödeme gününde uygulanmakta olan T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden hesaplanacak 500,00-USD karşılığı Türk Lirasını geç teslim bedeli olarak ödemeyi, 03/01/2018 tarihli Otogaz Bayilik Protokolü’nün Protokol Hükümlerinin İhlali Başlıklı 13. Maddesi ile; bayi tarafından işbu anlaşma ve eklerini süresinden önce feshetmesi veya fesih sonucunu doğuracak şekilde hareket etmesi halinde; …e Standart Bayilik Anlaşmasından kaynaklanan tüm hakları ve diğer cezai şartları talep hakları saklı kalmak kaydıyla fesih tarihinde 100.000,00-USD miktarında cezai şartı, ifa tarihinde uygulanmakta olan T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden hesaplanacak Türk Lirası karşılığı olarak ödemeyi, bayi, işbu maddede yazılı cezai şartın …’in fesih sebebiyle uğradığı/uğrayacağı zararlardan, kar mahrumiyeti miktarından mahsup edilmeyeceğini kabul ve taahhüt ettiğini, davacının bayilik sözleşmesini haksız ve hukuka aykırı bir şekilde feshetmesi nedeniyle davalı şirketin kar mahrumiyeti, cezai şart ve ariyetlerin söküm bedeline ilişkin alacağı olduğunu ve alacağın tahsili amacıyla İstanbul … İcra Müdürlüğü’nün … Esas sayılı doyası ile icra takibi başlatıldığını, tarafların akdettikleri sözleşmeler ile üstlendikleri yükümlülüklerin farkında olabilecek iki deneyimli tacir olduklarını, davalı şirketin davacıya ait akaryakıt istasyonunun dünya standartlarında bir istasyon olarak işletilebilmesi için önemli miktarda yatırım taahhütleri altına girdiğini ve bunların tümünü eksiksiz yerine getirdiğini, fakat davacının vermiş olduğu taahhütleri yerine getirmediğini, icra takibine konu olan senedin kambiyo senedi vasfına haiz olduğunu, iddia edilenin aksine tüm yasal ve zorunlu unsurlarıyla şekle uygun olduğunu, senet üzerinde tahrifat olduğu iddialarının gerçek dışı olduğunu, davacı tarafın iddialarını kabul etmemekle birlikte, senedin teminat senedi olduğu iddiasının, hangi ilişkinin teminatı olduğu senet üzerine yazılmak suretiyle ya da yazılı bir belge ile ispatlanması gerektiğini, davacının senet üzerindeki imzaya itiraz etmediğini, senedi kendisinin verdiğini kabul ettiğini, hatta davacının, Mersin … Noterliği’nin 12/11/2020 tarih …yevmiye numaralı ihtarnamesi ile davalı şirket ile olan sözleşme ilişkisini feshettiğini ve ihtarnamenin 14. maddesinde davalı şirkete verilen teminat mektuplarını, 16. maddesinde çeklerin iadesini talep ettiğini, davalı şirkete keşide edilen senedin iadesini talep etmediğini, davalı şirketin peşin bedelle satış yaptığını, 03/01/2018 tarihli Standart Bayilik Sözleşmesi’nin 20. Maddesinde “bayiye peşin bedelle satış yapılması esastır” yazılı olduğunu, davacının senedi teminat senedi vadeli satışlar için teminat amaçlı olarak verildiği iddiasının gerçek dışı olduğunu, 03.01.2018 tarihli Otogaz Bayilik Protokolünün Teminat başlıklı 10. Maddesinde nelerin teminat olarak verileceğinin düzenlendiğini, davacının sözleşmeyi tek taraflı ve haksız bir şekilde feshettiğini, fesih ihtarnamesinde ileri sürdüğü sebeplerin, Bayilik Sözleşmesi ya da onun herhangi bir ekinin uygulanmasını engelleyecek nitelikte nedenler olmadığını, fesih gerekçelerinin 03/01/2018 tarihinde Standart Otogaz Bayilik Sözleşmesi ve ekleri imzalanırken de mevcut olup öngörülebilir nitelikte olduğunu, davacının 2018 yılı içinde finansal sıkıntıya düştüğünü ve bu sebeple zaman zaman istasyonunu kapattığını, davalıya olan borçlarını ödemeyerek temerrüde düştüğünü, davacıya gönderilen Beşiktaş … Noterliği’nin 29/06/2020 tarih …yevmiye numaralı ihtarnamesinde davacı taraf ile …Grup Şirketlerinden …Akaryakıt arasında yapılan 06/01/2018 tarihli Bayilik sözleşmesi kapsamında davacıya 2018 yılı Ocak ayında 293.550,00-TL+KDV tutanında yatırım katılım bedeli ödendiğini, peşin yatırım ödemesine karşılık davacı ile yazılı olarak mutabık kalınan ticari koşular uygulandığını, bu koşulların, akaryakıt için 450 ton/yıla kadar 50-50%, 450 ton/yıl üzeri 96-4% oranında kar paylaşımı şeklinde olduğunu, davacının yol çalışmaları sebebiyle finansal sıkıntıya düştüğünü belirtmesi üzerine 176.000,00-TL borcunun davalı şirket tarafından yapılandırıldığını ve istasyona tekrar ikmal olanağı sağlandığını, 2019 Mayıs ayında 293.000,00-TL borcun, 2019 Temmuz ayında 171.000,00-TL borcunun yapılandırıldığını, hem de satışlarını artırabilmesi amacıyla 3 ay için daha önce mutabakata tanımlanan ticari koşullarının dışına çıkılarak tüm akaryakıt alımının 96-4% kar paylaşım oranı tanımlandığını, 2019 yılı Aralık ayında yine aynı şekilde muhatabın satışlarını artırabilmesi amacıyla 4 ay daha geçerli olmak üzere mevcut ticari koşullarının dışına çıkılarak tüm akaryakıt alımlarına 95-5% koşul tanımlandığını, davacının basiretli bir tacir olarak üzerine düşen yükümlülüğü yerine getirmediğini beyan ederek davanın usul ve esas yönünden reddine, yargılama gideri ve vekalet ücretinin davacı üzerinde bırakılmasına karar verilmesini talep etmiştir.
DELİLLER VE GEREKÇE:
Davacı vekilinin dava dilekçesi ekinde; Mersin … Noterliği’nin 12/11/2020 tarih … yevmiye numaralı ihtarnamesinin fotokopisini, İstanbul … İcra Müdürlüğü’nün… Esas sayılı dosyasının ödeme emrinin fotokopisini, davalı şirket tarafından davacı adına düzenlenen 17/11/2020 tarih 201.118,29-TL bedelli ve 17/11/2020 tarih 126.818,75-TL bedelli faturaların fotokopilerini, Mersin … Noterliği’nin 31/12/2020 tarih …yevmiye numaralı ihtarnamenin fotokopisini, … tarafından davacı adına düzenlenen 02/11/2020 tarihli epikriz formunun fotokopisini sunmuş olduğu görülmüştür.
Davanın 100.000,00-TL harca esas değer üzerinden açıldığı, mahkememizin 17/05/2021 tarihli tensip tutanağı ile davaya ve icraya konu senet miktarının 2.159.674,00-TL olduğundan bahisle eksik harcı tamamlamak üzere 2 haftalık süre verildiği, davacı tarafça harcın tamamlandığı ve dosyanın heyete tevdi edildiği anlaşıldı.
Mahkememizin 11/06/2021 tarihli ara kararı ile davacı vekilinin ihtiyati tedbir talebinin kısmen kabulü ile, İstanbul … İcra Müdürlüğünün …Esas sayılı dosyasından icra veznesine girecek paranın, karar tarihinden itibaren 1 hafta içerisinde borçlu olunmadığı iddia edilen takibe konu 2.159.674,00-TL borcun %15’i oranında nakdi teminat yatırılmasına veya aynı miktarda bankadan kesin ve süresiz teminat mektubu sunması halinde dava sonuçlanıncaya kadar alacaklıya ödenmemesine, icra takibinin durdurulması talebinin reddine dair karar verildiği, davacı tarafça teminat yatırılmadığı veya bankadan kesin ve süresiz teminat mektubu sunulmadığı anlaşılmıştır.
İstanbul … İcra Müdürlüğü’nün …Esas sayılı dosyasının bir suretinin UYAP sistemi üzerinden alınarak dosyaya kazandırılmış olduğu, icra dosyasının tetkikinden İstanbul … Asliye Ticaret Mahkemesi’nin 19/04/2021 tarih … D. İş sayılı dosyasından…A.Ş. tarafından borçlu … – … Akaryakıt İstasyonu aleyhine ihtiyati haciz talebinde bulunulduğu, … değişik iş sayılı karar ile 17/12/2020 vade tarihli 2.159.674,00-TL bedelli senede dayalı olarak ihtiyati haciz talebinin kabulüne dair karar verildiği, alacaklı …Dağıtım A.Ş. tarafından borçlu … – …asyonu aleyhine 2.159.674,00-TL senet alacağı, 122.095,54-TL takip öncesi faiz, 6.479,02-TL %0,3 komisyon, 151,70-TL ihtiyati haciz masrafı, 755,00-TL ihtiyati haciz vekalet ücreti olmak üzere toplam 2.289.155,26-TL üzerinden icra takibi başlatıldığı anlaşılmıştır.
…Belediye Başkanlığı Fen İşleri Daire Başkanlığı’na yazılan müzekkereye cevap verildiği anlaşıldı.
Davalı vekilinin 14/07/2021 tarihli delil dilekçesi ekinde; 06/01/2018 tarihli Ürün Alım Taahhütnamesi’nin, Ticari Koşulların, Standart Bayilik Sözleşmesi’nin, Çerçeve Protokolü’nün, dava dışı …A.Ş.’nin davacı ile imzalanan 06/01/2018 tarihli sözleşmeler ve taahhütnameler ile tüm eklerinin …A.Ş.’ye devredildiğine dair 19/06/2018 tarihli Devir Mutabakatının, Fesih Protokolü’nün, davalı şirket tarafından davacı adına düzenlenen 17/11/2020 tarih 201.118,29-TL bedelli ve 17/11/2020 tarih 126.818,75-TL bedelli faturaların, Beşiktaş … Noterliği’nin 29/06/2020 tarih …yevmiye sayılı ihtarnamesinin, Kahramanmaraş …Noterliği’nin 18/05/2020 tarih … yevmiye numaralı ihtarnamesinin, Mersin … Noterliği’nin 12/11/2020 tarih… yevmiye numaralı ihtarnamesinin fotokopilerini sunmuş olduğu anlaşılmıştır.
… A.Ş.’ye yazılan müzekkereye cevap verilmiş olduğu, verilen cevapta 26/01/2018 tarih 150.000,00-TL bedelli ve 08/02/2018 tarih 250.000,00-TL bedelli teminat mektuplarının nakde çevrildiğinin,… Petrol A.Ş.’ye ödeme yapıldığının bildirildiği görülmüştür.
Kahramanmaraş … Noterliği’ne yazılan müzekkereye cevap verilmiş olduğu, verilen cevapta 18/05/2020 tarih … yevmiye numaralı ihtarnamenin tasdikli bir suretinin gönderildiği görülmüştür.
…Hastanesi’ne yazılan müzekkereye cevap verildiği, verilen cevapta davacıya ait epikriz formunun fotokopisinin gönderilmiş olduğu anlaşılmıştır.
Davalı vekilinin 31/08/2021 tarihli dilekçesi ekinde taraflar arasında 2007-2009 yıllarında imzalanan sözleşmelerin fotokopilerinin sunulduğu görülmüştür.
İstanbul … İcra Müdürlüğü’ne yazılan müzekkereye cevap verilmiş olduğu, verilen cevapta …Esas sayılı dosyasında takibe konu 2.159.674,00-TL bedelli senet aslının gönderilmiş olduğu, senet aslının kasaya alınarak mahkememizin … numaralı kasasına kaydedildiği görüldü.
Davalı vekilinin 24/12/2021 tarihli dilekçesi ekinde 06/01/2018 tarihli Ürün Alım Taahhütnamesi’nin, Ticari Koşulların, Çerçeve Protokolü’nün, 17/11/2020 tarihli Alacağın Temlik Sözleşmesi’nin, 19/06/2018 tarihli Devir Mutabakatı’nın, 06/01/2018 tarihli … Belgesinin ve 06/01/2018 tarihli Fesih Protokolü’nün aslı gibidir suretlerinin sunulmuş olduğu, mahkememizin 737 numaralı kasasına kaydedildiği görüldü.
Karayolları Genel Müdürlüğü 5. Bölge Müdürlüğü’ne yazılan müzekkereye cevap verildiği, verilen cevapta Hal Kavşağında yapım çalışmalarının 16/12/2017 tarihinde başladığı, 16/01/2020 tarihinde tamamlandığının bildirildiği anlaşıldı.
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’na yazılan yazıya cevap verildiği, verilen cevapta 1240 sayılı Petrol Piyasasında Dağıtıcı Lisansı Sahiplerinin Bayi Denetim Sistemine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Kurul Kararı gereği dağıtıcı lisans sahiplerinin bayilerinde gerçekleştirilen piyasa faaliyetlerine ilişkin bilgileri otomasyon sistemi aracılığıyla kurumlarına ilettiklerini, … – … İstasyonu’na ait 01/05/2020 tarihinden lisans sonlandırma tarihi olan 15/12/2020 tarihine kadar akaryakıt istasyonuna ilişkin otomasyon bilgilerinin dökümünün gönderildiği anlaşıldı.
…Bankası A.Ş.’ye yazılan müzekkereye cevap verildiği, verilen cevapta davacıya ait 14/07/2016 tarihli Genel Nakdi ve Gayrinakdi Kredi Sözleşmesi’nin gönderildiği, mahkememizin 751 kasa numarasına kaydedildiği anlaşıldı.
… Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği Başkanlığı’na yazılan müzekkereye cevap verildiği, verilen cevapta davacının … sicil numarası ile kayıt yaptırdığının, kaydının halen devam ettiğinin bildirilerek kayda ilişkin dayanak belgelerin gönderilmiş olduğu, mahkememizin 747 kasa numarasına kaydedildiği anlaşıldı.
… A.Ş. Kahramanmaraş … Bulvarı Şubesi’ne yazılan müzekkereye cevap verildiği, verilen cevapta davacıya ait İşletme …Sigorta Başvuru & Bilgilendirme Formu’nun ve İmza Beyannamesi’nin gönderildiği, mahkememizin 754 kasa numarasına kaydedildiği anlaşıldı.
… Bankası Kahramanmaraş Şubesi’ne yazılan yazıya cevap verildiği, verilen cevapta davacıya ait rakam örneklerinin bulunduğu evrak asıllarına rastlanılmadığının bildirildiği görüldü.
Kahramanmaraş … Asliye Hukuk Mahkemesi’nin .. Talimat sayılı yazısı ile davacı …’in mahkemede alınan rakam örneklerinin gönderilmiş olduğu, mahkememizin 758 kasa numarasına kaydedildiği anlaşıldı.
İstanbul … Asliye Ticaret Mahkemesi’nin … Esas …Karar sayılı 28/02/2022 tarihli kararı ile dosyanın mahkememizin iş bu dosyası ile birleştirilmesine karar verildiği anlaşılmıştır.
İstanbul …Asliye Ticaret Mahkemesi’nin … Esas sayılı dosyasında İstanbul … İcra Müdürlüğü’nün … Esas sayılı dosyasının UYAP sistemi üzerinden celp edildiği, icra dosyasının tetkikinden İstanbul …Asliye Ticaret Mahkemesi’nin 21/04/2021 tarih… D. İş sayılı dosyasından…A.Ş. Tarafından borçlu … – …Akaryakıt İstasyonu aleyhine ihtiyati haciz talebinde bulunulduğu, 2021/251 Karar sayılı değişik iş kararı ile 884.914,00-TL bedelli senet yönünden ihtiyati haciz talebinin kabulüne dair karar verildiği, alacaklı … A.Ş. Tarafından borçlu … – …Akaryakıt İstasyonu aleyhine 884.914,00-TL senet alacağı, 755,00-TL asıl alacak, 50.027,94-TL 17/12/2020-20/04/2021 arası işlemiş faiz, 2.654,74-TL komisyon, 151,70-TL ihtiyati haciz masrafı olmak üzere toplam 938.503,38-TL üzerinden icra takibi başlatıldığı anlaşıldı.
İstanbul …Asliye Ticaret Mahkemesi’nin… Esas sayılı dosyasında 25/06/2021 tarihli ara karar ile davacı vekilinin ihtiyati tedbir talebinin reddine dair karar verildiği, kararın davacı vekilince istinaf edildiği, İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi’nin 2021/1882 Esas 2021/1607 Karar sayılı 04/11/2021 tarihli kararı ile davacı vekilinin istinaf başvurusunun reddine dair karar verildiği anlaşılmıştır.
İstanbul …İcra Müdürlüğü’ne yazılan müzekkereye cevap verilmiş olduğu, verilen cevapta … Esas sayılı dosyasında takibe konu 884.914,00-TL bedelli senet aslının gönderilmiş olduğu, mahkememizin … numaralı kasasına kaydedildiği görüldü.
Mahkememizin 26/05/2022 tarihli celsesinin 1 numaralı ara kararı gereğince dosyanın ATK Fizik İhtisas Dairesi’ne gönderilmesine karar verildiği, ATK Fizik İhtisas Dairesi’nin 21/09/2022 tarih 27695533-101.02.2022/88188/5693/5492 sayılı raporunda sonuç olarak;
“1-İnceleme konusu senetlerde “mukabilinde…” ibaresinden sonra gelen “17.12.2020” ibarelerinin üzerlerinden farklı fiziki evsafta kalem ile gidilmiş olduğu, ay hanesi birler basamağında mükerrer geçişler nedeniyle evvelce yazılı ibarenin mahiyetinin tespit edilemediği,
2-İnceleme konusu 2.159.674 TL bedelli senette;
“… AŞ.” ibareleri 1. kalem,
“2.159.674” “ikimilyonyüzellidokuzbinaltıyüzyetmişdört” “sine”, “m”, “nakden”, “istanbul” ibareleri farklı fiziki evsafta 2. kalem,
“ödeme Günü” ibaresi altındaki “17.12.2020”, “in” ibareleri farklı fiziki evsafta 3. kalem,
“17.11.2020” ibaresinin farklı fiziki evsafta 4. kalem ile oluşturulmuş olduğu,
3-İnceleme konusu 884.914 TL bedelli senette; imzaların sağ üst tarafında yazılı tarihin günler ve aylar hanesinde bulunan “17.11.” ibaresinin üzerinden mükerrer gidişler bulunduğu,
4-Söz konusu senetteki diğer yazıların optik spektroskopik yöntemle ayırt edilemeyen bir kalemle yazılmış olduğu,
5-Kalem mürekkeplerinde yazı yaşı tayinine yarayan ve halen kullanılagelen bilimsel herhangi bir yöntem bulunmadığından, söz konusu senette yer alan yazıların yaşı hakkında zaman birimleri açısından bir tespite gidilemediği” yönünde görüş ve kanaat bildirdikleri görüldü.
ATK Fizik İhtisas Dairesi’nin raporu taraflara usulüne uygun olarak tebliğ edilmiştir.
Davalı – birleşen dosya davalı vekilinin 20/10/2022 tarihli Adli Tıp Fizik İhtisas Dairesi’nin raporuna karşı beyan dilekçesini sunmuş olduğu anlaşıldı.
Davacı – birleşen dosya davacı vekilinin 31/10/2022 tarihli dilekçesi ile teminat olarak verilen senedin gerçeğe aykırı olarak düzenlenerek icra takibine konu edildiğini beyanla icra takibinin tedbiren durdurulmasını talep ettiği, mahkememizin 04/11/2022 tarihli ara kararı ile davacı vekilinin talebinin reddine dair karar verildiği anlaşılmıştır.
Bilirkişiler Dr. …, …ve…’ın mahkememize sunmuş oldukları 24/05/2023 tarihli raporlarında sonuç ve özet olarak;
“Dava konusu bonoların teminat amacıyla verilmiş olduklarına ilişkin iddianın yazılı delille ispat edilmesi gerektiği, kambiyo senedinin alacaklının elinde olmasının senet bedelinin ödenmediğine karine oluşturduğu,
Davalının ticari defterleri üzerinde yapılan inceleme sonucunda, davalının eksik mal alım taahhüdünden kaynaklanan cezai şart tazminatları da dahil, bütün alacaklarını teminat mektuplarından tahsil ettiği, davalının herhangi bir alacağının kalmadığı tespit edildiğinden, ticari defterlerin de aleyhe delil oluşturmasına ilişkin HMK. m. 222 hükmü de dikkate alındığında, davalının dava konusu bonolar nedeyle bir alacağının kalmadığı, başlatmış olduğu takiplerin haksız olduğu,” yönünde görüş ve kanaat bildirmişlerdir.
Bilirkişi raporu taraflara usulüne uygun olarak tebliğ edilmiştir.
Davalı – birleşen dosya davalı vekilinin 13/06/2023 tarihli bilirkişi raporuna karşı beyanlarını içerir dilekçesini sunmuş olduğu anlaşılmıştır.
Mahkememizce yapılan yargılama, taraf iddiaları, alınan bilirkişi raporları ve tüm dosya içeriğine göre; Dava; İİK’nun 72 maddesine dayalı olarak icra takibinden sonra açılan menfi tespit davası olup, İstanbul … İcra Müdürlüğü’nün … Esas sayılı takip dosyasına konu ve İstanbul… İcra Müdürlüğü’nün… Esas sayılı takip dosyasına bonolardan ötürü davacının davalıya borçlu olmadıklarının tespitinin talep edildiği, ayrıca davacı tarafça senetlerde vade tarihindeki “11” in “12” yapılmak suretiyle tahrifat yapıldığı, senetlerin teminat senedi olarak verildiği, bayilik sözleşmesinin haklı nedenle feshedildiği iddialarının bulunduğu, davalı tarafın ise bayilik sözleşmesi nedeniyle kar mahrumiyeti, cezai şart ve ariyetlerin söküm bedeline ilişkin alacakları bulunduğu yönünde beyanları görüldü.
Tahrifat iddiası açısından yapılan değerlendirmede; Mahkememizin 26/05/2022 tarihli celsesinin 1 numaralı ara kararı gereğince dosyanın ATK Fizik İhtisas Dairesi’ne gönderilmesine karar verildiği, ATK Fizik İhtisas Dairesi’nin 21/09/2022 tarih …-101.02.2022/88188/5693/5492 sayılı raporunda sonuç olarak; “1-İnceleme konusu senetlerde “mukabilinde…” ibaresinden sonra gelen “17.12.2020” ibarelerinin üzerlerinden farklı fiziki evsafta kalem ile gidilmiş olduğu, ay hanesi birler basamağında mükerrer geçişler nedeniyle evvelce yazılı ibarenin mahiyetinin tespit edilemediği, 2-İnceleme konusu 2.159.674 TL bedelli senette;”… dağıtım AŞ.” ibareleri 1. kalem,”2.159.674″ “ikimilyonyüzellidokuzbinaltıyüzyetmişdört” “…”, “…”, “…”, “istanbul” ibareleri farklı fiziki evsafta 2. Kalem, “ödeme Günü” ibaresi altındaki “17.12.2020”, “in” ibareleri farklı fiziki evsafta 3. kalem,”17.11.2020″ ibaresinin farklı fiziki evsafta 4. kalem ile oluşturulmuş olduğu, 3-İnceleme konusu 884.914 TL bedelli senette; imzaların sağ üst tarafında yazılı tarihin günler ve aylar hanesinde bulunan “17.11.” ibaresinin üzerinden mükerrer gidişler bulunduğu,4-Söz konusu senetteki diğer yazıların optik spektroskopik yöntemle ayırt edilemeyen bir kalemle yazılmış olduğu, 5-Kalem mürekkeplerinde yazı yaşı tayinine yarayan ve halen kullanılagelen bilimsel herhangi bir yöntem bulunmadığından, söz konusu senette yer alan yazıların yaşı hakkında zaman birimleri açısından bir tespite gidilemediği” yönünde görüş bildirildiği, ancak dava konusu senetlerde vade tarihinin tahrifat yapılarak değiştirildiği yönündeki iddianın kabulü halinde dahi TTK 772 /2, 704. md gereğince senedin görüldüğünde ödenecek bono olduğunu kabul etmek gerekeceği gibi bu husus senedin kambiyo senedi niteliğini etkilemeyeceği kanaatine varılmıştır. (İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 16. HD’ nin 2021/884 Esas, 2023/172 karar sayılı ilamı)
Davacının iddiasının, yeni çevre yolunun yapılmış olması ve yaşanan salgın nedeniyle satın alma taahhütlerini yerine getiremediği, bu nedenle sözleşmenin haklı nedenle feshedildiği, verilen dava konusu bonoların teminat amacıyla verildiği, haksız olarak icra takibine konu edildiği yönündedir. Davalının iddiası ise sözleşmelerin haksız olarak feshedildiği, satın alma taahhüdünün gerçekleştirilmemesinden ve sözleşmelerin haksız olarak feshedilmesinden cezai şart ve tazminat alacağının doğduğu, dava konusu bonoların teminat amacıyla verilmediği yönündedir.
Davacı ayrıca dava konusu senetlerin teminat amacıyla verildiğini iddia etmektedir. Dava konusu senedin, kambiyo niteliği gereği, temel ilişkiden soyut bir borç ikrarı oluşturması nedeniyle bu senet üzerine, “teminat senedidir”, “teminat içindir”, “teminat olarak verilmiştir” gibi ibareler yazılmış olsa dahi bu husus tek başına senedin teminat için verildiğini kanıtlamaya yeterli değildir. Hangi temel ilişkiye istinaden teminat olarak verilmiş olduğunun yazılı bir delille ispatlanması gerekir. Davacı tarafından bu yönde herhangi bir somut delil sunulmadığından davacının anılan iddiasının da kabulüne olanak bulunmamaktadır.
Davacının ifa imkansızlığına ilişkin savunmaları yönünden yapılan değerlendirmede; uygulamada devlet veya hükümet tarafından kanun, kararname gibi tasarruflarla konulan sınırlamaların, yasakların, ithalat veya ihracat yasaklarının mücbir sebep olarak kabul edildiği, ancak bu gibi durumların mücbir sebep sayılabilmesi TTK. m. 136/1 hükmü anlamında ifa imkansızlığı olarak değerlendirilebilmesi için geçici nitelikte olmamaları gerektiği, alanında uzman bilirkişi heyeti raporuna göre de; davacının işletmesinin, akaryakıt ve gaz satış işletmesi olduğu göz önüne alındığında, işyerleri ve ofislerin kapatılmasına ilişkin Bakanlık tarafından verilen (AVM’ler, sinema salonları için verilen kararlar gibi) herhangi bir resmi karar bulunmadığından; devlet tarafından alınan geçici tedbirlerin mücbir sebep şeklinde değerlendirilmesinin mümkün olmadığı kanaatine varılmıştır. Yine davacı tarafın, yeni çevre yolunun yapılması dikkate alınarak sözleşmede imkansızlık oluştuğu bu nedenle sözleşmenin yerine getirilememesinin haklı olduğu yönündeki iddiaları da bilirkişi heyeti görüşü doğrultusunda mahkememizce yerinde bulunmamıştır. Tarafların iradelerini etkileyip sözleşmeyi yapmalarına neden olan şartlar daha sonra önemli surette, çarpıcı, adaletsizliğe yol açan olayların gerçekleşmesi ile değişmişse, taraflar artık bu akitle bağlı tutulmazlar. Değişen bu koşullar karşısında TMK. m. 2 ve TBK. m. 138 hükümlerinden yararlanılarak sözleşmenin yeniden düzenlenmesi imkanı hasıl olur. Davalının ticari şirket dolayısıyla da tacir olması nedeniyle, TTK. m. 18/2 hükmü uyarınca, ticaretine ait bütün faaliyetlerinde basiretli bir iş adamı gibi hareket etmesi gerektiği açıktır. Basiretli bir iş adamı gibi davranma yükümlülüğü, objektif bir özen ölçütü getirmekte ve tacirin ticari işletmesiyle ilgili faaliyetlerinde, kendi yetenek ve imkanlarından beklenebilecek özeni değil, aynı ticaret dalında faaliyet gösteren tedbirli, bir tacirden beklenen özeni göstermesinin gerekli olduğu kabul edilmektedir. Bu sebeple davacı tarafından yapılan fesih bildiriminin haklı nedene dayanmadığına kanaat getirilmiştir.
Davacının, akaryakıt ürün alım taahhütnamesiyle her yıl en az 450 ton olmak üzere toplamda 2175 ton beyaz ürünü almayı, satın alma taahhüdünü yerine getiremediği takdirde ton başına 110 USD tutarı ödemeyi, akaryakıt Standart Bayilik Sözleşmesi’nin 6. maddesiyle kurumsal kimlik giydirmeleri ile ariyetli demirbaşlarını …’e iade etmezse sözleşmenin sona erme tarihinden itibaren, geç teslim ettiği her gün için …’e ödeme gününde uygulanmakta olan T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden hesaplanacak 500 USD karşılığı Türk Lirasını, geç teslim bedeli olarak ödemeyi, Akaryakıt Çerçeve Protokol’ünün 13. maddesiyle anlaşma ve eklerini süresinden önce feshetmesi veya fesih sonucunu doğuracak şekilde hareket etmesi halinde fesih tarihinde 200.000 USD miktarında cezai şartı ödemeyi, gaz Ürün Alım Taahhütnamesi’yle her yıl en az 120 ton olmak üzere toplamda 600 ton otogaz ürünü almayı, satın alma taahhüdünü yerine getiremediği takdirde ton başına 50 USD tutarı ödemeyi, gaz Standart Bayilik Sözleşmesi’nin 6. maddesiyle kurumsal kimlik giydirmeleri ile ariyetli demirbaşlarını …Gaz’a iade etmezse sözleşmenin sona erme tarihinden itibaren, geç teslim ettiği her gün için …Gaz’a ödeme gününde uygulanmakta olan T.C. Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden hesaplanacak 500 USD karşılığı Türk Lirasını geç teslim bedeli” olarak ödemeyi, Otogaz Bayilik Protokol’ün Protokol Hükümlerinin İhlali başlıklı 13. Maddesiyle anlaşma ve eklerini süresinden önce feshetmesi veya fesih sonucunu doğuracak şekilde hareket etmesi halinde fesih tarihinde 100.000,- USD miktarında cezai şartı ödemeyi taahhüt ettiği görülmektedir. Davacının fesih bildirimi haklı nedene dayanmadığından, davalının cezai şart, kar mahrumiyeti ve diğer zararları, dava konusu bonolarla talep edebileceği kanaatine varılmıştır. Ancak her ne kadar bonoların teminat amacıyla verilmiş oldukları hususu yazılı delille ispat edilememiş ise de, bonoların düzenlenmesi taraflar arasındaki temel ilişkiye dayandığından, bonolardan dolayı herhangi bir alacağın kalmadığına ilişkin kişisel definin temel ilişkinin tarafı olan davalıya karşı ileri sürülebileceği, kıymetli evraka bağlı olan hak münhasıran senedi takip ettiği için, senedin alacaklının elinde olması halinin, senet bedelinin ödenmediğinin bir karinesini teşkil edeceği, aksini ispat külfetinin, borçluya düşeceği, mahkememizce alınan bilirkişi heyeti raporunun mali inceleme bölümünde, davalının ticari defterleri üzerinde yapılan inceleme sonucunda, davalının eksik mal alım taahhüdünden kaynaklanan cezai şart tazminatları da dahil, bütün alacaklarını teminat mektuplarından tahsil ettiği, davalının herhangi bir alacağının kalmadığı tespit edildiğinden, ticari defterlerin de aleyhe delil oluşturmasına ilişkin HMK. m. 222 hükmü de dikkate alındığında, davalının dava konusu bonolar nedeyle bir alacağının kalmadığı, başlatmış olduğu takiplerin haksız olduğu sonucuna varılmakla gerek ana dava gerek mahkememize birleşen İstanbul 1. Asliye Ticaret Mahkemesi’nin 2021/336 Esas sayılı dosyası açısından davacının davasının ayrı ayrı kabulüne dair aşağıdaki şekilde karar vermek gerekmiştir.
Her ne kadar davalı vekilince cevap dilekçesi ile ; davanın dava şartı arabuluculuk başvurusu yapılmadan açıldığından dolayı davanın dava şartı yokluğu sebebiyle usulden reddine karar verilmesi talep olunmuş ise de; dava tarihi itibariyle mevcut yasal düzenlemeler ve üst mahkeme kararları göz önüne davanın menfi tespit davası olup bir miktar paranın tahsiline ilişkin olmaması nedeniyle dava tarihi itibariyle davanın arabuluculuk dava şartına tabi olmadığı kanaatine varılmıştır.
HÜKÜM: Yukarıda izah edilen gerekçeye istinaden;
1-Gerek ana dava gerek mahkememize birleşen İstanbul … Asliye Ticaret Mahkemesi’nin… Esas sayılı dosyası açısından davacının davasının ayrı ayrı kabulü ile;
a) İstanbul … İcra Müdürlüğü’nün … Esas sayılı takip dosyasına konu 884.914,00-TL’lik 17/12/2020 vade ve 17/11/2020 tanzim tarihli ayrıca İstanbul …İcra Müdürlüğü’nün … Esas sayılı takip dosyasına konu 17/12/2020 vade ve 17/11/2020 tanzim tarihli 2.159.674,00-TL bedelli senetlerden dolayı borçlu olmadığının tespitine ve bu doğrultuda senetlerin ve takiplerin iptaline,
b) İİK md. 72/5 uyarınca dava borçlu lehine sonuçlandığından takiplerin derhal durmasına,
c) Şartları oluşmadığından kötü niyet tazminatı talebinin reddine,
2-ASIL DAVA AÇISINDAN;
a) Karar tarihinde yürürlükte bulunan Harçlar Kanunu gereğince alınması gereken 147.527,33-TL Karar ve İlam Harcından, peşin harç olan 1.707,75-TL ve 35.174,00-TL tamamlama harcının toplamı olan 36.881,75-TL’nin mahsup edilerek eksik kalan 110.645,58-TL harcın davalıdan alınarak hazineye irad kaydına,
b) 244.773,92-TL vekalet ücretinin davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
c) Davacı tarafından yapılan posta ve tebligat gideri 366,15-TL, bilirkişi ücreti 9.000,00-TL, 1.390,00-TL ATK faturası, 59,30-TL başvuru harcı, 8,50-TL vekalet harcı, 1.707,75-TL peşin harcı, 35.174,00-TL tamamlama harcı olmak üzere toplam 47.705,70-TL yargılama giderinin davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
d) Karar kesinleştiğinde yatırılan ancak kullanılmayan gider avansının yatıranlara iadesine,
3-BİRLEŞEN DAVA AÇISINDAN;
a) Karar tarihinde yürürlükte bulunan Harçlar Kanunu gereğince alınması gereken 64.109,17-TL Karar ve İlam Harcından, peşin harç olan 1.707,75-TL ve 14.319,54-TL tamamlama harcının toplamı olan 16.027,29-TL’nin mahsup edilerek eksik kalan 48.081,88-TL harcın davalıdan alınarak hazineye irad kaydına,
b) 133.235,37-TL vekalet ücretinin davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
c) Davacı tarafından yapılan posta ve tebligat gideri 178,00-TL, bilirkişi ücreti 9.000,00.TL, 59,30-TL başvuru harcı, 8,50-TL vekalet harcı, 1.707,75-TL peşin harcı, 14.319,54-TL tamamlama harcı olmak üzere toplam 25.273,09-TL yargılama giderinin davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
d) Karar kesinleştiğinde yatırılan ancak kullanılmayan gider avansının yatıranlara iadesine,
Dair, taraf vekillerinin yüzlerine karşı verilen kararın tebliğinden itibaren 2 haftalık süre içerisinde istinaf yolu (İstanbul Bölge Adliye Mahkemesine başvuru yolu) açık olmak üzere oy birliğiyle verilen karar açıkça okunup usulen anlatıldı. 21/09/2023
Başkan Üye Üye Katip
¸e-imzalıdır. ¸e-imzalıdır. ¸e-imzalıdır. ¸e-imzalıdır.