Görüntülediğiniz mahkeme kararı kesinleşmiş bir karardır.

T.C.
İSTANBUL
16. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ
ESAS NO : 2017/377
KARAR NO : 2018/618
DAVA : Alacak
DAVA TARİHİ : 16/08/2012
KARAR TARİHİ: 20/06/2018
Mahkememizde görülmekte olan Alacak davasının yapılan açık yargılaması sonunda,
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
Davacı vekili verdiği 16/08/2012 tarihli dava dilekçesinde özetle; Müvekkili …GAZ ile BAYİ arasında imzalanan …GAZ Standart Tüplü Bayilik Anlaşması gereğince bayi, … Mahallesi … Caddesi No: 15 … … … adresinde bulunan Tüplü …. Gazı Satış yerinde anlaşma süresince münhasıran …GAZ’ın tescilli marka, işaret ve rengini taşıyan kaplarda (… tüplerinde) … Gazı veya müştaklarının gerek tüketicilere ve gerekse tali bayilere satılacağı, tanıtımlarının yapılacağı, bunlarla ilgili servis hizmetleri verileceğinin kabul edildiğini, Bayinin, Satış Yerini …GAZ’ın onayı ile belirlemeyi ve …GAZ sağlık-emniyet-çevre (SEÇ) prensipleri nedeniyle …GAZ’ın yazılı onayı olmadan tadil ve nakletmemeyi kabul ve taahhüt ettiğini, Bayinin, …GAZ Bayilik Tabelasını …GAZ’ın uygun göreceği yere asmayı ve anılan satış yerinde …GAZ marka ve amblemi altında ticari faaliyette bulunmayı kabul ettiğini, bayinin, anlaşmanın imza tarihinden itibaren beş yıl süreyle doğrudan veya dolaylı olarak muvazaalı şekilde tüm tüplü … perakende satış yerleri, … ve şubeleri, depolar ve müştemilatlarında …GAZ’ın sahip olduğu markalı ürünler haricinde … ticareti yapmamayı kabul ve taahhüt ettiğini, anlaşma gereğince bayinin, …GAZ’ın bayisi olması nedeniyle …GAZ’ın yazılı onayı bulunmaksızın hangi şekil altında olursa olsun, doğrudan ya da dolaylı olarak işbu anlaşma ile pazarlama/satış hakkı kendisine verilmiş olan … ürünleri veya müştaklarına muadil ve/veya rekabet edebilecek başka şirket veya şahısların ürünlerini …GAZ’ın yazılı onayı olmadan satmamayı ve bulundurmamayı, …GAZ ürünlerinin satışında kullanacağı satış yeri depo ve araçlarda başkaca herhangi bir ürün satmamayı, bulundurmamayı kabul ve taahhüt ettiğini, Bu hüküm ayrıca enerji mevzuatının da gerektirdiği bir düzenleme olup anılan mevzuat da bu tür rekabeti yasakladığını, bayi’nin yürürlükteki anlaşmaya aykırı olarak … Mahallesi … Caddesi No:… … … … adresinde rakip firmanm marka ve unvanı altında bu ürünleri sattığının öğrenildiğini, durumun … 1 Asliye Hukuk Mahkemesi nin … D. iş dosyasıyla tespit edildiğini, Davalı bayinin müvekkil …GAZ ile sözleşmesi devam ederken başka bir dağıtım şirketine ait tüplerin satışını yaparak ve satış yerini …GAZ bayiliği görünümünden çıkararak, sözleşmenin uygulanmasını fiilen imkânsız hale getidiğini, sözleşme maddelerini ve vermiş olduğu taahhütlerini ihlal ettiğini ve … kanun ve lisans yönetmeliğine aykırı davranışta bulunarak, müvekkil şirkete rakip bir firmanın bayisi olarak faaliyet göstermeye başladığını, Bunun üzerine müvekkil …GAZ, her türlü cezai şart ve mahrum kaldığı karları talep hakkı saklı kalmak kaydıyla … 12. Noterliği nin 30.05.2012 tarih ve … yevmiye sayılı ihtarnamesi ile taraflar arasındaki sozleşmesel ilişkiyi feshettiğini, gerek anlaşma gerekse ek anlaşmadan kaynaklanan cezai şartlar, mahrum kalınan kar, tüplerin ve amblem, tabela ve benzeri unsuriann iadesinden kaynaklanan cezai şartlar açısından davalıyı temerrüde düşürdüğünü, bayinin anlaşmanın hükümlerine göre rekabet etmeme yükümlülüğüne aykırı davranış durumunda cezai şart ödemeyi kabul ve taahhüt ettiğini, anlaşmanın 22’nci maddesinde göre bayinin anlaşmanın herhangi bir maddesine aykırılık durumunda …GAZ’ın kar mahrumiyeti, anlaşmadan kaynaklanan cezai şart, maddi-manevi tazminat ve sair taleplerine halel gelmemek kaydıyla 25.000 Amerikan Doları cezai şart ödenmesi hususunu kabul ve taahhüt ettiğini, anlaşma uyarınca bayinin, anlaşma ve ekleri nedeniyle doğan borç, cezai şart, kar mahrumiyeti ve sair her türlü borç ve taahhüdün garantisini teşkil etmek üzere lehdarı …GAZ olacak şekilde 15.000-TL bedelli ipotek tesis etmeyi kabul ve taahhüt etmişse de daha sonra taraflar bu güvencenin bayinin temin edeceği bir teminat mektubu ile sağlanması hususunda mutabık kaldıklarını, Bu doğrultuda bayi tarafından temin edilmiş olan 15.000-TL bedelli teminat mektubu, bayinin sözleşmeye aykırı davranışı nedeni ile anlaşma doğrultusunda cezai şarta mahsuben paraya çevrilmiş ve cezai şart borcundan düşürüldüğünü, bu sebeple dava ile talep konusu bakiye cezai şart miktarı 16.595,70 Amerikan Doları karşılığı Türk Lirası olduğunu belirtmiş vs. açıklamalarda bulunarak davanın kabulüne, yargılama gideri ve vekalet ücretinin davalı tarafa yükletilmesine karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Davalı vekili verdiği cevap dilekçesinde özetle; Davacı ile müvekkili arasında Bayilik mukavelesi akdedildiğini, Müvekkilinin öncelikle …gaz -…gaz bayisi olarak ve daha sonra … bu firmaları satın aldıktan sonrada devam etmek üzere yaklaşık olarak 30 yıl süre ile davacı şirketin bayiliğini yaptığını, ancak davacı şirketin bölgede müvekkile destek olmaması ve piyasa koşullarında rekabetin hat safhaya ulaşması sebebi ile taraflar arasındaki sözleşmenin çekilmez bir hal aldığını ve müvekkilimin bu durumdan ekonomik olarak makul seviyelerin üzerinde zarara uğraması nedeni ile sözleşmenin müvekkili tarafından … 2 noterliğinin 06.02.2012 … yevmiye sayılı ihtarnamesi ile haklı sebeplerle fesih edildiğini, davacının bu fesih işleminden sonra … 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin … D.lş sayılı dosyası ile müvekkilinin işyerinde tespit yaptırdığını, Tespit işlemine müvekkili tarafından itiraz edildiğini, bu tespit işleminin taraflar arasındaki ticari ilişkinin sonlanmasından sonra yapıldığını, davacının daha sonra fesih edilmiş bir sözleşmeyi hukuka aykırı olarak … 12. Noterliğinin 30.05.2012 tarihinde … yevmiye sayılı ihtarnamesi ile yeniden fesih ettiğini, bu feshin davaya dayanak yapılmak istendiğini, müvekkilinin davacı şirkete hiçbir borcunun olmadığını, müvekkili tarafından davacıya teminat olarak verilen 15.000,00-TL Banka Teminat Mektubunun nakte tahvil edildiğini, bu hususun davacının dava dilekçesinde davacı yanca kabul edildiğini, Bu hususta taraflar arasında bir ihtilaf olmadığını, Müvekkilinin yasada açıkça tarif edildiği şekilde iktisadi faaliyeti nakdi sermayeden ziyade bedeni çalışmasına dayanan, işini bizzat kendisi (tüp dağıtım işi) yapan basit bir esnaf olduğunu, davacının ise dünya üzerinde ticari faaliyeti olan dünyanın sayılı büyüklükteki ekonomik güçlerinden olduğunu, Müvekkilinin, taraflar arasındaki ticari ilişki gereği ve davacının ekonomik büyüklüğünüde göz önünde bulundurarak sözleşmeden kaynaklı tüm yükümlülüklerini yerine getirdiğini ancak davacı taraf basiretli bir tacir gibi davranarak bölgede yeni bir bayi ihdas etmek yerine basit bir esnaf olan müvekkilinden ekonomik mahvına sebep olacak mahiyette talepte bulunmakta olduğunu, davacının … ilinde 41 adet bayisi ile faaliyetlerini devam ettirmekte olup ayrıca müvekkilinin bulunduğu … ilçesinde de bayisi bulunduğunu, dolayısıyle kar mahrumiyeti söz konusu olmadığını, davacının bununla da yetinmeyip yargılamayı gerektiren bir hususta kendiliğinden hak alma yoluna giderek nakte tahvil ettiği 15,000,00-TL tutarlı BTM tutarını cezaj şart tazminatına mahsup ettiğini dava dilekçesinde beyan ettiğini, Davacının cezai şart tazminatı taleplerinin yargılamayı gerektirdiğini, dilekçede etraflı bir şekilde açıklamalarda bulunmak suretiyle, sonuç olarak; arz ve izah olunan sebeplerle ve yargılama safahatinde ortaya çıkacak sebeplerle haksız ve mesnetsiz davanın ve davacının tüm taleplerinin reddine karar verilmesini talep etmiştir.
Mahkememizin (Kapatılan …. Asliye Ticaret Mahkemesi) … Esas ve … Karar sayılı dosyasında yapılan yargılama sonucunda davanın reddine karar verilmiş, kararın davacı vekilinin temyizi üzerine Yargıtay …. Hukuk Dairesi Başkanlığı’nın … Esas ve … Karar sayılı 01/10/2015 tarihli bozma ilamı ile;
“Davacı, davalının akdi haksız nedenle feshettiğini ve bu durumun sözleşmeyi ihlal anlamına geldiğini iddia ederek kar mahrumiyeti ve cezai şart talep etmiştir. Yerel mahkeme kararının 5. sayfasının 4. paragrafında akdin davalı yanca feshedilmesinin haklı olup olmadığı yönünde bir tartışma ve inceleme yapılması gerektiği belirtildiği halde dosya içerisinde bu yönde bir inceleme ve araştırma yapılmadığı görülmektedir. Bu durumda öncelikle akdin haklı nedenle feshedildiğinin belirlenmesi gerekir. Mahkemece bu yön gözetilmeksizin eksik inceleme ile yazılı şekilde hüküm kurulması doğru görülmemiş, mahkeme kararının bozulması gerekmiştir.” gerekçesi ile bozulmasına karar verilmiş, işbu dosya mahkememizin yukarıdaki esasına kayıt edilerek yargılamaya devam edilmiştir.
Dosya kapsamına alınan 17/01/2018 tarihli bilirkişi raporunda özetle; Taraflar arasında akdedilmiş 10/03/2009 tarihli bir “…… Gaz Standart Tüplü Bayilik Anlaşması..”‘nın mevcut olduğunu, davalı tarafından davacıya gönderilen 06/02/2012 tarihli … 2. Noterliğinin … yevmiye nolu ihtarnamesi ile sözleşmenin fesih edildiğinin bildirildiğini, akabinde davacı tarafından alınan tespit raporu sonucunda davalının akde aykırı davranması iddiası ile sözleşmenin 30/05/2012 tarihinde bayilik sözleşmesinin fesih edilmiş olduğunu, ortada olağanüstü bir fesih nedeni olmadan, taraflar arasındaki edim dengesinin davalı aleyhine katlanılamayacak derece ağırlaşması söz konusu bulunmadan davalının yaptığı feshin haklı bir fesih sayılamayacağını, davalının işbu haksız feshinin sonuçlarına katlanması gerektiğini, Mahkemece davanın kabulü halinde, davacının sözleşmenin süresinden önce feshedilmesinden dolayı davalıdan sözleşmenin kalan 22 aylık süresi için talep edebileceği kar mahrumiyetinin 21.577,41-USD olduğunu, ancak davacı talebi 5.000,00-USD olduğundan taleple bağlılık ilkesi gereği bu tutarın dikkate alınması gerektiğini, teknik yönden değerlendirmede davacının talep edebileceği kar mahrumiyetinin bir ay ile sınırlı olması görüşünün Mahkemece kabulü halinde ise davacının davalıdan talep edebileceği kar mahrumiyeti tutarının 980,80-TL olduğunu, davacının sözleşmenin süresinden önce feshedilmesi nedeniyle 25.000,00-USD’lik cezai şart tutarından 15.000,00-TL’lik teminat mektubunun tenzili ile 16.595,70-USD talep edebileceğini, davalıya ait 2010, 2011 ve 2012 yıllarına ilişkin Kurumlar Vergisi Beyannamelerine göre davacının talep ettiği ceza-i şart tutarının davalının ekonomik mahvına sebep olmayacağını mütalaa etmiştir.
Dava; Davalının taraflar arasındaki sözleşmenin haksız nedenle feshedilmesinden bahisle kar mahrumiyeti ve cezai şart alacağı talebine ilişkindir.
Tüm dosya kapsamı, Yargıtay bozma ilamı ve toplanılan delillerin bir bütün olarak değerlendirilmesi sonucunda; Davacı taraf ile davalı arasında bayilik anlaşması bulunduğunu, davalının akde aykırı davrandığını, bu nedenle sözleşme ve ekleri gereğince cezai şart ve kar mahrumiyeti talep etme hakkı doğduğunu belirterek, cezai şart tutarının 25.000,00-USD olup 15.000,00-TL teminat mektubunun mahsubu sonucu 16.595,70-TL cezai şart alacaklarının, fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak suretiyle 5.000,00-TL kar mahrumiyeti alacağının tahsilini talep ve dava etmiştir.
Dosya kapsamına alınan ve hüküm kurmaya elverişli bulunan bilirkişi kök ve ek raporlarında da belirlendiği üzere; Taraflar arasındaki bayilik sözleşmesinin süresinden önce davalı tarafça tek taraflı olarak feshedildiği, fesih nedeni olarak sözleşmenin devamında çekilmezlik bulunduğunun savunulduğu, taraflar arasındaki sürekli sözleşme ilişkisinde ortaya çıkan ve önceden öngörülmesi, kestirilmesi mümkün olmayan sebeplerle taraflardan birinin edimini yerine getirmesi son derece zorlaşır, ağırlaşır ise bu durumda edimler arasında ki menfaatler dengesinin onarılamayacak şekilde bozulması halinde sözleşme olağanüstü bir fesih yolu olan haklı fesih sebebiyle sonra erdirilebileceği; ancak dosya kapsamında sözleşmenin davalı tarafça feshedilmesini haklı kılınabilecek herhangi bir delile rastlanmadığı, dolayısıyla davalı tarafın sözleşmenin feshinde haklı sayılamayacağı anlaşılmıştır. Taraflar arasındaki sözleşmenin 22/ A bendinde; ” Bayi, iş bu anlaşmanın herhangi bir hükmünü kısmen veya tamamen ihlal ettiği takdirde …Gaz’ ın iş bu anlaşmayı fesih hakkı bulunduğunu ve …Gaz’a bu ahvalde yazılı talebi üzerine derhal nakden ve defaten cezai şart olarak 25.000,00-USD tutarını fiili ödeme tarihinde uygulanmakta olan … Bankası döviz satış kuru üzerinden hesaplanacak TL karşılığı olarak ödemeyi kabul ve taahhüt etmiştir…. Bayi ödemeyi taahhüt ettiği cezai şart ile belirtilen kar mahrumiyetinin …Gaz nezdindeki teminat mektubu ve/ veya ipoteklerin paraya çevrilerek tahsil edilmesine muvafakat ettiğini…. kabul ve taahhüt etmiştir.” hükmünü içerdiği, bu kapsamda davacı tarafın cezai şart talep etme hakkının mevcut olduğu, yine 15.000,00-TL lik teminat mektubunun paraya çevrilerek cezai şart tutarından indirilmesi sonucunda hesap edilen 30.036,55-TL cezai şartın davalı taraftan tahsili ile davacı tarafa ödenmesine karar vermek gerektiği anlaşılmıştır. Ayrıca taraflar arasındaki sözleşmenin 22/B maddesine göre; “Bayi, …Gaz’ın bir aylık kar mahrumiyetinin bir önceki yıl, aylık … satış ortalaması esas alınarak, beher ton için asgari 500,00-USD nin … Bankası efektif satış kuru karşılığı TL tutarında hesaplanacağını kabul ve taahhüt etmiştir. ” hükmünü içerdiği; bu kapsamda yapılan ve davacının talep edebileceği kar mahrumiyetinin bir ay ile sınırlı olarak 980,80-USD olduğu ve fesih tarihindeki kur itibariyle 1.732,80-TL olarak hesap edilen kar mahrumiyetinin ve yukarıda belirlenen cezai şartın 16/08/2012 dava tarihinden itibaren işleyecek değişen oranlarda reeskont faizi uygulanmak suretiyle davalı taraftan alınarak davacı tarafa verilmesine dair, davanın kısmen kabulüyle kısmen reddine ilişkin aşağıdaki hüküm kurulmuştur.
HÜKÜM: Gerekçesi yukarıda açıklandığı üzere;
1-Davanın KISMEN KABULÜ İLE,
16.595,70-USD’nin …. satış kuru üzerinden TL karşılığı olan 30.036,55-TL cezai şart alacağının ve 1.732,87-TL kar mahrumiyetinin 16/08/2012 dava tarihinden itibaren işleyecek değişen oranlarda reeskont faizi uygulanmak suretiyle davalı taraftan alınarak davacı tarafa verilmesine,
Fazlaya ilişkin istemin reddine,
2-Hüküm altına alınan miktar üzerinden hesaplanan 2.170,16-TL ilam harcından peşin alınan 580,45-TL’nin mahsubu ile bakiye 1.589,71-TL ilam harcının davalıdan tahsili ile hazineye irat kaydına,
3-Davacı tarafından yatırılan 580,45-TL peşin harç ve 21,15-TL başvuru harcı olmak üzere toplam 601,60-TL’nin davalıdan tahsili ile davacıya verilmesine,
4-Davacı kendisini vekille temsil ettirdiğinden, karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesine göre hesaplanan 3.812,33-TL vekalet ücretinin davalıdan tahsili ile davacıya verilmesine,
5-Davalı, kendisini vekille temsil ettirmiş olmakla, karar tarihinde yürürlükte bulunan A.A.Ü.T. Göre hesaplanan 2.180,00-TL ücreti vekaletin davacıdan tahsili ile davalıya verilmesine,
6-Davacı tarafından yapılan 2.595,40-TL yargılama giderinin red ve kabul durumuna göre takdiren oranlayarak 485,85-TL’nin davacı üzerinde bırakılmasına; artan 2.109,55-TL’nin davalıdan tahsili ile davacıya verilmesine,
7-Davalı tarafından sarf edilen 23,00-TL yargılama giderinin red ve kabul durumuna göre takdiren oranlayarak 18,70-TL’nin davalı üzerinde bırakılmasına; artan 4,30-TL’nin davacıdan tahsili ile davalıya verilmesine,
8-Taraflarca yatırılan gider avansının kullanılmayan kısmının 6100 sayılı Yasanın 333. maddesi ile Yönetmeliğin 207. maddesi gereğince hükmün kesinleşmesinden sonra hesap numarası bildirilmiş ise elektronik ortamda hesaba aktarmak suretiyle; hesap numarası bildirilmemiş ise masrafı kalan paradan karşılanmak suretiyle PTT … ve işyerleri vasıtasıyla adreste ödemeli olarak yazı işleri müdürü tarafından iadesine,
Dair taraf vekillerinin yüzlerine karşı gerekçeli kararın tebliğinden itibaren 15 günlük süre içinde temyizi kabil olmak üzere yargıtay yolu açık olmak üzere verilen karar açıkça okunup usulen anlatıldı. 20/06/2018

Katip Hakim