Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C.
İSTANBUL
18. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ

ESAS NO : 2021/667 Esas
KARAR NO : 2023/667
DAVA : İstirdat (Ticari Satımdan Kaynaklanan)
DAVA TARİHİ : 21/10/2021

MAHKEMEMİZİN İŞBU DOSYASI İLE BİRLEŞEN
…. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİNİN 2021/… ESAS SAYILI DOSYASI BAKIMINDAN
DAVA : İstirdat (Ticari Satımdan Kaynaklanan)
DAVA TARİHİ : 25/10/2021

MAHKEMEMİZİN İŞBU DOSYASI İLE BİRLEŞEN
…. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİNİN 2021/… ESAS SAYILI DOSYASI BAKIMINDAN
DAVA : İstirdat (Ticari Satımdan Kaynaklanan)
DAVA TARİHİ : 25/10/2021
KARAR TARİHİ : 26/09/2023

Taraflar arasında görülen davanın mahkememizde yapılan açık yargılaması sonunda:
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
Mahkememizin Asıl Dosyası Bakımından
Davacı vekili tarafından mahkememize sunulmuş olan dava dilekçesinde özetle; Keşidecisi … olan Kayseri … … Şubesi … çek matbu seri numaralı, … hesap numaralı, 47.000,00 TL bedelli, 08.10.2021 vade tarihli çek (diğer 11 adet çekle birlikte) müvekkili şirket … … Tic. A.Ş. tarafından … … San. ve Tic. AŞ’ ye gönderilmek üzere … Şubesine 30/07/2021 tarihinde teslim edilmiş olmasına rağmen taşınma esnasında kargoda çalınmış olduğunu, davacının rızası hilafına elinden çıkan çeklerin iptali için ihtiyati tedbir talebiyle … Asliye Ticaret Mahkemesinde 2021/… Esas Numaralı dosya ile çekler hakkında dava açıldığını ve anılan mahkemece 05/08/2021 tarihinde Kayseri … … Şubesi … çek matbu seri numaralı, … hesap numaralı, 47.000,00 TL bedelli, 08.10.2021 vade tarihli çeke ilişkin ödemeden yasaklama kararı verilerek 1. ilanının Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde 06/08/2021 tarihinde yapıldığını, konuya ilişkin ayrıca suç duyurusunda bulunulduğunu ve neticeten … Cumhuriyet Başsavcılığının 2021/… soruşturma numarasına kaydının yapıldığını, çekin çalınması üzerine davacı ile ilişkisi olmayanlar tarafından ciro edildiğini, 08/10/2021 tarihinde çekin … Bankası A.Ş. Genel Müdürüğü … Şubesine ibraz edilerek arkasına “Çekin karşılığı yoktur. T.C. … Asliye Ticaret Mahkemesi’nin 06/08/2021 tarih ve 2021/… E. Sayılı ödeme yasağı kararı gereğince çek hakkında herhangi bir işlem yapılamayarak iade edilmiştir” şeklinde şerh düşüldüğünü, davalı şirket tarafından müvekkili aleyhine …. İcra Dairesi 2021/… esas sayılı dosyasıyla kambiyo senetlerine özgü haciz yoluyla icra takibine geçildiğini, davaya konu çek hakkında konulan ödeme yasağının 06/08/2021 tarihinde Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde ilanına rağmen … A.Ş. tarafından meşru hamilin kim olduğu, çeke ödeme yasağının ne zaman ve neden konulduğu gibi önemli hususlar araştırılmaksızın devralındığını bu nedenle … A.Ş.’ nin 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu 18/2 hükmünde belirtilen basiretli bir iş adamı gibi davranma ve özen borcuna aykırı davrandığını, kötüniyetli olduğunu beyanla öncelikle teminatsız olarak, aksi kanaatte olması durumunda ise alacağın %15’inden aşağı olmamak üzere mahkemece uygun görecek bir teminat kaşılığında icra takibinin durdurulmasını, bu mümkün olmadığı takdirde icra veznesindeki paranın dava sonuçlanıncaya kadar davalıya ödenmemesi yönünde ihtiyati tedbir kararı verilmesini, davalarının kabulü ile ilgili çekin davacıya iadesini, müvekkili şirketin söz konusu çekte hamil davalıya borçlu olmadığının tespitini, davalının haksız ve kötü niyetle takip yapmış olması sebebiyle davaya konu alacak miktarının %20′ sinden az olmamak üzere kötü niyet tazminatına mahkum edilmesini, yargılama giderleri ve vekâlet ücretinin davalı tarafa yükletilmesini talep ve dava etmiş olduğu görülmüştür.
Davalı vekili tarafından mahkememize ibraz edilmiş olan cevap dilekçesinde özetle; Dava dışı borçlu … tarafından 08.10.2021 tarihli, … seri numaralı, 47.000,00 TL bedelli çekin keşide edildiğini ve diğer borçlu … A.Ş.’ne ciro edildiğini, borçlu … San. Ve Tic. A.Ş. İse … Ltd. Şti’ne, … ise davacı … … Tic. A.Ş.’ne ciro ettiğini, … …,’in … Ltd. Şti.’ne ciro ettiğini, …’in ise … …’e ciro ettiğini, … ile dava dışı … … arasındaki ticari ilişkide … nolu 13.07.2021 tarihli e-faturaya konu malların satın alınması sonucu bahsi geçen çekin düzenlendiğini ve anılan çek ciro yolu ile müvekkili şirkete teslim edildiğini, 6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring, Finansman Ve Tasarruf Finansman Şirketleri Kanunu çerçevesinde dava dışı müşteri … … ile … A.Ş. arasında 16.07.2021 tarihinde akdedilmiş olan … müşteri numaralı Faktoring Sözleşmesi kapsamında müşteri … …’ün huzurdaki itiraza konu çeki 04.08.2021 tarihli çek teslim bordrosu ile müvekkili şirkete ciro ettiğini ve …’in yetkili hamil sıfatını haiz olduğunu, söz konusu çekin ibrazı akabinde … Asliye Ticaret Mahkemesinin 06.08.2021 tarih ve 2021/… Esas sayılı dosyasından ödeme yasağı kararı olduğu gerekçesi ile tahsil edilemediğini, …. İcra Müdürlüğü’nün 2021/… E. Sayılı dosyasından 18.10.2021 tarihinde kambiyo senetlerine özgü haciz yolu ile takibe girişildiğini ve … Asliye Ticaret Mahkemesinin 2021/… d.iş sayılı dosyasından davacı aleyhine ihtiyati haciz kararı alındığını, ardından işbu huzurdaki dava açıldığını, kıymetli evrakların, borcu doğuran asıl ilişkiden mücerret evraklar olması sebebiyle asıl ilişki geçersiz olsa dahi kambiyo ilişkisi geçerli olarak varlığını sürdürecek ve kıymetli evrakta yazılı bulunan ciranta ve keşidecinin çekten sorumluluğu devam edeceğinden davacı … …’in ciranta olarak çeke konu miktardan sorumluluğu bulunduğunu, çekin zayi olması yetkili ve iyiniyetli hamil müvekkilinin durumunu değiştirmeyeceğini, çek zayiinde müvekkiline ihbar olunmuş yahut taraf olarak gösterilen herhangi bir davanın mevcut olmadığını, zira dava dışı … … ile sözleşme tarihine bakıldığında 16.07.2021 tarihinde olduğu, ekli çek teslim bordrosunda ise çekin 04.08.2021 tarihinde müvekkiline teslim edilmiş olduğu, borçlu tarafın ödemeden men kararının ise 05.08.2021 tarihinde verildiği düşünüldüğünde müvekkilin çeki iktisap ederken ve müşterisi ile sözleşmeyi akdederken bu şekilde bir iptal davasının gündemde olmadığı tespit edilip müvekkilin iyiniyetli olarak iktisap ettiği sonucuna da ulaşılacağını, davacı tarafından çekin iadesinin istenebilmesi için öncelikle müvekkilinin çeki kötüniyetle iktisabını kanıtlaması gerektiğini, dava dışı … ile itiraz eden borçlu arasında ticari ilişkinin bulunmaması yahut kambiyo senedinden bağımsız olan asıl ilişkiden doğan defilerin müvekkiline ileri sürülemeyeceğini zira müvekkilinin iyiniyetli hamil olarak nisbi def’ilerin muhatabı olmadığını, müvekkil tüm sorumluluklarını yerine getirmiş olup faktoring müşterisi olan … … ile son cirantalardan … arasındaki ticari ilişkiye konu … Nolu 13.07.2021 tarihli e-faturayı müşteriden teslim aldığını beyanla davacının haksız ve kanuna aykırı ihtiyati tedbir talebinin ve menfi tespit davasının reddini, iyi niyetli hamil olan müvekkilin alacak hakkının korunarak çek bedelinin taraflarına ödenmesini, yargılama giderleri ve vekalet ücretinin davacı tarafına yükletilmesine karar verilmesini talep etmiş olduğu görülmüştür.
Mahkememizin İşbu Dosyası İle Birleşen … Asliye Ticaret Mahkemesinin 2021/… Esas Sayılı Dosyası Bakımından ;
Davacı vekili tarafından sunulmuş olan dava dilekçesinde özetle; Keşidecisi … olan … … Şubesi … çek matbu seri numaralı, … hesap numaralı, 47.000,00 TL bedelli, 08.10.2021 vade tarihli çekin müvekkili şirket ile … San. Ve Tic. A.Ş. Arasındaki ticari ilişkiye istinaden edinildiğini, yine müvekkili şirket ile … … Tic. A.Ş. Arasındaki ticari ilişkiye istinaden … … Tic. A.Ş.’ne ciro edilerek teslim edildiğini, söz konusu çekin kargo esnasında teslimat aracından çalındığının bildirildiğini, buna ilişkin çeke dair ödeme yasağı kararı alındığını, çekin çalındıktan sonra müvekkili ile hiçbir şekilde bilgisi ve ticari ilişkisi bulunmayan … Ltd. Şti.’ye devredilmiş göründüğünü, ciro zincirini sırasıyla … … ve … A.Ş.’nin devam ettirdiğini, 08/10/2021 tarihinde çekin … Bankası A.Ş. Genel Müdürüğü … Şubesinden “Çekin karşılığı yoktur. T.C. … Asliye Ticaret Mahkemesi’nin 06/08/2021 tarih ve 2021/… E. Sayılı ödeme yasağı kararı gereğince çek hakkında herhangi bir işlem yapılamayarak iade edilmiştir” şeklinde arkasının yazıldığını, davalı şirket tarafından müvekkili şirket aleyhine …. İcra Dairesi 2021/… esas sayılı dosyasıyla kambiyo senetlerine özgü haciz yoluyla icra takibi yapıldığını, ancak müvekkil şirketin, usulsüz ciro zincirindeki … Tic. Ve Paz. Ltd. Şti., … … ve … A.Ş. ile hiçbir ticari ilişkisi bulunmadığını, davaya konu çekin konulan ödeme yasağının 06/08/2021 tarihinde Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde ilanına rağmen … A.Ş. tarafından meşru hamilin kim olduğu, çeke ödeme yasağının ne zaman ve neden konulduğu gibi önemli hususlar araştırılmaksızın devralındığını, bu nedenle … A.Ş.’ nin 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu 18/2 hükmünde belirtilen basiretli bir iş adamı gibi davranma ve özen borcuna aykırı davrandığının açıkça anlaşıldığını beyanla ilgili çekin taraflarına iadesini, müvekkili şirketin söz konusu çekte hamil davalıya borçlu olmadığının tespitini, davalının haksız ve kötü niyetle takip yapmış olması sebebiyle davaya konu alacak miktarının %20 sinden az olmamak üzere kötü niyet tazminatına mahkum edilmesini, yargılama giderleri ve vekâlet ücretinin davalı tarafa yükletilmesini talep ve dava etmiştir.
Davalı vekili tarafından sunulmuş olan cevap dilekçesinde özetle; dava dışı borçlu … Teknolojileri tarafından 08.10.2021 tarihli, … seri numaralı, 47.000,00 TL bedelli çekin keşide edilerek diğer borçlu … A.Ş.’ne ciro edildiğini, borçlu … San. Ve Tic. A.Ş.’nin ise davacıya, … ise … … San. Ve Tic. A.Ş.’ne ciro ettiğini, … …, … Tic. Ltd. Şti.’ne , …’in ise … …’e ciro ettiğini, … İle dava dışı … … arasındaki ticari ilişkide … nolu 13.07.2021 tarihli e-faturaya konu malların satın alınması sonucu bahsi geçen çekin düzenlenerek çekin ciro yolu ile müvekkili şirkete teslim edildiğini, dava dışı müşteri … … ile müvekkili şirket arasında 16.07.2021 tarihli … müşteri numaralı Faktoring Sözleşmesi akdedildiğini, sözleşme kapsamında müşteri … … huzurdaki itiraza konu çeki 04.08.2021 tarihli çek teslim bordrosu ile müvekkili şirkete ciro ettiğini ve … yetkili hamil sıfatını haiz olduğunu, sözleşmeye konu çekin müvekkili yanca bankaya ibraz edildiğini, ancak çek hakkında; karşılığı yoktur ve ödeme yasağı kararı olduğu gerekçesi ile tahsil edilemediğini , bu durumun çekin arka yüzüne dercedildiğini , çekin bila tahsil kalmasından bahisle …. İcra Müdürlüğü’nün 2021/… E. Sayılı dosyasından 18.10.2021 tarihinde kambiyo senetlerine özgü haciz yolu ile takibe girişildiğini ve … Asliye Ticaret Mahkemesinin 2021/… d.iş sayılı dosyasından taraflarınca ihtiyati haciz kararı alındığını, , ardından işbu huzurdaki davanın açıldığını, aynı icra dosyasına konu çeke ilişkin tam olarak aynı gerekçelerle, borçlulardan … … 21.10.2021 tarihli menfi tespit davası açtığını, dava … Asliye Ticaret Mahkemesi 2021/… Esas sayısına kaydedildiğini, diğer borçlu …’ın İse …. Asliye Ticaret Mahkemesi 2021/… Esas sayılı dosyası ile 25.10.2021 tarihinde aynı çek borcuna ilişkin aynı gerekçelerle menfi tespit davası açtığını beyanla dava konusu ve dava gerekçeleri aynı olan davaların birleştirilmesinin usul ekonomisi gereği olup davaların birleştirilmesine karar verilmesini, davanın reddini talep etmiştir.
Mahkememizin İşbu Dosyası İle Birleşen … Asliye Ticaret Mahkemesinin 2021/… Esas Sayılı Dosyası Bakımından ;
Davacı vekili tarafından sunulmuş olan dava dilekçesinde özetle; davaya konu …- Kayseri … Şubesi … seri numaralı, … hesap numaralı, 47.000,00 TL bedelli, 08.10.2021 vade tarihli, keşidecisi … olan çekle ilgili çekin kargoda çalınması ve akabinde faktoring işlemine tabi tutularak ciro edilmesi sebebiyle çekteki ciro zincirinin bozulduğunu, davalının yetkili hamil olmadığından müvekkili şirketin söz konusu çekte hamil davalıya borçlu olmadığının tespitine karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Davalı vekili tarafından sunulmuş olan cevap dilekçesinde özetle; aynı icra dosyasına konu çeke ilişkin tam olarak aynı gerekçelerle, borçlulardan … … 21.10.2021 tarihli menfi tespit davası açmış olup davanın … Asliye Ticaret Mahkemesi 2021/… Esas sayısına kaydedildiğini, dava konusu ve dava gerekçeleri aynı olan iki davanın birleştirilmesi usul ekonomisi gereği olup davaların birleştirilmesine karar verilmesini talep etmiştir.
Mahkememizin işbu dosyası 21.10.2021 tarihinde açılmakla işbu esasa kaydı yapılmış olup yapılan yargılama esnasında … … Ltd. Şti. Tarafından davalı … A.Ş. Aleyhine 25.10.2021 tarihinde açılan aynı çeke dayalı olarak menfi tespit istemli davanın …. Asliye Ticaret Mahkemesinin 2021/… Esasına kaydının yapılmış olduğu, mahkemesince 15.03.2022 tarihinde ön inceleme duruşmasının yapıldığı, akabinde dosya üzerinden yapılan inceleme ile 29/06/2022 tarihinde dosyanın mahkememizin işbu dosyası ile birleştirilmesine karar verilmiş olduğu, … … A.Ş. Tarafından davalı … A.Ş. Aleyhine 25.10.2021 tarihinde açılan aynı çeke dayalı olarak menfi tespit istemli davanın …. Asliye Ticaret Mahkemesinin 2021/… Esasına kaydının yapılmış olduğu, mahkemesince 09.03.2022 tarihinde ön inceleme duruşmasının yapıldığı, akabinde aynı celsede dosyanın mahkememizin işbu dosyası ile birleştirilmesine karar verilmiş olduğu görülmüştür.
Tüm dosya kapsamı birlikte incelendiğinde; Asıl dava, icra takibinden sonra açılan menfi tespit ve rıza dışı elden çıktığı ve kötüniyetli olarak iktisap edildiği ileri sürülen çekin istirdadı; birleşen davalar ise icra takibinden sonra açılan menfi tespit istemine ilişkindir.
Davanın dayanağını oluşturan …. İcra Müdürlüğünün 2021/… Esas sayılı icra takip dosyası celp edilip incelendiğinde Alacaklı … A.Ş. Tarafından borçlular … Anonim Şirketi, … Tic. Ltd. Şti. , … … Sanayi Ticaret Limited Şirketi, … Limited Şirketi, … … Ticaret Anonim Şirketi ve … … aleyhine 08/10/2021 günlü … Seri Nolu 47.000,00 TL bedelli çek bakımından 47.000,00 TL çek bedeli, 215,68 TL işlemiş faiz, 141,00 TL komisyon, 4.700,00 TL çek tazminatı olmak üzere toplam 52.056,68 TL üzerinden kambiyo senetlerine özgü haciz yolu ile 18.10.2021 tarihinde takibe girişmiş olduğu, takibin dayanağı çek incelendiğinde … Tic. Ltd. Şti. Tarafından … Anonim Şirketi lehine 08.10.2021 tarihinde Kayderi’de keşide edilmiş olduğu, seri numarasının … ve bedelinin ise 47.000,00 TL olduğu, arka yüzündeki ciro silsilesi incelendiğinde lehtar … Ticaret Anonim Şirketi (1.ciranta) tarafından … … Limited Şirketi’ne ciro edilmiş olduğu işbu şirket tarafından (… – 2. Ciranta) … … Ticaret Anonim Şirketi lehine ciro edilmiş olduğu, işbu şirket tarafından (…- 3. ciranta) da … Limited Şirketi lehine ciro edilmiş olduğu, işbu şirket tarafından ( …- 4. Ciranta) da … … lehine ciro edilmiş olduğu, … … (5. Ciranta) tarafından da … A.Ş. Lehine ciro edilmiş olduğu, ibrazı akabinde çek hakkında ödeme yasağı bulunması sebebiyle ödeme yapılamadığına ilişkin şerh düşülmüş olduğu, ciro silsilesinden çekin son hamilinin … A.Ş. Olduğu, borçlulardan … … Sanayi Ve Ticaret Anonim Şirketi, … Sanayi Ve Ticaret Anonim Şirketi ve … … Sanayi Ticaret Limited Şirketi tarafından işbu davaların açılmış olduğu görülmüştür.
6102 sayılı TTK’nın 792. maddesi “Çek, herhangi bir suretle hamilin elinden çıkmış bulunursa, ister hamile yazılı, ister ciro yoluyla devredilebilen bir çek söz konusu olup da hamil hakkını 790. maddeye göre ispat etsin, çek eline geçmiş bulunan yeni hamil ancak çeki kötü niyetle iktisap etmiş olduğu veya iktisapta ağır bir kusuru bulunduğu takdirde o çeki geri vermekle yükümlüdür.” hükmünü haiz olup anılan kanunî hüküm bağlamında iyi niyetli hamilin hak sahibi olmayan kimselerden elde ettiği kazanımlar korunmaktadır. Bu kapsamda bir kimsenin muntazam bir ciro zinciriyle çeki iktisabı, kendisine ancak şekli anlamda meşru hamil sıfatını kazandıracak olup maddi hukuk anlamında hak sahipliğinin mevcudiyeti için devralanın çeki iktisabında kötü niyetinin yahut ağır kusurunun bulunmaması gerekmektedir. Aksi takdirde 6102 sayılı TTK’nın 792. maddesi uyarınca açılacak istirdat davası sonucu çeki iadeye mecbur kalır (Kendigelen, A.: Çek Hukuku, …019, s. 237-238).
İstirdat davası olarak nitelenen bu dava özü itibariyle menkullerin iadesini sağlamak için açılan menkul davası niteliğindedir. Medeni hukukta bu dava gasp, çalınma veya zayi hâllerinde sadece kötü niyetli değil, iyi niyetli hamile karşı da açılmakta ise de, kambiyo senetleri yönünden bir sınırlama getirilmiş ve aynî haklardaki genel prensipten ayrılmak suretiyle, söz konusu davanın yalnızca kötü niyetli veya senedi iktisabında ağır kusuru bulunan kimselere karşı açılabileceği esası benimsenmiştir. Bu tür davalarda, davacının senedin rızası hilafına elinden çıktığını ve senedi elinde bulunduran şahsın kötü niyetli veya iktisabında ağır kusurlu olduğunu ispat etmesi gerekir (Öztan, F.: Kıymetli Evrak Hukuku, Ankara 2000, s. 294). Bu kapsamda yukarıda anılan kanunî düzenleme, emre yazılı çeklerle ilgili olarak, hamile yazılı senetlere ilişkin 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun (TMK) 990. maddesine paralel bir koruma sağlamakta olup bahse konu maddeye göre, “Zilyet, iradesi dışında elinden çıkmış olsa bile, para ve hamile yazılı senetleri iyiniyetle edinmiş olan kimseye karşı taşınır davası açamaz.” Ancak hamilin çeki kötü niyetle iktisap ettiği veya iktisabında ağır kusuru bulunduğu takdirde iade davası açılabilecektir.
6102 sayılı TTK’nın 792. maddesinde belirtilen kötü niyetten maksat, senedin önceki hamilin elinden rızası hilafına çıktığını bilmek veya bilebilecek durumda bulunmaktır. Ağır kusur ise, senedin iktisabında olağan özenin gösterilmemesini ifade eder. Yine, 6102 sayılı TTK’nın 792. maddesindeki “Çek, herhangi bir suretle hamilin elinden çıkmış bulunursa…” ibaresi, çekin önceki hamilin elinden rızası hilafına çıkmış olmasını, yani çalınmasını, tehdit ya da hile ile alınmasını, kaybedilmesini veya rıza ile fakat devri sakatlayan hukuki olgularla elden çıkmasını ifade etmektedir. Ancak çeki çalan veya hile ile hamilinden alan ya da bulan kişinin senedi ciro ile devretmesi hâlinde, bunu bilmeyen ve bilebilecek durumda da olmayan, başka bir deyişle kötü niyetli ve ağır kusurlu bulunmayan yeni hamil korunur. Bu tür davalarda, çekin önceki hamilin elinden rızası hilafına çıkarak yeni hamil tarafından kötü niyet veya ağır kusur ile iktisap edildiği iddiasını ispat külfeti davacıya ait olup anılan olgular tanık dâhil her türlü delile kanıtlanabilir.
Factoring (mevzuatta kullanılan şekliyle Faktoring) Latince “Factor” kelimesinden türetilmiştir. Faktoring; “Müşterinin üçüncü şahıs olan borçlu karşısındaki mal tesliminden veya iş görme/hizmet ediminden ileri gelen alacaklarının karşılığını, alacağın tahsilinden önce avans olarak ödeyerek alacağın tahsil edilmemesi riskinin ve müşteri için borçlunun muhasebesinin tutulması, ihtar işlemleri gibi iş görme/hizmet edimlerinin üstlenilmesi suretiyle devir ve satın alınması” olarak tanımlanmaktadır (Kocaman, Arif: Faktoring İşlemlerinin Hukuki Niteliği, Ankara 1992, s.21).
Yargıtay 11 HD.nin 2019/4107 Esas-2020/1903 Karar sayılı içtihadında da belirtildiği üzere somut uyuşmazlığın, TTK’nın kambiyo senetlerine ilişkin genel hükümlerine nazaran faktoring işlemleri bakımından özel bir hüküm niteliğinde olan ve uyuşmazlığın çözümünde öncelikle uygulanması gereken 6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunu ve buna ilişkin Yönetmelik ile BDDK Genelgeleri çerçevesinde değerlendirilip, çözüme kavuşturulması gerekmektedir ( Bknz. İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 13. Hukuk Dairesinin 2021/751 Esas, 2023/1141 Karar Sayılı, 13/07/2023 Tarihli ilamı).
6361 sayılı Finansal Kiralama Faktoring ve Finansman Şirketler Kanunu’nun 9/2. maddesine göre; “faktoring şirketi kurulca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde kambiyo senetlerine dayalı olsa bile, bir mal veya hizmet satışından doğmuş fatura ile tevsik edilemeyen alacaklar ile kurulca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde tevsik edilemeyen mal veya hizmet satışına bağlı doğacak alacakları devir alamaz ve tahsilini üstlenemez,” hükmü düzenlenmiştir.
Davacı vekili tarafından davaya konu çekin çalınması sebebiyle yapılan şikayet üzerine dosyanın öncelikle … CBS’nin 2021/… soruşturma numarasına kaydının yapıldığı, verilen yetkisizlik kararı üzerine … Cumhuriyet Başsavcılığının 2021/… soruşturma numarasına kaydının yapıldığı, neticeten dosyanın daimi aramaya kaynın yapılmış olduğu ve davalı şirketin / yetkililerinin söz konusu dosyanın tarafı olmadığı görülmüştür.
Yargılama esnasında davalı şirketin davaya konu çeki iktisabının usulüne uygun olup olmadığı hususunda faktoring sözleşmeleri alanında uzman bankacı bilirkişiden rapor alınmış olup, bilirkişi tarafından hazırlanan kök ve ek raporlar ile mali müşavir bilirkişisi … tarafından hazırlanan raporlarda özetle;
Dosyaya sunulan deliller, davalı şirket (…) defter ve belgeleri üzerinde yapılan inceleme neticesinde; Davalı şirketin, Türk Ticaret Kanunu’na göre tutulması gereken ticari defterlerini yasal süreleri içerisinde tasdik ettirdikleri dolayısıyla davalı şirketin ticari defterlerinin sahibi lehine delil olma özelliğini taşıdıkları,
Davalı şirketin, dava konusu olan çeki ve ilgili faktoring işlemini defterlerine usulüne uygun olarak kaydettiği,
Davalı şirketin dava konusu çek ile ilgili yaptığı faktoring işleminin usule uygun olduğu, ilgili mevzuata göre yükümlü olunan araştırmanın davalı şirket tarafından yapıldığı ve bu yönden davalının kusurlu ve kötü niyetli olmadığı,
Davacı … …, davacı … ve davalı yanın 2021 yılı Ticari defterlerinin, 6102 sayılı TTK. İlgili hükümleri yönünden usulüne uygun tutulmuş olduğu,
Davacı … tarafından ticari defterlerinin incelenmiş olduğuna dair bir belgenin görülmemiş olduğu,
Dosya içeriğinde incelenmiş ticari defterlerine göre, dava konusu … numaralı 08/10/2021 keşide tarihli 47.000,-TL’lik … çekinin çekin keşidecisi … ile çekin keşide edilmiş olduğu davacı … ve … ile … arasında ve … ile … arasında ticari ilişki olduğu, çekin … … sonrası cirantası olarak görünen … ile … … arasında ticari ilişki olmadığı, … BA BS Bildirimlerinde de … … ve … … ile ilgili herhangi bir BA BS Bildirimin olmadığının tespit edilmiş olduğu,
Çekin cirantalarından … …’ün bağlı olduğu … Vergi Dairesi Müdürlüğü tarafından 16.01.2023 tarihinde Sayın Mahkemeye gönderilmiş Cevap yazısına göre, … …’ün ENDÜSTRİYEL İŞ GİYSİSİ tekstil alanında faaliyet göstermek üzere 01.07.2021 tarihi itibariyle faaliyete başladığı ve 03/09/2021 tarihi itibariyle faaliyetine son verdiği, yapılan tetkik de mükellefin 2021 yılı Yıllık Gelir Vergisinin beyanının verilmediği, faaliyete yeni başladığından ve Form BA/BS bildirimleri verme zorunluluğu olmadığından, verilmiş BA/BS bildirimi bulunmadığının belirtilmiş olduğu,
Çekin cirantalarından … Ltd.Şti.’nin bağlı olduğu Mudurnu Kaymakamlığı Malmüdürlüğü tarafından 13.01.2023 tarihinde Sayın Mahkemeye gönderilmiş Cevap yazısı ekleri olan BA BS Bildirimlerine göre, dava konusu 47.000 TL’lik çek cirantalarından …’den önceki ciranta davacı … ve …’den sonraki ciranta … … ile ve diğer cirantalar ile ilgili herhangi bir BA BS Bildiriminin olmadığının tespit edilmiş olduğu,
Davalı yanın incelenen ticari defterlerinde dava konusu … numaralı 08/10/2021 keşide tarihli 47.000,-TL’lik … çekinin davalıdan önceki son ciranta olan … … tarafından 04.08.2021 tarihinde Faktoring yapılması için davalı …’e Alacak Bildirim Formu düzenlenerek teslim alınmış olduğu ve ticari defterlerine 04.08.2021 tarihinde kayıt edilmiş olduğu, 47.000,-TL’lık çek tutarından faiz, BSMV, komisyon vs olarak toplam olarak 2.500,-TL kesinti yapılarak 04.0.2021 tarihinde … … Bankası hesabına 44.500,-TL ödeme yapılmış olduğu,
Davalı firma … A.Ş. ile … … arasında 16.07.2021 tarihli … numaralı Faktoring Sözleşmesinin imzalanarak akdedilmiş olduğu,
İnceleme sırasında davalı tarafından sunulan belgeye göre, belge işlem tarihinin 04.08.2021 olduğu ve … … tarafından Faktoring işlemi için davalı yana verilen 13.07.2021 tarihli … Numaralı ve … Tic.Ve Paz.Ltd.Şti’ne düzenlenmiş 47.081,-TL’lik E-Arşiv faturasının GIB Sisteminden sorgulaması yapılmış olduğu ve Faturanın GIB’ten doğrulanmış olduğunun görülmekte olduğu,
Mahkememize bildirilmiştir.
Çalıntı çekin hamilinden istirdadı için davacının çeki elinde bulunduran davalının iktisapta kötü niyetli veya ağır kusurlu olduğunu ispat etmesi gerekmektedir. (Yargıtay Hukuk Genel Kurulu 1996/11-354 E. 1996/502 K. 16.9.1996 T. Karar,Yargıtay Hukuk Genel Kurulu 2011/19-228 Esas, 2011/328 K. 8.05.2011 Tarihli karar ). Bu madde hükmü ve Yargıtay kararlarına göre, davacının, kendisinin yetkili hamil olduğunu kanıtlaması yanında, yeni hamilin çeki kötü niyetle iktisap etmiş olduğunu veya iktisapta ağır kusurlu bulunduğunu da kanıtlaması gerekir. Yargılama esnasında alınan bilirkişi raporlarında özellikle bankacı raporunda her ne kadar davalı tarafın üzerine düşen yükümlülüğü yerine getirdiği beyan edilmiş ise de davalı faktoring şirketine dava dışı … … tarafından verilmiş olan faturanın BA formu ile ilgili vergi dairesine bildirilmediği, … …’ün herhangi bir BA-BS bildiriminin olmadığı gibi çekin önceki cirantası olan …’in BA- BS form incelemelerinde … … ve … … ile ilgili herhangi bir BA BS Bildiriminin olmadığı, işbu hali ile davalı faktoring şirketinin çekleri alırken müşterisi ile ondan önceki ciranta arasında yani çekin alınmasına dayanak olan ticari ilişki bakımından faturaları isteyip çeklerle karşılaştırıp tevsik edici belgelerin bulunması halinde çekleri alması gerekmekte olup, çeke dayanak teşkil eden faturanın gerçekliğini yeterince, basiretli tacir olarak araştırmamış olduğu, işbu hali ile çekin meşru hamili olmadığı kanaatine varılmıştır.
İİK’nun 72/7 maddesi uyarınca menfi tespit davası açıldıktan sonra borç ödenmiş olursa, mahkemece davaya ödenen miktar üzerinden resen istirdat davası olarak devam edilerek karar verilmesi gerekir. Yargılama esnasında yani dava açıldıktan sonra borçlulardan … … tarafından icra dosyasına çek bedelinin, dosya borcunun tamamı olan 61.260,03 TL’nin ödenmiş olması sebebiyle davanın işbu davacı yönünden çek bedelinin istirdadına dönüşmüş olduğu görülmekle bu kapsamda yargılamaya devam olunmuştur.
Davacılar tarafından davalı hakkında ayrıca %20’den aşağı olmamak üzere kötüniyet tazminatına hükmedilmesi talep edilmiş olmakla İİK’nın 72. Maddesinin “Dava borçlu lehine hükme bağlanırsa derhal takip durur. İlamın kesinleşmesi üzerine münderecatına göre ve ayrıca hükme hacet kalmadan icra kısmen veya tamamen eski hale iade edilir. Borçluyu menfi tespit davası açmaya zorlayan takibin haksız ve kötü niyetli olduğu anlaşılırşa, talebi üzerine, borçlunun dava sebebi ile uğradığı zararın da alacaklıdan tahsiline karar verilir. Takdir edilecek zarar, haksızlığı anlaşılan takip konusu alacağın yüzde yirmisinden aşağı olamaz.” şeklindeki düzenleme uyarınca her ne kadar davacılar lehine hüküm tesis edilmiş ise de TMK m.2 hükmü uyarınca iyiniyetin varlığının asıl olup her ne kadar davalı taarfından başlatılan takibin haksız olduğuna karar verilmiş ise de davacıların davalının kötüniyetli olduğunu açıkça ispatlayamamış olduğu, işbu hali ile İİK m.72 hükmü uyarınca davalı aleyhine tazminata hükmedilmesini gerektirir yasal koşulların oluşmadığı görülmekle davacıların davalı aleyhine tazminata hükmedilmesi isteminin reddine karar vermek gerekmiştir.
Mahkememizce yapılan kontrolde mahkememizin 09/08/2023 tarihli eksik harcın tamamlanmasına yönelik ara karar uyarınca taraflarca eksik harcın tamamlanmış olduğu görülmüş ise de, UYAP sisteminden yapılan kontrolde iş bu dosyasının davacısı … … vekili ile birleşen dosyanın davacısı … vekilinin aynı kişi olmaları sebebiyle iki ayrı kalem halinde tamamlama harcı yatırılmış ise de, söz konusu harçların UYAP sistemine birleşen dosya davacısı … … adına yatırılmış olması sebebiyle hüküm tesis edilirken bu doğrultuda hesaplama yapılarak aşağıdaki şekilde hüküm tesis edilmiştir.
HÜKÜM :Gerekçesi yukarıda açıklanmış olduğu üzere;
A-MAHKEMEMİZİN ASIL DOSYASI BAKIMINDAN;
1-Davacının (… … Ticaret Anonim Şirketi’nin) davasının kısmen kabulü kısmen reddi ile; …. İcra Müdürlüğünün 2021/… Esas sayılı icra takip dosyasından ve bu dosyaya konu edilen keşidecisi … Ltd. Şti., lehtarı Tarafından … Sanayi Ve Ticaret Anonim Şirketi, keşide tarihi 08.10.2021, keşide yeri Kayseri olan … seri numaralı ve 47.000,00 TL bedelli çekten dolayı davalıya borçlu olmadığının tespiti ile yargılama esnasında icra dosyasına ödenen 61.260,03 TL bedelin davalıdan istirdadı ile davacıya verilmesine,
2-Davacının davalı aleyhine kötüniyet tazminatına hükmedilmesi talebinin reddine,
3-Alınması gerekli olan 4.184,67-TL karar ilam harcından başlangıçta peşin olarak alınan 802,65-TL harcın mahsubu ile bakiye eksik kalan 3.382,02-TL harcın davalıdan alınarak hazineye gelir kaydına,
4-Davacı tarafından yatırılan 802,65-TL peşin harcın davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
5-Davacı tarafından sarf edilen dava açılış gideri: 67,80-TL (başvurma ve vekalet harcı) davetiye, posta gideri: 655,00-TL, bilirkişi ücreti olarak 3.050,00-TL olmak üzere toplam: 3.772,80-TL yargılama giderinin davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
6-Davacı davada kendisini vekil ile temsil ettirdiğinden kabul edilen miktar üzerinden hüküm tarihinde yürürlükte bulunan AAÜT uyarınca hesap ve takdir olunan 17.900,00-TL vekalet ücretinin davalıdan alınarak davacı … … Sanayi Ve Ticaret Anonim Şirketi’ne verilmesine,
7-Taraflarca yatırılan gider avansının arta kalan kısmının karar kesinleştiğinde ilgilisine iadesine
B-MAHKEMEMİZİN İŞBU DOSYASI İLE BİRLEŞEN …. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİNİN 2021/… ESAS SAYILI DOSYASI BAKIMINDAN ;
1-Davacının (… … Sanayi Ticaret Limited Şirketi’nin) davasının kısmen kabulü kısmen reddi ile; …. İcra Müdürlüğünün 2021/… Esas sayılı icra takip dosyasından ve bu dosyaya konu edilen keşidecisi … Ltd. Şti., lehtarı Tarafından … Sanayi Ve Ticaret Anonim Şirketi, keşide tarihi 08.10.2021, keşide yeri Kayseri olan … seri numaralı ve 47.000,00 TL bedelli çekten dolayı davalıya borçlu olmadığının tespitine,
2-Davacının davalı aleyhine kötüniyet tazminatına hükmedilmesi talebinin reddine,
3-Alınması gerekli olan 3.210,57-TL karar ilam harcından başlangıçta peşin olarak alınan 802,65-TL ve tamamlama harcı olarak alınan 172,70-TL harcın mahsubu ile bakiye eksik kalan 2.235,22-TL harcın davalıdan alınarak hazineye gelir kaydına,
4-Davacı tarafından yatırılan 802,65-TL peşin harcın ve tamamlama harcı olarak alınan 172,70-TL toplam 975,35-TL harcın davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
5-Davacı tarafından sarf edilen dava açılış gideri: 67,80-TL (başvurma ve vekalet harcı) davetiye, posta gideri: 14,10-TL, bilirkişi ücreti olarak 600,00-TL olmak üzere toplam: 681,90-TL yargılama giderinin davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
6-Davacı davada kendisini vekil ile temsil ettirdiğinden kabul edilen miktar üzerinden hüküm tarihinde yürürlükte bulunan AAÜT uyarınca hesap ve takdir olunan 17.900,00-TL vekalet ücretinin davalıdan alınarak davacı … … Sanayi Ticaret Limited Şirketi’ne verilmesine,
7-Taraflarca yatırılan gider avansının arta kalan kısmının karar kesinleştiğinde ilgilisine iadesine
C-MAHKEMEMİZİN İŞBU DOSYASI İLE BİRLEŞEN …. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİNİN 2021/… ESAS SAYILI DOSYASI BAKIMINDAN ;
1-Davacının (… Sanayi Ve Ticaret Anonim Şirketi’nin) davasının kısmen kabulü kısmen reddi ile; …. İcra Müdürlüğünün 2021/… Esas sayılı icra takip dosyasından ve bu dosyaya konu edilen keşidecisi … Tic. Ltd. Şti., lehtarı Tarafından … Sanayi Ve Ticaret Anonim Şirketi, keşide tarihi 08.10.2021, keşide yeri Kayseri olan … seri numaralı ve 47.000,00 TL bedelli çekten dolayı davalıya borçlu olmadığının tespitine,
2-Davacının davalı aleyhine kötüniyet tazminatına hükmedilmesi talebinin reddine,
3-Alınması gerekli olan 3.210,57-TL karar ilam harcından başlangıçta peşin olarak alınan 59,30-TL ve tamamlama harcı olarak alınan 829,70-TL harcın mahsubu ile bakiye eksik kalan 2.321,57-TL harcın davalıdan alınarak hazineye gelir kaydına,
4-Davacı tarafından yatırılan 59,30-TL peşin harcın ve tamamlama harcı olarak alınan 829,70-TL toplam 889,00-TL harcın davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
5-Davacı tarafından sarf edilen dava açılış gideri: 67,80-TL (başvurma ve vekalet harcı) davetiye, posta gideri: 16,50-TL, bilirkişi ücreti olarak 1.400,00-TL olmak üzere toplam: 1.484,30-TL yargılama giderinin davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
6-Davacı davada kendisini vekil ile temsil ettirdiğinden kabul edilen miktar üzerinden hüküm tarihinde yürürlükte bulunan AAÜT uyarınca hesap ve takdir olunan 17.900,00-TL vekalet ücretinin davalıdan alınarak davacı … Sanayi Ve Ticaret Anonim Şirketi’ne verilmesine,
7-Taraflarca yatırılan gider avansının arta kalan kısmının karar kesinleştiğinde ilgilisine iadesine
Dair, davacılar vekilleri ile davalı vekilinin yüzüne karşı, gerekçeli kararın tebliğinden itibaren iki hafta içerisinde mahkememize verilecek dilekçe ile … Mahkemesine İSTİNAF yolu açık olmak üzere verilen karar açıkça okunup usulen anlatıldı. 26/09/2023

Katip …
¸e-imzalıdır

Hakim …
¸e-imzalıdır

* İş bu karar 5070 Sayılı Kanun hükümlerine göre güvenli elektronik imza ile imzalanmıştır.