Emsal Mahkeme Kararı İstanbul 19. Asliye Ticaret Mahkemesi 2018/1311 E. 2023/38 K. 17.01.2023 T.

Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C.
İSTANBUL
19. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ

ESAS NO : 2018/1311 Esas
KARAR NO : 2023/38
DAVA : Menfi Tespit (Kıymetli Evraktan Kaynaklanan)
DAVA TARİHİ : 28/12/2018
KARAR TARİHİ : 17/01/2023

Mahkememizde görülmekte olan Menfi Tespit (Kıymetli Evraktan Kaynaklanan) davasının yapılan açık yargılaması yargılaması neticesinde;
DAVA:Davacı vekilinin dava dilekçesinde özetle; Müvekkili dünya maruf “… hamburger restoran zincirinin Türkiye distribütörü olduğunu, “… Mahallesi, … Sokak, No: …/İstanbul” adresi iken, 08-09/11/2018 gece şirket merkezinde gerçekleşen hırsızlık sonrası güvenlik nedenleriyle müvekkilinin faaliyet merkez adresini dilekçede yazılı adresine naklettiğini, 09/11/2018 cuma günü sabah saat 08:30 civarında müvekkilinin personeli … tarafından şirkete gelindiğinde, şirket’in giriş katı alt kısmında bulunan muhasebe departmanının bahçeye açılan demir kapı asma kilidinin kırıldığı, iç kısmında bulunan PVC kapı kilidinin parçalanarak açıldığını, kamera kayıt sistemi DVR cihazının parçalanarak içinde hard diskin söküldüğü, çekmecelerin kilitlerinin kırıldığı, hırsızlık ihbarı derhal kolluk güçlerine bildirildiği, şirket merkezine gelen olay yeri inceleme ekipleri suç delilleri ve parmak izi tespit çalışması yapıldığını, müvekkili ile aynı adreste faaliyet gösteren … Tic. A.Ş.’ye ait boş çek yapraklarının ve bir çok teknolojik aletin çalındığını, çalınan çek, para, malzeme ve hasara uğrayan demirbaşın tespiti sonrası müvekkili adına … Polis Merkezi Amirliği’ne gidildiğini ve şikayetçi olunduğunu, yapılan suç duyurusu üzerine … CBS’nin 2018/… soruşturma numaralı dosyası ile suç faillerinin tespiti ve cezalandırılmaları istemiyle soruşturma başlatıldığını, çeklerle ilgili olarak çeklerin ibrazı ve sorulması halinde, çek aslının muhafaza edilerek tahsil için başvuran kişinin yakalanması için en yakın polis merkezine savcılık soruşturma numarası bildirilerek haber verilmesi talepli teskereler muhatap banka şubelerine gönderildiğini, çeklerle ilgili resmi evrakta sahtecilik, nitelikli dolandırıcılık gibi suçların engellenmesi ve iyi niyetli hamillerin korunmasını teminen, … Noterliği marifeti ile keşide edilen 13/11/2018 tarihli ve …yevmiye sayılı, 14/11/2018 tarih ve … yevmiye sayılı ihbarnameler … Birliği’ne gönderilerek çalınan çeklerin tüm seri ve hesap numaraları bildirildiğini, ibrazları halinde en yakın polis merkezine başvurulması hususu ihbar edildiğini, … A.Ş., … Müdürlüğü’ne ait … seri numaralı çekin sahtecilik suretiyle doldurulduğunu, müvekkil şirketinin temsile yetkili kişilerin imzasının taklit edildiğini, çek üzerine Antalya 10/02/2019 vade, 17.750 TL bedel yazıldığını, çek lehtarı olarak … … yazıldığını, ardından bu kişi tarafından … … adına ciro edilerek çekin kendisinde bulunduğunu bildiren adını … … olarak beyan eden kişi müvekkili şirketi teyit amaçlı aradığını, çek üzerinde yer alan imza ile müvekkil davacı şirketi temsile yetkili kişilerin imza sirküleri karşılaştırıldığında çıplak gözle dahi bahse konu evrakın senet vasfını haiz olmadığı, sahte adi belge olduğu subuta ereceğini, sahtecilik suretiyte oluşturuları ve kambiyo senedi niteliği kazandırılan belgeler yönünden ise İİK’nın 169/a-2. maddesi uyarınca itirazın esası hakkındaki kararına kadar İcra takibinin muvakkaten durdurulmasına karar verebilme imkanı bulunduğunu, 6102 sayılı TTK’nın 818/1-s atfıyla çeklerde uygularıması gereken TTK’nın 757/1 maddesi gereğince iradesi dışında poliçe elinden çıkan kişi ödeme veya hamilin yerleşim yerindeki Asliye Ticaret Mahkemesinden, muhatabın poliçeyi ödemeden men edilmesini isteyebilir düzenlemesi dayanağı ile huzurdaki dava ttk 757/1 ve hmk 10. maddesi uyarınca sahte çekin ödeme yeri olan muhatap banka şubesinin bulunduğu yetkili istanbul asliye ticaret mahkemeleri nezdinde ikame edilmiştir. keza davaya konu sahte çek müvekkil şirket faaliyet merkez adresinden çalınmış ve davanın temeli çalınma suretiyle rıza hilafına ele geçirilen boş çekte sahtecilik haksız fiil- olmakla, HMK’nın haksız fiile ilişkin davalarda yetkiyi düzenleyen madde 16 hükmünce de istanbul asliye ticaret mahkemeleri bu dava açısından HMK madde 10 ve TTK 757/1 yanı sira yetkili bulunduğunu beyan ve gerekçelerle müvekkil davacı şirket’in şirket merkezinde 09/11/2018 tarihinde meydana gelen hırsızlık olayında boş olarak çalındıktan sonra, tüm unsurları sahtecilik suretiyle doldurulan … A.Ş., … Müdürlüğü … BAN numaralı hesaptan verilen … seri numorol, 10/02/2019 vade, 19.750 TL bedelli, sahte çek nedeniyle müvekkil davacı şirket’in borçlu bulunmadığının tespitine, dava konusu … A.Ş., … Müdürlüğü … iban numaralı hesaptan verilen … seri numaralı 10/02/2019 vade, 19.750 TL bedelii, sahte çekin muhatap bankaya ibrazı halinde çek arkasının yazılmaması, sahte çekin icra ve ihtiyati haciz takibine konu edilmemesi ve cebri icra takipleri başlatılır ise cebri icra takiplerinin durdurulması yolunda ihtiyati tedbir kararı verilmesini, iş bu ihtiyati tedbir istemimizin HMK 209. maddesi gözetilerek öncelikle teminatsız olarak kabulüne karar verilmesini, davalıların yargılama harç ve giderleri, tazminat ve ücreti vekalet ödemeye müahkum edilmeterine karar verilmesini talep etmiştir.
CEVAP:Davalı … … vekili cevap dilekçesinde özetle; Davacı hırsızlık eylemi neticesinde mağdur olduğunu belirlmekteyse de aslında olmayan bir hırsızlık olayını gerçekleşmiş gibi gösterdiğini, sonuç olarak iddia edilen hırsızlık olayına istinaden davacı tedbir talebi kabul görmesi halinde çekin ödemesini ötelemiş olacağını, böylelikle ciranta müvekkilinin çekin bedelini tahsil etmemesi için haksız ve hukuka aykırı bir şekilde hareket ettiğini, davacının iş yerinde kamera olmaması nedeniyle hırsızlık suçunun halen fail/faillerine ulaşılamamış olması da tamamıyla gerçekleştirdikleri kurgunun bir parçası olduğunu, davacının İstanbul’un merkezinde bulunan şirketinde kamera bulunmaması halinin abesle iştigal olması yanında o civardaki herhangi bir kameradan da fail/faillerin tespit edilememiş olmasının da mantıki bir izahatı da bulunmadığını, davacı yan tarafından böylesine bir kurgu gerçekleştirilerek söz konusu çek bedelinin en yüksek banka mevduat faizi ile ödenmesinin başka türlü talebi de mümkün olamayacağını, davacı tarafından salt müvekkilden haksız bir kazanç iktisap etmeye yönelik olarak hırsızlık olayının ileri sürüldüğü açıkça ortada olduğunu, sıralanan gerekçelerle, davacı tarafın mezkur çeke ilişkin tedbir talebinin reddi gerektiğini, müvekkilinin suç izafe etmeye yönelik çeşitli ithamlarda bulunmasına ilişkin şikayet ve dava hakkımızı saklı tuttuklarını, müvekkili dava konusu çekin hırsızlık olgusu olduğunu dava dilekçesi tebliği sonrasında öğrendiklerini, müvekkilinin böyle bir olaydan haberdarken çeki ciro etmesi kendi alacağının tahsilini riske atmak gibi bir duruma sebebiyet vereceğinden, müvekkilinin bu çek ile herhangi bir ticari faaliyete girişmesi mevzu bahis olmayacağı her türlü izahtan vareste olduğunu, müvekkil böylesine bir olaydan haberdar olmadığı için çeki ticari faaliyetlerinde kullanmış, kendisine devlet destekli sera yapacağını söyleyen … …’den mezkur çeki sattığı damlama sulama malzemesi bedelinin karşılığı olarak aldığını, müvekkili söz konusu çeki … …’den olan alacağına karşılık olarak almış ticaretinde kullanmak üzere çeki ciro ettiğini, müvekkili çeki herhangibir icra takibine veya vb. durumda tahsilata koymadığını, çekin keşide tarihinden uzun süre geçmiş olması sebebiyle çek ile ilgili olarak nasıl bir işlem yaptığını hatırlamadığını, davacı yanın aslında çalınmayan bir çeke ilişkin ödeme yasağı kararı alarak ve ödeme yasağının tarafımızca bilindiğinin ileri sürülerek çekte ciro silsilesinin bozulduğunu içeren iddialarının tarafımızca kabulünün mümkün olmadığını, müvekkilinin dava konusu çek ile ilgili herhangi bir icra takibi veya başkaca hukuksal yolla başvurmadığıdığını, müvekkilinin diğer davalılar … … ve … … isimli kişiye boru malzemesi sattığını onun karşılığında dava konusu çeki almadığını, davacı tarafın haksız ve hukuka aykırı şekilde müvekkilinden hak iktisap etmeye çalışmasına ve delillerin henüz tam olarak ikame edilmemiş olmasına rağmen müvekkilinin sahibi olduğu taşınır ve taşınmazlar üzerine ihtiyatı tedbir talebi tedbirde ölçülülük ilkesine aykırılık teşkil ettiğini beyan ve gerekçelerle davacı tarafından açılan davanın reddine, davacı yanın asılsız iddiaları neticesinde talep ettiği tüm ihtiyati tedbir talebinin reddine, konulmuş olan ihtiyati tedbirlerin kaldırılmasına karar verilmesini talep etmiştir.
DELİLLER VE GEREKÇE;
Dava dilekçesi, cevap dilekçesi, beyan dilekçeleri, … CBS’nin 2018/… soruşturma dosya örneği, … CBS’nin 2019/…- soruşturma dosya örnekleri, …’ın müzekkere cevapları, … Açık Ceza İnfaz Kurumu Müdürlüğü’nün yazı cevapları, bilirkişi kök, talimat mahkemesi aracılığıyla alınan rapor, ek rapor ve tüm dosya kapsamı birlikte değerlendirilmiştir.
Mahkememizce oluşturulan ara kararı gereği dosyanın kök rapor için bilirkişi … tarafından sunulan 27/02/2022 tarihli raporda:Davacı taraf mahkeme kaleminde yapılan incelemede sunduğu; davacı
ticari defterlerinden açılış-kapanış tasdiki zorunlu olan yevmiye ve defter-i
kebir’i e-defter olarak tutulduğu ve envanter defterlerinin 2018 ve 2019 mali
yıllarına ait açılış noter tasdiklerinin açılış tasdikinin yapıldığı görüldüğü davacı’nın ibraz edilen ticari defterlerinde davaya konu olan … … ne … Seri Nolu 10/02/2019 Keşide tarihli 19.750,00 TL’lik çek ile Davacı’nın ticari kayıtlarında herhangi bir kayıt olmadığı, Davalı’lar … …, … …, … …’ya verildiğine dair herhangi bir kayıt olmadığı gibi mevcut çekin Davalı’lara teslime ilişkin olarak herhangi bir bilgi ve belgede tarafımıza ve dava dosyasına ibraz edilmemiştir.
Davalı’nın dava konusu çeki hangi hukuki ilişkiye dayanarak alınmış olduğunun Davalı ticari defter ve kayıtları üzerinde inceleme yapılarak ortaya çıkarılması gerekmektedir.
Davalı/ … …’e 21.01.2022 günü Mahkeme Kaleminde olan inceleme T.K. 21’e göre tebliğ edilmiş ancak inceleme gün ve saatinde gelmemiş ve incelemeye katılmamış olduğundan Davalı/… …’nin ticari defter
ve belgeleri incelenememiştir.
Davalı/ … … Sayın Mahkemenin 10/03/2020 tarihli 2. Celse’sine katılmış devamında verdiği beyanla “söz konusu çek ile ilgili imzaların bana ait olmadığının ifadesini verdim bu dava dışında diğer 2 çek ile ilgilide ifade vermek durumunda kaldım, imza örneklerini verdim, kriminal incelemenin uzun süreceği bildirildi, bana gösterdiğiniz … … şubesine ait 10/02/2019 keşide tarihli19.750,00TL bedelli çek lehtarı olarak gösterildiğim çektetarafları tanımıyorum, Davanın reddine karar verilsin dedi.” Olarak kayıtlara geçtiği ve devamında 21.01.2022 günü Mahkeme Kaleminde olan inceleme T.K. 35’e göre tebliğ edilmiş ancak inceleme gün ve saatinde gelmemiş ve incelemeye katılmamış olduğundan Davalı/… …’nın ticari defter ve belgeleri incelenememiştir.
Davalı/ … …’un vekilinin 06.01.2022 tarihli “yerinde inceleme dilekçesinde “Müvekkilimizin ticari kayıtları, ” … Mah. … Cad. Alanya/Antalya” adresinde mesleğini icra eden Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
… tarafından tutulmakta olup bahse konu kayıtların yukarıda belirtmiş olduğumuz adreste incelenmesini saygılarımızla vekaleten arz ve talep ederiz.” olarak belirtmiştir. Davalı/ … …’un yerinde inceleme adresi için
belirtilen Alanya/Antalya olduğundan “Talimat” ile inceleme yaptırılması konusu Sayın Mahkemenin takdirindedir. Geçerli bir borç ilişkisi kapsamı olmadığından, ödeme vasıtası olarak keşide edilen
çekin geçerli bir alacak hakkı ihtiva etmediğinin bu hususta iddiada bulunan davacı tarafça ispat edilmesi gerekse de, ibraz edilen davacı ticari defter kayıtlarına göre davalı ile davacı’nın ticari ilişkisinin olmadığı’nın sonuç ve kanaatine varılmıştır.
Alanya 2. ATM’nin 2022/79 talimat sayılı dosyasında görevlendirilen bilirkişi … tarafından sunulan 02/11/2022 tarihli raporda;Davalı … …’un 2015 ve 2016 yıllarına ait Yevmiye defterleri incelenmiştir. Defterlerin açılış ve kapanış tasdiklerinin zamanında ve usulüne uygun yapıldığı görülmüştür. Şüphelinin “Belirli mallara tahsis edilmiş mağazalarda plastik kapı, pencere ve bunların kasaları ile kapı eşikleri, panjurlar, Jaluziler, Storlar ve Benzeri eşyaların perakende ticareti(PVC olanlar dahil) / Bina Ve diğer inşaat projelerinde su ve kanalizasyon tesisatı ve onarımı” işi yaptığı. Davacı ile davalı arasında ve davalı ile diğer davalılar arasında ticaret yapıldığma dair 2015 ve 2016 yıllarına ait davalının ticari defterlerinde bir kayda rastlanılmamıştır. Bahse konu çek ile ilgili davalının yasal defterlerinde ilgili yıllarda herhangi bir kayıt bulunmadığı gibi davalının çek hesapları olan 101 alınan çekler ve 103 verilen çekler hesabının kullanılmadığı görülmüştür. Konu ile ilgili incelemenin tamamlana bilmesi için Hırsızlık eyleminin vuku bulduğu 2018 yılı ve çekin vadesi olan 2019 yılı ticari defterlerinin incelenmesinin gerektiği hususunda sonuç ve kanaatine varılmıştır.
Mahkememizin 24/05/2022 tarihli ara kararı gereğince “Talimat mahkemesinden bilirkişi raporu düzenlenip beyanlar alındıktan sonra mevcut bilirkişiden talimat mahkemesinden alınan raporda değerlendirilerek ek rapor aldırılmasına,” karar verilmiş olup, Bilirkişi … 28/11/2022 tarihli ek raporunda:
Davalı/… …’e 21.01.2022 günü Mahkeme Kaleminde olan inceleme T.K. 21’e göre tebliğ edilmiş ancak inceleme gün ve saatinde gelmemiş ve incelemeye katılmamış olduğundan Davalı/… …’nin ticari defter ve
belgeleri incelenememiştir. Davalı/ … … Sayın Mahkemenin 10/03/2020 tarihli 2. Celse’sine katılmış devamında verdiği beyanla “söz konusu çek ile ilgili imzaların bana ait olmadığının
ifadesini verdim bu dava dışında diğer 2 çek ile ilgilide ifade vermek durumunda kaldım, imza örneklerini verdim, kriminal incelemenin uzun süreceği bildirildi, bana gösterdiğiniz … … şubesine ait 10/02/2019 keşide
tarihli19.750,00TL bedelli çek lehtarı olarak gösterildiğim çektetarafları tanımıyorum, Davanın reddine karar verilsin dedi.” Olarak kayıtlara geçtiği ve devamında
21/01/2022 günü Mahkeme Kaleminde olan inceleme T.K. 35’e göre tebliğ edilmiş ancak inceleme gün ve saatinde gelmemiş ve incelemeye katılmamış olduğundan Davalı/… …’nın ticari defter ve belgeleri incelenememiştir. Gerek Davalı … …’ın defter incelemesi kapsamında oluşan Bilirkişi Raporu gerekse diğer Davalı’ların Davaya olan Ticari Defter incelemesine katılmamış olmalarından dolayı defter incelemesi yapılamamış ancak Davacı ticari defter kayıtlarına göre davalı ile davacı’nın ticari ilişkisinin olmadığı hususunda sonuç ve kanaatini bildirmiştir.
Tüm dosya kapsamı birlikte değerlendirildiğinde davacı vekili tarafından sunulan dava dilekçesinde davacının şirket merkezinde 09/11/2018 tarihinde hırsızlık olayı meydana geldiğinin, meydana gelen hırsızlık olayında davaya konu davacının hesabına ve … … … Şubesine ait EI-… çek numaralı çek yaprağının boş olarak çalındığının ve çek yaprağının davacının bilgisi ve rızası dışında doldurulup, davacının imzasının taklit edildiğinin, yazıların ve imzanın davacıya ait olmadığının beyan edilerek bu davanın açıldığı, davalı … … tarafından cevap dilekçesi sunulmadığı, davalı … … tarafından da cevap dilekçesi sunulmadığı ancak 10/03/2020 tarihli duruşmada davaya konu çekteki imzanın kendisine ait olmadığının, çekte isimleri bulunan tarafları tanımadığının beyan edildiği, davalı … … vekili tarafından sunulan cevap dilekçesinin ikinci paragrafında davaya konu çekin davalılardan … …’e satılan damlama sulama malzemeleri karşılığında davalının, diğer davalı … …’den aldığının, cevap dilekçesinin üçüncü paragrafında ise davalının diğer davalılara boru malzemesi sattığının çeki diğer davalılardan aldığının, yine cevap dilekçesinde üzerinden uzun zaman geçmesi nedeniyle davalının çek hakkında nasıl bir işlem yaptığının hatırlamadığının beyan edildiği, dosya içerisinde davaya konu çekin sadece ön yüzünün fotokopisinin bulunduğu, bu fotokopide lehtar olarak … …’nın görüldüğü, çekin arka yüzünün fotokopisinin bulunmadığı, muhatap bankaya yazılan müzekkere cevabında çekin bankaya ibraz edilmediğinin belirtildiği, çek aslını sunmak üzere davalı … … vekiline mahkememizce süre verildiği, davalı vekilince çek aslının kendilerinde bulunmadığının beyan edildiği ancak çekin akıbeti hakkında cevap dilekçesinde davalının hatırlamadığı belirtilmekle herhangi bir beyanda bulunulmadığı, davalının ticari defterlerinin talimat yolu ile incelenmesine karar verilmiş defterlerin sunulması istenilmiş ise de davalı tarafından çek keşide dönemine ilişkin defterlerin sunulmadığı anlaşılmakla, çekin aslına veya arka yüzünü gösterir fotokopisine ulaşılamadığından, dosya içerisindeki taraf beyanları ve çekin ön yüzünün fotokopisinden çekin lehtarı olarak davalı … …’nın görüldüğünün, sırasıyla davalı tarafından imza kabul edilmemekle birlikte lehtar davalı … …, davalı … … tarafından ciro işlemlerinin yapıldığının, davalı … tarafından çekin davalı … …’a verildiğinin, bu hususun davalı … tarafından da kabul edildiğinin, davalı … … çekin kendisinde olmadığını beyan etmiş ise de çekin bankaya ibraz edilmediği ve davalı … … tarafından da çekin akıbeti hususunda çeki başkasına ciro edildiğinin, teslim edildiğinin ispat edilemediği bu nedenle dosya kapsamından çekin son olarak davalı … …’ta bulunduğunun kabul edilmesi gerektiği, davacı tarafça çekin boş olarak çalındığının ve imzanın kendisine ait olmadığının iddia edilmekle, davacının bu itirazını tüm cirantalara karşı ileri sürebileceği, çekin fotokopisi üzerinden imza incelemesi yapılamayacağı, bu nedenle imza incelemesi için çekin aslının gerekli olduğu, yukarıda açıklandığı üzere çekin son olarak davalı … …’ta bulunduğu değerlendirildiğinden, çekteki imzanın davacıya ait olup olmadığının tespiti ve ispatı yönünden çek aslının davalı tarafça sunulması gerektiği yine yukarıda açıklandığı üzere çek aslının sunulmadığı ve imzanın davacıya ait olduğunun davalı tarafça ispat edilemediği, yine muhatap bankadan gelen müzekkere cevabında çekin ibraz edilmediği belirtilmiş olmakla çek yasal süresi içerisinde ibraz edilmediğinden kambiyo vasfını da yitirdiği anlaşılmakla yukarıda açıklanan tüm bu nedenlerle davanın kabulü ile davacının davaya konu … … … Şubesine ait, 10.02.2019 vade tarihli, … çek seri numaralı, keşidecisinin davacı olduğu, 19.750,00 TL bedelli çek nedeniyle davalılara borçlu olmadığının tespitine karar verilerek aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur.
HÜKÜM: Gerekçesi yukarıda açıklandığı üzere,
1-Davacının davaya konu … … … Şubesine ait, 10.02.2019 vade tarihli, … çek seri numaralı, keşidecisinin davacı olduğu, 19.750,00 TL bedelli çek nedeniyle davalılara borçlu olmadığının tespitine,
2-Alınması gereken 1.349,12-TL harcın peşin alınan 337,29-TL harçtan mahsubu ile bakiye kalan 1.011,83-TL harcın davalılardan alınarak hazineye gelir kaydına,
3-Davacı tarafından peşin olarak yatırılan 337,29-TL harcın davalılardan alınarak davacıya verilmesine,
4-Davacı kendisini vekille temsil ettirdiğinden Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi’ne göre hesaplanan 9.200,00 TL vekalet ücretinin davalılardan alınarak davacıya verilmesine,
5-Davacı vekili tarafından yapılan 46 adet posta-tebligat gideri toplamı 945,20 TL ile 1 adet bilirkişi ücreti 1.500,00-TL, 35,90.-TL başvuru harcı, 5,20.-TL vekalet harcı olmak üzere toplam 2.486,3‬0 TL yargılama giderinin davalılardan alınarak davacıya verilmesine,
6-Davalı vekili tarafından yapılan masrafların üzerine bırakılmasına,
7-Karar kesinleştiğinde yatırılan ancak kullanılmayan gider avansının yatıranlara iadesine,
Dair, davacı vekilinin yüzüne karşı, kararın tebliğinden itibaren 2 haftalık süre içerisinde istinaf yolu ( … Mahkemesine başvuru yolu) açık olmak üzere verilen karar açıkça okunup usulen anlatıldı.
17/01/2023

Katip …
¸e-imzalıdır

Hakim …
e-imzalıdır