Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C.
İSTANBUL
19. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ

ESAS NO : 2018/508 Esas
KARAR NO : 2022/703

DAVA : Bayilik sözleşmesinden doğan kar mahrumiyeti, cezai şart, ariyet olarak teslim edilmiş emtianın iadesi
DAVA TARİHİ : 24/12/2018
KARAR TARİHİ : 17/11/2022

Mahkememizde görülmekte olan Bayilik sözleşmesinden doğan kar mahrumiyeti, cezai şart, ariyet talepleri açısından yapılan açık yargılama sonunda,
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
Davacı vekili vermiş olduğu dava dilekçesinde özetle; davalının, 30.10.2017 tarihli 5 yıl süreli Bayilik Sözleşmesi ile Sıvılaştırılmış Petrol Gazları (…) dağıtım şirketi olan müvekkili …A.Ş.’nin bayiliğini yaptığını, 30.10.2017 tarihli … ile çalışan Karayolları Taşıtları için İkmal İstasyonu Bayiliği Sözleşmesi’nin normal şartlar altındaki sona erme tarihinin 30.10.2022 olduğunu, davalı ile imzalanan … ile Çalışan Karayolları Taşıtları için İkmal İstasyonu Bayiliği Sözleşmesi kapsamında davalı ile ticari ilişki devam ederken EPDK Sıvılaştırılmış Petrol Gazları Piyasası Dairesi Başkanlığı’nın İnternet Sitesinde yayınlanan bildirime göre;…Nakliyat Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti. ‘nin EPDK nezdindeki …-BAY/941-54/09301 sayılı … Otogaz Bayilik Lisansının dağıtım şirketi olarak müvekkili … Petrol ile bayilik sözleşmesi devam etmesine rağmen… Anonim Şirketi’nin görüldüğünü, EPDK’dan bu hususta bilgi de alınabileceğini, davalı ile imzalanan bayilik sözleşmesinin 2. Maddesine göre; Bayinin yasal prosedürleri tamamlayarak yetkili makamlardan çalışma izni, işyeri çalışma ruhsatı ve … Otogaz Bayilik lisansını almakla mükellef olduğunu, muhatabın sözleşmenin asli devamlılık unsurlarından biri olan … Otogaz Bayilik lisansında müvekkili ile olan bayilik sözleşmesi devam etmesine rağmen … Ticaret Anonim Şirketi’nin EPDK nezdinde dağıtım şirketi olarak gözükmesinin açıkça sözleşmeye aykırılık teşkil ettiğini, işbu nedenlerle sözleşmenin fiilen ve hukuken uygulanamaz hale geldiğini, davalının sözleşmenin haksız şekilde feshine sebebiyet verdiğini, müvekkilinin zarara uğramasına neden olduğunu, bu nedenle davalının Bayilik sözleşmesinin 32. Maddesinin (a) bendine göre müvekkilinin uğradığı müspet zararı tazmin etmek durumunda olduğunu, davalının, bayiliğe devam ettiği süre boyunca … satışına devam ettiğini ve müvekkilinin de bu satışlardan kar elde ettiğini, bu nedenle sözleşme olağan şartlar altında devam etseydi davalının … satışlarına devam ederek müvekkilinin de kar etmeye devam edececeğini, sözleşmenin süresinden önce davalının kusuru ile sona ermiş olması sebebiyle müvekkilinin bu kardan mahrum kaldığını, davalının satış rakamlarının müvekkili ticari defterleri üzerinde yapılacak bilirkişi incelemesiyle tespit edilmesini talep ettiklerini, müvekkilinin … alış ve davalıya … satış fiyatları müvekkili şirket kayıtlarında görüldüğünü, davalının satışları ile birlikte değerlendirilerek müvekkilinin uğradığı kar mahrumiyetinin yapılacak bilirkişi incelemesi ile tespit edilmesini talep ettiklerini, davalı tarafın, sözleşmenin 32. Maddesinin b bendine göre sözleşmeye aykırı davranışlarıyla sözleşmeyi feshettiğinden cezai şart ödemekle yükümlü olduğunu, cezai şart hesabının, bayinin … alımı yaptığı dönemde … alımının en yüksek olduğu aydaki … miktarının fesih tarihindeki perakende satış fiyatı ile çarpımıyla hesap edilmesi gerektiğini, bayilik sözleşmesinde kararlaştırılan cezai şartın, ifaya eklenen cezai şart niteliğinde olduğunu, dolayısıyla hem müspet zarar (kar mahrumiyeti) hem de cezai şartın aynı anda talep edilebilir olduğunu, ayrıca dava tarihinden her iki tarafın da tacir olması sebebiyle müvekkili şirketin alacağına avans faiz oranı üzerinden faiz işletilmesini, sözleşmeden kaynaklanan diğer talep hakları saklı kalmak kaydıyla talep ettiklerini, ayrıca sözleşme imzalanırken davalıya ariyeten teslim edilmiş olan emtianın da sözleşmenin feshiyle birlikte müvekkile iade edilmesi gerektiğini, kar mahrumiyeti olarak bilirkişi tarafından hesaplandığında artırılmak üzere şimdilik 10.000-TL, cezai şart olarak bilirkişi tarafından hesaplandığında artırılmak üzere şimdilik 40.000-TL, ayrıca ariyet olarak teslim edilmiş emtianın müvekkiline iadesine, emtianın iadesinin mümkün olmaması halinde rayiç bedelin davalıdan tahsiline masraf ve ücreti vekaletin davalı tarafa yükletilmesine karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Davalı vekili vermiş olduğu cevap dilekçesinde özetle; tarafların arasında sözleşmenin yapıldığı, mal teslimi ile ticari alışverişin gerçekleştiği yer tarafların faaliyette bulunduğu yer olan Çivril olduğunu, “Bu nedenle İstanbul Asliye Ticaret mahkemesi yetkili olmayıp yetkili mahkemenin Çivril Asliye Hukuk( Ticaret) mahkemesi olduğunu, bu nedenle ilk itiraz olarak yetki itirazında bulunduklarını, taraflar arasında bulunan … bayilik sözleşmesinin … Noterliği vasıtasıyla müvekkili tarafından keşide edilen 16.10.2018 tarihli ve… yevmiye no’lu ihbarname ile haklı nedenlerle feshedildiğini ve davalıya bildirildiğini, davalının kendisine ödeme yapılmasına rağmen sözleşmeye uygun teslimatları geciktirdiğini ve müvekkilinin bu gecikmeler nedeniyle sürekli müşteri kaybına uğramaya başladıklarını, ayrıca davalının sözleşme şartlarını yerine getirmemesinin sürekli hal almaya başlayınca sözleşmeyi feshettiklerini, davacının iddialarının haksız ve yersiz olduğunu, bu nedenle reddini talep ettiklerini, ihbarname örneğini ibraz ettiklerini, davacının mal satışına ilişkin alacağı olduğunu belirtmediğini, zaten ödemelerin yapılmış olduğunu ve bu anlamda bir alacağının olmadığını, taraflar arasındaki fatura ve İrsaliye bilgilerinden mal teslimine ilişkin bilgi edinebileceğini, bu belge ve bilgilerin celbini talep ettiklerini, tanık isim listesi sunacaklarını beyanlarla ve davanın reddi ile yargılama giderleriyle ücreti vekaletin karşı tarafa yükletilmesine karar verilmesini talep etmiştir.
DELİLLER VE GEREKÇE:
Davalı şirketin bağlı bulunduğu Denizli … Vergi dairesine müzekkere yazılarak davalı şirkete ait geçmiş 10 yıllık bilançolarını gösteren belge bilgilerin celp edilip dosya arasına alındığı görülmüştür.
30/10/2017 tarihli … ile Çalışan Karayolları Taşıtları için İkmal İstasyonu Bayiliği Sözleşmesi’nin dosyamız arasında bulunduğu anlaşılmıştır.
Ankara Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu Başkanlığı’na yazılan yazıya cevap verildiği, davaya konu 16/10/2018 tarihindeki … perakende satış fiyatının 30/10/2017-16/10 tarihlerinde Denizli İlçe Akaryakıt istasyonlarınca nasıl uygulandığı, hangi fiyat aralığında perakende satış fiyatının belirlendiğine ilişkin bilgilerin ve belgelerin gönderildiği görülmüştür.
Mahkememizce 10/10/2019 tarihli ara karar ile davalının ticari defterleri üzerinde talimat mahkemesi vasıtasıyla bilirkişi incelemesi yaptırılmasına karar verildiği,…Asliye Hukuk Mahkemesi’nin … Nolu talimat dosyasında alınan bilirkişi raporunda sonuç ve özetle; “
Davalı tarafın 2017 ve 2018 yılı ticari defterlerinin incelenmesi neticesinde; -Ticari defterlerin, genel olarak muhasebenin temel kavram ve genel kabul görmüş muhasebe
ilkelerine göre tutulmuş, birbirlerini teyit ettiği,
-2017 yılı satış miktarı 282.425,12 Litre, satış tutarı ise KDV hariç 661.311,01 TL,
-2018 yılı satış miktarı 322.921,26 Litre, satış tutarı ise KDV hariç 858.653,42 TL,
-2017 yılı toplam satış tutarı ile toplam alış tutarı arasındaki farkın 87.289,22 TL,
-2018 yılı toplam satış tutarı ile toplam alış tutarı arasındaki farkın 59.355,51 TL. olduğu görülmektedir.
” şeklinde görüş ve kanaat bildirilmiştir.
Bilirkişi raporu taraf vekillerine ayrı ayrı tebliğ edilmiştir.
Çivril…Hukuk Mahkemesi’nin …Nolu talimat dosyasında Mali Müşavir ve Makine Mühendisi bilirkişilerden alınan bilirkişi raporunda sonuç ve özetle;

Mali Müşavir tespitlerinde; “Dava konusu 15.07.2013 tarihinde davacı tarafça davalıya teslim edilen malzemelerin “Demirbaş teslime ve tesellüm belgesi” ile teslim edildiği,Demirbaş teslime ve tesellüm belgesi ile ilişkili fatura bulunmadığı,Dosya kapsamında 15.07.2013 tarihinde davacı tarafça davalıya teslim edilen “ Demirbaş teslime ve tesellüm Belgesinde” yer alan malzemelerin ticari defter kayıtlarında bulunmadığını..” yönünde,
Makine Mühendisi bilirkişi ise;
1.Davacı taraf dilekçesinde davalıya teslim edilen emtiaların; 10 m³ … tankı, Çift tabancalı A tipi dispanser, Pompetravaını Pompa 6 kad, Elektrik panosu modemli, 4 KW motor olduğunu,
2. Dosya kapsamında 15.07.2013 tarihinde davacı tarafça davalıya teslim edilen “Demirbaş teslime ve tesellüm Belgesinde”

Sıra no Adı Marka Seri no Miktar -Ad
10 m³ yeraltı … stok tankı Hamle 09/449 1 ad
22 tabancalı A tipi Dispenser 2A Müh 1 ad
36 Kademeli pompa Pompetravaını 1 ad
4 Elektrik panosu PLC ve Modem bağlantılı 1 ad
5 Tank üzeri tesisat 1 takım
6 Yeralt tesisatı 1 takım olduğu,
3.Heyetçe 09.03.2021 tarihinde davalı iş yerine gidilmiş, yerinde … istasyonu ve ekipmanları incelenmekle, İstasyonun çalışır halde olduğu görülmüş, tüm makine ve ekipmanın … istasyonunu oluşturduğu anlaşılmıştır.
4.Sözleşme Kapsamında 15.07.2013 tarihinde davacı tarafça davalıya teslim edilen “ Demirbaş Teslim ve Tesellüm Belgesinde” anılan malzemelerin tamamının istasyonda mevcut olduğu,
5.Malzemelerin aynen iadesi için sökümünün yapılması gerektiği, söküm sırasında özellikle tank ve bağlantı tesisatının hasar göreceği, ayrıca … tesisatının Eksproof özelliğini ( alev sızdırmaz, makinenin çalışması sırasında oluşan kıvılcımın yayılımını engelleyen sistem) yitireceği sebebi ile tekrar kullanımının mümkün olmayacağı ve malın değerinin düşeceği ve bu nedenle aynen iadesinin mümkün olmadığı,

6.Malzemelerin rayiç değeri,

… İSTASYONU MAKİNA EKİPMANLARI
Sıra no Adı Rayiç değeri
1… Marka 10000 lt yeraltı … stok tankı 60000
2 … dispenseri 2A Müh marka A tipi iki tabancalı 20000
3 6 Kademeli … pompası Pompetravaını (eksproof) 7000
4 Elektrik panosu PLC ve Modem bağlantılı 8000
5 Tank üzeri tesisat ve 4 kw elektrik motoru (eksproof) 10000
6 Yer alltı tesisatı 5000
TOPLAM 110 000
Tesisin toplam makine ekipman rayiç değer toplamının 110 000 TL olduğu…” yönünde rapor düzenlendiği görülmüştür.
Mahkememizce 02/10/2019 taihli celsenn 1 nolu ara kararı gereği uyuşmazlığın çözümü teknik incelemeyi gerektirdiğinden tarafların iddia ve savunmaları, toplanan tüm deliller ve taraflar arasındaki ilişkili dönemi kapsayan ticari defter ve kayıtları üzerinde bilirkişi incelemesi yaptırılarak davacının sözleşmeyi haklı olarak fesih edilip edilmediği, haksız fesih söz konusu ise davacının kar mahrumiyeti ve cezai şart alacağının bulunup bulunmadığı, bundan kaynaklanan alacağı varsa miktarının belirlenmesine ve temerrüt tarihinin saptanmasına, ariyet olarak teslim edilen emtiaların iadesinin gerekip gerekmediği hususlarında bilirkişi heyetinden rapor alınması cihetine gidilerek;
Mali Müşavir bilirkişi, Petrol piyasası alanında uzman bilirkişi ve sözleşmeler alanında uzman bilirkişi heyetinden oluşan raporda neticeten; “Davacı yana dit ticari defterler üzerinde incelemeyapılamadığı, HMK 219/1,2.maddesi gereğince davacı yanın sunabileceği defterlerin onaylı suretleri (Noter veya şirketin YMM, SMMM aslının aynıdır onayı) ve belgelerin; 2017, 2018, 2019 yıllarına ait ticari defterlerin açılış ve kapanış sayfalarının onaylı fotokopileri ve … alış ve satış fiyatları ve miktarını gösterir muavin döküm şeklinde olabileceği, Sözleşmeyi feshedenin 116.10.2018 tarihinde davalı bayi olduğu, ancak fesih gerekçesinde belirttiği gibi gecikmeli mal teslimine dair davacı dağıtıcıya bildirim yaptığına dair bir bilgi veya belgenin dosyada bulunmadığı, Sayın Mahkeme; TBK m.124 uyarınca bildirimde bulunulmasının faydasız olacağı kanaatine ulaşırsa davalının, davacının edimini ifasında gecikmesi sebebiyle TBK m.126 uyarınca sözleşmeyi feshederek sözleşmenin süresinden önce sona ermesi yüzünden uğradığı zararın tazminini isteme hakkı bulunduğu, ancak davadalı tarafça feshi haklı kılacak gerekçeye dair bir ispat aracı olarak bilgi, belge veya delil dosyaya sunulamadığından feshin haklı olup olmadığı tespit edilememiş olup takdirin mahkemeye ait olduğu, davalının feshinin haklı sebebe dayanmadığı veya haklı sebebin ispatlanamadığı sonucuna ulaşılsa bile, bu durumun haksız fesih sonucu olarak tazminat yükümlülüğü doğuracağı, ancak feshi geçersiz kılmayacağının belirtilebileceği, davacının sözleşmenin sona ermesi için davalı tarafça unvan değişikliğine dayalı olarak Sözleşmenin 10/c maddesine göre haklı sebep oluşturulduğu ifadesinin kronolojik olarak mümkün görünmediği; nitekim davalının sözleşmeyi feshettiği tarihin 16.10.2018, unvan değiştirdiği tarihin ise; 20.11.2018 olduğu, buradan; davalının sözleşmeyi feshettikten sonra unvan değişikliği yaptığı sonucuna ulaşıldığı, davalının sözleşmeyi haksız olarak sona erdirdiği sonucuna ulaşılması halinde; davacının talep edebileceği – tazminatların sözleşmenin 32.maddesinde düzenlendiği üzere sözleşme süresinin sonuna kadarki kâr mahrumiyeti ile sözleşmenin 32/b maddesine göre cezai şart alacağı olduğu, sözleşmenin fesih tarihi olan 16.10.2008 tarihinden sözleşme süresi sonuna kadar yani 30.10.2022 tarihine kadar işleyecek kâr mahrumiyeti hesaplanması için tarafımıza 3.1 maddede belirtilen belgeler sunulmadığından hesaplama yapılamadığı, eosya kapsamında, bayinin emtiayı süresi içinde iade ettiğine dair bir tesiim tutanağı veya belge bulunmadığından, davacının, sözleşmenin 26.maddesi gereği, işbu dava masraflarını, ispat etmesi halinde gecikmeden doğan maddi zararını ve gecikilen her gün için günlük 150 Evro gecikme tazminatını talep etme hakkı bulunduğu, iözleşmenin davalı tarafından sona erdirildiği – tarih 16.10.2018 olduğuna göre, davalının emtiayı teslim etmesi gereken tarihin 23.10.2018 olarak hesaplandığı, bu durumda, davalının teslim borcu bakımından temerrüde düştüğü tarihin 23.10.2018 olduğu, davanın açıldığı tarih 24.12.2018 olduğuna göre, gecikme tazminatının 23.10.2018 tarihinden itibaren dava tarihine kadar 60 gün için hesaplanması gerektiği ve 60×15057 9.000 Evro olarak hesaplandığı, eavacının, 26.maddeye göre maddi tazminat talep etmesine rağmen bu hususta dosyaya bir delil sunmadığı…” şeklinde görüş bildirildiği görülmüştür.
Bilirkişi raporu taraf vekillerine tebliğ edilmiştir. Taraf vekillerince bilirkişi raporuna karşı beyan ve itirazda bulunulmuştur. Bilirkişi heyetinin mahkememiz dosyasına ibraz ettiği 23/09/2020 tarihli bilirkişi raporuna ve talimat bilirkişi raporlarına karşı taraf vekillerinin sunmuş oldukları itiraz dilekçeleri, alınan talimat bilirkişi raporları, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu müzekkere cevapları, Vergi Daireleri yazı cevabı, dosyadaki tüm deliller ile davacının ticari defter ve kayıtları üzerinde inceleme yapılarak davacının sözleşmeyi haklı olarak fesih edip edilmediği, haklı fesih söz konusu ise davacının kar mahrumiyeti ve cezai şart alacağının bulunup bulunmadığı, bundan kaynaklanan alacağı varsa miktarının belirlenmesine ve temerrüt tarihinin saptanmasına ile varsa cezai şart miktarının davalının mahvına sebebiyet verip vermediğinin, ayrıca ariyet olarak teslim edilen emtiaların iadesinin gerekip gerekmediği hususlarında rapor hazırlanmak üzere ve mevcut bilirkişi heyetine Hesaplama uzmanı bilirkişi de eklenmek suretiyle dosyanın ek rapor tanzimi için bilirkişilere tevdii edildiği, bilirkişi ek raporunda neticeten;
” Davacının haksız fesih nedeni ile davalıdan ;
640.830,94 TL cezai şart(Talep 40.000 TL) 110.000,00 TL demirbaşların dava tarihindeki değeri (Talep l000 TL) 900 euro demirbaşların dava tarihine kadar gecikme tazminatı ödemesi
gerekmektedir.
Davalının temerrüte düştüğü tarih 23.10.2018 dir. Bu cezai şartı ödemesi davalının mahvına sebep olmayacaktır. Hükmedilecek meblağa dava tarihinden itibaren değişen oranlarda avans faizi
yürütülecektir.
” şeklinde kanaat bildirilmiştir.

Bilirkişi ek raporu taraf vekillerine ayrı ayrı tebliğ edilmiştir. Davacı vekili 09/11/2021 tarihli dilekçesiyle bilirkişi raporuna karşı beyanlarını içeren dilekçesini dosyaya ibraz etmiştir. Davalı vekili de, 10/11/2021 tarihli dilekçesiyle bilirkişi raporuna itiraz ve beyanda bulunmuştur.

11/11/2021 tarihli ara karar ile dosyanın kar mahrumiyeti alacağı yönünden hesaplama yapılmak üzere dosyanın yeniden bilirkişi heyetine gönderilmesine karar verilerek, bilirkişi ek raporunda; “Davacının satış miktarları incelendiğinde, davalı yanın sözleşme süresince 175,196 ton … satın aldığı, sözleşme fesih tarihinde bayiye satış fiyatının 4854,48 TL/Ton (kdv hariç) olduğu, Sözleşmenin fesih tarihindeki … rafineri fiyat tarifesi ise 4477,00 TL/Ton (kdv hariç) olduğu, Davacı şirketin 2018 yılı gelir tablolarındaki toplam faaliyet giderleri, net satışlara oranlandığında faaliyet giderlerinin satış bedelindeki yüzdesi tespit edilecek olup bu oran %3,753153768 olup davalı şirkete yapılan satışlardaki faaliyet giderinin ton başına 182,196099 TL olduğu hesap edildiği, Ton başına kar mahrumiyeti= (bayiye satış bedeli – …alım bedeli – faaliyet giderleri) şeklinde hesaplandığından, davacı şirketin davalı şirkete yaptığı satışlardan ton başı elde ettiği net karın 4854,48 – 4477,00 -182,196099=195,28 TL olduğu, Sözleşmenin kurulduğu tarih ile feshi arasında geçen sürede
toplam satışlar sözleşme süresine bölündüğünde günlük ortalama satış 0,50056 ton bulunduğu, davacı şirketin erken fesih sebebi ile mahrum kaldığı 1476 günlük toplam karın 144.280,93 TL olduğu
hesap edilmiştir. Neticeten;Davacının haksız feshi nedeni ile davalıdan;
144.280,93 TL Kar Mahrumiyeti, 640.830,94 TL Cezai Şart, 110.000,00 TL Demirbaşların dava tarihindeki değeri,9.000,00 Euro Demirbaşların dava tarihine kadar gecikme tazminatı ödemesi gerektiği,
Davalının temerrüde düştüğü tarih 23.10.2018 olup, Bu cezai şartın ödemesi davalının mahvına sebep olmayacağı, Hükmedilecek meblağa dava tarihinden itibaren değişen
oranlarda avans faizi yürütülebilceği…” yönünde hesaplamalar yapılarak kanaat bildirilmiştir.
Bilirkişi ek raporu taraf vekillerine tebliğ edilmiştir.
Davacı vekilinin 02/12/2021 tarihli talep artırım dilekçesini sunup harçlandırdığı, dilekçesinden bir suretin davalı yana tebliğ edildiği, davalı vekili tarafından 09/07/2021 tarihli dilekçe ile davacının talep artırım dilekçesine karşı beyanlarını ibraz ettiği, davalı vekilinin 21/02/2022 tarihinde bilirkişi raporuna itirazlarını ve beyanlarını içeren dilekçesini dosyaya sunduğu görülmüştür.
17/03/2022 tarihli celse ara kararı ile Yüksek yargı kararlarında da ifade edildiği üzere ariyet konusu malların emtianın teslim edilmesi gereken tarih olan 23/10/2018 tarihi itibariyle normal kullanımdan doğan yıpranmaları matematiksel olarak hesaplanıp bakiye değerin davacıya iade edilmesi gerekeceğinden bu hususta ek rapor tanzim edilmesine karar verilmiş, Talimat yoluyla alınan Makine Mühendisi bilirkişi 12/09/2021 tarihli ek raporunda ise;
… İSTASYONU MAKİNA EKİPMANLARI
Sıra no Ad Rayiç Değeri
…Mark 10000 It yeraltı İpg stok tankı 46000

… .marka A tipi iki tabancalı 15330
6
Kademeli …pompası Pompetravaını (eksproof) 5360

Elektrik panosu PLC ve Modem bağlantılı 6130
Tank üzeri tesisat ve 4 kw elektrik motoru (eksproof) 7660
Yer altı tesisatı 4820
TOPLAM 85300

Tesisin toplam makine ekipman rayiç değer toplamının 85.300 TL olduğu…” yönünde kanaat bildirmiştir.Bilirkişi raporu taraf vekillerine tebliğ edilmiştir. Davalı vekili 07/11/2022 tarihli dilekçesiyle bilirkişi raporuna karşı itiraz ve beyanlarını içeren dilekçesini dosyaya ibraz etmiştir.
Her ne kadar davalı vekilince cevap dilekçesi ile ticari alışverişin gerçekleştiği yerin tarafların faaliyette bulunduğu yer olan Çivril olduğundan, bu nedenle İstanbul Asliye Ticaret mahkemesi yetkili olmayıp yetkili mahkemenin Çivril Asliye Hukuk( Ticaret) mahkemesi olduğundan bahisle yetki itirazında bulunduklarını ifade etmiş ise de; taraflar arasında imzalanan Bayilik Sözleşmesinin 36. maddesinde doğacak ihtilafların hal merciinin İstanbul İcra Daireleri ile Mahkemeleri olduğu taraflarca kararlaştırılmış olduğundan yapılan itirazın reddine karar vermek gerekmiştir.

Dava; taraflar arasında akdedilen Bayilik sözleşmesinden kaynaklanan kar mahrumiyeti, cezai şart ve gecikme tazminatı talepleri ile ariyet olarak teslim edilmiş emtianın iadesi, iadesi mümkün değil ise rayiç bedelinin davalıdan tahsili istemine ilişkindir.
Mahkememizce yapılan yargılama, aldırılan bilirkişi raporları ve tüm dosya kapsamı deliller birlikte incelenip değerlendirildiğinde; taraflar arasında 30.10.2017 yılında 5 yıl süreli … gaz dolumu/satışı konusunda bayilik sözleşmesi akdedildiği, sözleşmenin süresinden önce sona erdirildiği, 16.10.2018 tarihli fesih ihtarı ile sözleşmenin “bedeli ödenmesine rağmen mal tesliminin 2-3 gecikmeli yapılması sebebiyle müşteri kaybına uğradığı” gerekçesiyle davalı bayi tarafından feshedildiğinin görüldüğü, davalı bayinin malın geç teslim edildiğine dair dosyaya delil sunmadığı, geç teslim halinde davalı tarafça, davacı dağıtıcıya ihtarname çekilip bildirimde bulunularak teslimin zamanında yapılmasının istenmesinin gerektiği, özellikle ihtarnamede belirtildiği gibi bu durumun sürekli bir hal alması karşısında böyle bir bildirimin fesihten önce yapılmış olması gerekeceği, bu noktada davalı tarafından yapılan feshin haksız olduğu, diğer taraftan, davacının da sözleşmeyi kendisinin feshettiğini, buna da davalının sözleşmeye aykırı olarak unvan değişikliği nedeniyle sebep olduğunu ifade ettiği, davalının sözleşmeyi feshettiği tarihin 16.10.2018, unvan değiştirdiği tarihin ise; 20.11.2018 olduğu, bu halde davalının sözleşmeyi feshettikten sonra unvan değişikliği yaptığı kanaatine varıldığı, her ne kadar taraflar arasındaki sözleşmenin 10/c maddesine göre unvan değişikliği, davacı tarafça haklı fesih sebebi kabul edilse de sözleşmenin unvan değişikliğinden önce davalı tarafından sona erdirildiği kanaatine varılmıştır.
Davalının sözleşmeyi haksız olarak sona erdirdiği sonucuna ulaşıldığından: davacının talep edebileceği tazminat ve alacak kalemlerinin sözleşmenin 32.maddesinde düzenlendiği, sözleşmenin 32/a maddesine göre; davacının, anlaşma süresinin sonuna kadar mahrum kaldığı karı tazminat olarak talep edilebileceği, müspet zararın, sözleşmeden doğan borç eksiksiz bir şekilde ifa edilmiş olsaydı, alacaklının içinde bulunacağı durumu tesis etmeyi amaçlayan bir zarar türü olduğundan kâr mahrumiyetini de kapsayacağı, dava konusu kâr mahrumiyeti talebinin, sözleşmenin devamı imkânsız hale geldiğinden bakiye kalan süresi için elde edilmesi beklenen gelirin tazminine ilişkin olduğundan, bu talebin ifa yerine geçen müspet zararın tazmini olarak değerlendirilmesi gerekeceği,
Sözleşmenin 32/b maddesinde; sözleşmenin 32/a’daki gibi sona ermesi durumunda davacının ayrıca cezai şart almaya hak kazanacağının düzenlendiği, ifaya eklenen cezai şart niteliğindeki hükmün geçerli olduğunun kabul edilebileceği, sözleşmenin feshi halinde bayinin hem cezai şartı hem de kar mahrumiyetini ödemeyi kabul ettiği kararlaştırıldığına göre davacının her hem cezai şartı hem de kar mahrumiyetini birlikte isteyebileceği kanaatine varılmıştır.
Sözleşmenin 26.maddesinin bayinin, kendisine ariyet edilen emtiayı 7 gün içinde eksiksiz teslim etmesi gerektiğine yönelik düzenleme olduğu, maddede, emtianın iade edilmemesi ve bu sebeple dağıtıcının dava açmak durumunda kalması halinde, bayinin bu dava masraflarını ve ayrıca dağıtıcının emtiayı zamanında teslim alamamasından kaynaklı olarak uğradığı maddi zararı ödeyeceğinin kabul edildiği, bununla birlikte madde ile bayinin günlük 150 Euro gecikme tazminatı ödeyeceğinin de hüküm altına alındığı, dosya kapsamında, bayinin emtiayı süresi içinde iade ettiğine dair bir teslim tutanağı veya belge bulunmadığı, bu halde davacının gecikilen her gün için günlük 150 Euro gecikme tazminatını talep etme hakkı bulunduğu kanaati ile sözleşmenin davalı tarafından sona erdirildiği tarih 16.10.2018 olduğuna göre, davalının emtiayı teslim etmesi gereken tarihin 23.10.2018 olarak hesaplanması gerekeceği, bu durumda, davalının teslim borcu bakımından temerrüde düştüğü tarihin 23.10.2018 olduğu, davanın açıldığı tarihin ise 24.12.2018 olduğuna göre, davacının talep edebileceği gecikme tazminatının 23.10.2018 tarihinden itibaren dava tarihine kadar 60 gün için 60×150= 9.000 Euro olduğu kanaatine varılmıştır.
Davacının talep edebileceği kar mahrumiyeti ve cezai şart miktarının tespiti bakımından bilimsel verilere dayanması nedeniyle içeriğine itibar edilen bilirkişi heyeti kök ve ek raporu birlikte incelendiğinde; davacının satış miktarları incelendiğinde, davalı yanın sözleşme süresince 175,196 ton … satın aldığı, sözleşme fesih tarihinde bayiye satış fiyatının 4854,48 TL/Ton (kdv hariç) olduğu, sözleşmenin fesih tarihindeki Tüpraş rafineri fiyat tarifesi ise 4477,00 TL/Ton (kdv hariç) olduğu, davacı şirketin 2018 yılı gelir tablolarındaki toplam faaliyet giderleri, net satışlara oranlandığında fadliyet giderlerinin satış bedelindeki yüzdesi tespit edilecek olup bu oran X3,753153768 olup davalı şirkete yapılan satışlardaki faaliyet giderinin ton başına 182,196099 TL olduğu hesap edildiği, ton başına kar mahrumiyeti = (bakiye satış bedeli – tüpraş alım bedeli – faaliyet giderleri) şeklinde hesaplandığından, davacı şirketin davalı şirkete yaptığı satışlardan ton başı elde ettiği net karın 4854,48 – 4477,00 -182,196099= 195,28 TL olduğu, sözleşmenin kurulduğu tarih ile feshi arasında geçen sürede toplam satışlar sözleşme süresine bölündüğünde günlük ortalama satışın 0,50056 ton bulunduğu, davacı şirketin erken fesih sebebi ile mahrum kaldığı 1476 günlük toplam karın 144.280,93 TL olduğunun hesap edildiği, neticeten; davacının haksız feshi nedeni ile davalıdan;
144.280,93 TL Kar Mahrumiyeti, (taleple bağlı kalınarak 10.000 TL)
640.830,94 TL Cezai Şart,
85.300 TL Demirbaşların dava tarihindeki değeri, (aynen iadesi mümkün olmadığı taktirde)
9.000,00 Euro gecikme tazminatı talep hakkı doğduğu anlaşılmakla ; 640.830,94.-TL cezai şartın, 10.000,00.-TL kar mahrumiyeti alacağının dava tarihinden itibaren işleyecek avans faizi ile 9.000 Euro gecikme tazminatının dava tarihinden itibaren 3095 sayılı kanunun 4/a maddesi uyarınca işleyecek kamu bankalarının USD cinsine uyguladığı en yüksek 1 yıllık vadeli mevduat faiz oranı ile birlikte davalıdan alınarak davacıya verilmesine dair aşağıdaki şekilde karar vermek gerekmiştir.
HÜKÜM: Gerekçesi yukarıda açıklandığı üzere,
Davacının davasının KABULÜ ile,
1-Ariyet mal teslimine ilişkin davanın kabulü ile, davacı tarafından davalıya ariyet olarak verilen
A) Hamle marka 10.000 Lt yeraltı … stok tankı ( 46.000,00.-TL)
… dispenseri…marka A tipi iki tabancalı (15.330,00.-TL)
6 kademeli … pompası pompetravaını (eksproof) (5.360,00.-TL
Elektrik panosu… ve Modem bağlantılı (6.130,00.-TL)
Tank üzeri tesisat ve 4 Kw elektrik motoru (eksproof) (7.660,00.-TL)
Yeraltı tesisatı (4.820,00.-TL)
Makinelerin davalıdan alınarak davacıya aynen iadesine,
B) Aynen iade mümkün olmaz ise söz konusu taşınır malların İİK madde 24/4 uyarınca yanlarında yazan ilamda belirlenen değerlerinin icra müdürlüğünce İİK madde 24/4 uyarınca dikkate alınmasına,
2-640.830,94.-TL cezai şartın, 10.000,00.-TL kar mahrumiyeti alacağının dava tarihinden itibaren işleyecek avans faizi ile 9.000 Euro gecikme tazminatının dava tarihinden itibaren 3095 sayılı kanunun 4/a maddesi uyarınca işleyecek kamu bankalarının USD cinsine uyguladığı en yüksek 1 yıllık vadeli mevduat faiz oranı ile birlikte davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
3-Harçlar yasası uyarınca alınması gereken 59.503,04.-TL karar harcından peşin ve tamamlama harcı olarak alınan toplam 14.875,96.-TL harcın mahsubu ile bakiye 44.627,08‬.-TL harcın davalıdan tahsili ile hazineye gelir kaydedilmesine,
4-Davacı tarafından yatırılan 14.875,96.-TL peşin ve tamamlama harcının davalıdan alınarak davacıya verilmesine,

5-Davacı kendisini vekille temsil ettirdiğinden Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi’ne göre hesaplanan 113.818,10.-TL vekalet ücretinin davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
6-Davacı vekili tarafından yapılan posta-tebligat gideri toplamı 2.556,00.-TL ile 7 bilirkişi ücreti 4.850,00.-TL, 35,90.-TL başvuru harcı, 13,70-TL vekalet harcı olmak üzere toplam 7.455,6‬0‬.-TL yargılama giderinin davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
7-Karar kesinleştiğinde yatırılan ancak kullanılmayan gider avansının yatıranlara iadesine,

Dair, davacı vekilinin yüzüne karşı, davalının yokluğunda kararın tebliğinden itibaren 2 haftalık süre içerisinde istinaf yolu (İstanbul Bölge Adliye Mahkemesine başvuru yolu) açık olmak üzere oy birliği ile verilen karar açıkça okunup usulen anlatıldı.17/11/2022

Başkan … Üye … Üye … Katip …
¸e-imzalıdır ¸e-imzalıdır ¸e-imzalıdır ¸e-imzalıdır