Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C.
İSTANBUL
16. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ

ESAS NO : 2019/159 Esas
KARAR NO : 2022/85

DAVA : Alacak
DAVA TARİHİ : 19/03/2019
KARAR TARİHİ : 09/02/2022

Mahkememizde görülmekte olan Alacak davasının yapılan açık yargılaması sonunda,
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
TALEP : Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; …ile … … arasında 23.06.2016 tarihinde 5 yıllık bayilik sözleşmesi imzalandığını, sözleşmenin … 15. Noterliği’nin 05.02.2019 tarih ve … yevmiye numaralı ihtarnamesi ile tek taraflı feshedildiğini, davalı lehine düzenlenen teminat amaçlı … … Bankası’nın …-… no’lu 100.000-TL bedelli teminat mektubunun ve cari hesap alacağının iade edilmediğini, davalının 17.05.2016 tarihli 5 yıl süreli kira sözleşmesinin de … 15.Noterliği’nin 01.02.2019 tarihli ihtarnamesi ile feshini istediğini, davalının yükümlülüklerden kaçınmak için tahliye girişimlerinde bulunduğunu, sözleşmenin 5 yıl sürecek şekilde intiba oluşturulduğunu ancak kötüniyetli hareket ettiğini, müvekkili şirketin mevzuat gereği başka bir dağıtıcı şirket ile anlaştığını, akabinde davalının … 15. Noterliği’nin 06.03.2019 tarih ve … yevmiye numaralı ihtarnamesi ile 01.05.2019’a kadar geçerli olacak şekilde bayilik sözleşmesi imzalanması talebinde bulunduğunu, davalının tek taraflı ve çelişkili beyanlarda bulunduğunu, … 23. Noterliği’nin 13.03.2019 tarih ve … yevmiye numaralı ihtarnamesi ile davalıya cevap verildiği ve teminat mektuplarının iadesi ve cari hesap bakiyesinin ödenmesinin talep edildiğini, … 23. Noterliği’nin 15.02.2019 tarih ve … yevmiye numaralı ihtarnamesi ile kira sözleşmesi feshi ve tahliye taleplerinin kabul edilmediğini, davalı lehine verilen teminatın ilgili bankanın herhangi bir şubesine iadesi ihtar edildiğini, teminat mektubu üzerine tedbir konulması gerektiğini, akaryakıt alımı için 12.000-TL bedelin davalıya ödendiği ancak davalının akaryakıtı göndermediğini, açıklanan sebeplerle … Bankasının … numaralı 100.000-TL bedelli teminat mektubuna tedbir koyulmasını, söz konusu teminat mektubunun iadesine ve hükümsüzlüğüne karar verilmesinini, 12.000-TL cari hesap alacağının … 23. Noterliği’nin … yevmiye numaralı ihtarnamesinin tebliğ tarihinden itibaren davalı taraftan reeskont faiziyle tahsilini ve yargılama giderleri ile vekalet ücretinin karşı tarafa yükletilmesini talep ve dava etmiştir.
CEVAP: Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; 25.12.2013 tarihinde malik ile 545 yıllık bir intifa sözleşmesi imzaladığını, söz konusu sözleşmenin verdiği yetkilere dayanarak davacı ile 23.06.2016 tarihli alt kira sözleşmesi imzaladığını ve yine davacı ile … kimliği altında faaliyet gösterebilmesi adına 23.06.2016 tarihli akaryakıt bayilik sözleşmesi imzalandığını, tarafların arasındaki hukuki ilişkilerin teminatı olarak davacı tarafından davalıya 100.000-TL bedelli … Bankasının … Numaralı teminat mektubu tanzim ettirildiğini, intifa sözleşmesinin ikinci 5 yılı için malik ile bedel konusunda anlaşılamadığını ve … 15. Noterliği’nin 13.12.2018 tarih ve … yevmiye numaralı ihtarnamesi ile intifa sözleşmesinin feshedildiğini, intifanın tapudan terkin edildiğini, söz konusu durumun davacıya … 15. Noterliği’nin 05.02.2019 tarih ve … yevmiye sayılı ihtarnamesi ile bildirildiğini ve 15.02.2019 tarihinde mecurun kullanım hakkının sona erdiğini ve bayilik ilişkisinin imkansız olduğunu ve 15.02.2019 tarihinden itibaren geçerli olacak şekilde bayilik ilişkisinin sonlandırıldığını, Alt Kira Sözleşmesi’nin (5.4.) maddesinde Ana kira sözleşmesinin sona ermesi halinde alt kira sözleşmesinin de kendiliğinden hiçbir önel bildirimine gerek olmaksızın sona ereceğinin yer aldığını, aynı sözleşmenin (5.5) maddesinde “kiracının, kiraya verene ait olan marka altında istasyonlu akaryakıt bayiliği kiracı tarafından yapılacaktır. Kiracının, Kiraya veren ile imza etmiş olduğu sözleşmenin ve kurulacak olan bayilik ilişkisinin işbu sözleşmenin akdedilme amacı olduğunu, bayilik ilişkisinin sona ermesi halinde alt kira sözleşmesinin de kendiliğinden hiçbir. ihtar ve ihbara gerek kalmaksızın sona ereceğini taahhüt eder” hükmünün bulunduğunu bildiğini, gönderilen ihtarnameler ve girişimlere rağmen istasyonun davacı tarafından tahliye edilmediğini, bu sebeple malikle 15.05.2019 tarihine kadar geçerli olacak şekilde kira sözleşmesi akdedilmek zorunda kalındığını, bu sebeple davacıya 15.01.2019 tarihine kadar geçerli olacak bayilik sözleşmesi imzalanması aksi takdirde ariyete konu malzemeleri teslim etmesi ve istasyonu tahliye etmesi gerektiğinin ihtar edildiğini, akabinde davacının başka bir dağıtıcı şirket ile anlaştığı bu sebeple en geç 15.03.2019 tarihine kadar istasyonun tahliye edilmesinin ihtar edildiğini, davacının davalıya ait ariyetleri iade etmediği, davacının zarara uğratıldığı iddiasının gerçeği yansıtmadığını zira ariyetlerin ve kurumsal kimliklerin sektörel teamül gereği davalı tarafından temin edildiğini, gönderilen son ihtarnamenin çelişkili olmadığı aksine davacının istasyonu tahliye etmemesi üzerine malike karşı tahliye yükümlülüğü bulunduğundan bu yola başvurulduğu ancak daha sonra tüm ikazlara rağmen istasyonun tahliye edilmediğini, davalının davacıdan alacaklı konumda olduğu, Müvekkil Şirket’in malike 40.000-TL + % 20 stopaj olmak üzere toplam 48.000-TL kira bedeli ödemeye mecbur edildiğini, ancak davacının 3.500-TL+ KDV ödeyerek taşınmazı kullanmaya ve davacıya ait olan ekipmanları kullanarak başka bir dağıtıcı şirketin bayiliğini yapmaya devam ettiğini, teminat mektubunun amacı olan riskin devam ettiğini, Alt Kira Sözleşmesi’nin (7-b) maddesinde kiracının yükümlülüğünü yerine getirmemesi üzerine cezai şartın öngörüldüğünü bu sebeple cezai şart borcu sebebiyle teminat mektubunun iadesinin mümkün olmadığını, davacının kira ödemelerinin tediyesi için … 1. Sulh Hukuk Mahkemesi’nin … D.İş dosya ile dava ikame edildiğini ve taleplerinin reddedildiğini, davacının istasyonu haksız işgali sonucu davalı tarafından Kahramankazan Sulh Hukuk Mahkemesi’nin … E. Sayılı dosyası ile kiralanan tahliyesi istemli dava ikame edildiğini, açıklanan sebeplerle davacının Alt Kira Sözleşmesi’ne ve Bayilik Sözleşmesi’ne aykırı davrandığı ve müeyyidelerin muhatabı olduğuni, malike ödemek zorunda kalınan kira bedelleri ve davalının muhtemel zararlarının varlığı nedeniyle teminat mektubunun iade edilmemesi gerektiğini beyan etmiştir.

DELİLLER VE GEREKÇE: Dava; akaryakıt bayilik sözleşme ilişkisinin feshinden kaynaklı teminat mektubu bedeli ve açık hesap alacak istemine ilişkindir.
Yanlar arasındaki sözleşmeler, ihtarnameler, davalı ile dava dışı malik arasında akdedilen intifa sözleşmesi, intifa terkin belgeleri, cezai şart faturası, dekont suretleri, banka cevabi yazılarının dosyada mübrez olduğu anlaşılmıştır.
… 1. Sulh Hukuk Mahkemesinin 2019/25 değişik iş sayılı dosyası, Kahramankazan Sulh Hukuk Mahkemesinin … esas sayılı dosyası ile dava dışı malik tarafından davalı aleyhine ikame edilen dava dosyaları ile yanlar arasında derdest bir kısım mahkeme dosyaları uyap üzerinden celp ve tetkik edilmiştir.
Mahkememizce dosya kapsamına alınan 28/02/2020 tarihli bilirkişi raporunda özetle;
“….Şirketleri, Bayilik Sözleşmesi ile, kendi ürünlerinin bayileri aracılığı ile satışından elde ettikleri kardan kazanç elde etmektedirler. Dosya içeriğinden Davalı’nın malike, 40.000-TL + % 20 stopaj olmak üzere toplam 48,000-TL kira bedeli ödediği, Davacı’nın ise aynı taşınmaz için Davalı’ya 3.500-TL+KDV kira bedeli ödediği anlaşılmıştır. …Şirketi olan Davalı’nın, aradaki farkı, bayisi olan Davacı’nın gerçekleştireceği akaryakıt satışından elde edeceği kazancından karşılayacağı anlaşılmaktadır. Ek olarak Kira Sözleşmesi’nin feshinin Bayilik Sözleşmesi’nin feshine bağlı olması sebebiyle Kira Sözleşmesi ve Bayilik Sözleşmesi’nin birbirine bağlı olduğunun tespiti yapılmıştır. Dosya kapsamında bulunan Kira Sözleşmesi ve Bayilik Sözleşmesi Petrol Piyasası teamülleri uyarınca birbirleri ile bağımlı sözleşmelerdir. Faaliyetlerini bayileri aracılığıyla sürdüren …şirketleri, alt kiralama yolu ile, üzerinde kullanım ve tasarruf hakkına sahip oldukları istasyonu gerek kiralama gerekse alt kiralama yolu ile işletebilmektedirler.
Dosyaya sunulan “Alt Kira Sözleşmesi” 5.5’nci maddesinde: “İşbu Alt Kiralama Sözleşmesi ile birlikte …lisansı sahibi olan Kiraya Veren ile bayilik yapmak isteyen Kiracı arasında Kiraya Veren’e ait olan marka altında istasyonlu akaryakıt bayiliği Kiracı tarafından yapılacaktır. Bu itibarla Kiraya Veren ile Kiracı arasında akaryakıt bayilik sözleşmesi ve buna ek protokoller akdedilecektir. Kiracı, Kiraya Veren ile imza etmiş olduğu bu Sözleşme ve kurulacak olan bayilik ilişkisinin işbu Sözleşmenin akdedilme amacı olduğunu bildiğini, bayilik sözleşmesinin sona ermesi veya her ne sebeple olursa olsun bayilik ilişkisinin son bulması halinde işbu Alt Kiralama Sözleşmesinin de kendiliğinden hiçbir ihbar ve ihtara gerek kalmaksızın sona ereceğini Kiracı kabul, beyan ve taahhüt eder.”
5.7.b. maddesinde:
“İşbu alt kiralama sözleşmesinin herhangi bir nedenle sona ermesi veya feshedilmesi halinde, Kiracı İstasyon’u kendisine ait olan özel eşyaları almak suretiyle sona erme veya fesih tarihi itibariyle Kiraya Veren’e terk etmek, İstasyon’u boşaltarak Kiraya Veren’e aynen teslim etmekle mükelleftir. İstasyonun teslimi, taraflar arasındaki diğer her türlü ihtilaf veya anlaşmazlıktan bağımsız olarak Kiraya Veren tarafından talep edilir edilmez derhal Kiracı tarafından yerine getirilecektir. Kiracı, bunlara rağmen yükümlülüğünü yerine getirmezse, teslim etmesi gereken tarihten sonra geçecek beher gün için 10 günlük Kira bedeli cezai şartı nakden ve defaten ilk talep anında ödemeyi kabul, beyan ve taahhüt eder.”
Ariyetlere ilişkin Değerlendirme;
EPDK mevzuatı uyarınca bayilerin, anlaşmalı oldukları …şirketlerinin kurumsal kimliklerini taşımaları gerekmektedir. Bu mevzuatın amacı müşterilerin akaryakıt aldıkları istasyonlarda mağduriyet yaşamalarının önüne geçmektedir. Bu yönüyle Davalı firma olan …’ın kurumsal kimliğinin kullanılarak başka …şirketi markası altında bayilik faaliyetlerinin yürütülmesi EPDK mevzuatına aykırıdır. Dosya içerisinde Davacı tarafından ariyetlerin Davalı’ya teslim edildiğine dair bir tutanak bulunmamaktadır. Davacı’nın başka bir …firması lisansı ile ve markası altında faaliyet göstermesi sebebiyle, ariyetlerin, Davalı’ya iade edilmesi EPDK mevzuatı uyarınca bir zorunluluk olduğu kanaatindeyim.
Taraflar arasındaki “İstasyonlu Bayilik Sözleşmesi’nin 12. Maddesinde:
“BAYİ, …’ın yazılı onayı olmaksızın. …’ın adını, logosunu, …’ın kurumsal kimliğini veya bu kimliği hatırlatacak simgeleri kullanmak suretiyle herhangi bir reklam, satış promosyonu veya kampanya düzenleyemez. Kendi adına düzenlediği bu tip faaliyetler olursa, bunlar sebebiyle müşteriler lehine herhangi bir hak ve alacak doğması durumunda tüm sorumluluk BAYİ ‘ye aittir. BAYİ, … yazılı izni olmaksızın …”a ait markaları araçlarında kullanmayacağını kabul ve taahhüt eder.”
Aynı sözleşmenin 18. Maddesinin g bendinde:
“İşbu sözleşme, herhangi bir nedenle fesih olur veya süresi sona ererse, BAYİ kurumsal kimlik giydirmelerine ve kendisine ariyet olarak bırakılan malzeme ve teçhizata zarar vermemek, … tarafından söz konusu malzemeler sökülmesi anına kadar muhafaza etmekten bizzat sorumludur. Sözleşmenin fesholmasından veya süresinin sona ermesinden sonra BAYİ, …’a ait marka ve logoları kullanmamayı, başkasını kullandırmamayı, …’a ait marka ve logoların bulunduğu görsel ekipman ve malzeme uygun bir şekilde silmeyi kabul, beyan ve taahhüt eder. BAYİ’ye tanınan, … logosunun kullanma hakkı ve yetkisi, işbu sözleşmesi süresi ve koşulları ile sağlanmış olduğunu BAYİ kabul ve taahhüt eder. Bu itibarla BAYİ. … a ait marka ve logoya zarar verecek her türlü davranıştan, işbu sözleşmenin sona ermesinden sonra dahi sorumludur.”
SONUÇ
Sonuç olarak tarafımıza iletilen, tüm dosya münderecatı ve tarafların kayıtları üzerinde yapılan incelemeler sonrasında ve yukarıda paylaşılan bilgiler ışığında nihai karar Sayın Mahkeme’nize ait olmak üzere;
– Davalı’nın, Akaryakıt İstasyonu’nun maliki ile imzaladığı İntifa Sözleşmesi uyarınca, kendi kurumsal kimlik ve logosu altında kendi ürünlerini nihai tüketiciye satılmasını teminen Davacı ile Bayilik Sözleşmesi ve Kira Sözleşmesi imzaladığı,
– Davalı ve Davacı tarafça akdedilen sözleşmede, Davalı ile Malik arasındaki Davalı’ya tasarruf hakkı veren sözleşmelerin her ne sebeple olursa olsun sona ermesi halinde, Davacı ile Davalı arasındaki sözleşmelerin de sana ereceğine dair hüküm bulunduğu, sözleşme hükümlerinin davacıyı bağladığı,
– Dava dışı Malik ile Davacı arasındaki sözleşmelerin tarafların ticari olarak anlaşamamaları sebebiyle sona erdiği, Bu itibarla üzerinde tasarruf yetkisi olmayan bir istasyon ile ilgili Davalı ile Davacı arasındaki sözleşmelerin de geçerliliğini kaybettiği,
– Bu durumda davalının aradaki bayilik sözleşmesini haklı olarak feshettiğinin kabulü gerektiği,
– Davacının bahse konu istasyonu tahliye etmemesinden ötürü Davalının dava dışı Malik’e istasyonu teslim etme yükümlülüğünde gecikme olduğu, gecikmeye davacının sebep olduğu, bu itibarla davacının sözleşme teminatı olarak verilen teminat bedeli isteminin yerinde bulunmadığı…” yönünde mütalaada bulunulduğu görülmüştür.
Mahkememizce dosya kapsamına alınan 10/11/2020 tarihli bilirkişi ek raporunda özetle; “..1a)Davacı …San Tic AŞ’nin incelenen 2018 ve 2019 yılı yasal defterlerin tasdik bilgileri aşağıdaki gibidir.
¸
1b)Davalı … … AŞ’nin incelenen 2018 ve 2019 yılı yasal defterin tasdik bilgileri aşağıdaki gibidir.
¸
¸
Davalı şirket(… A.Ş.) E- Defter Kapsamında olup defter beratlarını oluşturmuştur.
2- Hesap İncelemesi
Davacı …San, Tic. A.Ş.’nin 2018 ve 2019 yılları yasal ticari defterleri üzerinden yapılan incelemede; Davalı … … A.Ş.’ne ait hesabın … nolu cari hesap kodunda takip edildiği görülmüştür.
Dava Dosyasında (delil ve belgeler) içerisinde yer almayân ve davacı …San. Tic. A.Ş.’nin 2018 ve 2019 yılları cari hesap ekstresi (Ek-1) incelendiğinde ; 2018 yılı sonu itibariyle davalı şirket … A.Ş.37.979,79 TL … … San. Tic. A.Ş.’den alacaklı olduğu ,
2019 yılında ise 2018 yılından devreden 37,979,79 TL davalının alacaklı olduğu , davalı … A.Ş.’den 123.876,96 TL mal alımı ,16.044,52 TL hizmet ve diğer faturalarının (cari hesaba mahsuben) olduğu, davacı şirket (…A.Ş.) tarafırıdan yapılan ödemeler toplamının ise 164.400,00 TL. olduğu yapılan işlemler sonucu takip tarihi olan 19.03.2019 tarihindeki bakiyesinin 18.587,77 TL bakiye verdiği , … A.Ş.’nin davalı şirket … A.Ş’den alacaklıolduğu görülmüştür.
Yukarıdaki açıklamalar çerçevesinde Davacı …San. Tic. A.Ş. (… nolu) 2018 ve 2019 yılı cari hesap muavin defter dökümünün özeti aşağıdaki gibidir.
¸
¸
Ayrıca davacı şirketin davalı … A.Ş. tarafından davatakip tarihi sonrası düzenlenen
18.04.2019 tarih … nolu 100.000,00 TL kısmi cezaj şarti faturasının, dava dosyasında (delil ve belgeler) içerisinde yer almayan 26 Nisan 2019 tarih … nolu ihtarname bildirim yapıldığı (İhtarname örneği Ek:2 ).Söz konusu faturanın davacı … … A.Ş.nin muavin hesaplarında olmadığı görülmüştür.
DEĞERLENDİRMELER
Dosya kapsamı ele alındığında; davalı … … Dağ. San. Ve Tic. AŞ ile dava dışı malik, … ili, … ilçesi, … mah. 2742 ada, 2 parselde kayıtlı Akaryakıt İstasyonu için 25.12.2013 tarihinde intifa sözleşmesi imzalamışlardır.
Daha sonra, Davacı …San. Ve Tic. AŞ. ile davalı … … Dağ.San ve Tic. AŞ. arasında 17.05.2016 tarihinde akaryakıt ve LPG istasyonu cinsli, adresi … Mah. … Sultan…. Bulvarı No: 435 ,2742 Ada 2 Parsel … … olan , … ili … İlçesi … mahallesi, 2742 ada 2 parsel sayıda 3.945 m2 olarak tapuya kayıtlı taşınmaz için 5 (beş) yıl süreli bir alt kira sözleşmesi imzalamışlardır. Ardından, bu alt kiramlama sözleşmesinin bir sonucu olarak , 23.06.2016 tarihinde İstasyonlu Akaryakıt Bayilik Sözleşmesi imzalanmıştır. Bu sözleşmenin konusunun; … ili … İlçesi … köyü/mahallesi, bulunan ve Tapu Müdürlüğü’nün 2742 Ada-pafta, 2 parsel numarasında kayıtlı 3.945 m2 yüzölçümlü taşınmaz üzerinde yer alan akaryakıt — (ve| otogaz LPG) satış ve servis istasyonunda … markası veya … tarafından belirlenecek olan kurumsal kimlik markası altında, … tarafından dağıtımı ve pazarlarhası yapılan ve/veya ileride yapılacak olan her türlü petrol ürünüyle, madeni yağ ve otogaz LPG ürünlerinin davacı tarafından satışının gerçekleştirilmesinin ve bahse konu İstasyonun ilgili mevzuat ve sözleşmelere uygun şekilde işletilmesi ve bayilik faaliyetlerini yürütülmesidir.
Davalı tarafından davacıya 05.02.2019 tarihinde …. Noterliği … yevmiye numarası ile gönderilen ihtarnameye göre; davalı şirketim istasyon kullanım hakkının 15.02.2019 tarihinde sona ereceğini, buna bağlı olarak İtaraflar arasında imzalanan 23.06.2016 tarihli alt kiramala sözleşmesinin de sona ereceğini, istasyonun en geç 15.02.2019 tarihinde tahliye ve teslim edilmesi gerektiğini, bayilik faaliyetlerinin yürütülmesinin mümkün olmadığını, bu sebeple Akaryakıt Bayilik Sözleşmesi’nin 15.02.2019 tarihi ile fesh edildiği ve istasyonun tahliye edilmesi gerektiği, bu kapsamda ariyet sözleşmesi kapsamında teslim edilen tüm demirbaşların ve malzemelerin teslim edilmesi gerektiği belirtilmiştir. Dosyaya sunulan, malik tarafından davalıya 22.05.2019 tarihinde … 15. Noterliği … yevmiye numarası ile gönderilen ihtarname belgesinden anlaşıldığı üzere dava dışı istasyon maliki ile davalı arasındaki intifa sözleşmesi sona erdiği, dolayısıyla, davalı’nın bahse konu taşırımaz. üzerinde herhangi bir yetkisi kalmadığı açıkça görülmektedir.
Davacı tarafından davalıya 15.02.2019 tarihinde … 23. Noterliği … yevmiye numarası ile gönderilen ihtarnameye göre; kira sözleşmeği feshi ve tahliye taleplerinin kabul edilmediği, davalı lehine verilen teminatını ilgili bankanın herhangi bir şubesine iade edilmesi gerektiği, cari hesap bakiyesi olan 12.000-TL bedelin derhal geri ödenmesi gerektiği, davalıya ait ariyet ve kurumsal kimlik elemanlarının aidiyetinin ispat edilmesi kaydıyla 10 gün içerisinde teslim alınması gerektiğini belirtilmiştir.
Davalı tarafından davacıya 06.03.2019 tarihinde …. Noterliği … yevmiye numarası ile gönderilen ihtarnameye göre; davalı ile malik larasında akdedilen 15.05.2019 tarihine kadar geçerli Kiralama Sözleşmesi uyarınca … marka ve kurumsal kimlik altında 01.05.2019 tarihine kadar bayilik faaliyetini yürütmek üzere , bayilik sözleşmesini en geç 10.03.2019 tarihine kadar imzalaması gerektiğini, İsözleşmenin imzalanmaması halinde en geç 15.03.2019 tarihine kadar istasyonun tahliye edilmesini, aksi halde yasal yola başvurulacağı belirtilmiştir.
Davacı tarafından davalıya 13.03.2019 tarihinde … (23. Noterliği … yevmiye numarası ile gönderilen ihtarnameye göre; davacıya Akaryakıt Sözleşmesi’nin 15.02.2019 tarihi itibarıyla feshedildiğini, son ihtar ile çelişkili taleplerin bulunduğu, 5015 sayılı kanun gereği keza EPDK ‘nın davacıya gönderdiği dağıtıdı tadili yazısı gereği yeni bir …şirketi ile sözleşme imzalandığını, davalı tarafından sözleşmenin tek taraflı feshin kabul edilmediğini, akaryakıt istasyonun tahliye edilmeyeceğini, 100.000 TL bedelli teminat mektubunun iadesi edilmesini, 12.000 TL kari hesap alacağının derhal ödenmesi gerektiği belirtilmiştir. Davacının ihtarnamade belirttiği gibi dava dışı bir dağıtım şirketi olan “… …ANONİM ŞİRKETİ’nden 11.03.2019 tarihinde … numarası ile bayilik tisansı alarak … bayisi olduğu açıkça görülmektedir.
Dava konusu uyuşmazlığa sebebiyet veren esas konu bayilik sözleşmesinin sonlandırılmasıdır. Bu konunun iyi anlaşılması için taraflar arasında imzalanan alt kiralama ve bayilik sözleşmesinin incelenmesi gerekmektedir. Akaryakıt sektöründe, dağıtıcıların faaliyetlerini sürdürebilmeleri için bayileri ile aralarında bir akaryakıt bayilik sözleşmesi imzalamaları gerekir. Akaryakıt dağıtım. şirketleri faaliyetlerini bayileri ile yaptıkları sözleşmelerde genel olarak mevcut ak, ryakıt istasyonunu kiralama yoluna gittikleri gibi, zaman zaman da alt kiralama yolu ile başka bayilerine kiralayarak işletebilmektedirler. Bu bakımdan , taraflar arasında imzalanan bayilik sözleşmesi ve kiralama sözleşmesi bir bütün olarak ve birbirinin parçası olarak düşünülmesi gerekmektedir.
Davacı …San. Ve Tic. AŞ. ile davalı … … Dağ.San ve Tic. AŞ. arasında 17.05.2016 tarihinde 5 (beş) yıl süreli bir alt kira sözleşmesi imzalamışlardır. Ardından, bu alt kiralama sözleşmesinin bir sonucu olarak , 23.06.2016 tarihinde taraflar arasında, İstasyonlu Akaryakıt Bayilik) Sözleşmesi imzalamışlardır. Taraflar arasında imzalanan alt kira sözleşmesi incelendiğinde, sözleşmenin “5. Maddesi- Sözleşmenin Sona Ermesi ve Fesih bulunan””54 Ana Kira Sözleşmesinin Feshi Nedeniyle” maddesi incelendiğinde; davalı ile dava dışı malik arasında imzalanan intifa hakkı sözleşmesi davacı ve davalı arasında imzalanan alt kira sözleşmesinin ayrılmaz bir parçası olduğunu, ana kira sözleşmesinin herhangi bir nedenle sona ermesi halinde davacı ve davalı arasında imzalanan kira sözleşmesinin de kendiliğinden hiç bir önel bildirime gerek olmadan sona ereceğini, davacının bunu kabul ettiğini, ana sözleşme sona erdiği takdirde taraflar arasındaki sözleşmenin de sona ereceğini bildiğini açıkça belirtmiştir.
… tarafından davalıya 22.05.4019 tarihinde … l5. Noterliği … yevmiye numarası ile gönderilen ihtafnameye göre; … ili Kahramankazan ilçesi, … Mah, 2742 ada 2 parseli ie kayıtlı bulunan taşınmazın üzerindeki akaryakıt, LPG, CNG, istasyonu ve üzerinde bulunan binalara ilişkin davalı ve malik arasında akdedilen 14.12.2018 tarihli kira sözleşmesinin davalı tarafından feshedildiğini, ve bunun için teşekkür ettikleri açıkça göfülmektedir. Davacı ve davalı arasında imzalanan Alt Kira Sözleşmesinin 5. Maddesi- Sözleşmenin Sona Ermesi ve Fesih bulunan 5.4 Ana Kira Sözleşmesinin Feshi Nedeniyle maddesine göre; davalı ve malik arasında kira sözleşmesi sona erdiği için, alt kira sözleşmesi de sona erecektir.
Bununla birlikte dosyaya sunulmuş olan 25.02.2020 tarihli bilirkişi heyeti sektörel değerlendirmeler kısmında da belirtilen; istasyonun faaliyete geçebilmesi için EPDK bayilik lisansı öncesinde , ilgili kurumlardan Gayri Sıhhi Müesseseler (GSM) Çalışma Ruhsatı alınması gerekmektedir. GSM ruhsatının alınabilmesi için, akaryakıt istasyonunu işletecek bir işletmenin olması ve dağtıcı firma ile işletmeci arasında bayilik anlaşması akdedilmesi gerekir. GSM çalışma ruhsatının işletici tarafır)dan alınması ardından, EPDK tarafından işletici firmaya, ilgili dağıtıcı firma ile imzâladığı sözleşme kapsamında dağıtıcı firmanın bayilik lisansı verilir. Taraflar arasında imzalanan kira sözleşmesi bitirilmesi ardından GSM ruhsatının da devredilmesi gerekmektedir. GSM ve bayilik lisansı olmadan akaryakıt satışı yapılamamaktadır.
Ayrıca, taraflar arasında imzalanan Alt Kira Sözleşmesitin “5.7a GSM ve Diğer İzin Belgelerinin Geri Devri” maddesi incelendiğinde; alt kira sözleşmesinin herhangi bir nedenle sona ermesi veya feshedilmesi halinde, davacının) kendi adına çıkarmış olduğu GSM ruhsatını ve tüm izinleri noter üzerinden davalı fir aya veya onun göstereceği 3. Kişilere devredeceğini kabul ettiği görülmektedir. Ancak d sya kapsamı incelendiğinde , GSM ruhsat devrinin halen yapılmadığı ve davcının mevcut istasyonda farklı dağıtıcı firma ile faaliyetlerini sürdürdüğü açıkça görülmektedir. Yine aynı Alt Kiralama Sözleşmesi’nin “5.7 b. İstasyonun Boşaltılması ve Teslimi” maddesine göre; sözleşmenin herhangi bir nedenle sona ermesi veya feshedilmesi Halinde, davacının istasyonu kendine ait özel eşyaları almak suretiyle , davalıya terk ederek istasyonu boşaltacağını kabul ettiği görülmektedir. Bu kapsamda , alt kira sözleşmesinin bitirilmesi ardından davacının istasyonu boşaltmadığı ve faaliyetlerine devam ettiği dosya kapsamı incelendiğinde görülmektedir.
…firmaları, bayileri ile anlaşmaları ve satış faaliyetlerine geçmesinden önce EPDK mevzuatına göre, kurumsal kimliklerini akaryakıt istasyonlarına uygulamak zorundadırlar. Akaryakıt sektörü özelinde kurumsal kimlik elemanları dağıtıcı firmalar tarafından sağlanır ve kendi ariyetleri olarak bayilere teslim edilir. Taraflar arasında imzalanan İstasyonlı Bayilik Sözleşmesinin 12. Maddesine göre; davacı davalının yazılı onayı olmadan , davalının adını , logosunu ve kurumsal kir h liğini kullanamaz. Yine aynı sözleşmenin 18. Maddesi’ne göre; bayilik sözleşmesi heh gi bir nedenle fesih olursa veya süresi sona ererse, davacmın kurumsal kimlik giydirmelerini ve davalıya ait olanı ariyetleri davalı sökene kadar muhafaza etmeyi, davalıya ait marka ve logoları kullanmamayı, başkasına kullandırmamayı ve gerekirse silmeyi açık bir şekilde kabul ettiği görülmektedir. Dosya kaspamı incelendiğinde, herhangi bir ariyet listesine ve ariyetlerin davalıya teslim edildiğine dair bir belgeye rastlanılmamıştır.
SONUÇ
Sonuç olarak tarafımıza iletilen, tüm dosya kapsamı ve tarbfların ticari defter kayıtları üzerinde yapılan incelemeler sonrasında ve yukarıda paylaşılan bilgiler ışığında nihai karar Sayın Mahkeme’nize ait olmak üzere;
– Davalı … … Dağ. San. Ve Tid. AŞ ile dava dışı malik ile … ili, … ilçesi, … mah, 2742 ada, parselde kayıtlı Akaryakıt İstasyonu için 25.12.2013 tarihinde intifa sözleşmesi imzaladığını,
– Davacı …San. Ve Tic. AŞ. ile davalı … … Dağ.San ve Tic. AŞ. arasında 17.05.2016 tarihinde karyakıt ve LPG istasyonu cinsli, 5 (beş) yıl süreli bir alt kira sözleşmesi imzalandığını,
– Alt kiralama sözleşmesinin bir sonucu olarak , 23.06.2016 tarihinde İstasyonlu Akaryakıt Bayilik Sözleşmesi imzalanmıştır.
– 2018 ve 2019 yılları davacı şirketin ticari defterlerini açılış ve kapanış onaylarının yapıldığı, , davalı şirketin e -defter kapsamında olduğu ve e -defter beratlarını oluşturduğu,
– Sözleşmenin Feshin Sonuçları ve Cezai Şart başlıklı 28. maddesi ile teminat başlıklı 29. Maddesinin incelendiği,
– Dava dosyasında yer almayan ve raporumuza ek| yapılan (Ek:1) davacı tarafın 2019 yılı cari hesap muavin defterinde , takip tarihi olan 19.03.2019 tarihindeki bakiyesinin 18.587,77 TL … A.Ş.’nin davalı şirket … A.Ş’den alacaklı olduğu,
– Davalı … A.Ş. tarafından dava takip tarihi sonrası düzenlenen 18.04.2019 tarih … nolu 100.000,00 TL kısmi cezai şart faturasının dava dosyasında (delil ve belgeler) içerisinde yer almayan 26 Nisan 2019/ tarih 13021 nolu ihtarname bildirim yapıldığı ( Ek:2 İhtarname örneği)söz konusu faturanın davacı …A.Ş.’nin muavin hesaplarında olmadığı,
– Dava dışı Malik ile Davalı arasındaki sözleşmelerin tarafların ticari olarak anlaşamamaları sebebiyle sona erdiği, davacı ve davalı arasında imzalanan Alt Kira Sözleşmesinin 5. Maddesi- Sözleşmenin Sona; Ermesi ve Fesih bulunan 5.4 Ana Kira Sözleşmesinin Feshi Nedeniyle maddpsine göre; davalı ve malik arasında kira sözleşmesi sona erdiği için, davacı ve davalı alt kira sözleşmesinin de sona ereceğini,
– Bu durumda davalının aradaki bayilik sözleşmeğini haklı olarak feshettiğinin kabul edilmesi gerektiği,
– Dosya kaspamı incelendiğinde, herhangi bir ariyet listesine ve ariyetlerin davalıya teslim edildiğine dair bir belgeye rastlanılmadığını,
– Davacının bahse konu istasyonu tahliye etmemesinden ötürü Davalının dava dışı Malik’e istasyonu teslim etme yükümlülüğündegecikme olduğu, gecikmeye davacının sebep olduğu, bu itibarla davacının sözleşme teminatı olarak verilen teminat bedeli isteminin yerinde bulunmadığı…” yönünde mütalaada bulunulduğu görülmüştür.
Huzurdaki davada yanlar arasında süregelen akaryakıt bayilik/ alt kira sözleşmesine dayalı ticari ilişkinin tarafların kabulünde olduğu ancak sözleşmenin davalı tarafça feshedilmesi kapsamında davacı bayinin, nakde çevrilen teminat mektup bedelleri ile ticari ilişkiden kaynaklı açık hesaba dayalı alacak isteminin yerinde olup olmadığı hususunda ihtilafın doğduğu görülmüş olup yanlar arasında ayrıca yazılı bir cari hesap sözleşmesi bulunmadığından cari hesap ilişkisinin değil açık hesap ilişkisinin mevcut olduğu saptanmıştır. Nitekim davanın; taraflar arasında akdedilen bayilik sözleşmesinin sona ermesi üzerine davalı tarafından cezai şart faturasına mahsuben nakde çevrilen (İş Bankası 100.000-TL bedelli 1 adet) teminat mektup bedeli ile açık hesap alacak istemine dayalı olduğu anlaşılmıştır.
Dosyada mübrez sözleşmeler ve ihtarnameler ışığında; … ili, … ilçesi, … mahallesi, 2742 ada, 2 parselde kayıtlı akaryakıt istasyonu üzerinde davalı şirketin, dava dışı malik ile 25/12/2013 tarihli intifa sözleşmesini imzaladığı, davalı ile davacı arasında anılı akaryakıt istasyonunu konu alan 17/05/2016 tarihli alt kira sözleşmesi ile 5 yıl süreli 23/06/2016 tarihli bayilik sözleşmesinin akdedildiği, intifa terkin belgesinden anlaşıldığı üzere; dava dışı istasyon maliki ile davalı arasındaki intifa sözleşmesinin 13/12/2018 tarihli ihtarname kapsamında feshedildiği, intifa sözleşmesinin sona erdiğinin davacıya ihtar edildiği, davalı tarafından, davacıya gönderilen … 15. Noterliğinin 05/02/2019 tarihli ihtarnamesi ile 15/02/2019 tarihinden itibaren geçerli olacak şekilde bayilik sözleşmesinin feshedildiğinin bildirildiği görülmüştür. Davacının ise akaryakıt istasyonunda dava dışı …şirketi olan “… …A.Ş’den 11/03/2019 tarihinde … numarası ile bayilik lisansı alarak … bayisi olduğu tespit edilmiştir. Bu noktadaki uyuşmazlık kapsamında ilk olarak; bayilik sözleşmesinin süresinden önce davalı tarafından feshedilmesinin usulüne uygun olup olmadığı, nakde çevrildiği ihtilafsız olan teminat mektubunun tazmin edilmesinde davalının haklı olup olmadığı meselesi üzerinde durulmuştur.
Dosyaya sunulan yanlar arasındaki ”Alt Kira Sözleşmesi”nin 5.4 maddesinde; ”Kiraya veren ile taşınmazın mal sahibi arasında imza edilmiş olan intifa hakkı sözleşmesi işbu sözleşmenin ayrılmaz bir parçasını teşkil etmekte olup ana kira sözleşmesinin herhangi bir nedenle sona ermesi halinde işbu kira sözleşmesi de kendiliğinden hiçbir önel bildirilmesine gerek olmaksızın sona erecektir. Kiracı bu durumu kabul ettiğini, ana sözleşme sona erdiği taktirde işbu sözleşmenin de sona ereceğini bildiğini ve bu şartlarda işbu kira sözleşmesini akdettiğini kabul, beyan ve taahhüt eder.”
5.5’nci maddesinde; “İşbu alt kiralama sözleşmesi ile birlikte …lisansı sahibi olan kiraya veren ile bayilik yapmak isteyen kiracı arasında kiraya verene ait olan marka altında istasyonlu akaryakıt bayiliği kiracı tarafından yapılacaktır. Bu itibarla kiraya veren ile kiracı arasında akaryakıt bayilik sözleşmesi ve buna ek protokoller akdedilecektir. Kiracı, kiraya veren ile imza etmiş olduğu bu sözleşme ve kurulacak olan bayilik ilişkisinin işbu sözleşmenin akdedilme amacı olduğunu bildiğini, bayilik sözleşmesinin sona ermesi veya her ne sebeple olursa olsun bayilik ilişkisinin son bulması halinde işbu alt kiralama sözleşmesinin de kendiliğinden hiçbir ihbar ve ihtara gerek kalmaksızın sona ereceğini Kiracı kabul, beyan ve taahhüt eder.”
5.7.b. maddesinde; ” İşbu alt kiralama sözleşmesinin herhangi bir nedenle sona ermesi veya feshedilmesi halinde, kiracı istasyonu kendisine ait olan özel eşyaları almak suretiyle sona erme veya fesih tarihi itibariyle kiraya verene terk etmek, istasyonu boşaltarak kiraya verene aynen teslim etmekle mükelleftir. İstasyonun teslimi, taraflar arasındaki diğer her türlü ihtilaf veya anlaşmazlıktan bağımsız olarak kiraya veren tarafından talep edilir edilmez derhal kiracı tarafından yerine getirilecektir. Kiracı, bunlara rağmen yükümlülüğünü yerine getirmezse, teslim etmesi gereken tarihten sonra geçecek beher gün için 10 günlük kira bedeli cezai şartı nakden ve defaten ilk talep anında ödemeyi kabul, beyan ve taahhüt eder.” hükümleri bağıtlanmış olup tacir olan taraflar arasında bağlayıcı olan sözleşme hükümleri ışığında yanlar arasındaki bayilik ve alt kira sözleşmelerinin davalı ile dava dışı malik arasında imzalanan intifa sözleşmesinin ayrılmaz parçası olup yürürlüğünün intifa sözleşmesinin devamına bağlandığı anlaşılmıştır. Somut olayda davalı ile dava dışı malik arasındaki intifa sözleşmesinin 13/12/2018 tarihinde feshedilmesi kapsamında 15/02/2019 tarihi itibari ile alt kira ve bayilik ilişkisinin sona erdiği, bu durumun sözleşmelerin ayrılmaz bir bütün olarak kararlaştırılmasından doğmakla sözleşmeye uygun şekilde fesih ihtarının gerçekleştirildiği ve tahliye ihtarının davalı tarafça bildirilmesine ve davalının terkin edilen intifa nedeni ile kullanım hakkının sona ermesi nedeni ile davacının istasyonu boşaltma taahhüdü altında olmasına rağmen davacının istasyondaki faaliyetine devam ettiği, davalı aleyhine dava dışı malik tarafından ikame edilen dava dosyalarının derdest olup dava dışı malike davalı tarafça 240.000-TL ödemenin yapıldığını gösterir dekontun mübrez olduğu görülmüştür. Bu itibarla üzerinde tasarruf yetkisi olmayan bir istasyon ile ilgili davalı ile davacı arasındaki sözleşmelerin geçerliliğini kaybettiği, bu durumun sözleşmenin anılı maddeleri kapsamında yanlar arasında bağıtlandığı, tahliye taahhüdünü yerine getirmeyen davacının sözleşmeye aykırı eylemi nedeni ile davalının dava dışı malike istasyonu teslim etme yükümlülüğünde gecikme olduğu, davacının davalıya ait ariyetleri teslim ettiğini gösterir delile rastlanmamakla birlikte anılı istasyonda farklı bir şirket bayiliğinin tesis edildiği anlaşılmıştır. Bu nedenlerle her ne kadar davacı bayi, davalı şirketin teminat mektubunu haksız olarak paraya çevirdiği gerekçesi ile davalı tarafça nakde çevrilen teminat mektup bedelinin iadesini talep etmekle birlikte anılı gerekçeler ışığında, teminat mektubunun paraya çevrildiği tarihte ariyet bedelleri, davalının dava dışı malike yaptığı 240.000-TL bedelli ödeme ve derdest dava dosyaları kapsamında riskin devam ettiği anlaşılmış olup bu hali ile teminat mektubunun paraya çevrilmesinde davalı yanın haksız olarak değerlendirilemeyeceği anlaşılmıştır.
Anılı kabulden sonra davacının akaryakıt bedeli olarak ödemesi yapılmasına rağmen teslim edilmeyen ürün kapsamında açık hesap alacak istemi tetkik edilmiştir. Mahkememizce görevlendirilen mali müşavir bilirkişi marifeti ile inceleme yapıldığı, anılı raporun ticari defterlere yönelik tespitlerinin dosya kapsamına uygun, ayrıntılı ve gerekçeli olarak hazırlamakla hükme esas alınmaya elverişli olduğu, davacı ve davalı şirketin ibraz ettikleri ticari defterlerinin kanuna göre eksiksiz ve usulüne uygun olarak tutulmuş olduğu, açılış ve kapanış tasdiklerinin yaptırıldığı ve defter kayıtlarının birbirini doğruladığı, ibraz edilen ticari defterlerin delil vasfını haiz olduğu, davacı tarafın incelenen yasal defter kayıtlarında dava tarihi itibari ile davalıdan 18.587,77-TL alacaklı olduğu yönünde bakiyesinin bulunduğu, davalı tarafın incelenen yasal defter kayıtlarında aksi yönde bir hesaplamanın görünmediği, tüm bu gerekçeler ışığında; davacının dava tarihi itibari ile davalıdan açık hesaba dayalı bakiye 18.587,77-TL alacaklı olduğu, ancak HMK’nın 26. maddesi ışığında taleple bağlılık ilkesi kapsamında 12.000-TL dava konusu edilmekle anılı bedel yönünden davacının talebine cevaz verilmesi gerektiği anlaşılmıştır. Bu noktadan sonra anılı bedelin ödendiğinin ispat yükünün davalı üzerinde bulunduğu, davalı şirketin ise bakiye açık hesap bedelini ödediğini HMK’nın 200-(1). maddesi uyarınca yazılı delille ispat edemediği anlaşılmıştır. Ayrıca TBK’nın 117. maddesi uyarınca, muaccel bir borcun borçlusunun alacaklının ihtarı ile mütemerrit olacağı geçerli olmakla birlikte somut olayda; davadan önce davacının keşide ettiği … 23. Noterliğinin 15/02/2019 tarihli ihtarnamesi kapsamında aynı gün ödeme ihtarını içerir şekilde düzenlenen ihtarnamenin tebliğ tarihinin 18/03/2019 olarak göründüğü, temerrütün bu hali ile dava tarihi de olan 19/03/2019 tarihinde başladığı saptanmıştır. Tüm bu nedenlerle; davanın kısmen kabulüne,12.000-TL açık hesap alacağının temerrüt tarihi olan 19/03/2019 tarihinden itibaren işleyecek avans faizi ile davalıdan tahsili ile davacıya ödenmesine, fazlaya dair istemin reddine dair aşağıdaki şekilde hüküm kurmak gerekmiştir.
H Ü K Ü M : Gerekçesi açıklandığı üzere;
1-Davanın KISMEN KABULÜ ile,
12.000,00-TL cari hesap alacağının temerrüt tarihi olan 19/03/2019 tarihinden itibaren işleyecek avans faizi ile davalıdan tahsili ile davacıya ödenmesine, fazlaya dair istemin reddine,
2- Davacı tarafça peşin yatırılan 1.912,68 TL harçtan, kabul edilen dava değeri üzerinden hesaplanan 819,72 TL karar-ilam harcının mahsubu ile bakiye 1092,96 TL harcın hüküm kesinleştiğinde ve talep halinde davacıya iadesine,
3- Davacı tarafça yapılan 3.071,50 TL yargılama giderinden davanın kabul oranına göre (% 10,71) hesaplanan 329,09 TL yargılama giderinin davalıdan tahsili ile davacıya ödenmesine, kalan kısmın davacı üzerinde bırakılmasına,
4- Davalı taraf yargılama gideri yapmadığından bu hususta bir karar verilmesine yer olmadığına,
5- Davacı taraf kendisini vekille temsil ettirdiğinden Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca hesap ve takdir olunan 5.100,00 TL vekalet ücretinin davalıdan alınıp davacıya ödenmesine,
6- Davalı taraf kendisini vekille temsil ettirdiğinden, reddedilen talep üzerinden Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca hesap ve taktir olunan 13.450,00 TL vekalet ücretinin davacıdan tahsili ile davalıya ödenmesine,
7- Taraflarca yatırılan gider avansının kullanılmayan kısmının 6100 sayılı Kanun’un 333. maddesi ile Yönetmeliğin 207. maddesi gereğince hükmün kesinleşmesinden sonra hesap numarası bildirilmiş ise elektronik ortamda hesaba aktarmak suretiyle; hesap numarası bildirilmemiş ise masrafı kalan paradan karşılanmak suretiyle PTT merkez ve işyerleri vasıtasıyla adreste ödemeli olarak yazı işleri müdürü tarafından iadesine,
8- Devletçe karşılanan 1.320,00 TL arabuluculuk ücretinin, davanın kabul oranına göre (% 10,71) hesaplanan 141,43 TL ‘sinin davalı taraftan, bakiye 1.178,57 TL’sinin davacıdan tahsili ile hazineye gelir kaydedilmesine,
9- Davacı tarafça yatırılan 819,72 TL peşin harç ile 44,40 TL başvuru harcı olmak üzere toplam 864,12 TL’nin davalıdan tahsili ile davacıya ödenmesine,
Dair; davacı vekili ve davalı vekilinin yüzüne karşı, gerekçeli kararın tebliğinden itibaren iki hafta içerisinde mahkememize ya da mahkememize gönderilmek üzere istinaf dilekçesi sunulmak suretiyle İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi nezdinde istinaf kanun yolu açık olmak üzere verilen karar açıkça okunup usulen anlatıldı.09/02/2022

Katip …
e-imzalıdır

Hakim …
e-imzalıdır