Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C.
İSTANBUL
18. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ

ESAS NO:2019/236 Esas
KARAR NO:2023/555

DAVA:Alacak (Ticari Satımdan Kaynaklanan)
DAVA TARİHİ:26/04/2019
KARAR TARİHİ:10/07/2023

Taraflar arasında görülen davanın mahkememizde yapılan açık yargılaması sonunda:
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
İDDİA VE TALEP : Davacı/karşı davalı vekili dava dilekçesinde özetle; Müvekkil ile davalı … Elektrik Enerjisi Üretim A.Ş. arasında 07.09.2017 tarihinde, Biyokütleden Enerji ve Gübre Üretim Tesisi Kurulması Konusunda danışmanlık hizmeti sözleşmesi imzalandığını, müvekkilinin sözleşme kapsamında davalının yatırım amacına uygun olarak toplam büyüklüğü 3 MWe’ye kadar Biyokütle Enerji Santrali (BES) projelerinin geliştirilmesini yapma hususunda davalıya danışmanlık hizmeti sunmayı yükümlendiğini, Müvekkili şirket tarafından iş planın kapsamından davalı tarafa sırasıyla 1. Aylık Faaliyet Raporu, 2. Aylık Faaliyet Raporu, Proje için agrolojstik planına ilişkin bölümü de ihtiva eden Ön Fizibilite Raporunun sunulması üzerine taraflar arasında davalı şirketin üst düzey yöneticileri ile davalı şirketin bağlı olduğu ve dava dışı … A.Ş. Yönetim kurulu başkanı ve icra kurulu üyelerinde katıldığı toplantıda … Bölgesinde Tavuk Atıklarında Enerji ve Gübre Hammaddesi Üretim Projesine devam etme kararı alındığı, sözleşme bedelinin %30’una karşılık gelen 225.000 TL+KDV tutarında hizmet bedelinin davalı tarafça ödendiğini, EPDK resmi işlemlerin takibi hizmeti, lisans ve proje danışmanlık hizmeti ve Proje finansmanı sağlanacak firmaların araştırılıp önerilmesi, Projenin yapılacağı arazinin bulunması, Proje kapsamında kurulacak tesis için tedarik edilebilecek alternatif kaynakların araştırılması gibi müvekkil şirketçe sözleşme kapsamında ki tüm yükümlülüklerin ifa edildiğini ancak davalı yan tarafından iş programı-nakit akış tablosuna uygun olarak hizmet bedeli ödemesi yapılmadı ve devam eden süreçte müvekkili tarafından sözleşmeye uygun davranılmadığını iddia ederek sözleşmenin 5.3.3 maddesi uyarınca sözleşmenin tek taraflı olarak feshedildiğini, Tek taraflı fesih hakkının 5.3. maddede düzenlenen 1 aylık süre düzenlenmiş 1 aylık hak düşürücü süre içerisinde kullanılabilen bir hak olduğu, müvekkilince ön fizibilite raporunu iş programı ile birlikte 05.12.2017 tarihinde davalıya iletilmiş olduğu dolayısıyla davalının 05.01.2018 tarihine kadar tek taraflı fesih hakkı olduğunu ve sözleşmenin feshinin haksız olduğunu, iş programı ve nakit akış tablosuna uygun olarak 2018 yılı Nisan ayının 2. yarısında davalı firmanın EPDK’ya ön lisans başvurusu yapması gerektiği ve başvurunun yapılmasıyla müvekkil şirketin hizmet bedelinin %10’unu alması, Ön lisans alımından sonra 1 aylık süre içerinde Mühendislik-Tedarik ve İnşaat Sözleşmesinin imzalanması müvekkil şirketin hizmet bedelinin %10’unu alması ve 2018 yılı Eylül ayı 3. haftasında EPC sözleşmesi imzalanıp malzeme seçimi tamamlanmasıyla hizmet bedelinin %20 sini alması gerektiğini ancak davalı firma tarafından bu yükümlülüklerin yerine getirilemediğinden müvekkil firmanın bu hizmet bedellerine hak kazanamadığını belirterek fazlaya dair tüm talep ve dava hakkı saklı kalmak kaydıyla davanın kabulüyle şimdilik 5.000 TL+KDV hizmet bedeli ve 5.000 TL müspet zararın temerrüt tarihinden itibaren işleyecek ticari avans faiziyle birlikte davalıdan tahsiline, yargılama giderleri ve vekâlet ücretinin karşı tarafa yükletilmesine karar verilmesini talep etmiştir.
08/03/2022 tarihli ıslah dilekçesinde özetle: Hizmet bedeli alacak kalemi taleplerini için 70.000TL+KDV
Arttırdıklarını, Neticeten; 75.000TL+KDV hizmet bedelinin temerrüt tarihinden itibaren işleyecek ticari avans faiziyle birlikte davalıdan tahsilini talep etmiştir.
SAVUNMA VE KARŞI TALEP : Davalı/karşı davacı vekili cevap dilekçesinde özetle; Taraflar arasında imzalanan danışmanlık sözleşmesi gereğince davacı tarafın tesis yerinin seçilmesi, tesis yerinin kiralanması veya satın alınması ile ilgili tüm süreçleri doğru şekilde yürütmesi konusunda yükümlülüğü olduğu ancak davacı şirketin uygun araziyi bir türlü bulamadığı veya rayiçten 5-6 kat fahiş fiyatlarla bulduğu, zira bölgede “İstanbul’dan gelen bir holdingin yatırım yapacağı ve para sıkıntısının olmadığı gibi cümleler sarf ederek hem arazi fiyatlarının katlanmasına hem de yatırım ile ilgili olumsuz şartların oluşmasına neden olduğu, bu nedenle davacı tarafından bulunan ve 2.000,- TL tutarında kapora yatırılan arazinin satın alınmasından haklı olarak vazgeçildiği ve 2.000,-TL kapora bedelinin yanmasına sebep olduğu, Sözleşme gereği tamamen sözleşme konusu işlerin yürütülmesi amacıyla Müvekkil Şirket … İnşaat ve Ticaret A.Ş.’ne ait … plakalı araç davacı taraf yetkilisi …’e tarafa tahsis, teslim ve emanet edildiği, ancak aracın sözleşme dışında işlerde kullanıldığının tespit edildiği ve davacı şirket adresine sözleşmenin feshedildiğine dair ihtarname gönderildiği ve aracın tüm ekipmanları ile birlikte 1 gün içerinde iadesi ile teslimi talep edildiği ancak davacı şirket yetkili tarafından müvekkil şirketin oyalanarak aracın kullanılmaya devam edilmesi akabinde müvekkil şirket tarafından 23.01.2019 tarihinde davacı hakkında suç duyurusunda bulunulmasına müteakip 24.01.2019 tarihinde aracın teslim edildiği ve aynı taraflarınca da aynı gün şikâyetten vazgeçildiğini ancak Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından sözleşmenin feshedildiği, şüphelilere gerekli tebligatların yapıldığı ancak şüphelilerin sözleşme konusu malları iade etmediğinden …. Asliye Ceza Mahkemesinin … E. sayılı dosyası ile kovuşturmaya yer verildiği, araçtaki zararlar ve aracın davacı tarafça zapt edilmesi sebebiyle doğan zararlarına karşılık şimdilik 1.000,-TL talep etme zarureti hâsıl olduğunu, Kabul etmemekle beraber davacının alacaklı olduğunu iddia ettiği davaya konu alacak kalemlerinin zaman aşımına uğradığını, ayrıca davacının alacaklı olduğunu iddia ettiği hizmet bedeli ve müspet zararını tam ve kesin olarak belirleyebildiği için belirsiz alacak davası olarak açılamayacağını belirterek Davanın öncelikle usulden sayın mahkemenin aksi kanaatte ise davanın esastan reddine, fazlaya dair tüm talep ve dava hakkı saklı kalmak kaydıyla karşı davanın kabulüyle şimdilik 3.000,- TL zararın temerrüt tarihinden itibaren işleyecek ticari avans faiziyle birlikte davalıdan tahsiline, yargılama giderleri ve vekâlet ücretinin karşı tarafa yükletilmesine karar verilmesini talep etmiştir.
20/06/2023 tarihli ıslah dilekçesinde özetle: belirsiz alacak olarak ikame ettikleri davalarını, 2.340,TL’ye ıslah ettiklerini, iş bu tutarın davacı/karşı davalıdan tahsilini talep etmişlerdir.
DELİLLER VE GEREKÇE :
Tüm dosya kapsamı birlikte değerlendirildiğinde, Dava;
Asıl davanın; Davalı tarafın taraflar arasında imzalı Biyokütleden Enerji ve gübre üretimi tesisi kurulması konusunda danışmanlık sözleşmesini haksız olarak feshetmesi sebebi ile fesih tarihine kadar sunulan hizmetlerin bedeli ve fesih sebebi ile müsbet zararın tespiti nedeni ile şimdilik 5.000,00 TL hizmet bedeli ve 5.000,00 TL müsbet zararın tahsili davası davası olduğu anlaşıldı.
Karşı davanın; Taraflar arasındaki asıl davaya konu sözleşme nedeni ile şimdilik 2.000,00 TL kiralanan arazi ile ilgili uğranılan zarara karşılık maddi tazminat, şimdilik 1.000,00 TL şirket aracı ile ilgili uğranılan zarara karşı maddi tazminat talepli dava olduğu anlaşıldı.
Deliller: Dosya içeriği, Bilirkişi incelemesi,
Mahkememiz dosyasından 08/06/2021 tarihinde heyet bilirkişi raporu alınmıştır.
Raporda:
… 8. Noterliğince düzenlenen 11.01.2019 tarih ve … nolu ihtarname incelendiğinde keşide edenin davalı-karşı davacı … Elektrik Enerjisi Üretim A.Ş. muhatabın davacı-karşı davalı … Enerji Ve Mak. San. Ve Tic. Ltd. Şti. olduğu görülmüş olup, sözleşmenin 4.2.2.31. Ön Fizibilite vb maddeleri uyarınca gerekli hizmetlerin eksik kaldığı ve yapılan/yaptırılan çalışmalar neticesinde sunulan projelerin fizibil olmadığı anlaşıldığından sözleşmenin 5.3.3. maddesi gereği Sözleşmeyi tek taraflı olarak feshettiklerini belirttikleri görülmüş olup taraflar arasında imzalanan sözleşmenin Süresi ve Sona Ermesi ile ilgili maddeler ayrı ayrı irdelendiğinde;
Madde 5.3. … Elektrik, Danışmanın Projelere ilişkin agrolojistik çalışmasını tamamlayarak, tam ve eksiksiz raporunu … Elektrik’e sunduktan itibaren en fazla 1 ay içerisinde çalışmaya konu projeleri değerlendirecek ve yatırıma devam edip etmemeye karar verecektir.
Madde 5.3.1. … Elektrik anılan 1 ay içerisinde herhangi bir nedenle, Danışman’ın önermiş olduğu bu projelerden herhangi birini kısmen veya tamamen kabul etme yâda projelerin tamamını reddetme hakkına sahiptir.
Madde 5.3.3. … Elektrik projelerin tamamını reddettiğini yazılı olarak bildirerek işbu sözleşmeyi tek taraflı olarak feshedebilir, Bu durumda Danışman, … Elektrikten kar kaybı, kazanç kaybı dâhil her ne ad altında olursa olsun doğrudan veya dolaylı herhangi bir zararın tazminini ve bakiye hizmet bedeli isteyemez; ancak fesih tarihine kadar yaptığı işlerin karşılığı olan hizmet bedeline hak kazanır.
Denildiği görülmüş 25.12.2017 tarihli toplantıda … bölgesinde tavuk atıklarından Enerji ve Gübre Hammaddesi Üretim Projesine devam etme kararının alındığı, sözleşmenin fesih tarihi olan 11.01.2019 itibariyle 5.3. ve 5.3.1 nolu maddede belirtilen 1 aylık süre koşulunun aşıldığı görülmüştür
Madde 5.4. Taraflardan biri işbu sözleşmeden kaynaklanan yükümlülüklerden birini yerine getirmez veya ihmal ederse ve yazılı olarak kendisine eksikliklerini düzeltmesi bildirildiği halde bildirimi takip eden 10 gün içinde bunları düzeltmezse ilgili taraf diğer tarafın her türlü talep ve tazminat hakları saklı kalmak kaydıyla sözleşmeyi tek taraflı olarak feshe yetkili olduğunu ve bu şekilde feshe sebebiyet veren tarafın diğer taraftan bir talepte bulunmayacağını kabul ve taahhüt eder.
Denildiği görülmüş olup dava dosyası eklerinde danışmana yükümlülüklerini yerine getirmediği ya da ihmal ettiği ve eksikliklerini düzeltmesi yönünde herhangi bir bildirim ve/veya ihtara rastlanmamıştır.
Madde 5.5. … Elektrik sözleşmenin 5.3. maddesindeki durum hariç sözleşme süresince herhangi bir zamanda da projenin ifası tarafların sorumlu tutulamayacağı sebeplerle imkânsızlaşır ya da zorlaşırsa iki ay önceden danışmana yazılı bildirimde bulunmak suretiyle ve tazminatsız olarak sözleşmeyi tek taraflı feshedebilir. Bu durumda danışman o ana kadar yapmış olduğu işlerin bedeli hariç herhangi bir bedel, ücret, gider, doğrudan veya dolaylı zarar vb. alacak ve hak talebinde bulunamaz.
Dava dosyası ve eklerinde danışmana, sözleşmenin taraflı feshinden 2 ay önce yapılmış herhangi bir bildirime rastlanmamıştır.
5346 sayılı Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanun’da ise biyokütle şu şekilde tanımlanmaktadır: “Organik atıkların yanı sıra bitkisel yağ atıkları, tarımsal hasat atıkları dahil olmak üzere, tarım ve orman ürünlerinden ve bu ürünlerin işlenmesi sonucu ortaya çıkan yan ürünlerden elde edilen kaynaklara biyokütle denir.”
Biyokütle kaynaklarının hayatımızın hemen hemen her alanında karşımıza çıktığını görebiliriz. Örneğin; odun, ayçiçek ve soya gibi yağlı tohum bitkileri, buğday samanı, fındıkkabuğu, tarımsal atıklar, çay atıkları, zeytin çekirdeği ve posası, atık kâğıtlar, meyve sebze kabuğu gibi evsel organik atıklar, otlar; sap ve kök gibi diğer bitkisel atıklar, yosunlar, denizdeki algler, hayvan dışkıları, gübre ve sanayi atıkları, atık su arıtma tesisi çamurları biyokütle için kaynak oluşturmaktadır.
Geleneksel biyokütle kapsamında ele alınan ürünler, yoğunlukla gelişmekte olan ülkelerde kullanılan odun ve odun kömürü ve yemek pişirmede, ısıtmada ve aydınlatmada kullanılan hayvansal atıklardır.
Modern biyoenerji ürünleri ise temel olarak iki kategoride değerlendirilmektedir:
I)Biyoetanol, biyodizel gibi ulaşımda kullanılan sıvı yakıtların üretimi,
II)Organik atıkların yakma, piroliz ve gazifikasyon gibi metodlar ile oksijen varlığında veya oksijensiz olarak yakılması ile enerji üretilmesi.
Biyokütle kaynaklarından elektrik, ısı ve yakıt üretimi birçok farklı teknoloji kullanımı ile gerçekleşebilmektedir. Enerji üretimi için seçilmiş olan kaynaklar termo-kimyasal veya biyokimyasal çevirim yöntemleri ile istenilen teknolojiye uygun bir enerji formuna çevrilmektedir. Biyokütle kaynaklarından elektrik, ısı ve yakıt üretimi birçok farklı teknoloji kullanımı ile gerçekleşebilmektedir. Enerji üretimi için seçilmiş olan kaynaklar termo-kimyasal veya biyokimyasal çevirim yöntemleri ile istenilen teknolojiye uygun bir enerji formuna çevrilmektedir. Bu teknolojilerden bazılarını ise ;
Gazlaştırma: Biyokütlenin termo-kimyasal bir yöntem ile sentez gazı elde edildiği bir yöntemdir ve günümüzde en yaygın teknolojilerden biri haline gelmiştir. Bu süreçte karbon içerikli biyokütle kaynağı sınırlandırılmış oksijenin gazlaştırma odasına verilmesiyle yakılmaktadır.
Gazlaştırma sürecinde biyokütlenin sahip olduğu enerjinin yaklaşık %85’i gaza dönüştürülebilmektedir. Gazlaştırma sürecinin sonunda elde edilen gazın karışımı; karbonmonoksit (CO) ilk, hidrojen (H2) de ikinci ana komponenti oluşturmaktadır. Gazlaştırma tesisine giren atıkların özelliklerine ve kimyasal yapılarına göre de belirli miktarlarda metan (CH4), karbondioksit (CO2), sülfürdioksit (SO2) ve etilen (C2H4) gibi maddeler bulunabilmektedir. Bu alt sentez gazı komponentleri reaksiyonun ilerleyen aşamalarında yanmaktadır ve kalan atık gazlar gaz yıkama sisteminde temizlenerek atmosfere bırakılmaktadır.
Piroliz: Gazlaştırma çevrim tekniklerinden biri olan piroliz biyokütle kaynağının oksijensiz bir ortamda 400°C-650°C de ısıtılarak farklı enerji formlarına dönüştürülmesidir. Bu süreç sonunda düşük maliyetli ve taşıması kolay biyoyağ (%60) üretilirken, artık olarak singaz (sentez gazı) olarak bilinen yanıcı gaz (%20) ve biyokömür (%20) oluşmaktadır. Üretilen biyoyağ üretimden sonra tekrardan işlenebilmesi, yüksek enerjisi ve taşıma kolaylığı açılarından avantajlı bir yakıttır.
… A.Ş. (…) tarafından yayınlanan Nisan 2021 Kurulu Güç Raporuna göre Nisan 2021 itibariyle toplam biyokütle kurulu gücün 1.163,7 MW olarak açıklanmıştır. Dava konusu projenin planlanan gücünün 6,7 MW olduğu görülmüş olup ülkemizde Nisan 2021 itibariyle Kurulu gücü 1 MW’tan (Kartepe Biyokütle Enerji Santrali ) 30 MW’a kadar (Mutlular Biyokütle Enerji Santrali) çeşitli güçlerde toplam 279 adet Biyokütle Enerji Santrali (BES) bulunmaktadır.
Sözleşmenin fesih nedeni olarak davalı karşı davacı firma tarafından gönderilen ihtar namelerde davacı karşı davalı danışman firma … Enerji Ve Mak. San. Ve Tic. Ltd. Şti.nin, sözleşme gereği araziyi bulamadığı yâda fahiş fiyatlar ile bulduğu, dolayısıyla sözleşme 2.3’e uygun ön kiralama yâda satın alma opsiyonlu işlem yapılmadığı, sözleşme 4.2. madde ve sonraki hizmetlerin yerine getirilmediği, tavuk altlıkları dışında ölü tavuklarında yakılarak elektrik enerjisi üretme teknolojisinin hayal ürünü olduğu, gerekçeleri yer almaktadır.
Teknik değerlendirmelerde dikkate alınması gereken en önemli hususunun, bu projenin uygulanabilirliğine – fizibilitesine ilişkin itiraz olduğu ifade edilebilir. Bu konuda davalı tarafın dava dışı … ve Tasarım Ltd. Şti.ne yaptırılan ve dosya içeriğinde mevcut olan rapor verileri dikkate alınarak fesih gerekçelendirilmektedir.
Bununla beraber yine dava dosyası içeriğinde mevcut ön fizibilite raporu ile projenin uygulanabilir olduğu ve bu görüşün taraflar arasında yapılan toplantılarda desteklenerek devam kararları alındığı anlaşılmaktadır.
Bu iki zıt görüş için biraz daha teknik açıklamaları detaylandırmak yararlı olacaktır: Son yıllarda çeşitli atıklar veya başka bir deyişle biyokütlelerden enerji üretimi atık değerlendirmesi- yönetimi açısından oldukça önem kazanmaktadır. Bu konudaki teknik ve ekonomik açıklamalar hemen her fizibilite çalışmasında vurgulanmaktadır. Ancak tavuk gübresi ve atıklarının bu amaçla kullanılabilir olması diğer kaynaklara göre biraz daha yeni bir kaynak olarak dikkate alınmaktadır. Bu konuda ülkemizde de gerek sanayi kuruluşlarınca gerekse üniversitelerce ARGE çalışmalarının yapıldığı aşikârdır. Nitekim … Üniversitesi 5 yıllık bir Ar-ge sonucu salt tavuk gübresi ve atıklarını kullanan bir projeyi 2018 yılı ekim ayında…- Sanayi işbirliği ile faaliyete geçirmiştir.
15 000 m2 arazi üzerinde kurulu tesis yakıt olarak tavuk gübresi ve diğer atıklar kullanan ve 2,3MW Elektrik enerjisi ile 11 MW ısıl enerji üretebilen bir kapasite ile üretim yapabilmektedir. Günlük 400 ton yaş gübre sistemde üretilen atık ısı ile kurutularak hammadde olarak kullanılmaktadır. Bu bilgiler … internet sitelerinde mevcuttur. Yukarıdaki paragraflarda yer alan teknik açıklamalarımızdan anlaşılacağı üzere tavuk gübresi bu üretimin esas hammadde girdisi olarak değerlendirilmelidir. Bunun yanında doğal olarak bir miktar yem atıkları ile diğer çiftlik atıkları ve hatta az da olsa tavuk ölüleri de bu girdiler arasında bulunacaktır. Bunların birlikte hammadde girdisi olarak dikkate alınması esas olmakla birlikte ağırlıklı bileşen maddenin tavuk gübresi olacağı açıktır.
Çelişik olmakla birlikte gerek ön fizibilite çalışmasında gerekse … ve Tasarım Ltd. Şti.’ne teknik raporunda tavuk gübresine ilişkin teknik veriler özellikle kalorifik değerler pek farklılık arz etmemektedir. Bu bakımdan tavuk gübresi ve diğer atıkların enerji üretimi için uygun bir hammadde girdisi olduğu anlaşılmaktadır. Bununla beraber yeterli hammadde kaynağına ihtiyaç olduğu da açıktır.
Projenin ileri aşamalarında cevaplandırılması gereken soru ve sorular:
1.Yakma Teknolojisi:
•… elektrik fabrika ölçeğini ve yatırımı artırmakta istekli mi?
•Bu fabrika ölçeğinde yeterli tavuk gübresi ve atık temini mümkün olabilir mi?
2.Gazlaştırma
a.Proliz ( Havasız ortamda ısıtarak gazlaştırma)
•Böyle bir fabrika karlılık amacına ulaşmak için yeterli üretimde kalma saatini yakalayabilir mi? (Özellikle hammadde tedariki açısından)
•Zengin biochar (biyolojik karbon-gübre) için Türkiye piyasasındaki fiyat nedir?
Normal biochar-biyolojik karbon fiyatından yüksek midir?
b.Gazlaştırma
•Tedarikçiler tavuk atıkları temini ile ilgili ne kadar tecrübeliler?
•Böyle bir fabrika karlılık amacına ulaşmak için yeterli üretimde kalma saatini yakalayabilir mi?
Bu sorular davalı firma tarafından bizzat olumsuz algılanarak sözleşmenin feshedildiği anlaşılmaktadır. Hâlbuki doğru yaklaşım olarak bu şekilde yönlendirilen soruların danışman firmanın da fikri alınarak değerlendirilmesinin daha doğru olacağı anlaşılabilir bir durumdur. Nitekim yaklaşık aynı zaman diliminde ve benzer hammadde kaynaklarına haiz Manisa bölgesinde benzer kapasite de bir tesis … tarafından projelendirilerek faaliyete geçmiştir. Yukarıdaki proseslerden ilki olan yakma prosesi bu projenin amacı dışında kalmaktadır. Zira ön görülen 10-40 MWe kapasitede enerji üretimi için girdi temininde ki güçlüklerle fabrika alanı bu teknolojiyi olumsuz kılmaktadır. Ancak Gerek piroliz yöntemi gerekse gazlaştırma teknolojisini olumsuz kılan ham madde tedarikindeki muhtemel aksamalar ile yıllık karlılık düzeyini yakalayacak çalışma zamanına ulaşılamayacağı endişesi ve üretilen biochar -biyolojik karbonun Türkiye de pazarlama güçlükleri endişesi ifade edilmektedir.
Bu şekilde üretilen Biochar-biyolojik karbon bir çeşit gübredir. Bu ürünün tarım toprağını iyileştirme fonksiyonu ön fizibilite raporunda ayrıntılı olarak yer almaktadır. Gübre özelliğine ek olarak karbon yapısından kaynaklanan su tutma özelliği de tarım toprağı ıslahında önemli bir görev yapmaktadır.
Bu açıklamalarımızdan anlaşılacağı gibi yeterli zaman tanınmadan ve danışman firma ile gerekli iletişim kurulmaksızın ve şekillenen sorulara birlikte cevap aramaksızın sözleşmenin feshedildiği kanaati ağırlık kazanmaktadır.
Danışman … Enerji Ve Mak. San. ve Tic. Ltd. Şti.’nin tesis yeri için uygun araziyi bir türlü bulamadığı veya rayiçten 5-6 kat fahiş fiyatlarla bulduğu, zira bölgede ‘’İstanbul’dan gelen bir holdingin yatırım yapacağı ve para sıkıntısının olmadığı gibi cümleler sarf ederek hem arazi fiyatlarının katlanmasına hem de yatırım ile ilgili olumsuz şartların oluşmasına neden olduğu, bu nedenle davacı tarafından bulunan ve 2.000,- TL tutarında kapora yatırılan arazinin satın alınmasından haklı olarak vazgeçildiği ve 2.000,-TL kapora bedelinin yanmasına sebep olduğu iddia edilmiş olduğu görülmüştür;
Taraflar arasında imzalanan sözleşmenin tesisi yerinin seçilmesi ile ilgili 2.3 nolu maddesi incelendiğinde;
Tesis yerinin seçilmesi, tesis yerinin kiralanması yahut satın alınması ile ilgili tüm süreçlerin yönetilmesi(danışman tarafından sunulacak sahalar ön kiralama opsiyonuna sahip olmalıdır, ön kiralama süresi maksimum 1 yıldır, Danışman tarafından sunulacak sahaların kiralama işlemleri ve/veya satın alma işlemleri, … Elektrik tarafından veya tayin edeceği vekil kişiler tarafından yapılacaktır. Sahaların kiralanması ve/veya satın alınması ilgili gerekli tüm bilgiler danışman tarafından … Elektrik’e sunulacaktır.) denildiği görülmüştür,
Dava dosyası eklerinden ön fizibilite raporu, 1.ve 2. Aylık çalışma planları ve … Enerji Ve Mak. San. Ve Tic. Ltd. Şti yetkilisi ile Davalı şirketin arazi konusunda danışmanlığını yapana Parametre ve ÇED Raporu alınması konusunda danışmanlığını yapan … firması ve Davalı şirket yetkilileri arasında gerçekleşen elektronik-posta çıktıları incelendiğinde Danışman … Enerji Ve Mak. San. Ve Tic. Ltd. Şti’nin tesisisin yapılacağı arazi bulunması konusunda yükümlülüğünü yerine getirmiş olduğu görülmüş olup arazi fiyatlarının rayiçten 5-6 kat fahiş fiyatlara katlanması hususunda Danışman firmanın sorumluluğu tarafımızca tespit edilememiştir, Dava konusu arazi için kaporanın davalı şirket … Elektrik tarafından yatırıldığı ve yine davalı şirket tarafından arazinin kiralanmasından vazgeçilmiş olduğu görülmüştür.
Dava dosyası eklerinden ön fizibilite raporu,1.ve 2. Aylık çalışma planları ve elektronik-posta çıktıları incelendiğinde Danışman tarafından proje kapsamında kurulması planlanan tesis için atık tedariki için alternatif kaynaklarının araştırılmış olduğu ve davalı şirket ile atık tedarik sözleşmesi taslaklarını paylaşıldığı, EPDK izin süreçleri, şebekeye bağlanma, EPDK resmi işlemlerin takibi konusunda müşavirlik hizmetleri ile lisans ve proje danışmanlık hizmeti alınması için gerekli araştırmaların yapılarak davalı taraf ile paylaşıldığı ve teknik desteğin sağlandığı görülmüştür.
Taraflar arasında imzalanan sözleşmenin 4.2.3.Aşağıdaki işler karşılığında ve … Elektrik’in ön lisansının alınması ile hizmet bedelinin %10’u ödenecektir.( İzinler, ÇED, Ruhsatlar vb. tüm resmi işlemlerde gerekli idari ve teknik desteğin verilmesi) denilmektedir, Davalı … Elektrik’in ön lisans başvurusu yapılmamış olmasına rağmen davacı tarafından ön Lisans alınması için gereken teknik desteğin verildiği görülmüş olup sözleşme hizmet bedelinin %10’luk kısmına tekabül eden 75.000-TL.+KDV tutarında işin yapılmış olduğu görülmüştür.
Sözleşmenin projenin tamamlanma aşamalarına göre Pey der Pey ödenmek üzere düzenlendiği görülmüş olup, danışman tarafından hizmet bedelinin %10’una tekabül eden EPC sözleşmesinin imzalanması ( Teknik şartnamelerin hazırlanması, ihale işlemlerinde gerekli teknik desteğin verilmesi), hizmet bedelinin %20’sine tekabül eden EPC ile birlikte malzeme seçimlerinin tamamlanması, hizmet bedelinin %20’sine tekabül eden tesisin devreye alınması ve hizmet bedelinin %10’una tekabül eden Tesisin EPDK geçici kabulünün yapılması işlerinin yapılmamış/tamamlanmamış olduğu görülmüştür.
Davalı tarafından Sözleşme gereği tamamen sözleşme konusu işlerin yürütülmesi amacıyla Müvekkil Şirket … İnşaat ve Ticaret A.Ş.’ne ait … plakalı araç davacı taraf yetkilisi …’e tarafa tahsis, teslim ve emanet edildiği, ancak aracın sözleşme dışında işlerde kullanıldığının tespit edildiği, araçtaki zararlar ve aracın davacı tarafça zapt edilmesi sebebiyle doğan zararlarına karşılık şimdilik 1.000,-TL talep ettiği görülmüş olup, taralar arasında imzalanan sözleşmenin ilgili maddeleri incelendiğinde;
Madde 3.8. Danışmana işbu sözleşmedeki hizmetleri ifa edebilmesi amacıyla … Elektrik’in belirleyeceği 1 adet şirket aracı tahsis edilecektir. Temin edilecek araç arazi aracı olacaktır. Bu aracın işletilmesi ve bakımı için zorunlu ve gerekli tüm masraflar(yakıt dâhil) Danışmanın veya araç sürücüsünün kusurundan kaynaklanan masraf, harcama, gider ve zarar vb. her türlü bedeller hariç olmak üzere … Elektrik tarafından karşılanacaktır…’’
Madde 5.6. Herhangi bir nedenle sözleşmenin sona ermesi halinde taraflardan biri diğeri tarafından kendisine temin ve teslim edilen araç, ekipman ve malzeme, belge, broşür, doküman, evrak vb.ni derhal birbirlerine iade edecektir.
Denildiği görülmüştür. Davalı kurum tarafından 11.01.2019 tarihinde Danışmana sözleşmenin tek taraflı olarak feshedildiği kendisine zimmetlenerek teslim edilmiş olan … plakalı aracın ekipmanlarıyla birlikte ve sair bilgi ve belgelerin derhal (1 gün içerisinde ) aynı şekilde teslim edilmesini ihtar ettiği görülmüş olup davacı danışman tarafında dava konusu araç 13 günlük gecikme ile 24.01.2019 tarihinde teslim edildiği görülmüştür. Ancak dava dosyası ve eklerinde danışmanın kullanımına tahsis edilen … plakalı aracın, marka ve modeli, kiralanmış ise kiralama bedeli, araçta herhangi bir arıza olup olmadığı var ise tamirat gideri ve/veya değer kaybı gibi hususların belirtilmediği görülmüş olup tarafımızca bir değerlendirme yapılamamıştır. Davalı kurum tarafından, danışmanının aracı geç teslim etmesinden dolayı edilen zararları belgelemesi durumunda sektör bilirkişisi tarafından değerlendirilebileceği kanaatine varılmıştır.
Davacı … Enerji Ve Mak. San. Ve Tic. Ltd. Şti. tarafından geliştirilerek davalı tarafa sunulan ‘’… bölgesinde tavuk atıklarından Enerji ve Gübre Hammaddesi Üretim Projesinin’’ Uygulanabilir Bir Proje olduğu Davalının sözleşmeyi feshetmesinden dolayı Davacı … Enerji Ve Mak. San. Ve Tic. Ltd. Şti. tarafından fesih tarihine kadar sunulmuş ancak karşılığı ödenmemiş hizmetlerin karşılığının 75.000-TL (Yetmiş beş bin Türk Lirası) + KDV olduğu,
Davalı kurum tarafından, danışmanının aracı geç teslim etmesinden dolayı edilen zararların belgelemesi durumunda Yüksek Mahkemenizin uygun görmesi durumunda sektör bilirkişisi tarafından hesaplanabileceği tespit edilmiştir.
Mahkememiz dosyasından 14/03/2022 tarihinde aynı heyetten ek rapor alınmıştır.
Raporda:
Davalı ve Davacı tarafların bilirkişi raporuna karşı sundukları itiraz dilekçelerinde belirttikleri hususların Kök Raporda belirttiğimiz kanaatimizi değiştirecek nitelikte olmadığı,
Davacı … Enerji Ve Mak. San. Ve Tic. Ltd. Şti. tarafından geliştirilerek davalı tarafa sunulan ”… bölgesinde tavuk atıklarından Enerji ve Gübre Hammaddesi Üretim Projesinin” Uygulanabilir Bir Proje olduğu,
Davalının sözleşmeyi feshetmesinden dolayı Davacı … Enerji Ve Mak. San. Ve Tic. Ltd. Şti. tarafından fesih tarihine kadar sunulmuş ancak karşılığı ödenmemiş hizmetlerin karşılığının 75.000-TL (Yetmiş beş bin Türk Lirası) + KDV olduğu,
Davalı kurum tarafından, danışmanının aracı geç teslim etmesinden dolayı edilen zararların belgelemesi durumunda Yüksek Mahkemenizin uygun görmesi durumunda sektör bilirkişisi tarafından hesaplanabileceği tespit edilmiştir.
Mahkememiz dosyasından borçlar hukuku alanında uzman bilirkişiden 06/07/2022 tarihinde rapor alınmıştır.
Raporda:
Asıl Dava Bakımından;
Dava konusu sözleşmede davacı- karşı davalının edimlerini yerine getirip getirmediğinin, işin ne kadarının yapıldığının, projenin uygulanabilir olup olmadığının ancak teknik inceleme ile tespit edilebilir olduğu, uzmanlık alanımıza girmediği, değerlendirme yapılırken önceki teknik değerlendirmelerin referans alındığı,
Sözleşmenin 5.3 maddesinin kaleme alınma şekli ve ilgili hükümlerin birlikte değerlendirilmesi çerçevesinde … Elektrik’e projeye devam edip etmeme açısından bir seçim hakkı tanındığının görüldüğü, projeye devam etmeme kararı verildiği durumda danışmanın geldiği aşama itibari ile ücretini ödemesi gerektiği, 03.06.2021 tarihli Bilirkişi raporunda fesih tarihine kadar gelinen aşama bakımından davacı- karşı davalının 75.000 + KDV alacağının olduğunun tespit edildiği,
Karşı Dava Bakımından;
Dava konusu olmayan arsanın neden davalı-karşı davacı tarafından alınmadığına ilişkin dava dosyasında somut bir bilgi/belge bulunmadığı, bu iddiaların ispat edilmesi gerektiği, kaldı ki Yargıtay’ın bağlanma parasını verenin kusuru sebebiyle ifanın mümkün olmaması halinde, bağlanma parasının iadesinin gerekeceğini; bağlanma parasını alan tarafın sözleşmenin ifa edilmemesi sebebiyle tazminat hakkı olacağı için, tazminat hakkı kadarki bağlanma parasını alıkoyabileceğini ifade ettiği, dolayısı ile davalı- karşı davacının bu talebi ile ilgili somut bir tespit yapılamadığı,
Davalı-karşı davacının davacı-karşı davalıya teslim edilen aracın, 11.01.2019 tarihli fesih ihtarnamesi ile geri istediği, teslim için 1 gün süre verdiği, 24.01.2019 tarihinde teslim edildiğinin belirtildiği, uzmanlık alanımız gereği buradaki teslim edilmeyen süre açısından davalı-karşı davacının tazminat alacağının hesaplanamadığı tespit edilmiştir.
Mahkememiz dosyasından oto kiralama uzmanı bilirkişiden 31/05/2023 tarihinde rapor alınmıştır.
Raporda:
Arac bilgileri : … plakalı 2013 model … -… marka /tip Kahverengi (Kül Beji) renkli –M1 sınıfı araç- 16.04.2014 tarihinde ilk tescili yapılmış 1.461 cc 81 kw gücünde Dizel -Binek otomobil sözleşme başlangıcında danışman kullanımına tahsis edilmiştir.
Kiralık araçlar fiyat çalışması ;
Sözleşmenin … 8. Noterliği’nin 11.01.2019 tarih ve … yevmiye numaralı ihtarnamesinde fesih edildiğinin bildirildiği ve … plakalı aracın 1 gün içerisinde teslim edilmesi talep edilmektedir. ,Bu tarihte teslim edilmesi gereken … plakalı 2013 model … -… marka /tip araç danışman tarafından sözleşme bitiminden sonra 13 gün fazla kullanılmıştır.
Danışman tarafından kullanılan … plakalı 2013 model … -… marka /tip araç C Segmenti Araçlar katagorisinde bulunmaktadır.“kompakt sınıf” veya “alt-orta sınıf” olarak adlandırılan bu sınıf araçlar . Türkiye’de en çok satan en çok kullanılan segmenttir.
Araç kiralamada fiyatlandırma yaz ve kış ayları /uzun dönem ve günlük kiralamalar olarak da farklılık göstermektedir.
Dava konusu incelenmesi istenilen araç 11.01.2019 tarihli Noter ihtarname tarihi ile kış aylarında ve 13 gün fazla kullanıldığı süresinin tazmin edilmesi istenilmektedir.
İlgili dönem 2019 Ocak ayı için belirtmiş olduğunuz araç grubu için Ülke genelinde merkezi lokasyonlar üzerinde ortalama fiyatı Yaz dönemi için 400,00 TL Kış döneminde ise ortalama 180,00 TL 200,00 TL mertebesinde olduğu tespit edilmektedir.
2019 yılında kış aylarında sıfır bir araç değil de ( 2013 model ) bir aracın kiralandığı ve 13 gün kullanıldığı düşünüldüğünde günlük 180,00 TL x 13 gün = 2.340,00 TL olduğu tespit edilmiştir.
Esas Dava Yönünden:
Taraf beyanları, sundukları deliller, bilirkişi raporları ve tüm dosya kapsamı dikkate alınarak, taraflar arasında düzenlenen “… bölgesinde tavuk atıklarından Enerji Ve Gübre Ham Haddesi Üretim Projesinin” bilirkişi raporunda ayrıntılı olarak anlatılan teknik sebeplerle uygulanabilir bilir bir proje olduğu, bu nedenle projele konu sözleşmenin geçerli bir sözleşme niteliğinde olduğu, sözleşmenin davalı tarafından feshedildiği, feshin davacının kusurundan kaynaklanmadığı, bu nedenle fesih tarihine kadar davacı tarafından sunulmuş ancak karşılığı ödenmemiş hizmetlerin karşılığı olarak bilirkişi tarafından raporda ayrıntılı olarak izahı yapılan 75.000,00 TL bedelden davalının sorumlu olduğu gözetilerek, bedel arttırım talebi de dikkate alınarak bu bedelin davacının keşide ettiği noter ihtarnamesi ile oluşan temerrüt tarihi olan 29/01/2019 tarihinden itibaren işleyecek avans faizi ile birlikte davalı karşı davacıdan tahsili ile davacı karşı davalıya verilmesine, fazlaya ilişkin; dava tarihinden önce anılan hizmet bedeline ilişkin davacı tarafından düzenlenmiş bir fatura bulunmakla davacının ödemiş olduğu KDV bahis konusu olmadığından KDV yönündeki talebin reddine, denetime uygun ve gerekçeli 06.07.2022 tarihli hukukçu bilirkişi raporundaki tespitler de gözetilerek, dava konusu sözleşmenin 5.3 maddesi hükümleri birlikte değerlendirildiğinde davacı karşı davalı … firmasının sözleşmeye devam edip etmeme konusunda seçimlik hakkı bulunduğu kanaatine varılmakla davacı munzam zarar talebinin reddine,
Karşı dava yönünden:
Davalı karşı davacı tarafından sözleşme ilişkisi kapsamında kullanılması için verilen … plakalı aracın Sözleşmenin … 8. Noterliği’nin 11.01.2019 tarih ve … yevmiye numaralı ihtarnamesinde fesih edildiğinin bildirildiği ve 1 gün içerisinde teslim edilmesi talep edilmesinin ihtaren talep edilmesine rağmen sonra 13 gün fazla kullanıldığı bilirkişi tarafından 13 günlük kallanım kira rayiç değerinin 2.340,00 TL olarak belirlendiği bu bedel üzerinden dava değerinin arttırıldığı gözetilerek, ihtarname ile oluşan temerrüt tarihi gözetilerek 25/01/2019 tarihinden itibaren işleyecek avans faizi ile birlikte davacı karşı davalıdan tahsili ile davalı karşı davacıya verilmesine karar verilerek aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur.
HÜKÜM :
1-Esas dava yönünden; davanın kısmen kabulüne, 75.000,00 TL hizmet bedelinin ihtarname ile oluşan temerrüt tarihi olan 29/01/2019 tarihinden itibaren işleyecek avans faizi ile birlikte davalı karşı davacıdan tahsili ile davacı karşı davalıya verilmesine, koşulları sabit görülmeyen munzam zarara yönelik talebin reddine,
2-Karşı dava yönünden; davanın kısmen kabulü ile aracın geç tesliminden kaynaklı 2.340,00 TL zarar bedelinin ihtarname ile oluşan temerrüt tarihi gözetilerek 25/01/2019 tarihinden itibaren işleyecek avans faizi ile birlikte davacı karşı davalıdan tahsili ile davalı karşı davacıya verilmesine
Esas dava yönünden
3-Alınması gerekli 5.123,25 TL karar ve ilam harcından peşin alınan ( peşinde 170,78 TL + ıslahta 1.024,65 TL ) 1.195,43 TL toplam harcın düşümü ile eksik kalan 3.927,82 TL eksik harcın davalı/karşı davacıdan tahsili ile maliyeye gelir kaydedilmesine,
4-Davacı/karşı davalı taraf kendisini vekille temsil ettirdiğinden kabul üzerinden hesaplanan karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca hesap ve taktir olunan 12.000,00 TL vekalet ücretinin davalı/karşı davacıdan alınarak davacı/karşı davalıya ödenmesine,
5-Davacı/karşı davalı tarafça yapılan ( 1.195,43 TL harç + ilk masraf 50,80 TL + bilirkişi ücreti 4.500,00 TL + 252,30 TL posta masrafı ) toplam 5.998,53 TL yargılama giderinin davalı/karşı davacıdan alınarak davacı/karşı davalıya verilmesine,
6-Davacı/karşı davalı tarafça yatırılan gider avansından geriye kalan kısmının karar kesinleştiğinde davacı/karşı davalıya iadesine,
Karşı dava yönünden
7-Alınması gerekli 269,85 TL karar ve ilam harcından peşin alınan ( peşinde 51,25 TL + ıslahta 22,88 TL ) 74,13 TL toplam harcın düşümü ile eksik kalan 195,72 TL eksik harcın davacı/karşı davalıdan tahsili ile maliyeye gelir kaydedilmesine,
8-Davalı/karşı davacı taraf kendisini vekille temsil ettirdiğinden kabul üzerinden hesaplanan karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca hesap ve taktir olunan 2.340,00 TL vekalet ücretinin davacı/karşı davalıdan alınarak davalı/karşı davacıya ödenmesine,
9-Davalı/karşı davalı tarafça yapılan ( 74,13 TL harç + bilirkişi ücreti 750,00 TL ) toplam 824,13 TL yargılama giderinin davacı/karşı davalıdan alınarak davalı/karşı davacıya verilmesine,
10-Davalı/karşı davacı tarafça yatırılan gider avansından geriye kalan kısmının karar kesinleştiğinde davalı/karşı davacıya iadesine,
Taraf vekillerinin yüzlerine karşı, karşı dava yönünden kesin, esas dava yönünden kararın tebliğinden itibaren iki hafta içerisinde … Mahkemesine İstinaf Kanun yolu açık olmak üzere verilen karar açıkça okunup anlatıldı. 10/07/2023

Katip …
e-imzalıdır

Hakim …
e-imzalıdır