Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C.
İSTANBUL
18. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ

ESAS NO : 2018/772 Esas
KARAR NO : 2020/208

DAVA : Tazminat (Sözleşmeden Kaynaklanan)
DAVA TARİHİ : 31/08/2018
KARAR TARİHİ : 10/03/2020

Taraflar arasında görülen davanın mahkememizde yapılan açık yargılaması sonunda:
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
İDDİA VE TALEP : Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; davalının 07/05/2013 tarihli 5 yıl süreli bayilik sözleşmesi ile müvekkilinin bayilik sözleşmesi ile müvekkilinin bayiliğini yaptığını, buna göre sözleşmenin sona erme tarihinin 07/05/2018 tarihi olduğu, davalının 2014 yılında düzenli…alımı yapmadığını, 2015 yılının mayıs ayından sonra … alımı yapmadığının tespit edildiğini, davalı tarafa Beyoğlu … Noterliğinin 06/02/2015 tarihli ve …yevmiye numaralı ihtarnamesi ile … alımı yapmaya başlaması ve düzenli… alımı yapmaya devam etmesi için ihtarname çekildiğini, buna rağmen davalının alım yapmadığını, müvekkilinin sözleşmenin 19.maddesi gereği 09/03/2016 tarihinde sözleşmeyi feshettiğini ve kendisine ait tüplerin iadesini talep ettiğini, Beyoğlu …Noterliğinin 09/03/2016 tarih ve… numaralı ihtarnamesi ile davalıya bildirdiğini, davacının zilyetliğinde mülkiyetinin müvekkiline ait olan 15 adet 2kg’lık, 60 adet 12kg’lık olmak üzere toplam 75 adet… tüpünün mevcut olduğunu, bu tüplerin bayilik sözleşmesinin 20/c maddesine göre sözleşme sona erdiğinden 15 gün içinde müvekkiline teslim edilmesi gerektiğini, ancak tüplerin hala teslim edilmediğini, müvekkilinin her tüp başına sözleşmenin feshi tarihindeki imalat bedeli kadar cezai şart talep edebileceğini, sözleşmenin feshi ile müvekkilinin zarara uğradığını, sözleşmenin 21/a maddesine göre müvekkilinin uğradığı kar mahrumiyetini talep ettiğini, davalının sözleşmenin 21/b maddesine göre sözleşmeye aykırı davranışları nedeniyle cezai şart ödemekle yükümlü olduğunu beyan ederek; fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla tüplerin iade edilmemesi nedeniyle şimdilik 500,00TL, kar mahrumiyeti için şimdilik 1.000,00TL, cezai şart olarak şimdilik 1.687,50TL olmak üzere toplam 3.187,50TL nin fesih ihtarnamesinin tebliği tarihinden itibaren işleyecek ticari temerrüt faizi ile birlikte davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
SAVUNMA VE KARŞI TALEP : Davalı asil cevap dilekçesinde özetle; davacı şirket ile 5 yıllık sözleşme yaptığını, bayi olarak faaliyet gösterdiği, Aydın ili, Germencik ilçesi, Mursallı Mahallesinin yaklaşık 1000 nüfuslu ve 400 haneli bir yerleşim yeri olduğunu, bu mahalledeki günlük tüp satışının, ortalama 5-6 adet büyük tüp, 3-4 küçük tüp olduğunu, günlük karının 40-50TL olduğunu, bu kazanç ile zarar ettiğini, davacıya ait 75 adet tüpün elinde bulunduğunu, bu tüplerin fesihten sonra kullanmadığını, davacının göstereceği yere teslim etmeye hazır olduğunu, davacının kar mahrumiyeti talebinde bulunamayacağı, davacının cezai şart talebinin hukuka aykırı olduğunu, tüplerin depozitosu olarak 1.020,00TL depozito yatırdığını, bu bedelin borcundan mahsup edilmesi gerektiğini, yine işe başlarken davacının hesabına 1270Euro yatırdığını, bu bedelinde borcundan mahsubu gerektiğini beyan ederek davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
DELİLLER VE GEREKÇE :
Tüm dosya kapsamı birlikte değerlendirildiğinde, Dava; bayilik sözleşmesinin haklı nedenle feshi nedeni ile kar mahrumiyeti, iade edilmeyen tüplerin bedelinin ve cezai şart alacağının tahsili istemine ilişkindir.
Mahkememizce,… AŞ ye müzekkere yazılarak fesih tarihindeki(06/02/2015) tüp imalat bedellerinin (15 adet 2kg, 60 adet 12kg. ) ne kadar olduğu,… Ticaret Sicil Müdürlüğüne, Esnaflar Odasına müzekkere yazılarak davalının 09/03/2016 tarihinden sonra davalının tüp satışı noktasında bayi açıp açmadığı, açmış ise hangi tarihte açtığı sorulmuş verilen cevabi yazılar incelenmiş ve dosyaya konulmuştur.
Mahkememizce,… Asliye Hukuk Mahkemesine talimat yazılarak davalının bildiriği tanıkların talimat yolu ile dinlenilmesine karar verilmiştir. karar verilmiştir.
Mahkememizce, tarafların iddia ve savunmaları ile dosyaya sunulan belge ve beyanlar doğrultusunda davacı tarafın tüplerin iade edilmemesi sebebiyle zararının oluşup oluşmadığı, oluşmuş ise miktarı, davacının kar mahrumiyetini oluşup oluşmadığı, oluşmuş ise miktarı, davacının sözleşmenin feshi kapsamında cezai şart talebinde bulunup bulunulmayacağı noktalarında makine mühendisi Dr…. ve mali müşavir…’ndan rapor alınmasına karar verilmiştir.
Alınan bilirkişi raporunda özetle; davacıya ait ticari defterlerin açılış ve kapanış tasdiklerinin zamanında ve usulüne uygun olarak yaptırıldığını, yevmiye defteri ve defteri kebir, e-defter beratlarının mevcut olduğu, defterlerin birbirlerini teyit eder şekilde tutulmuş olduğu, taraflar arasında 07/05/2013 tarihinde bayilik sözleşmesi imzalandığı, sözleşmenin süresinin 5 yıl olduğu, taraflar arasındaki ticari ilişkinin 10/05/2013 tarihinde başladığı, 30/05/2015 tarihine kadar devam ettiği, davalı tarafından 06/05/2013 tarihinde 1.270,00EURO teminat bedelinin (1.270 x 2.3521)= 2.987,17TL ile kayıtlı olduğu, 10/05/2013 tarihinde ödenen 1.020,00TL depozito bedelinin ve 09/06/2014 tarihinde ödenen 846,00TL emanet depozito bedelinin kayıtlı olduğu, böylece davalı teminat hesabında toplam 1.866,00TL depozito bedelinin bulunduğu, buna karşılık 02/10/2014 tarihinde 775,03TL ve 29/12/2017 tarihinde 1.090,97TL olmak üzere toplam 1.866,00TL depozito bedelinin mahsup edilmiş olduğu, davalının neticeten 1.270,00EURO depozito alacağının bulunduğu, davalının en son 30/05/2015 tarihinde alım yaptığı, davalının, davacıdan ortalama aylık 902,67Kg gaz alımı yaptığı, bir aylık kar mahrumiyeti tutarının bulunabilmesi için dosyaya sunulan 03/02/2016 tarihindeki … Ana Depo Fiyat Cetvelinde gösterilen, ton başına dağıtım şirketlerinin payı 255,00TL\ton olduğu, buna göre davalının aylık kar mahrumiyetinin 230,18TL olduğu, bir günlük kar kaybının 7,6726TL olduğu, fesih tarihinin 09/03/2016 tarihi olduğu, sözleşmenin normal şartlarda bitiş süresinin 07/05/2018 tarihi olduğu, buna göre davacının, davalıdan 6.053,68TL bakiye kar mahrumiyeti talep edebileceği, sözleşmenin 21.maddesine göre cezai şartın hesaplandığı, davalının Mayıs 2015 yılında 300Kg Lpg alımı yaptığı, 03/02/2016 tarihli Perakende ve Tesis Çıkış Fiyatları listesinde, davalının bayilik bölgesi olan Aydın ilinde 12 kg’lik tüplü Lpg satış fiyatının 67,50TL olduğu, buna göre davacının, davalıdan 1.687,50TL cezai şart talep edebileceği, ayrıca sözleşmenin 20/e maddesine göre; davalı iadesini geciktirdiği beher tüp başına sözleşmenin feshi tarihindeki tüp imalat bedeli kadar cezai şart ödeyeceğini kabul ettiğini, 06/03/2019 tarihli cevabi yazıda 2kg dar çember lpg tüpü bedelinin 24,85TL olduğu, 12kg 360 lık şişman tüp bedelinin 51,15TL olduğu, küçük tüplerin (15) bedelinin 372,75TL, 12kg lık (60) tüplerin bedelinin 3.093,00TL olduğu, toplam tüp bedelinin 3.465,75TL olduğu, sözleşmenin feshinin haklı olarak kabul edilmesi halinde davacının 11.206,93TL tutarı talep edebileceği, davalının 1.270,00EURO teminat bedeli alacağının 31/08/2018 tarihi itibari ile TL karşılığının (1.270,00×7,4735) 9.491,35TL olduğu ifade edilmiştir.
Mahkememizce dosyanın aynı bilirkişi heyetine tevdii ile kar mahrumiyeti süresi, davacının aynı bölgede benzer bayilik kurabilmesi için makul süreye göre ve net kar üzerinden hesaplanması, eğer davalı tarafça yeni bir bayilik kurulmuş ise yeni bayiliğin kurulma tarihi esas alınarak kar mahrumiyeti hususunda ve taraflar arasında kararlaştırılan cezai şartın davalının ticareten mahfına neden olup olmayacağı hususunda takdiri mahkemeye ait olmak üzere ek rapor alınmasına karar verilmiştir.
Alınan ek raporda özetle; davacının aynı bölgede benzer bir bayilik kurmadığı, ancak serbest piyasa şartları dahilinde, özellikle tüplü …bayiliğinde maksimum 6 aylık süre içerisinde bayilik kurabileceği, önceki raporda yapılan belirlemelere göre davacının yoksun kaldığı karın 1.381,08TL olduğu davalının ticari faaliyetini yürüttüğü bölge ve satış net kat marjı düşük olan tüplü Lpg satışı yapan davalının, sözleşmedeki cezai şartların mahvına neden olacağı ifade edilmiştir.
Dava,…tüp bayiliği sözleşmesinin haklı feshi nedeniyle cezai şart alacağı ile yoksun kalınan kâr bedeli ve tüplerin iade edilmemesi nedeniyle tazminat istemine ilişkindir.

Taraflar arasındaki sözleşmenin 17/b maddesinde; “Bayi, taraflar arasındaki her türlü ihtilafın halinde…’ın mevzuata ve usulüne uygun tutulmuş, evrak bordro, rapor, defter vs. Kayıtlarının muteber olacağını kabul ve taahhüt eder.” hükmüne yer verilmiştir.
Taraflar arasındaki sözleşmenin 19/a maddesinde; “…aşağıda yazılı hallerde sözleşmeyi derhal feshetme hakkına sahiptir; … Bayilik 30 gün süre ile …’dan …almaması durumunda ….” hükmüne yer verilmiştir.
Taraflar arasındaki sözleşmenin 20/c maddesinde; “Bayi sözleşmenin her ne sebeple olursa olsun feshi üzerine 15 gün içinde elinde mevcut veya tali bayilerinde bulunan, mülkiyeti …’a ait dolu ve boş depozitolu tüpleri…’a iade ve teslim etmekle yükümlüdür.” hükmüne yer verilmiştir.
Taraflar arasındaki sözleşmenin 20/c maddesinde; “… tarafından…tüplerinin depozito bedelleri, Bayi’nin maddi olarak desteklenmesi amacıyla tüplerin imalat bedellerinden daha düşük tutulmaktadır. Bayi’nin 20/b ve 20/c maddelerine aykırı davranışı halinde …’ın uğrayacağı zarar, depozito bedellerinin daha fazla olacağından; Bayi 20/b ve 20/c maddelerine aykırı davranışı sebebiyle İpragaz’ın ve abonelerin maruz kalacağı maddi ve manevi zararı tazmin edeceğini, ayrıca sözleşmenin sona ermesine bağlı diğer tazminat ve cezai şart yükümlülüklerinden ayrı olarak, iadesini gerektirdiği beher tüp başına sözleşmenin feshi tarihindeki tüp imalat bedeli kadar cezai şart ödeyeceğini taahhüt eder.” hükmüne yer verilmiştir.
Taraflar arasındaki sözleşmenin 21.maddesinde; “Bayi’nin süresinden önce haksız olarak bayilik sözleşmesini feshetmesi ve İpragaz’ın sözleşmeyi feshine sebebiyet vermesi halinde; a) … Bayi’den sözleşmenin süresinden önce feshi sebebiyle maruz kalacağı zarar, ziyan ve sözleşme süresinin sonuna kadar hesap edilmek üzere mahrum kalacağı kar karşılığı tazminat talep edebileceğini Bayi peşinen kabul ve taahhüt eder. b) 21/a maddesinden ayrı olarak Bayi son bir yıl içinde …’dan aldığı …’nin en yüksek aya ait ton miktarının sözleşmenin feshi tarihindeki 12 kg lık tüplü …’nin perakende satış fiyatı baz alınarak bulunacak … perakende satış fiyatı ile çarpımı sonucu bulunan bedeli…’a cezai şart olarak ödemeyi kabul ve taahhüt eder” hükmüne yer verilmiştir.
Mahkememizce tüm dosya kapsamında yapılan inceleme sonucunda; davacı tarafından Beyoğlu …Noterliği’nin 09/03/2016 tarihli ve… yevmiye nolu ihtarnamesi ile sözleşmenin 30 günden fazla…alımı yapılmaması nedeniyle 09/03/2016 tarihi itibariyle feshedildiği görülmüş, bu feshin taraflar arasındaki sözleşmenin 19/a maddesi hükmü gereğince haklı nedenle feshin taraflar arasındaki sözleşmenin 19/a maddesi hükmü gereğince haklı nedenle fesih olduğuna karar verilmiştir.
Yapılan incelemeni devamında; …Esnaf ve Sanatkarlar Odasının cevabi yazısı ve mahkememizce alınan bilirkişi ek raporu da gözönünde bulundurularak, davacının aynı bölgede benzer bir bayilik kurmadığı anlaşılarak; serbest piyasa şartları dahilinde özellikle tüplü …bayiliğinin maksimum 6 aylık süre içerisinde kurulabileceğine kanaat getirilmiştir, bu süre için davacının yoksun kaldığı kar talep edebileceğine karar verilmiş davalının, davacıdan 05.2015 tarihine kadar 15 aylık süreçte 13.540kg gaz alımı yaptığı ve aylık gaz alımı ortalamasının 902,67kg olduğu ve …verilerine göre davacının ton başına karının 255,00TL olduğu göz önünde bulundurularak yapılan hesaplama sonucunda; davacının talep edebileceği yoksun kalınan kar bedeli 1.381,08TL olarak hesaplanmıştır. Ancak mahkememizce taleple bağlılık ilkesi gereğince davacının talep edebileceği yoksun kalınan karın bedeli 1.000,00TL olarak kabul edilmiştir.
Taraflar arasındaki sözleşmenin 20/e maddesi gereğince; davalının da kabulünde olan 60 adet 12kg’lık, 15 adet 2kg’lık tüplerin bedeli mucebince davacının cezai şart talep edebileceğine karar verilmiş,…AŞ’nin cevabi yazısı da göz önünde bulundurularak davacının bu alacak kalemi yönünden; (24,85×5) + (51,55×60)= 3.465,75TL talep edebileceği hesaplanmış ise de; taleple bağlılık ilkesi gereğince davacının bu kalem yönünden alacağının 500,00TL olduğuna karar verilmiştir.
Mahkememizce, taraflar arasındaki sözleşmenin 21.maddesine göre davacının cezai şart talep edebileceğine karar verilmiş, davcının sözleşme süresi boyunca en çok alım yaptığı ayın Mayıs 2015 olduğu ve alım miktarının 300kg olduğu göz önünde bulundurularak ve 03/02/2016 tarihli Perakende C/E Tesis Çıkış Fiyatları Listesi göz önünde bulundurularak yapılan hesaplama sonucu (300/12×67,50)=1.687,50TL cezai şart talep edebileceği görülmüş ve talebin kabulüne karar verilmiştir. Ayrıca; paranın alım gücü göz önünde bulundurularak talep edilen cezai şartın davalının ekonomik olarak ve ticareten mahvına neden olmayacağına karar verilmiştir.
Davalı kendisinin de davacıdan alacaklı olduğunu bildirerek bu alacağı ile davacıya olan borcunun takas edilmesini HMK’ nun 132. maddesi ile hüküm altına alınan karşılık dava ile isteyebilir. Ancak, Türk Borçlar Kanunu’ nun 143/1 maddesi uyarınca, takas, borçlunun takas iradesini alacaklıya bildirmesiyle vaki olacağından, takasın sağlanması için mutlaka ayrı bir dava veya karşı dava açılması gerekmez. Borçlu, kendisine karşı açılmış olan bir dava içerisinde takas-mahsup talebinde bulunabilir ve böylesi bir talep, usul hukuku anlamında bir defi niteliği taşır. Davalı karşılık dava açmadan sadece takas savunmasında bulunmakla yetinebilir.
Davalı vekili cevap dilekçesinde; yatırmış olduğu 1.270 EURO teminat bedelinin mahsubunu talep etmiş olup,BK.143/1 maddesine uygun şekilde takas mahsup talebine yönelik iradesini görülmekte olan dava sırasında davacı tarafa bildirmiştir.
Mahkememizce yapılan eğerlendirmeler sonucunda; davacının davalıdan taleple bağlılık ilkesi gereğince 3187,50 TL alacaklı olduğuna, davalının takas-mahsup defini usulüne uygun olarak ileri sürdüğüne ve davalının dava tarihi itibari ile takas-mahsup define konu alacağının (1.270,00×7,4735) 9.491,35 TL alacağı olduğu, bu durumda davacının, dava tarihi itibari ile davacıdan alacaklı olmadığı görülerek, davanın reddine karar verilmiş ve aşağıdaki gibi hüküm kurulmuştur.
HÜKÜM :Gerekçesi Yukarıda Açıklandığı Üzere;
1-Davacının davasının REDDİNE,
2-Alınması gereken 54,40-TL red harcından peşin alınan 54,44TL peşin harçtan düşülmesi ile arta 0,04TL karar ilam harcının karar kesinleştiğinde ve talep halinde davacıya iadesine,
3-Yargılama giderlerinin davacı üzerinde bırakılmasına,
4-Davalı kendisini vekille temsil ettirdiğinden, hüküm tarihinde yürürlükte bulunan AAÜT 13/2 uyarınca hesap ve takdir olunan 3.187,50-TL vekalet ücretinin davacıdan alınarak davalıya verilmesine,
5-Taraflarca yatırılan gider avansından arta kalan kısmı karar kesinleştiğinde taraflara iadesine,
Dair davacı vekilinin yüzüne karşı davalı vekilinin yokluğundan kararın tebliğinden itibaren kesin olmak üzere verilen karar açıkça okunup usulen anlatıldı. 10/03/2020

Katip …
¸e-imzalıdır

Hakim …
¸e-imzalıdır

¸e-imzalıdır ¸e-imzalıdır