Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C.
İSTANBUL
15. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ

ESAS NO : 2019/5 Esas
KARAR NO : 2021/52

DAVA : Alacak
DAVA TARİHİ : 25/03/2008
KARAR TARİHİ : 28/01/2021
Mahkememizde görülen Alacak davasının yapılan açık yargılaması sonunda,
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ
DAVA /Davacı vekili dava dilekçesinde ve özetle;
Müvekkili şirketin …’da yapmayı taahhüt ettiği enerji santrali ekipmanlarının nakliyesi için davalı sigorta şirketi ile aralarında sözleşme imzalandığını, Belçika’dan nakliyesi yapılan tirbünlerden bir tanesinin 14/12/2006 tarihinde indirme sırasında temele düşerek hasarlandığını, hasarın ihbarının süresi içerisinde davalıya yapılmasına ve istenilen belgelerin 20/08/2007 tarihinde ve ek olarak istenilen belgelerinde 03/10/2007 tarihinde teslim edilmesine rağmen hasar bedelinin bugüne kadar ödenmediğini, hasarlı türbinin onarım masraflarının müvekkili firmaca karşılandığını, davalı tarafa 19/11/2007 tarihinde ödeme için ihtarname gönderildiğini, davalının ihtara rağmen ödeme yapmadığını belirterek, 1.501.100,24 USD + 292.153,50 EURO’nun 07/12/2007 tarihinden itibaren işleyecek dövize verilen en yüksek faizi ile 29.610,26 TL’nin ise aynı tarihten itibaren işleyecek ticari faizi ile birlikte davalıdan tahsilini, yargılama giderleri ile vekalet ücretinin davalıdan tahsilini talep ve dava etmiştir.
CEVAP /
Davalı … Sigorta Aş vekili cevap dilekçesinde özetle;
Müvekkili şirket tarafından düzenlenen “… Poliçesi” nde sigortalının “…” sigorta ettirenin ise “… A.Ş.” olduğunu, davacının davada sıfatının olabilmesi için sigortalı ile sigorta ettiren arasındaki anlaşmanın ibrazı ile kendi menfaatini ispatlaması veya sigortalının tazminatı almak ve dava açmak konusunda davacıya muvafakat vermesi, bu sebeple davacının öncelikle aktif husumet ehliyetine sahip olduğunu belgelendirmesi gerektiğini,
Taraflar arasında düzenlenen poliçenin özel şartlarında aynen DPS’nin kendisi tarafından ya da onların tayin edeceği Surveyor tarafından tüm yükleme, boşaltma, aktarma operasyonlarına nezaret etmek üzere eksper gönderilecek olup sigortalı veya sigorta ettiren eksperin vereceği tavsiyeleri yerine getireceğini taahhüt eder şartının bulunmasına rağmen şartın ihlal edildiğini, türbinlerin önceden hazırlanan bir temele indirilmesinin sigortacılık tekniğinde montaj işi olduğunu, normal bir düzeye indirmekle belli bir temele monte etmek arasında operasyon riski ve uzmanlığı açısından bir fark bulunmadığını, bu nedenle hasarın montaj poliçesini yapan sigorta şirketinden talep edilmesinin gerektiğini, ayrıca malın taşımasını yapan…’ye herhangi bir hukuki girişimde bulunulmadığını, dava veya icra takibi de yapılmayarak zaman aşımı süresinin dolmasına sebebiyet verilerek rücu hakkının ortadan kalktığını ve istenilen miktarın fahiş olduğunu belirterek, davanın reddini, yargılama giderleri ile vekalet ücretinin davacıdan tahsilini talep etmiştir.
Davalı yanında feri müdahale talebinde bulunan … vekili beyan dilekçesinde özetle;
Davanın…’dan Türkmenistan’a taşınan gaz türbin emtiasının hasara uğraması sonucu söz konusu hasarın taraflar arasındaki mevcut sigorta poliçesi uyarınca tazmini talebi ile açıldığını, bahse konu emtianın yapımı davacı tarafından üstenilmiş olan ve Türkmenistan’da bulunan enerji santrali inşaatında kullanılmak amacıya sevk edildiğini ve nakliyat rizikolarına karşı davalı tarafından sigortalandığını, diğer yandan davalının sigorta poliçesi ile üstlenmiş olduğu riskleri reasürans teminatı altına almak amacıya Londra’da mukim ve müvekkili tarafından temsil edilen bir grup sigorta – reasürans şirketi ile …sayılı reasürans sözleşmesini yaptığını, müvekkillerinin davaya konu nakliyat sigorta riskinin reasürörleri olduğunu, müvekkillerinin davalı sigorta şirketinin derdest dava sonucunda ödemek zorunda kalabileceği sigorta tazminatını ödemek zorunda kalabileceğini, bu nedenle HMK.nun 53.maddesi gereğince feri müdahilliklerine karar verilmesini talep ettiklerini, davacının aktif husumet ehliyetinin olmadığını, davacının sigorta tazminatına dayanak olan poliçesinin sigortalısının dava dışı… firması olduğunu, dava dışı firmanın malı hasarlı olarak aldığı ve uhdesine geçirdiğini, emtianın … firmasına iade edildiği ya da satım bedelinin ödenmediğine dair beyan ve delilin olmadığını, muvafakatin dosyada bulunmadığını, davacı tarafın emtia üzerindeki menfaatini ispat edemediğini, davacının …’dan aldığı emtiayı konşimentonun düzenlendiği 18/08/2006 tarihinde …’a sattığını, davacı ile dava dışı sigortalı … arasında gerek fatura gerekse konişmentoda… şartının yer aldığını, hal böyle iken sigortacıların, poliçede sigortalı sıfatı dahi olmayan ve sigortalı şirket ile ilişkisini ısrarla açıklamayan ve belge sağlamayan bir şirkete sigorta tazminatı ödemesinin istenemeyeceğinin açık olduğunu beyanla davanın reddini, yargılama giderleri ile vekalet ücretinin davacı üzerinde bırakılmasını talep etmiştir.

DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE GEREKÇE
Dava, davacı şirketin Türkmenistan’da yapacağı enerji santralinin ekipmanlarının nakliyesi sırasında bir türbinin indirilmesi esnasında meydana gelen kaza neticesinde davacı yanca karşılanan hasar bedelinin sigorta şirketinden tahsili istemine ilişkindir.
Mahkememizce taraf delilleri toplanmış , bilirkişiler …, …, …, ve… tarafından hazırlanan 03/12/2009 tarihli 1.Bilirkişi Raporu ve 10.02.2011 tarihli ek rapor alınmıştır.Raporda dava konusu gaz türbininde meydana gelen hasarın montaj/kurulum sırasında değil, nakliye/taşıma sırasında meydana geldiği kanaatine varılmıştır.
Bilirkişiler …,…, … ve … tarafından hazırlanan 13/03/2013 tarihli 2. Bilirkişi raporu ve 03/03/2014 tarihli ek rapor alınmıştır. Raporda dava konusu gaz türbininde meydana gelen hasarın montaj/kurulum sırasında değil, nakliye/taşıma sırasında meydana geldiği kanaatine varılmıştır.
Bilirkişiler …,…,…ve … tarafından hazırlanan 13/04/2016 tarihli 3.Bilirkişi raporu alınmıştır. Raporda sonuç olarak, dava konusu gaz türbininde meydana gelen hasarın nakliye/taşıma sırasında değil, montaj/kurulum sırasında meydana geldiği kanaatine varılmıştır.
Mahkememizce 3. Bilirkişi raporu doğrultusunda 23.06.2016 tarih ve … esas- … karar sayılı “…dava konusu olaya ilişkin sigorta poliçesinin tetkikinden; montaj ve demontaj risklerinden kaynaklanacak her türlü hasar ve ziyam teminat harici olduğu, sigorta teminatının poliçede gösterilen varma yerinde araçtan tahliyeyi takiben derhal sona ereceğinin belirtildiği, davaya konu olayda meydana gelen hasarın türbinin nakliyesi ve indirilmesi esnasında değil, daimi çalışacağı yere montajı sırasında meydana geldiği, bu nedenle poliçe kapsamında olmadığı, ayrıca tahkim raporunda da yine oyçokluğu ile hasarın emtia reasürans poliçesinin teminat kapsamında olmadığı belirtilerek türbin emtiası hasarı için ödeme yapılmasının istenemeyeceğinden…” gerekçesi açıklanarak davanın reddine karar verilmiştir.
Karar davacı vekili tarafından temyiz edilmiş,Yargıtay 11 HD’sinin 2016/14456 Esas 2018/6672 karar sayılı ve 25/10/2018 tarihli kararı ile bozulmuştur.Bozma ilamında: ” dava dışı reasürörler ile davalı sigorta arasında görülüp sonuçlandırılan tahkim dosyası ile tahkim kararının iptali talebiyle açılan mahkeme dosyası getirtilip incelenerek, alınan bilirkişi raporları ve ek raporlarındaki aynı konuda yapılan farklı değerlendirmeleri tartışan ve çelişkiyi gideren, hasarın nasıl ve hangi aşamada gerçekleştiğini belirleyen, sorumluluğu yeniden değerlendiren, bilirkişi raporları ile sözü geçen tahkim kurulu kararındaki tespitlere aykırılıkları açıklayan, tarafların itirazlarını karşılayan, sigortalı emtia ve nitelikleri de nazara alınarak belirlenecek montaj, taşıma ve tahliye işlerinden anlar bilirkişilerin de içinde bulunduğu heyetten yeni bir bilirkişi raporu alınması ve sonucuna göre karar verilmesi gerekirken, yazılı şekilde noksan incelemeyle ve yetersiz bilirkişi raporuna göre hüküm tesisi doğru görülmemiş,kararın bozulması gerekmiştir” gerekçesi açıklanmıştır.
Mahkememizce Yüksek Yargıtay 11 HD’sinin 25/10/2018 tarih ve 2016/14456 E- 2018/6672 K sayılı bozma ilamına uyulmuştur. Bozma ilamı doğrultusunda İstanbul .. Asliye Ticaret Mahkemesi’nin … esas sayılı Tahkim Kararının İptali istemli dava dosyası ve bu dosya içinde bulunan tahkim yargılama dosyası getirtilmiş, dava dosyası Finans bilirkişisi…, Sigorta Hukukçusu Prof Dr…ve “montaj, taşıma ve tahliye işlerinden anlar” Uluslararası taşıma ve CMR bilirkişisi … dan oluşan heyete verilerek Yargıtay bozma ilamında açıklanan hususlarda bilirkişi raporu düzenlemeleri istenmiştir.Bilirkişi heyeti mahkememiz dosyasına 30/11/2020 tarihli raporu hazırlayarak sunmuştur.
30/11/2020 tarihli bilirkişi raporunda Sigorta Hukukçusu Prof Dr… ın değerlendirmeleri;
Dava dosyasında bulunan bilirkişi raporları şu şekildedir.
03/12/2009 tarihli 1.Bilirkişi Raporu; …, …, …, ve … tarafından hazırlanmıştır. 10.02.2011 tarihli ek rapor aynı bilirkişiler tarafından sunulmuştur. Dava konusu gaz türbininde meydana gelen hasarın montaj/kurulum sırasında değil, nakliye/taşıma sırasında meydana geldiği kanaatine varılmıştır.
13/03/2013 tarihli 2. Bilirkişi Raporu: …, …, … ve … tarafından hazırlanmıştır. 03/03/2014 tarihli ek rapor aynı bilirkişi heyeti tarafından düzenlenmiştir. Dava konusu gaz türbininde meydana gelen hasarın montaj/kurulum sırasında değil, nakliye/taşıma sırasında meydana geldiği kanaatine varılmıştır.
13/04/2016 tarihli 3.Bilirkişi Raporu; …, …, …ve … tarafından hazırlanmıştır. Raporda sonuç olarak, dava konusu gaz türbininde meydana gelen hasarın nakliye/taşıma sırasında değil, montaj/kurulum sırasında meydana geldiği kanaatine varılmıştır.
09/10/2009 tarihli Prof. Dr. …, Dr. … ,Prof. Dr. … tarafından verilen hakem kararı ,
Hakem kararının iptali isteminin reddine dair İstanbul … Asliye Ticaret Mahkemesi’nin … esas -… karar sayılı ve 22/03/2010 tarihli kararı, bu kararın Yargıtay 11. Hukuk Dairesi’nin 24/05/2012 tarih ve ….esas- … karar sayılı ilamı ile onanarak kesinleştiğine dair ilam, görülmüştür.
09/10/2009 tarihli tahkim kararı incelendiğinde; Hakem Kurulu taraflar arasındaki ihtilafı 140-141 nolu paragraflarda:
140 “Bu davada, işbu tahkim davasının başlangıcında … ile …arasında… Poliçesi tahtındaki teminat konusunda bir ihtilafın mevcut olduğunu tespit etmiş bulunuyoruz. İhtilaf bir yanda hasarla sonuçlanan riskin bir nakliyat riski mi (ki … öyle olduğunu söylemektedir) yoksa bir montaj riski mi (ki …öyle olduğu itirazında bulunmaktadır) olduğu meselesinde düğümlenmektedir. İhtilaf diğer yanda, hasarın, Nakliyat Poliçesi teminat kapsamında olsa bile, farklı bir sözleşme olan … Poliçesinin teminat kapsamında olup olmadığı meselesinde düğümlenmektedir.
141 “Bundan başka, …’in…Poliçesinde yer alan garantileri ihlal etmiş olup olmadığı, iyi niyet ilkesine aykırı hareket edip etmediği ve …’yle işbirliği yapma ödevini yerine getirip getirmediği konusunda bir ihtilafın mevcut olduğunu tespit etmiş bulunmaktayız. Teminatla ilgili konular ve Nakliyat Poliçesi tahtındaki sigortalı menfaat Türkiye’deki davanın bir konusu olmakla beraber, … Poliçesi tahtındaki teminatla ilgili konular ve …’in iddia edilen ihlal ve aykırılıkları Türkiye’deki davanın konusu değildir.” şeklinde tespit etmiştir.
…Poliçesinin kapsamında olmadığını ise 162-170 nolu paragraflarda;
162 “Şimdi “tahliye” teriminin yapısına dönecek olursak, bizler “tahliye” terimini “…” (…) ya da Almancadaki “….” terimine denk saymanın uygun olduğunu düşünüyoruz.
163 “Tahliye” terimini yorumlarken, en küçük ortak paydanın, mallar hala treyler üzerinde ya da treylerin kendi tahliye donanımı (bir kamyonun kendi vinci gibi) üzerinde veya kamyona ait veya kamyonla bağlantılı başka bir araç-gereç (kaydırma rayları gibi) üzerinde olduğu sürece tahliyenin gerçekleşmemiş olduğunu söylemek olabileceğini düşünüyoruz.
164 “Mallar ya yere ya da başka bir kamyon üzerine yerleştirildiğinde tahliyenin gerçekleşmiş olduğu sonucuna varmakta tereddüt etmezdik. Tahliye kamyonun kendi vinciyle yapılıyor olsaydı, mallar yere konduğunda tahliye sona ermiş olurdu.
168 Bu davada türbin ne yere konmuştur ne bir indirme rampasının üzerine, ne de başka bir taşıma aracına (eğer hidrolik krikolar bir tür ‘taşıma aracı’ sayılmazsa). Yere koymanın, bir indirme rampası üzerine yerleştirmenin veya başka bir taşıma aracı üzerine koymanın ortak noktası, yükün artık kamyon üzerinde olmaması ve fakat başka bir yere yerleştirilmiş olmasıdır. Bu yerleştirme geçici de olabilir, kalıcı da. Yere koyma kalıcı olabilir, bir indirme rampası üzerine veya başka bir taşıma aracına yerleştirme çoğu durumda kalıcı olmayacaktır. Diğer ‘taşıma aracı’ yükü söz gelimi kurulum için başka bir yere taşıyacak olabilir. Yük yere veya bir indirme rampası üzerine konduğunda da aynı şey söz konusudur. Diğer bir deyişle, yük daimi olarak kalmayacağı bir yere yerleştirilmişse dahi tahliye gerçekleşmiş olabilir.Önümüzdeki vakada, türbin treylerden açıkça ayrılmıştı ve fakat bir ucu treylere bağlı kaydırma raylarından da indirme işlemi başlar başlamaz ayrılmıştı.
169 Kaydırma rayları çıkarılıp türbin dört hidrolik kriko üzerine yerleştirildiğinde, türbin büyük ölçüde başka bir taşıma aracı üzerine yerleştirilmiş olmakla (tek fark, hidrolik krikoların türbini başka bir yere taşıyacak tekerleklerinin olmamasıydı, zira krikoların amacı bu değildi) ya da geçici bir indirme rampası üzerine yerleştirilmiş olmakla (her ne kadar hidrolik krikolar teknik olarak bir rampa olmasa da) karşılaştırılabilir bir konuma geldi. Ancak önemli nokta, hidrolik krikoların bir taşıma aracıyla veya bir rampayla tam olarak karşılaştırılabilir olup olmadığıdır. Belirleyici olan, türbinin treyler dışındaki, türbinin daimi olarak kalmayacağı bir yere yerleştirilmiş olmasıdır.
170 … Raporunda (C13) türbinin tamamıyla kamyondan kızak sistemine aktarılmış olmakla indirilmiş olacağı şeklinde ifade edilen görüşe katılmıyoruz. Bununla beraber, türbinin dört hidrolik kriko üzerine yerleştirildikten ve kızak sistemi çıkarıldıktan sonra hâlâ tahliye edilmemiş olduğunu söylemenin de son derece yapay bir sav olduğu görüşündeyiz. Bizler bu nedenle hasarın türbin nakil aracından tahliye edildikten sonra meydana geldiği ve hasarın … Poliçesinin teminat kapsamında olmadığı sonucuna vardık.”, şeklinde açıklamıştır.
Tahkim kurulu sonuç olarak: “Davacıdan 14 Aralık 2006 tarihinde meydana gelen türbin emtiası hasarı için ödeme yapmasının istenemeyeceğinin ilan edilmesine” oy çokluğu ile karar vermiş, Tahkim kurulu üyesi Prof. Dr. … ise “hasarın tahliye sırasında, yani nakliye sırasında meydana geldiği” muhalif görüşünde bulunmuştur.
Dosyada mevcut bilirkişi raporları ve hakem heyeti kararı birlikte değerlendirildiğinde, hasarın hangi aşamada ve nasıl gerçekleştiğinin belirlenmesi ve bunun sigorta poliçesi kapsamında, davalının ödemesi gerekip gerekmediği konusundaki görüş farklılıkları olduğu,çelişki oluştuğu anlaşılmaktadır.Hakem heyeti meydana gelen hasarın, taşıma işlemi bittikten sonra (tahliyeden sonra) oluştuğu kararına varmıştır. Kararda tahliyenin sona ermesi “Tahliye’ terimini yorumlarken, en küçük ortak paydanın, mallar hala treyler üzerinde ya da treylerin kendi tahliye donanımı (bir kamyonun kendi vinci gibi) üzerinde veya kamyona ait veya kamyonla bağlantılı başka bir araç-gereç (kaydırma rayları gibi) üzerinde olduğu sürece tahliyenin gerçekleşmemiş olduğunu söylemek olabileceğini düşünüyoruz. Mallar ya yere ya da başka bir kamyon üzerine yerleştirildiğinde tahliyenin gerçekleşmiş olduğu sonucuna varmakta tereddüt etmezdik. Tahliye kamyonun kendi vinciyle yapılıyor olsaydı, mallar yere konduğunda tahliye sona ermiş olurdu”, ifadeleri ile açıklanmıştır. Olayda krikoların üzerinde bulunan türbinin tahliyesinin gerçekleşmiş olduğu sonucuna varılmıştır.
Dosyada Mevcut 03.12.2009 tarihli bilirkişi raporunun 18 ve 19.sayfalarında olaya ilişkin bir çizime yer verilerek, devamında “…hasarlanmanın şekilde de görüldüğü zere, 5.aşamadan sonraki operasyonda gerçekleştiği açıktır. Bu durum, Gaz türbini artık araçtan fiilen indirilmiş, temel üzerindeki geçici konumuna takozlar üzerinde yerleştirilmiş, temel saplamaları üzerine oturtulmaya hazır hale getirtilmiş anlamına gelmektedir. Daha sonraki aşama, gaz türbininin temel saplamaları üzerine teknik olarak uygun ölçü ve tolerans dahilinde yerleştirme işleminin yapılmasının planlandığı, somut olayda bu işlemin aynı gün içinde gerçekleştirilmeye çalışıldığı, saplamalara yerleştirme işleminin o andan itibaren daha sonraki zaman diliminde daha ileriki tarihlerde de gerçekleştirilebilecek bir operasyon olduğu, dolayısıyla gaz türbininin saplamalar üzerine yerleştirme işleminin “teknik anlamda” nakliye sonrası bir aşama olarak değerlendirilmesi gerektiği…” şeklindeki ifadeler ile raporun sonuç bölümünün çeliştiği görülmektedir. Raporun sonuç aşamasında, gaz türbininin saplamalar üzerine yerleştirme işleminin teknik anlamda nakliye içinde kaldığı belirlenmiştir.
Sonuç olarak; Tarafları farklı olsa da, Tahkimde de ihtilaf konusu, türbinde meydana gelen hasarın, nakliye aşamasında mı, yoksa tahliye gerçekleştikten sonra mı meydana geldiği olduğundan, işbu dava konusu olay ile tahkimde incelenen hayat olayı (vakıa) aynıdır. Usul hukukundaki “Kesin Hüküm” bakımından davanın gerçek sebebi vakıalardır. Hakem heyeti kararı kesinleşmiştir. Kesinleşen hakem heyeti kararından farklı bir vakıa tespiti ile işbu davada sonuca varılması, kesin hüküm kurumunun işlevi açısından uygun düşmemektedir. Nitekim, usul hukukunun amacı, sübjektif hakların korunmasında gerçeklik temelinde hakkın tanınması ve tespitidir, işbu yargılama kapsamında ispata çalışılan husus ile hakem yargılamasında tartışılan ve hükme bağlanan vakıa (hasarın oluşma zamanı) ayniyet içindedir. Uzmanlardan oluşan hakem heyeti kararında tespit edilen hayat olayı ve buna yönelik olarak uygulanan hukuk kuralına aykırı düşen bir değerlendirme, hukuk sisteminin kabul edemeyeceği bir sonuç doğuracaktır.
30/11/2020 tarihli bilirkişi raporunda Uluslararası Taşıma/ CMR bilirkişisi … ın değerlendirmeleri;.
CMR (Eşyaların Uluslararası Nakliyatı İçin Mukavele Sözleşmesi-CMR Konvansiyonu) kapsamında Taşıma sözleşmesinin kurulması, kombine taşıma ve CİP teslim, hasara ilişkin tespitler ;
Davacı … A.Ş.’nin Türkmenistan’da yerleşik dava dışı … firmasına gerçekleştirmeyi taahhüt ettiği Enerji Santrali projesi işinde;Gaz Türbini ekipmanlarını Belçika’ dan Türkmenistan’ a Kombine Taşıma yaptığı,
Taşımanın …/gemi (denizyolu), > …/vagon (demiryolu), > ……-Ölçü Dışı Araç (karayolu) şeklinde gerçekleştirildiği, kombine ağır yük taşımacılığı için dava dışı … firması ile 11.08.2006 tarihli … sayılı sözleşmenin bağıtlandığı
Panalpına firması tarafından CİP teslim şeklinde, Yükleme Yeri:…, Teslim Yeri: …/Türkmenistan … /Kombine Taşıma Konşimentosu düzenlendiği, bağıtlanan sözleşmenin ;
Madde 3 (Taşıyıcının sorumluluğu) madde 4 (İşin Kapsamı) “İş genel olarak aşağıdakileri içermekle beraber bunlarla sınırlı değildir. Tüm işler işbu Sözleşmeye uygun olarak, tam sigorta kapsamında icra edilecektir. Büyük Kargoların işbu Sözleşmede açıklanan koordinatlardaki tesise boşaltılması ve yerleştirilmesi” hükmü gereği , yükün araçtan boşaltılmasından taşıyıcının sorumlu olduğu tespit edilmiştir. …araç ile gabari dışı ağır ve oldukça hassas … taşıması olan yükün boşaltılmasının, sektör uygulama ve teamüllerine göre taşıyıcının sorumluluğunda olduğu değerlendirilmiştir.
… (Karma) Taşımacılık, tek ve aynı taşıma ünitesi veya aracıyla, birden fazla taşımacılık türü kullanılarak yapılan taşıma şeklidir.
Somut olayda; davacı …. A.Ş. ağır yük taşıması için dava dışı … firması ile anlaşmış asıl-üst/akdi taşıyıcı…firması … Taşıma ve…teslim şekli ile organize ederek, alt/fiili taşıyıcı… firmasına taşere etmiştir.
Bu tür gabari dışı taşımalar, standart taşıma yöntemleri ile mümkün olmayan ağır yüklerin özel araç ve ekipmanlarla uzman bir ekip yönetiminde yapılmaktadır. Uluslararası yol analizlerinin yapılması, yol geçiş izinlerinin tedarik edilmesi, özelikle yükün araca yüklenmesi ve varış verinde boşaltılması, uzman ekip, yani taşıyıcının ifa sorumlusu yardımcılarının nezaret ve gözetiminde gerçekleştirilmektedir.Tüm bu lojistik işlemler taşıyıcının sorumluluğundadır.
Milletlerarası Ticaret Odası (ICC) …kurallarına göre; CİP taşıma olarak ifade edilen “…- Varış Yerine Kadar … ve Sigorta Ödenmiş Olarak Teslim” şeklinde taşımayı ifade eder. Satıcı, bu teslim şeklinde sigorta sözleşmesini imzalar ve sigorta primini öder. Daha açık bir ifade ile satıcının ticarete konu olan ürünleri daha önce kararlaştırılan yerde ve belirlenen varış noktasına götürmesi için kendisi tarafından tayin edilip sözleşme yapılan nakliyeciye navlun bedeli ödenmiş bir şekilde teslim etmesidir.Ayrıca satıcı alıcıya ait olan taşıma esnasında ürünlerin kayıp ve hasar riskine karşı sigorta yaptırır. Dış Ticarette Teslim …’in kapsamının; satış sözleşmesinin taraflarının, satılan malların teslimine ilişkin hak ve yükümlülükleriyle ilintili olduğu, aynı zamanda taşıyıcının düzenlediği Taşıma Senedi üzerinde teslim şeklinin belirtilmesi ile emtianın taşınmasında taşıyıcının kimin tarafından tayin edildiği (navlun) ve … sigortasının da kimin tarafından sağlandığını gösterir.
Somut olayda; varış yerine kadar navlun ve sigorta …A.Ş. tarafından ödenmiş olarak … Teslim sekli ile taşımanın gerçekleştirildiği anlaşılmaktadır.
Davacı … A.Ş. Türkmenistan … şantiyesinde görevli …(Makine Müh) ve…(Mekanik Kısım Şefi) tarafından düzenlenen 14.12.2006 tarihli Raporda;”14.12.2006 tarihinde saat 10.00 sularında rayların altı beton bloklarla beslenmiş durumda hidrolik pistonla itilerek beton temel üzerin kaydırılan ünitenin sahada yapılan işlemlerinin … yetkilisi… ile birlikte gözlemlendiği, bu sırada türbinin temel ankrajı üzerinden 60 cm yükseklikte alttan hidrolik krikolarla desteklenmiş ve yine alttan beton bloklarla desteklenen kayıcı raylar üzerinde durmakta iken saha gözlemlenmesine ara verildiği sırada türbinin nakliyesi ve vere konulmasından sorumlu …ve … firmalarının sorumlu ekibi tarafından isleme devam edildiği bu arada operatör hatasından kaynaklandığını düşündüğümüz bir hareket neticesinde krikolardan kayan türbinin beton temel kaide üzerinden beton boşluk üzerine devrildiği haberini aldıklarını ancak elektronik ve iç hasarın… eksperlerince incelenmesiyle belirlenebileceği”
… elemanı… tarafından 14.12.2006 tarihinde düzenlenen Kaza Raporunda; “… şantiyesinde türbinin yerine konulması için yapılan operasyon esnasında indirme işlemi yapılırken yaklaşık saat 17:30 sıralarında hidrolik krikolardan birinin kayması sebebiyle kayarak düştüğü ve hasarlandığı” nın rapor edildiği görülmektedir.Dava dışı …firmasının davacı … A.Ş.’ne 18.08.2006 tarihinde gönderdiği Taahhüt Mektubu incelendiğinde; “düzenlenen 11.08.2006 tarihli taşıma sözleşmesi hükümleri, şartlarını ve yükümlülüklerini alt yüklenici olarak kabul ettiğini, sözleşmenin 8.4 maddesi kapsamında yüklenici tarafından karşılanan tutarı aşan zarar ve kayıpları % 25 ine kadar tazmin etmeyi”
Beyan ve taahhüt ettiği görülmektedir.Davacı sigortalı…A.Ş.’ne ait emtianın nihai varış yeri olan…şantiyesinde operasyon esnasında indirme işlemi yapılırken, yani hasarın lowbed araçtan boşaltma sırasında meydana geldiği ve hasarın dava dışı taşıyıcının kabulünde olduğu yukarıda açıklanan tutanak ve taahhüt mektubundan anlaşılmaktadır.
Somut olayda; Dava dışı alt/fiili taşıyıcı … nın çekişme konusu emtiayı Belçika/…’ten Türkmenistan/…’a komple yük olarak taşımak üzere tam ve hasarsız olarak teslim aldığı , taşıyıcının yükü teslim aldığı sırada CMR m.8 gereğince parça sayısı üzerindeki marka ve numaralar, ambalajdaki görünür durumu ile ilgili gerekli kontrolleri sağladığı, bunların aksine çekincesini içeren her hangi bir ihtirazi kaydın bulunmadığı görülmektedir. Yine CMR m.2 gereği eşyanın üzerinde bulunduğu taşıttan ayrılmadan yolun bir kısmında deniz, demiryolu vb. ile taşınmış olması halinde dahi CMR kapsamında taşımadan söz edilecek ve taşıyıcının sorumluluğu CMR Konvansiyon hükümleri çerçevesinde değerlendirilecektir.
CMR Konvansiyonu madde 17-1; Taşımacı yükü teslim aldığı andan, teslim edinceye kadar, bunların kısmen veya tamamen kaybından doğacak hasardan sorumludur. Hükmü mevcuttur.
Bu hükme uygun olarak davacı … A.Ş. ile Panalpına arasında akdedilen sözleşmenin 3.maddesi ( yüklenicinin sorumluluğu) ve 4.maddesi ( İşin kapsamı) başlıklarında Ana yükün sözleşmede belirtilen koordinatlara boşaltılması ve istiflenmesi hükmünün açıklandığı, bu hüküm ile varış verinde yükün boşaltılması işlevinin yüklenici/taşıyıcının sorumluluğuna bırakıldığı, teslimde boşaltma şeklinin nasıl gerçekleşeceği, boşaltma tekniği ve operasyonel anlamda açık ve net olarak saptandığı görülmektedir.
CMR m. 17/1 hükmü gereğince taşıyıcının sorumluluğunun başlangıcının taşıma konusu eşyayı teslim alma ile başladığı görülmektedir. Taşıma sözleşmesinin daha önce kurulmuş sayıldığı hallerde dahi taşıma ediminin ve dolayısıyla taşıyıcının eşyaya özen, bakım ve gözetim borcunun başlayabilmesi için, eşyanın taşıma amacıyla taşıyıcı tarafından teslim alınması şarttır.
Somut olayda taşıyıcı malları gönderenden tam ve hasarsız teslim almıştır.Malların teslim edilmiş sayılması için boşaltmanın şart olup olmadığı hususunda CMR’de açık bir hüküm bulunmamaktadır. Ancak, görüleceği gibi, taşıyıcı emtiayı gönderenden tam ve hasarsız teslim almış, gönderilene hasarlı teslim etmiştir. Bu konuda taraflar arasında bir çekişme yoktur. Hasarın emtianın araçtan boşaltma-tahliyesi esnasında meydana geldiği yukarıda açıklanan Hasar Tutanakları ile de tespit edilmiştir. Dosyada mübrez 14.12.2006 tarihli hasar fotoğraflarında tespit edildiği üzere, emtianın…aracın üzerinde olduğu, araçtan boşaltmanın başladığı ve boşaltma esnasında iken hasarlandığı izlenmektedir. Bu bağlamda taşıyıcının taşıdığı emtia-eşyaya özen borcunu göstermeyerek edimini ifa etmediği, taşıyıcının meydana gelen hasar zararında hata ve kusurlu olduğu, değerlendirilmektedir.
Tahkim kurulunda oyçokluğu ile verilen kararda Prof. Dr…., Dr. …, hasarın poliçe kapsamında olup olmadığı konusunda;
168 “Bu davada türbin ne yere konmuştur ne bir indirme rampasının üzerine, ne de başka bir taşıma aracına (eğer hidrolik krikolar bir tür ‘taşıma aracı’ sayılmazsa). Yere koymanın, bir indirme rampası üzerine yerleştirmenin veya başka bir taşıma aracı üzerine koymanın ortak noktası, yükün artık kamyon üzerinde olmaması ve fakat başka bir yere yerleştirilmiş olmasıdır. Bu yerleştirme geçici de olabilir, kalıcı da. Yere koyma kalıcı olabilir, bir indirme rampası üzerine veya başka bir taşıma aracına yerleştirme çoğu durumda kalıcı olmayacaktır. Diğer ‘taşıma aracı’ yükü söz gelimi kurulum için başka bir yere taşıyacak olabilir. Yük yere veya bir indirme rampası üzerine konduğunda da aynı şey söz konusudur. Diğer bir deyişle, yük daimi olarak kalmayacağı bir yere yerleştirilmişse dahi tahliye gerçekleşmiş olabilir. Önümüzdeki vakada, türbin treylerden açıkça ayrılmıştı ve fakat bir ucu treylere bağlı kaydırma raylarından da indirme işlemi başlar başlamaz ayrılmıştı.
169 “Kaydırma rayları çıkarılıp türbin dört hidrolik kriko üzerine yerleştirildiğinde, türbin büyük ölçüde başka bir taşıma aracı üzerine yerleştirilmiş olmakla (tek fark, hidrolik krikoların türbini başka bir yere taşıyacak tekerleklerinin olmamasıydı, zira krikoların amacı bu değildi) ya da geçici bir indirme rampası üzerine yerleştirilmiş olmakla (her ne kadar hidrolik krikolar teknik olarak bir rampa olmasa da) karşılaştırılabilir bir konuma geldi. Ancak önemli nokta, hidrolik krikoların bir taşıma aracıyla veya bir rampayla tam olarak karşılaştırılabilir olup olmadığıdır. Belirleyici olan, türbinin treyler dışındaki, türbinin daimi olarak kalmayacağı bir yere yerleştirilmiş olmasıdır.
170 “… Raporunda (C13) türbinin tamamıyla kamyondan kızak sistemine aktarılmış olmakla indirilmiş olacağı şeklinde ifade edilen görüşe katılmıyoruz. Bununla beraber, türbinin dört hidrolik kriko üzerine yerleştirildikten ve kızak sistemi çıkarıldıktan sonra hâlâ tahliye edilmemiş olduğunu söylemenin de son derece yapay bir sav olduğu görüşündeyiz. Bizler bu nedenle hasarın türbin nakil aracından tahliye edildikten sonra meydana geldiği ve hasarın … Poliçesinin teminat kapsamında olmadığı sonucuna vardık.”.şeklinde değerlendirmelerde bulunmuştur.
Aynı tahkim heyetinde muhalif görüşte olan Prof. Dr. … ise ;
183 …davaya konu tribünler tahliye sonrasındaki aşamada değil boşaltma/tahliye esnasında hasarlanmakla çoğunluk hakemler tarafından yapılan tespite katılmamızın mümkün olmadığı hususu Sayın Mahkeme’nin takdirine sunulmaktadır. CMR Konvansiyonu m.l7/l’de yapılan düzenlemede, “Taşımacı yükü teslim aldığı andan, teslim edinceye kadar, bunların kısmen veya tamamen kaybından doğacak hasardan sorumludur.” Tahliye işleminin ne demek olduğunu anlamak için birçok değişkeni göz önünde bulundurmak gerekmektedir. Teslim’in taşıma sözleşmesi,…ve … şartları ile birlikte değerlendirilmesi gerekmekte olup, taşıma ve teslim fiili bir bütünlük taşımaktadır. Tribünler için yapılan işlemlerin bütünlük taşıdığı bu sebeple söz konusu aşamaların bir noktasından sonra türbinin dört hidrolik kriko üzerine yerleştirilip, altındaki kılavuz raylar alınmakla birlikte henüz kriko ile kaldırma aşamasının boşaltma/tahliye olarak değerlendirilmesi gerekir. şeklinde değerlendirmelerde bulunmuştur.
Çekişme konusu emtiada meydana gelen hasarın nihai varış yeri olan … şantiyesinde araçtan indirme operasyonu yapılırken, yani montaj esnasında değil yükün araçtan boşaltılması sırasında meydana geldiği; dava dışı alt/fiili taşıyıcının geçici zilyetliğinde bulunan emtia-eşyaya özen borcunu göstermeyerek edimini ifa etmediği, dava dışı asıl/akdi ve alt fiili taşıyıcıların TTK. m.888/3 hükmü uyarınca müteselsilen sorumlu oldukları, CMR m.25 atfı CMR m.17/1 CMR.m.9 hükümleri ile bağlantılı olarak ; hata ve kusurlu oldukları, nihai sorumluluğun alt/fiili taşıyıcının üzerinde bulunduğu tespit edilmiştir.

Mahkememizce uyulan Yargıtay bozma ilamı gereğince yapılan karşılaştırma;
Dava dosyasında bulunan bilirkişi raporları incelendiğinde;
03/12/2009 tarihli 1.Bilirkişi Raporu; …, …, …, ve … tarafından hazırlanmıştır. 10.02.2011 tarihli ek rapor aynı bilirkişiler tarafından sunulmuştur. Dava konusu gaz türbininde meydana gelen hasarın montaj/kurulum sırasında değil, nakliye/taşıma sırasında meydana geldiği kanaatine varılmıştır.
13/03/2013 tarihli 2. Bilirkişi Raporu: …, …, … ve … tarafından hazırlanmıştır. 03/03/2014 tarihli ek rapor aynı bilirkişi heyeti tarafından düzenlenmiştir. Dava konusu gaz türbininde meydana gelen hasarın montaj/kurulum sırasında değil, nakliye/taşıma sırasında meydana geldiği kanaatine varılmıştır.
1.ve 2. Bilirkişi raporu ve ek raporlar alındıktan sonra 04/06/2015 tarihli celsede 3. Bilirkişi raporu alınmasına karar verilmiştir.
13/04/2016 tarihli 3.Bilirkişi Raporu; …, …, … ve … tarafından hazırlanmıştır. Raporda sonuç olarak, dava konusu gaz türbininde meydana gelen hasarın nakliye/taşıma sırasında değil, montaj/kurulum sırasında meydana geldiği kanaatine varılmıştır.
09/10/2009 tarihli tahkim kararı, bu kararın iptali istemli olarak açılan İstanbul … Asliye Ticaret mahkemesinin … hakem sayılı ve 22/03/2010 tarihli kararı ; Prof. Dr. …, Dr. … ün oyçokluğu ile dava konusu gaz türbininde meydana gelen hasarın nakliye/taşıma sırasında değil, tahliye/kurulum sırasında meydana geldiği kanaatine varılmış, hasarın poliçe kapsamında olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Hakem heyetinde bulunan Prof. Dr. … ise muhalefet oyunda hasarın tahliye/boşaltma sırasında meydana geldiği kanaatinde olduğunu , hasarın poliçe kapsamında bulunduğu sonucuna ulaştığını açıklamıştır.
30/11/2020 tarihli son Bilirkişi Raporu; Sigorta Hukukçusu bilirkişi … ;22/03/2010 tarihli Tahkim Kararına aykırı bir hüküm verilemeyeceğini, tarafları farklı olsa da, Tahkimde de ihtilaf konusunun, türbinde meydana gelen hasarın, nakliye aşamasında mı, yoksa tahliye gerçekleştikten sonra mı meydana geldiği olduğunu, işbu dava konusu olay ile tahkimde incelenen hayat olayının (vakıa) aynı olduğunu, hakem heyeti kararının kesinleştiğini, kesinleşen hakem heyeti kararından farklı bir vakıa tespiti ile işbu davada sonuca varılmasının, kesin hüküm kurumunun işlevi açısından uygun düşmeyeceğini, belirterek hasarın nakliye/taşıma sırasında değil, tahliye/kurulum sırasında meydana geldiği ve poliçe kapsamında olmadığı sonucuna ulaşmıştır.
Uluslararası Taşıma/ CMR bilirkişisi … ;Davacı … Aş ile dava dışı… firması arasında 11.08.2006 tarih ve DPS 018 sayılı CİP teslim (Varış Yerine Kadar Navlun ve Sigorta Ödenmiş Olarak Teslim ) şeklinde, Yükleme Yeri: …, Teslim Yeri: …/Türkmenistan olan Kombine Taşıma Sözleşmesinin bağıtlandığını, sözleşme gereğince … /Kombine Taşıma Konşimentosu düzenlendiğini, Taşımanın CMR (Eşyaların Uluslararası Nakliyatı İçin Mukavele Sözleşmesi-CMR Konvansiyonu) hükümlerine tabi olduğunu, CMR nin 17/1 maddesinde Taşımacı yükü teslim aldığı andan, teslim edinceye kadar, bunların kısmen veya tamamen kaybından doğacak hasardan sorumludur. Hükmü bulunduğunu, bu hüküm gereğince teslim alınan emtia hakkında akdedilen sözleşmenin 3.maddesi ( yüklenicinin sorumluluğu) ve 4.maddesi ( İşin kapsamı) başlıklarında Ana yükün sözleşmede belirtilen koordinatlara boşaltılması ve istiflenmesi hükmünün açıklandığı,hasara ilişkin olarak tutulan kaza raporu, tutanak ve fiili alt taşıyıcı Anatolia nın gönderdiği 18.08.2006 tarihli Taahhüt Mektubunda hasarın taşıma esnasında meydana geldiğinin açıklandığı belirtilerek ; Dava konusu gaz türbininde meydana gelen hasarın boşaltma/taşıma sırasında meydana geldiği kanaatine varıldığı açıklanmıştır.

Mahkememiz heyetinin sonuç olarak değerlendirmesi ve kararının gerekçesi;
Davalı … Sigorta Aş nin… poliçe numaralı 67.299.116,32 USD limitli “Nakliyat Emtia Sigortası” (… (A)) poliçesini düzenlediği, poliçeye göre sigortalının “…” sigorta ettirenin ise davacı … San. Tic. A.Ş olduğu, sigorta poliçesi ile “… ile yapılan 11.08.2006 tarih ve… sayılı… teslim şeklindeki, Yükleme Yeri: …, Teslim Yeri: …/Türkmenistan olan Kombine Taşıma Sözleşmesinin konusu muhtelif santral malzemelerini” sigorta teminatı altına aldığı, teminatın hasar tarihi olan 14/12/2006 yı kapsadığı taraflar arasında tartışmasızdır.
Davacı … San. Tic. A.Ş sigorta tazminatını isteyebilmek ve almak için poliçe sigortalısı “…” ın muvafakatına dair belgeyi dosyaya sunmuştur.Bu nedenle davalının husumet itirazı yerinde bulunmamıştır.
Dava dosyasındaki uyuşmazlık; taşıma/nakliye nin nerede bittiği, montaj/kurulumun nerede başladığı hususundadır.
Davacı … San. Tic. A.Ş ile asıl taşıyıcı …ile yapılan 11.08.2006 tarih ve DPS 018 sayılı Kombine Taşıma Sözleşmesi nin … teslim şeklinde, yani Varış Yerine Kadar Navlun ve Sigorta Ödenmiş Olarak , satıcıdan teslim alınıp, alıcıya teslim etme koşulunu taşıdığı
Kombine Taşıma Sözleşmesi nin 3.maddesi ( yüklenicinin sorumluluğu) ve 4.maddesi ( İşin kapsamı) başlıklarında Ana yükün sözleşmede belirtilen koordinatlara boşaltılması ve istiflenmesi hükmünün açıklandığı ,
CMR Konvansiyonu m.l7/l’de yapılan düzenlemede, “Taşımacı yükü teslim aldığı andan, teslim edinceye kadar, bunların kısmen veya tamamen kaybından doğacak hasardan sorumludur” hükmü gereğince asıl taşıyıcı Panalpına ile bağıtlanan taşıma sözleşmesine, taşımanın …Aş elemanlarının nezaretinde yapılacağı hükmünün konulduğu
Hasar verici eylemin alt-taşıyıcı …şirketi elemanları tarafından yapıldığı
Hasar tutanağı nın alt taşıyıcı … şirketinin elemanları tarafından ve… Aş elemanları tarafından ayrı ayrı tutulduğu,
Alt taşıyıcı …nın gönderdiği 18.08.2006 tarihli Taahhüt Mektubunda hasarın taşıma esnasında meydana geldiğinin kabul edilip açıklandığı
Taşıma sektör uygulama ve teamüllerine göre… araç ile gabari dışı ağır ve oldukça hassas emtianın taşınmasının devamı olan yükün boşaltılmasının da taşıyıcının sorumluluğunda olacağı
Taşıma Sözleşmesinde asıl taşıyıcı … ve alt taşıyıcı … nın Montaj/Kurulum işini üstlendiklerine dair hüküm bulunmadığı
Dikkate alındığında ; türbinin … araçtan indirilmesinden sonra taşımanın/boşaltmanın bitmediği, türbinin kurulacağı/montajlanacağı beton temele taşınması/boşaltılması işinin de bulunduğu,
bu nedenle taşıma sözleşmesinin 3-4 maddesinde açıkça belirlenen koordinatlara boşaltma istifleme hükmünün konulduğu
davacı şirket mühendislerinin hazırladığı tutanakta; “rayların altı beton bloklarla beslenmiş durumda hidrolik pistonla itilerek beton temel üzerine kaydırılan türbinin temel ankrajı üzerinden 60 cm yükseklikte alttan hidrolik krikolarla desteklenmiş ve yine alttan beton bloklarla desteklenen kayıcı raylar üzerinde durmakta iken türbinin nakliyesi ve beton temel üzerine -yere konulmasından sorumlu… ve… firmalarının sorumlu ekibi tarafından isleme devam edildiği, krikolardan kayan türbinin beton temel kaide üzerinden beton boşluk üzerine devrilerek hasarlandığının” açıklandığı tespit edilmiştir.
Böylece taşıma/boşaltma nın sona ermediği, hasar verici eylemin taşıma/boşaltma sırasında oluştuğu sabit bulunmuştur.
Davaya konu hasar zararının emtianın temele taşınması/boşaltılması sırasında gerçekleştiği, davalı … Sigorta A.Ş. ‘nin hasarın oluştuğu sırada sigorta poliçe teminatı nedeniyle sorumluluğunun devam ettiği sabit bulunmuştur. Meydana gelen hasar zararı sigorta teminatı kapsamında olduğu sabit bulunmuştur.
Davacı şirketin 14.12.2006 tarihinde gerçekleşen hasar/zarar için tazminatın hesaplanmasına yönelik olarak gerekli olan bilgi ve belgeleri 20.08.2007 tarihinde …Sigorta şirketine teslim ettiği,… Risks (A) şeraitli nakliyat emtia sigorta poliçesi kapsamında değerlendirilmesi gereken hasarın CMR Konvansiyonu kapsamında müruru zaman tarihi olan 14.12.2007 tarihine kadar ödemesi halinde rücu hakkının mevcut olmasına karşın teminat kapsamındaki tazminatı ödememekle davalı sigorta şirketinin kendi karar ve iradesine bağlı olarak müruru zamanın dolduğu, söz konusu müruru zamanın dolması hususunda davacı tarafa herhangi bir kusur atfedilemeyeceği, diğer bir söylemle davacı … Aş nın dava dışı üst ve fiili alt taşıyıcı nezdinde rücu davası açmaması fiilinin poliçe genel şartları açısından tazminat talep etme hakkını ortadan kaldırmayacağı, sonuç itibariyle davacı tarafın davalı sigorta şirketinde… Risks (A) şeraitli nakliyat emtia sigorta poliçesi kapsamında değerlendirilen hasar için tazminat talebinde bulunabileceği anlaşılmıştır.
Dava tarihinde geçerli olan 6762 sy TTK.nun 1283.maddesi hükmü uyarınca sigortacı, sigortalının uğradığı gerçek zararı ödemekle yükümlüdür ve gerçek zararın ispatı sigortalıya aittir. Sigortacı tarafından ödenecek tazmin borcu kural olarak nakit yani para olarak ödenir.
6762 sy TTK Madde 1299 – Sigorta bedelini ödeme borcu, karada ve iç sularda taşıma rizikolarına ait sigortalar dahil, bütün mal sigortalarında, rizikonun gerçekleştiğini sigortacıya ihbar borcunun 1292 nci madde hükmünce doğduğu tarihten muaccel olur.
Tazmini lazım gelen sigorta bedeli, sigorta olunan menfaatin rizikonun gerçekleştiği zamandaki değerine göre tespit olunur. Bu değer sigorta bedelini aşarsa sigorta olunan mal tamamen telef olduğu takdirde sigorta bedelinin ödenmesi lazımdır.
Kısmen telef halinde tazminat miktarı, aksine mukavele yoksa, sigorta bedelinin malın değerinin tamamına olan nispetine göre tayin olunur. Hükmü gereğince tazminata karar vermek gerekmiştir.
Tazminat hesabında 03/12/2009 tarihli 1.Bilirkişi Raporu ve 10.02.2011 tarihli ek rapor tespitleri esas alınmıştır. Tazmini istenebilecek masrafların;
I- 2 numaralı türbinin tahliyesi sırasında meydana gelen kaza sonucunda ortaya çıkan hasarın giderilmesi,bu hasarla ilgili masraf ve giderleri;
26.04.2007 tarihli … notu sipariş emri formu çerçevesinde … tarafından 27.06.2007 tarih… Nolu … ,1.008.0.-USD bedelli bakım, onarım ve malzeme değişimi hususlarında faturası
Davacı … tarafından tahmini olarak talep edilen 1.260.000.-USD işçilik ve malzeme değişim bedeli için üretici firmaya 252.000.-USD tutarında ödemenin 04.05.2007 tarihli swıft notasına göre peşin olarak yapıldığı, 27.09.2007 tarihinde ise … Bankası, … Bank üzerinden üretici …’ye 1.008.000.-USD ödenmiş olduğu , bu anlamda da sipariş formunda belirtilen1.260.00-USD nin tamamının üreticiye ödendiği,
Sonuç olarak davacı … Sanayi Tic. A.Ş. tarafından hasarlı türbinin onanırıma ilişkin masrafların 1.260.000.-USD olacağı yönünde talebi olsada, söz konusu talebin 36 uzman ve 26 iş günü haftada 6 gün, günde 10 saat çalışması halinde tahmini onarım bedelinin 1.128.260.-USD olabileceği, hesaplanmıştır.Davacı tarafından 1.128.260.-USD istenebileceği
II-Türbinin … inceleme yapmak suretiyle hasarın tespiti için tahakkuk ettirilen 25.000.-USD tutar;
…’dan …’a nakliyesine ilişkin 19.01.2007 tarihli,… nolu Uçak Konşimentosu, 18.01.2007 tarihli, 1.000,-USD tutarındaki sevkiyat faturası ve…ait… nolu menşe şahadetnamesi ve ambalaj listesi sunulmuş olup, meblağın makul ve kabul edilebilir olduğu, davalı taraftan 25.000.-USD talep edebileceği
III-…ve …bileziği bedeli ;
…y tarafından… A.Ş. ye gönderilen 15.01.2007 tarihli … nolu teklif teyidi, … bileziği için, 219,22 USD tutarındaki 30.07.2007 tarihli …nolu sevkiyat faturası, …için, 1.076,54 USD tutarındaki 05.09.2007 tarihli, … Nolu sevkiyat faturasının incelenmesi sonunda; 1.296,76 USD talep edebileceği
IV-… şirketinin 4 uzmanının uçak biletleri gideri;
10.05.2007 tarihli uçak biletleri için…şirketi tarafından… Enerji A.Ş.’ye düzenlenen 15.05.2007 tarihli … nolu fatura gereğince davacı tarafın davalı taraftan masraflar için 3.549,96 TL talep edebileceği
V-Hasarlı baz plakası yerine imal edilen yeni baz plakasının maliyet bedeli;
Hasarlı 2 nolu gaz türbininin (yeni) baz plakası için… şirketi tarafından … enerji şirketine düzenlenen 125.000.- Euro tutarındaki 05.03.2007 tarihli, … nolu fatura ve 125.000.-Euro ‘nun transfer edildiğine dair 16.03.2007 tarihli …nolu havale … 125.000,-Euro talep edebileceği
VI-Montaji aletleri konteynırının … ‘dan …’a nakliyesi giderleri;
… şirketi (İstanbul) tarafından … şirketine düzenlenen 9.075,-Euro tutarındaki 12.04.2007 tarihli, … nolu fatura gereğince 9.075,-Euro talep edebileceği
VII-İskele kurulması masrafları ve… şirketinin bu iskeleleri kuran montaj uzmanlarının hizmetleri için ödediği bedel ;
… şirketi tarafından… şirketine düzenlenen 25.488,-TL tutarındaki 31.03.2007tarihli… nolu fatura.Montaj hizmetleri için … ile …şirketi arasında imzalanan 13.03.2007 tarihli sözleşme (türbinin onarımı için iskele kurulması)7.780,.-USD tutarındaki ödemenin …şirketi tarafından … şirketine havale edildiğini gösteren 18.04.2007 tarihl…banka havalesi dekontu gereğince iskele kurulum bedeli 25.488,-TL ve , gösterilen montaj işlerinin ifası için 31.833,- USD talep edebileceği
VIII- 2 numaralı türbine ait ilave yedek parçaların (… bilezikleri, hava boruları, cıvatalar, kilitleme plakaları, genleşme derzleri vb.) imalatı ve…’daki şantiyeye teslim edilmesi için yapılan giderler;
türbine ait yedek parçaların imalatı için… şirketi tarafından… şirketine düzenlenen 3.485,25 USD tutarındaki 03.05.2007 tarihli… nolu proforma fatura, türbinin ilave yedek parçaları imalatı için … şirketi tarafından … şirketine gönderilen yazılar ve resmi siparişler, yani 4.Nisan.2007 tarihli satın alma siparişi ve 10 Mayıs 2007 Tarihli satın alma siparişi gereğince 33.638,-USD+ 141,60 TL talep edebileceği
IX- Türbine ait ilave yedek parçaların (… bilezikleri, havaboruları, cıvatalar, kilitleme plakaları, genleşme derzleri vb.) imalatı ve …’daki şantiyeye teslim edilmesi için yapılan giderler;
3.879,77 USD + 233,30 Euro + (141,60×2) 283,20 TL talep edebileceği
X-…’daki şantiyede türbinin onanırımda görev alan…şirketi ile… şirketinin uzmanlarının giderleri;
Klasör olarak sunulan tüm seyahat giderlerine ait tevsik edici belgeleri ibraz edilmeyen masraflar, toplam 48.200,47 USD olup istenen 48.200,74 USD tutardan mahsubu ile 48.200,74 USD – 41.138,-USD = 7.062,64 USD talep edebileceği
XI-Türbin baz plakasının nakliye giderleri;
Dava dosyasına sunulan 14.12.2006 tarihli ve tahmini hasar meblağını gösteren DPS eksper raporunda türbinin onarımı için gerekli olan baz plakasının nakliye giderleri ve seyyar iskele bedeli faturalarda ayrıntı verilmediği için kabul edilmemiştir.
Ancak yapılan teknik değerlendirmede gerek baz plakasının nakliyesi gerekse seyyar iskele hidrolik vinç kiralama işlemi yapılmadan söz konusu onanırımın gerçekleştirilemeyeceği, bu anlamda 02.05.2007 tarihli ve 120.000 Euro bedelli hidrolik vinç mobilizasyon (30 günlük) kiralama bedeli faturası, 02.05.2007 tarih 37.500.-Euro bedelli navlun faturası gereğince
120.000.-Euro : 30 gün x 24 gün = 96.000.-Euro olabileceğinden
navlun + iskele vinç kira bedelinin 96.000.-Euro + 37.500.-Euro=133.500Euro talep edebileceği anlaşılmıştır
Toplam masrafın 1.230.969,32 USD + 268.153,50 EURO + 29.609,30 TL olacağı ,
Davacı … Tic. A.Ş.’nin ödemeye davet ihtarının davalı … Sigorta A.Ş. ye tebliğ edildiği 19/11/2007 den itibaren 15 günlük atıfet süresinin ilavesiyle 07/12/2007 temerrüdün başladığı anlaşılmıştır.
Davalının temerrüd tarihi 07/12/2007 nden itibaren davacının 1.230.969,32 USD, 268.153,50 EURO, 29.609,30 TL alacağa faiz talebinde bulunabileceği sabit görülmüştür.Aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur.
Yukarıda açıklanan nedenlerle;
H Ü K Ü M /
I- 1.230.969,32 USD nın 07/12/2007 davalı temerrüd tarihinden itibaren devlet bankalarının USD ile açılmış 1 yıl vadeli mevduat hesabına ödediği en yüksek faizi ile
268.153,50 Euro nun 07/12/2007 davalı temerrüd tarihinden itibaren devlet bankalarının Euro ile açılmış 1 yıl vadeli mevduat hesabına ödediği en yüksek faizi ile
29.609,30 TL nin 07/12/2007 davalı temerrüd tarihinden itibaren ticari (TCMB nin kısa vadeli avanslara uyguladığı faiz oranı) faizi ile davalıdan alınıp davacıya verilmesine fazlaya ilişkin istemin reddine
II- Karar tarihinde yürürlükte bulunan Harçlar Tarifesi gereğince alınması gereken 141.672,88 TL karar ve ilam harcından peşin olarak yatırılan 33.515,20 TL harcın mahsubu ile bakiye 108.157,68 TL harcın davalıdan tahsili ile hazineye gelir kaydına,
Davacı tarafından bu dava sebebi ile yapılan 45.378,80 TL yargılama giderinin red ve kabul nispetine göre 43.538,29 TL sinin davalıdan tahsili ile davacıya verilmesine, artan kısmın davacı üzerinde bırakılmasına,
Davalı tarafından bu dava sebebi ile yapılan 6.500,00 TL yargılama giderinin red ve kabul nispetine göre 1.009,60 TL’sinin davacıdan tahsili ile davalıya verilmesine, artan kısmın davalı üzerinde bırakılmasına,
III-Davacı kendini vekil ile temsil ettirdiğinden karar tarihinde yürürlükte bulunan AAÜT gereğince 101.156,46 TL nispi vekalet ücretinin davalıdan tahsili ile davacıya verilmesine,
Davalı kendini vekil ile temsil ettirdiğinden karar tarihinde yürürlükte bulunan AAÜT gereğince nispi 35.145,88 TL vekalet ücretinin davacıdan tahsili ile davalıya verilmesine,
IV-Artan Gider Avansının karar kesinleştiğinde yatıran taraflara iadesine,
Davacı vekili Av. Dr…. Av. … ile Davalı vekili Av…. yüzüne karşı gerekçeli kararın tebliğinden itibaren 2 haftalık süre içinde Yargıtay da temyiz yolu açık olmak üzere, oybirliği ile verilen karar açıkça okundu 28/01/2021

Başkan …
¸e-imzalıdır
Üye …
¸e-imzalıdır
Üye …
¸e-imzalıdır
Katip …
¸e-imzalıdır