Görüntülediğiniz mahkeme kararı kesinleşmiş bir karardır.
T.C.
İSTANBUL
16. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ
ESAS NO : 2022/135 Esas
KARAR NO : 2023/78
DAVA : İtirazın İptali (Ticari Nitelikteki Hizmet Sözleşmesinden Kaynaklanan)
DAVA TARİHİ : 28/02/2022
KARAR TARİHİ : 28/02/2023
Mahkememizde görülmekte olan İtirazın İptali (Ticari Nitelikteki Hizmet Sözleşmesinden Kaynaklanan) davasının yapılan açık yargılaması sonunda,
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
DAVA:
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle;
müvekkili tarafından işletilen köprü ve otoyoldan, davalıya ait, dava dilekçesi ve
delil listesi ekinde sunulan listede belirtilen muhtelif plakalı araçlar ile gerçekleştirilen ihlalli
geçişler nedeniyle doğan ve yasal süresi içerisinde ödenmeyen geçiş tutarı ve yasadan
kaynaklı para cezasının tahsili amacıyla …. İcra Dairesi 2021/… Esas Sayılı
dosyasından başlatılan icra takibinden gönderilen ödeme emri, davalıya tebliğ edildiği,
Borçlu, “müvekkile hiç bir borcu bulunmadığı” gerekçesi ile müvekkil şirkete borcu
olmadığını öne sürmek suretiyle borcun tamamına itiraz ettiğini, İtiraz konusu alacak
hakkında takibin devamı amacıyla işbu dava ikame edildiği, yapılan itirazın haksız ve yersiz
olup itirazın iptali gerektiğini, bu durumu şöyle ki;
davalı takipte, müvekkil şirkete herhangi bir borcu bulunmadığı iddiası ile asıl alacağa
ve ferileri bakımından takibe itiraz ettiğini beyan etmiş ve takibi durdurmuştur. Bu doğrultuda
ihlalli geçiş vakıasına itiraz etmemiş olduğunun açık olduğunu,
İİK’nın 50. Maddesi uyarınca para veya teminat borçu için takip hususunda HMK’nın
yetkiye dair hükümleri kıyas yoluyla uygulanır. Bilindiği üzere tüm davalar için uygulanan
yetki kuralı, genel yetki kuralı olup; buna göre genel yetkili mahkeme davalının ikametgahı
mahkemesidir. Fakat;
İşbu davada da olduğu gibi bazı davalarda ise genel yetkili mahkeme yanında başka
yer mahkemeleri de yetkili kılınmıştır ki, bu da özel yetki kuralıdır. Bu noktada davacının
genel yetki ile özel yetki kuralı arasından seçimlik hakkı vardır. HMK’nın 10. maddesinde
sözleşmeden doğan davalar için özel yetki kuralı öngörülmüş ve sözleşmeden doğan davaların
sözleşmenin ifa edileceği yer mahkemesinde de açılabileceği belirtilmiştir. Somut olayda,
müvekkil şirket tarafından işletilen otoyolun, geçiş bedeli karşılığında kullanması hususunda,
taraflar arasında hizmet sözleşmesi bulunmaktadır. İİK’nın 50. maddesi yollamasıyla kıyasen
uygulanması gereken HMK’nın 10. maddesi uyarınca takipte akdin ifa edileceği yer icra
müdürlüğü de yetkilidir. Sözleşmeye göre akdin ifa yer yani hizmetin yapıldığı yer İstanbul
olduğundan, takipte İstanbul İcra Daireleri ve İstanbul mahkemeleri yetkili olduğunu,
İhlalli geçiş, Müvekkil Şirket tarafından yapımı ve işletmesi üstlenilen otoyolun geçiş
ücreti ödenmeksizin kullanılması ve tahakkuk eden ücretin geçişi takip eden 15 (on beş) günlük kanuni ödeme süresi içinde de ödenmemiş olması anlamına gelmektedir. Kullanıcılar
bu 15 (on beş) günlük süre içerisinde sadece geçiş ücretini ödemekle yükümlüdür. İlk 15 (on
beş) günlük cezasız sürenin dolmasını müteakip ihlalli geçiş anında tahakkuk eden geçiş
ücretinin 4 (dört) katı tutarında ceza muaccel hale gelmektedir. Cezanın muaccel hale
gelmesiyle birlikte Müvekkil Şirket tarafından Karayolları Genel Müdürlüğü’nden, otoyoldan
ihlalli geçiş yapan ve 15 (on beş) günlük yasal süre içerisinde geçiş ücretlerini ödemeyerek
cezaya düşen araçların sahiplik bilgileri talep edilmektedir. Bu nedenle, Müvekkil Şirket yasal
olarak araç sahiplik bilgilerine ceza muaccel hale gelmeden erişememekte ve dolayısıyla bu
süre içerisinde borçlulara herhangi bir bildirim yapamamakta olduğunu, 6001 sayılı Karayolları Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında
Kanunun 30.maddesinin 5. Fıkrasında (25/05/2018 tarihli ve 30431 sayılı Resmi Gazetede
yayımlanan 7144 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun’un 18.
Maddesinde tadil edildiği haliyle) “4046, 3465 ve 3996 sayılı kanunlar çerçevesinde işletme
hakkı verilen veya devredilen otoyollar veya erişme kontrolünün uygulandığı karayollarından
geçiş ücretlerini ödemeden geçiş yapan araç sahiplerinden, işletici şirket tarafından geçiş
ücreti ödemeden giriş çıkış yaptığı mesafeye ait geçiş ücreti ile birlikte, bu ücretin dört katı
tutarında ceza, genel hükümlere göre tahsil edilir” düzenlemesi getirilerek Müvekkil Şirkete
işletici şirket sıfatıyla geçiş tutarının 4 katı tutarındaki ceza tutarını genel hükümlere göre
tahsil etme hak ve yetkisi verilmiştir. Otoyoldan ihlalli geçiş yapan aracın sahibinden, geçiş
ücreti ile bu ücretin dört katı tutarında ceza, Müvekkil Şirket tarafından genel hükümlere göre
yani özel alacak olarak tahsil edilebileceğini,
müvekkil Şirket kurması gereken ücret toplama sistemini Karayolları Genel
Müdürlüğü tarafından işletilen otoyollarda kullanılan … ve … sistemlerine ait etiketlerin
etiket değişikliğine ihtiyaç duyulmadan kendi kuracağı ücret sisteminde de kullanılabilecek
şekilde uyumlu tesis etmekle yükümlüdür. Müvekkil Şirketin bu kapsamdaki sorumluluğu
sadece geçiş esnasında, geçiş yapan araçlarda bulunan yeterli bakiyeye sahip, sağlam ve
çalışır durumdaki … ve … etiketlerinden etiket değişikliği gerektirmeyecek şekilde geçiş
ücretinin tahsil edilmesi ile sınırlandığını,
“4046, 3465 ve 3996 sayılı kanunlar çerçevesinde işletme hakkı verilen veya
devredilen otoyollar veya erişme kontrolünün uygulandığı karayollarından geçiş ücretlerini
ödemeden geçiş yapan araç sahiplerinden, işletici şirket tarafından “geçiş ücreti ödemeden
giriş çıkış yaptığı mesafeye” ait geçiş ücreti ile birlikte, bu ücretin on katı tutarında ceza,
genel hükümlere göre tahsil edilir. Ücretin on katı fazlası olarak tahsil edilen ceza tutarının
yüzde altmışı, tahsilini izleyen ayın yedinci günü mesai bitimine kadar, işletici şirket
tarafından Hazine payı olarak, yıllık kurumlar vergisi yönünden bağlı olduğu vergi dairesine
şekli ve içeriği Maliye Bakanlığınca belirlenen bir bildirimle ödenir. İşletici şirket tarafından
Hazine payının eksik bildirilmesi veya hiç bildirilmemesi ya da bildirildiği halde süresinde
ödenmemesi halinde, Hazine payının ödenmesi gerektiği tarih ile tahsil edildiği tarih arasında
geçen süreye 6183 sayılı kanunun 51 inci maddesine göre uygulanacak gecikme zammı ile
birlikte ilgili vergi dairesince 6183 sayılı Kanun hükümlerine göre takip ve tahsil edilir.”
Torba Kanun’un 18. maddesi ile yapılan değişiklikten sonra ise 6001 sayılı Kanun’un
30. maddesinin 5. fıkrası aşağıdaki şekilde mevcut halini aldığını: “4046, 3465 ve 3996 sayılı kanunlar çerçevesinde işletme hakkı verilen veya
devredilen otoyollar veya erişme kontrolünün uygulandığı karayollarından geçiş ücretlerini
ödemeden geçiş yapan araç sahiplerinden, işletici şirket tarafından geçiş ücreti ödemeden giriş
çıkış yaptığı mesafeye ait geçiş ücreti ile birlikte, bu ücretin dört katı tutarında ceza, genel
hükümlere göre tahsil edilir” olduğunu beyanla davalının … İcra Dairesi 2021/…
sayılı dosyasına yaptığı itirazının iptali ile alacağın yasal faizi ve diğer tüm ferileri ile birlikte
tahsili için takibin devamına ve borçlu aleyhine yüzde yirmiden az olmamak üzere icra inkâr
tazminatına hükmedilmesine ve yargılama giderlerinin davalı üzerinde bırakılmasına ve
lehimize vekâlet ücretine hükmedilmesine karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
CEVAP:
Usulüne uygun tebliğe rağmen davalı yanca süresi içerisinde cevap dilekçesi sunulmadığı görüldü.
DELİLLER:
…İcra Müdürlüğünün 2022/… esas sayılı dosyası Uyap üzerinden istenilmiş olup, dosyamız içine alınmıştır.
Türkiye Noterler Birliğine müzekkere yazılarak davaya konu … plaka sayılı araçların trafik tescil kayıtları istenilmiş olup, dosyamız arasında alınmıştır.
Karayolları … ne müzekkere yazılarak davaya konu … plaka sayılı araca ait hesap hareketleri istenilmiş olup, dosyamız arasında alınmıştır.
Bilirkişi trafik uzmanı marifeti ile davacı iddiası doğrultusunda davalıya ait araçla otoyoldan ihlalli geçiş yapılıp yapılmadığı, ücretlendirmenin geçiş yapan aracın niteliğine göre doğru olup olmadığı, davalıya ait hesapta bakiye bulunmasına rağmen tahsil edilip edilmediği, davacının alacak talebinin haklı olup olmadığı, ne miktarda haklı olduğu, neticeten var ise davacı alacağının hesaplanarak, ihlalli geçiş görüntülerine, ihlalli geçiş görüntüleri ile birlikte elde edilen kök rapor dosyamız arasına alınmıştır.
DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE GEREKÇE;
Mahkememizde görülmekte olan dava; geçiş ihlali sebebine dayalı geçiş bedeli ile yasadan kaynaklı para cezasının tahsili amacı ile …. İcra Müdürlüğü’nün 2022/… Esas sayılı ilamsız icra takibine vaki itirazın iptali, takibin devamı ve icra inkar tazminatı taleplerine ilişkindir.
Mahkememizce …. İcra Dairesi’nin 2022/… Esas sayılı dosyasının celp edilerek incelenmesi ile; davacı … Anonim Şirketi tarafından davalı …Sanayii Ve Ticaret Limited Şirketi aleyhine 30/04/2021 tarihinde 740TL asıl alacak üzerinden davalı … Sanayii Ve Ticaret Limited Şirketi aleyhine ilamsız takip başlatıldığı, davalının 16/09/2021 tarihli dilekçesi ile, yasal süresi içerisinde takibe, borca, faize ve ferilerinin tümüne itirazı ile takibin durduğu, davacı tarafça arabuluculuk kurumuna başvurulduğu, taraflar arasında anlaşma sağlanamadığına dair 13/12/2021 tarihli arabuluculuk son tutanağının düzenlendiği ve iş bu davanın açıldığı anlaşılmıştır.
Dosya, sunulan deliller ile davacı iddiası doğrultusunda davalıya ait araçla otoyoldan ihlalli geçiş yapılıp yapılmadığı, ücretlendirmenin geçiş yapan aracın niteliğine göre doğru olup olmadığı, davalıya ait hesapta bakiye bulunmasına rağmen tahsil edilip edilmediği, davacının alacak talebinin haklı olup olmadığı, ne miktarda haklı olduğu, neticeten var ise davacı alacağının hesaplanarak, ihlalli geçiş görüntüleri ile birlikte inceleme yapılarak takip tarihi itibariyle davacının alacaklı olup olmadığı ve varsa alacağının miktarı hususunda rapor tanzim edilmek üzere adli trafik uzmanı bilirkişiye tevdi edilmiştir.
Bilirkişi adli trafik uzmanı Uğur Karadavut 16/11/2022 tarihli bilirkişi raporunda özetle; Anapara Kaçak Geçiş Bedeli 148,00TL, Kaçak Geçiş Bedeli 4 Katı Ceza Tutarı 592,00TL Anapara + 4 Katı Ceza Tutar Toplamı 740,00TL,
3095 Sayılı Faiz Yasası Dönemlik Yığılmış Avans Faiz Tutarı 58,82TL,
Kaçak Geçiş + 4 Katı Ceza + Faiz Toplamı 798,82TL,
Kdv %18 10,59
takiple İstenebilir güncel toplam alacak bedelinin 809,41TL.
… Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti.’ nden takiple istenebilir güncel toplam alacağın 809,41 TL olduğunun, 740,00TL’ ye takip tarihi itibari ile TC Merkez Bankası yıllık % 16,75
olmak üzere ihlalli tarih aralıklarına göre değişen oranlarda İşlemiş faiz yürütüleceği,
davacının İcra İnkar Tazminatı talebinin Mahkemenin takdirinde olduğu,” yönünde mütalaada bulunduğu görülmüştür.
6001 Sayılı ‘ Karayolları Genel Müdürlüğü’ nün Hizmetleri Hakkında Kanun’ un ‘Geçiş Ücretini Ödememe ve Güvenliğin İhlali ’ başlıklı 30. Maddesinin 5. fıkrasında ; ‘4046, 3465 ve 3996 sayılı kanunlar çerçevesinde işletme hakkı verilen veya devredilen
otoyollar veya erişme kontrolünün uygulandığı karayollarından geçiş ücretlerini ödemeden geçiş
yapan araç sahiplerinden, işletici şirket tarafından geçiş ücretini ödemeden giriş çıkış yaptığı
mesafeye ait geçiş ücreti ile birlikte bu ücretin 4 katı tutarında ceza, genel hükümlere göre tahsil
edilir.’ hükmüne yer verildiği,
İlgili ‘Yönetmelik ve Kanun Maddeleri’ başlık altından yapılan değerlendirmeler
doğrultusunda,
Davalının dosya içeriğinde herhangi bir banka hesap dökümü veya herhangi bir
ödeme noktasından geçiş ücretlerinin ödendiğine dair belgenin bulunmadığı, … ve …
kartlarından para çekilmemesi halinde davalı geçiş ücretini yetkili idare olan Karayolları Genel
Müdürlüğü arasında imzalanan ve …’nun
işletme esaslarını düzenleyen İşletme Protokolü’nün 7.1. maddesi hükmüne göre araç
sahipleri, “… veya … aracılığı ile Otoyol’u kullanmak istiyorsa, kullanmak istediği
sistemin abonesi olmak ve kullanılabilir durumda yeterli Bakiye’ye sahip Etiket
bulundurmak…”, 7.7. maddesine göre ise “… Geçiş Ücreti, Hesap’tan elektronik olarak tahsil
edilemez ise Araç Sahibi/Sürücü Ücret Toplama Sistemi doğrultusunda belirlenen Geçiş
Ücreti’ni Manuel Ödeme şeklinde yapmak…” zorunda olduğunu,
Davacı-Alacaklının Müvekkil Şirket’in gerek 6001 sayılı Kanun uyarınca gerekse de
başkaca ilgili mevzuat kapsamında ihlalli geçiş yapan araç sahiplerine, ihlalli geçiş yapıldığına
ilişkin herhangi bir bildirim yapma yükümlülüğü bulunmadığını, bu yolu kullanan sürücülere
daha öncesinde trafik işaret ve levhalarla ücretli yol bilgilendirmesi yapıldığını,
belirtilen tarih aralıklarında İhlalli geçişlerin ödendiğine dair dosya içeriğinde
herhangi bir belgenin bulunmadığı görülmüştür.
Davanın dayanağını oluşturan 6001 sayılı Karayolları Genel Müdürlüğünün Hizmetleri Hakkında Kanun’un 30/5. maddesinde “…(5) 4046, 3465 ve 3996 sayılı kanunlar çerçevesinde işletme hakkı verilen veya devredilen otoyollar veya erişme kontrolünün uygulandığı karayollarından geçiş ücretlerini ödemeden geçiş yapan araç sahiplerinden, işletici şirket tarafından geçiş ücreti ödemeden giriş çıkış yaptığı mesafeye ait geçiş ücreti ile birlikte, bu ücretin on katı tutarında ceza, genel hükümlere göre tahsil edilir. …” hükmü düzenlenmişken 25.05.2018 tarih ve 30431 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 16.05.2018 tarih ve 7144 sayılı Kanunun 18. maddesi ile birinci ve beşinci fıkralarında yer alan “on” ibareleri “dört” şeklinde değiştirilmiştir. Aynı Kanunun 19. maddesi ile 6001 sayılı Kanuna geçici 3. madde ilave edilmiştir.
6100 sayılı Kanuna eklenen Geçici 3. madde de ise “Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce otoyollar ile erişme kontrolünün uygulandığı karayolları için belirlenen geçiş ücretlerini ödemeden yapılmış olan geçişlerde araç sahiplerine bu Kanunun 30. maddesinin beşinci fıkrası uyarınca tahakkuk ettirilen ancak bu maddenin yürürlük tarihi itibarıyla tahsilatı yapılmamış olan para cezaları hakkında bu Kanunun 30. maddesinde yer alan oranlar uygulanır.” düzenlemesi yapılmıştır.
Kanunun 30. maddesinin, 27.03.2015 tarihli ve 6639 sayılı Kanunun 33. maddesi ile değişiklik yapılan (7) numaralı fıkrasında, geçiş ücreti ödenmeden geçiş yapılması hâlinde ödemesiz geçiş tarihini izleyen on beş gün içinde geçiş ücretini usulüne uygun olarak ödeyenlere bu maddenin (1) numaralı ve (5) numaralı fıkralarında belirtilen cezaların uygulanmayacağı öngörülmektedir.
Anayasa Mahkemesi’nin 18.01.2018 tarih, 2017/… E. 2018/… Karar sayılı kararında “…. İşletme hakkı verilen veya devredilen otoyollar veya erişme kontrolünün uygulandığı karayollarından geçiş ücreti ödenmeden geçiş yapılması hâlinde yaptırım uygulanmasına sebebiyet veren eylem ücret ödemeden geçiş yapılması anında tamamlanmış olacaktır. Bu durumda, kuralda belirtilen ödemesiz geçiş tarihinden itibaren on beş gün içinde geçiş ücretinin ödenmesi hâlinde cezanın uygulanmayacağına ilişkin düzenleme oluşan neticeyi ortadan kaldırılmakta olup ihlalli geçiş eylemini gerçekleştirenler lehine getirilmiş bir düzenlemedir…. kuralda, cezasızlık hâlinin kapsamı, eylemin sonucu olarak öngörülen yaptırımın hangi hâlde uygulanmayacağı, ödemenin hangi süre içinde yapılması gerektiği açık, anlaşılır, uygulanabilir ve nesnel olarak belirlenmiştir. Geçiş ücretinin ödenmesi şekil ve yöntemlerinin tümünün önceden öngörülmesi ve kanun koyucu tarafından tek tek belirlenerek kanun metninde ifade edilmesi oldukça güçtür. Geçiş ücretinin tahsili yöntemlerinin zaman içinde değişip gelişebileceği ve otoyollar veya erişme kontrolünün uygulandığı karayollarından geçiş ücretlerinin tahsili yöntemlerinin benzerlik arz ettiği hususları dikkate alındığında kuralda belirlilik ilkesine aykırılık bulunmamaktadır…” yönünde karar vermiştir. Bu durumda davalının ihlali sebebiyle davacının, davalıya ayrıca bir bildirim yapmasına gerek bulunmadığı anlaşılmaktadır. (İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 17. Hukuk Dairesi’nin 2018/1124 Esas, 2021/347 Karar sayılı ilamı)
Tüm dosya kapsamı ve toplanılan delillerin bir bütün halinde değerlendirilmesi sonucunda, ihlalli geçiş kayıtları incelenmek suretiyle hazırlanmakla ayrıntılı, gerekçeli ve denetime elverişli olmakla mahkememizce hükme esas alınan bilirkişi raporu ile tespit edildiği üzere, davalının sahibi olduğu … plaka sayılı araç ile davacı işletimindeki ücretli otoyoldan … hesabında yeterli bakiye bulundurmaksızın ihlalli geçiş sebebi ile başlatılan …. İcra Müdürlüğü 2022/… E. sayılı icra dosyasına istinaden, 03.04.2021 – 05.04.2021
tarihlerine ait 28 adet geçiş ihlalinin olduğu, ihlalli
geçişlerin 15 günlük yasal süre içerisinde geçiş ücretlerinin tahsilatı gerçekleşemediği
için 4 kat cezalı geçiş ücreti yansıtıldığı ,
19.12.2018 tarih ve 30630 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 7155 Sayılı
Kanun’un 23. maddesi ile 6325 Sayılı Kanun’a eklenen 18/A-2 maddesi yasası gereğince geçiş bedelinin 4 katı tutarında ceza bedelini de ödemekle mükellef olduğu anlaşılarak taleple bağlılık ilkesi de gözetilerek davanın kabulüne, takipte talep edilen 740TL asıl alacak (kaçak geçiş ücreti ve kaçak geçiş ceza ücreti) yönünden itirazın iptaline, alacak likit olmakla davalı yanca da belirlenebilir olduğundan takibe haksız itiraz nedeniyle alacağına geç kavuşan davacı lehine %20 oranında icra inkar tazminatına hükmedilmesine dair açıklanan gerekçelerle karar vermek gerekmiş ve aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur.
HÜKÜM: Gerekçesi yukarıda açıklandığı üzere;
1-Davanın KABULÜ İLE,
…. İcra Dairesi’nin 2021/… esas sayılı dosyasında davacının takip tarihi itibariyle taleple bağlılık ilkesi de gözetilerek davalıdan 740,00 TL asıl alacak (148,00 kaçak geçiş ücreti ve 592,00 TL kaçak geçiş ceza ücreti) tutarında alacaklı olduğunun tespiti ile bu miktara vaki İTİRAZIN İPTALİNE, asıl alacağa takip tarihinden itibaren değişen oranlarda faiz uygulanması suretiyle takibin devamına,
2-Alacağın likit olduğu anlaşılmakla, 148,00 TL icra inkar tazminatının davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
3-Alınması gerekli 179,90 TL harçtan, davacı tarafça yatırılan 80,70TL peşin harcın mahsubu ile 99,2TL harcın davalıdan tahsili ile Hazineye irat kaydına,
4-Davacı tarafından yatırılan 80,70 TL peşin, 80,70 TL başvurma harcı olmak üzere toplam 161,4TL harcın davalıdan tahsili ile davacıya verilmesine,
5-Davacı kendisine vekille temsil ettirdiğinden, karar tarihinden yürürlükte bulunan A.A.Ü.T. göre hesaplanan 740TL vekalet ücretinin davalıdan tahsili ile davacıya verilmesine,
6-Davacı tarafından yatırılan posta, tebligat, bilirkişi ücreti vesairden oluşan toplam 1.178,25TL yargılama giderinin davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
7-Yargılama giderlerinden sayılan 1.320,00-TL arabuluculuk ücretinin davalıdan alınarak hazineye gelir kaydına,
8-Taraflarca yatırılan gider avansından kullanılmayan kısmın karar kesinleştiğinde talep halinde yatıran tarafa iadesine,
Dair, davacı vekilinin yüzüne karşı, davalı tarafın yokluğunda miktar itibarıyla kesin olmak üzere verilen karar açıkça okunup usulen anlatıldı. 28/02/2023
Katip … Hakim …
¸e-imzalıdır ¸e-imzalıdır