Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C.
İSTANBUL
15. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ

ESAS NO : 2018/352 Esas
KARAR NO : 2020/616
DAVA : Tazminat (Sözleşmesinden Kaynaklanan)
DAVA TARİHİ : 17/04/2018
KARAR TARİHİ : 15/10/2020

Mahkememizde görülen Tazminat davasının yapılan açık yargılaması sonunda,
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ
DAVA / Davacı vekili dava dilekçesinde özetle ;
Müvekkili … Ltd. Şti.’nin 17.8.2011 tarihinde kurulduğunu, davalı …Ş. ile, Balıkesir ili ve çevresinde faaliyette bulunmak üzere, 16.01.2012 tarihli ve süresiz bayilik sözleşmesi imzaladığını,bu sözleşme ile … bayilik ve yetkili servis ağına dâhil olarak yaklaşık 6 yıl satış ve yetkili servis hizmetlerini başarılı bir şekilde yürüttüğünü,
Davalının keşide ettiği 19.01.2018 tarihli ihtarnamede; müvekkilinin 2017 yılında sadece 4 ay satış hedeflerini gerçekleştirebildiğini, geri kalan sekiz ayın beş ayında (Ocak, Nisan, Mayıs, Temmuz ve Aralık) % 50’ye dahi ulaşamadığı gibi, model bazında ise satış hedeflerinin hiçbirini sağlayamadığını, araç alım hedefleri bakımından da müvekkilinin sadece 2017 Şubat ayında hedef gerçekleştirdiği, geri kalan 11 ayda alım hedeflerinin düşük düzeylerde kaldığını iddia ettiğini , 3 aylık süre vererek araç alım ve satım hedef yükümlülüğünün yerine getirilmesi , satış hedeflerine ulaşılması ve performans kriterlerinin gerçekleştirilmesini talep ettiğini,
bayiler toplantısında fesih ihtarına konu hususların Nisan 2018’de yapılacak toplantıda yeniden ele alınacağı ve bu tarihten sonra 3 aylık bir süre içerisinde düzelme olmazsa feshin gündeme geleceğinin kararlaştırılmasına rağmen davacı şirketin prosedüre uymadığını, taraflar arasındaki sözleşmeyi, … Noterliğinin 22.02.2018. … tarihli ihtarnamesi ile tamamen haksız bir şekilde feshettiğini, belirterek ;
Bayilik Sözleşmesinin davacı tarafından haksız feshedilmesi sebebi ile; TTK 122.maddesi uyarınca 544.363,53-TL denkleştirme (portföy) tazminatının dava tarihinden itibaren işleyecek ticari avans faizi ile birlikte davalıdan alınarak müvekkiline ödenmesine,
Müvekkilinin uğradığı kar kaybı sebebiyle şimdilik 100.000,00- TL’nin dava tarihinden itibaren işleyecek ticari avans faizi ile birlikte davalıdan alınarak müvekkiline ödenmesine,
Davalı distribütörün yönlendirmesi ve talimatıyla müvekkilimizce yapılmak zorunda kalınan ve haksız fesih tarafından karşılıksız kalan yatırım bedelleri ve diğer harcamalar nedeniyle şimdilik 50.000,00- TL’nin dava tarihinden itibaren işleyecek ticari avans faizi ile birlikte davalıdan alınarak müvekkiline ödenmesine,
Müvekkilimiz stoğunda kalan ve artık müvekkilimizce satılması imkânı olmayan yedek parçalardan, şimdilik 50.000,00 TL’ye tekabül eden yedek parçaların davalı tarafça bedeli mukabili geri alınmasına, 50.000,00 TL’nin dava tarihinden itibaren işleyecek ticari avans faizi ile birlikte davalıdan alınarak müvekkiline ödenmesine,
50.301,08 TL hedef prim alacağının dava tarihinden itibaren işleyecek ticari avans faizi ile birlikte davalıdan alınarak müvekkiline ödenmesine,
62.178,92- TL katılım bedeli alacağının, dava tarihinden itibaren işleyecek ticari avans faizi ile birlikte davalıdan alınarak müvekkilimize ödenmesine,
Haksız fesih sonucu kişilik haklarının saldırıya uğraması nedeniyle 100.000,00-TL manevi tazminatın dava tarihinden itibaren işleyecek ticari avans faizi ile birlikte davalıdan alınarak müvekkiline ödenmesine,yargılama gideri ve vekalet ücretinin davalı tarafa tahmiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Davacı vekili 01/07/2020 tarihli ıslah dilekçesinde ; 100.000,00 TL kar kaybı alacağı talebini 455.048,34 TL arttırarak 555.048,34 TL’ye,50.000,00 TL karşılıksız kalan yatırım bedelleri ve diğer alacak talebini 19.781,21 TL arttırarak 69.781,21 TL’ye,50.000,00-TL yedek yedek parça bedeli talebini 24.381,38 TL artırarak 74.381,38 TL’ye, yükselttiğini bildirmiştir .
CEVAP / Davalı vekili cevap dilekçesinde ve özetle ;
Bayilik sözleşmesinin performans yetersizliği nedeniyle değil, davacının müvekkiline, yöneticilerine ve diğer bayilere karşı davranışları neticesinde sözleşmenin sürdürülmesinin dürüstlük ve güven kuralları çerçevesinde beklenemeyecek hale gelmesi nedeniyle feshedildiğini, feshin haklı olduğunu,
Davacının kusurlu davranışlarıyla sözleşmenin feshedilmesine sebep olduğunu, kimse kendi kusuruna dayalı olarak hak İddia edemez ilkesi gereğince davacının tüm tazminat taleplerinin reddedilmesi gerektiğini,
Davacının satış hedeflerini ve müşteri memnuniyeti kriterlerini karşılayamamasının kronik bir hal aldığını, performans düşüklüğüne dair davacı tarafından ileri sürülen gerekçelerin gerçeği yansıtmadığını,
Davacının kendi kusuru ile sözleşmenin sona ermesine sebep olduğu için kâr kaybı talebinin reddedilmesi gerektiğini, münfesih bayilik sözleşmesinin tekel hakkı vermediği için davacının denkleştirme tazminatı talep etme hakkı olmadığını,
Bayilik Sözleşmesinin altı yıl devam etmesi nedeniyle markaya özgü yatırımların karşılığı alınmış olup tazminat gerektirmediğini, sözleşme uyarınca stokta kalan malların alım yükümlülüğü bulunmadığını,
Sözleşmenin sona ermesi ticari itibara zarar vermek için yeterli sebep teşkil etmediği için manevi tazminat talebinin reddedilmesi gerektiğini, beyan ederek davanın reddini ,yargılama gideri ile vekalet ücretinin davacı üzerinde bırakılmasını talep etmiştir.
DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE GEREKÇE
Dava; bayilik sözleşmesinin haksız feshi nedeniyle TTK 122 mad gereğince istenen denkleştirme/portföy tazminatı, kar kaybı alacağı, prim alacağı, katılım payı alacağı, karşılıksız kalan yatırım bedeli alacağı, yedek parça bedeli ve manevi tazminata ilişkindir.
Tarafların bildirdiği deliller toplanmıştır.Mahkememizce davacı şirketin ticari defterleri Balıkesir Asliye Hukuk Mahkemesine yazılan talimat sonucu bilirkişi … … tarafından incelenmiş ve 21/06/2019 tarihli rapor alınmıştır.
Ayrıca davalı tarafın ticari defterleri mahkememizce belirlenen bilirkişi heyeti tarafından incelenmiş 23/08/2019 tarihli kök rapor ile 10/02/2020 tarihli ek bilirkişi raporu alınmıştır.
Balıkesir/… , … Mevkii … adresinde bulunan işyerinde faaliyet göstermek üzere, davacı ile davalı arasında 16.01.2012 tarihinde süresiz olarak Bayilik Sözleşmesi imzalandığı (ibraz edilen bayilik sözleşmesi ) sözleşmenin davalı tarafından … Noterliği nin 22.02.2018 tarih ve … yevmiye numaralı ihtarnamesi ile fesih edildiği (ibraz edilen ihtarname örneği) taraflar arasında tartışmasızdır.
Sözleşmenin feshi;
Davalı, … Noterliği nin 19.01.2018 Tarih ve … yevmiye numaralı ihtarnamesinde; performans düşüklüğünü düzeltmesi için davacıya 3 aylık süre verildiğini, hedeflerini tutturamayan ve müşteri anketlerinde yetersiz kalan davacının bu tutumunu değiştirmesi gerektiği, 3 aylık süre içerisinde bu durumun değişmemesi halinde sözleşmenin 8.5.6 uyarınca haklı nedene dayanılarak feshedileceğini bildirmiştir.
Davacı … Noterliği kanalıyla gnin 13.02.2018 Tarih ve … yevmiye numaralı cevabi ihtarnamesinde; beklenen hedeflerin gerçekçi olmadığını, İstanbul’a yakın bir ilde hizmet verilmesi sebebiyle satışların düşük olduğunu, davalının rekabete aykırılıklar teşkil eden davranışları sebebiyle bu durumun yaşandığını belirtmiştir.
Davalı tarafın cevap dilekçelerinde performans düşüklüğü de haklı nedenle feshin sebeplerinden biri olarak açıklanmış ise de; 19.01.2018 tarih ve … yevmiye nolu ihtarnamede davacıya tanınan 3 aylık sürenin tamamlanması beklenmeden sözleşmenin tek taraflı olarak fesih edildiği … Noterliği nin 22.02.2018 tarih ve … yevmiye numaralı ihtarnamesinde bildirilmiştir. Davalı tarafından verilen süre tamamlanmadan sözleşmenin fesih edilmiş olması nedeniyle performans eksikliği açıklaması haklı sebep olarak kabul edilmemiştir.
Davalı … Noterliği nin 22.02.2018 tarih ve … yevmiye numaralı ihtarnamesinde; bayinin 15.01.2018 tarihli e-posta mesajındaki “Sîzlerin bizlerden beklediği ve istediğiniz aksiyonların gayet mantıklı, iş süreçlerimizi ileriye taşımak adına reel ve uygulanabilir” şeklindeki cevapları ile performans yetersizliğini kabul ettiği, … genel Müdürü … başta olmak üzere … çalışan ve üst düzey yöneticilerini hedef alan, iftira hakaret ve tehditvari ifadeler içeren e-postaların taraflar arasındaki bayilik ilişkisinin devamını imkansız hale getirdiği; ayrı ve özel bir haklı fesih gerekçesi teşkil ettiği, 15.02.2018 tarihinde gönderilen mailin … alışanlarına değil müvekkilin itibarını sarsmak amacıyla tüm … Bayi teşkilatına gönderildiği, yandaş bayiler gibi ifadeler kullanılarak diğer bayileri de asılsız iddialar ile ilişkilendirerek zan altında bıraktığı, bu durumun taraflar arasındaki “güven ilişkisi” ni temelden sarsarak bayilik ilişkisinin yürütülmesini imkansız hale getirdiği ve sözleşmenin bu nedenlerle 9.2.2.1 uyarınca haklı nedenle fesih edildiği açıklanmıştır.
Bayilik sözleşmesinin 9.2.1.1 maddesi; “fesih şartları ;… ın, … ın herhangi bir … Bağlı kuruluşunun diğer bir … Bayilik Ağı üyesinin veya … Yetkili servisinin kabul görmüş ismini,itibarını veya imajını menfi yönde etkileyebilecek faaliyette bulunulması veya işlerle iştigal etmesi ki, buna … veya herhangi bir … bağlı kuruluşun kullanılan Ticari marka veya Ticari Unvan ile ilgili haklarının veya itibarının menfi yönde etkilenmesi de dahildir” kısmını ihlal ettiğini davalı ihtarnamesinde açıklamıştır.
Davalı tarafın sözleşmeyi feshinin haklılığı konusunda davacı şirket yönetim kurulu başkanı ve yetkilisi … tarafından 15.02.2018 tarihinde tüm … Bayi teşkilatına gönderilen mailin davalı şirketin ve yetkililerinin itibarlarını zedelediği, bu mailin sözleşmenin 9.2.1.1 maddesinde açıklanan haklı nedeni oluşturduğu, davalı tarafa tek taraflı olarak haklı nedenle fesih hakkı vereceği tespit edilmiştir.
Davalının bayilik sözleşmesini haklı nedenle fesih ettiği sabit bulunmuştur.
Davacının denkleştirme/portföy tazminatı istemi;
Bayilik Sözleşmesinin 2.2.1 maddesinde “… Bayilik Ağı üyeleri T.C sınırları dahilinde araçları tedarik edebilir ve bunların satışını ve teslimini gerçekleştirebilirler” hükmünün kararlaştırıldığı ibraz edilen sözleşme ile sabittir.
TTK 122/5 maddesinde “Bu hüküm, hakkaniyete aykırı düşmedikçe, tek satıcılık ile benzeri diğer tekel hakkı veren sürekli sözleşme ilişkilerinin sona ermesi hâlinde de uygulanır” hükmü mevcuttur.
TTK m.122/5 hükmü gereği denkleştirme talebi sadece acentelik açısından değil, acenteye benzeyen sürekli sözleşme ilişkisi doğuran diğer sözleşme türleri için de geçerlidir. Bu hükme göre, denkleştirme talebi, hakkaniyete aykırı düşmedikçe, tek satıcılık ile benzeri diğer tekel hakkı veren sürekli sözleşme ilişkilerinin sona ermesi halinde de uygulanır. Tek satıcılık sözleşmelerine ya da benzeri sürekli sözleşmelere denkleştirme akçesinin verilebilmesi için, malların dağıtımı için bir acente gibi faaliyette bulunmaları, dağıtımı acente gibi desteklemeleri ve acente sözleşmesine tipik olan yükümlülükler üstlenmeleri gerekir. denkleştirme tazminatına ilişkin hükmün tekel hakkı veren sözleşmelere uygulanabilmesi için, acentelik sözleşmesinden farklı olarak, tekel hakkının bulunması gereklidir.
Taraflar arasında imzalanan sözleşmenin 2.2.1 maddesinde “… Bayilik Ağı üyeleri T.C sınırları dahilinde araçları tedarik edebilir ve bunların satışını ve teslimini gerçekleştirebilirler” hükmünün kararlaştırılmış olması nedeniyle bayilerin tüm Türkiye genelinde istediği üzere işlem yapabileceği , yani Balıkesir ilinde olmayan bir bayinin Balıkesir’de ürün satabileceği, dolayısıyla davacıya verilen bir tekel hakkı bulunmadığı sabittir. Sözleşmenin feshinin haklı olup olmadığı tartışılmadan; acentelik sözleşmesi niteliği taşımayan ve tekel hakkı vermeyen bayilik sözleşmesi kapsamında davacının denkleştirme/portföy tazminatı isteyebilmesi mümkün değildir. Ayrıca davalı tarafından bayilik sözleşmesi haklı nedenle fesih edildiğinden davacı denkleştirme/portföy tazminatı nı istemesinin yasal koşuluda oluşmamıştır. İstemin reddine karar verilmiştir.
Davacının kar mahrumiyeti tazminatı ve manevi tazminat istemi;
Davalı tarafından bayilik sözleşmesi haklı nedenle fesih edildiğinden davacı kar mahrumiyeti tazminatı ve manevi tazminat isteminde bulunamayacaktır.İstem reddedilmiştir.
Davacının yedek parça iadesi istemi;
Davacı tarafın … Asliye Hukuk Mahkemesine yazılan talimat sonucu görevlendirilen bilirkişi … … tarafından incelenmiş 21/6/2019 tarihli bilirkişi raporu alınmıştır.Davalı şirketin ticari defter ve kayıtları mahkememizce tayin edilen bilirkişi heyeti tarafından incelenmiştir.
Davacı şirketin 2016-2017-2018 yılı ticari defterlerinin usulüne uygun tutulduğu, davacı defterlerine göre 18.04.2018 dava tarihi itibarıyla … A.Ş. den 83.055,39 TL cari hesap alacağı olduğu,
Davacı yanın 2018 yılı e-defter dökümlerinin incelenmesinde, yedek parça alımlarının 153.40.001 numaralı “yedek parça ve aksesuarlar” hesabında takip edildiği, anılan hesabın 01.01.2018 tarihli açılış bakiyesinin 192.580,47 TL olduğu, 22.02.2018 fesih tarihine kadar 320.967,48 TL daha yedek parça ve aksesuar alımı yapıldığı, 01.01.2018-22.02.2018 tarihleri arasında 421.834,75 TL yedek parça ve aksesuar satışı gerçekleştirdiği, davacı şirketin 31.03.2018 tarihi itibarıyla satış/maliyet kayıtlarına göre;
01.01.2018-31.03.2018 yedek parça ve aksesuar satış tutarının 578.378,49 TL
01.01.2018-yedek parça ve aksesuar maliyet tutarı 439.974,65 TL (31.03.2018 tarihindeki 621.40.001 hesap bakiyesi)
Buna göre yedek parça ve aksesuar maliyet/satış oranı:0,76
01.01.2018-22.02.2018 yedek parça ve aksesuar satış tutarı 421.834,75 TL
01.01.2018-22.02.2018 yedek parça ve aksesuar maliyet tutarı 421.834,75 x 0,76 = 320.594,41 TL
Buna göre 22.02.2018 fesih tarihi itibarıyla davacı şirketin elinde kalan stok tutarı nın
dönem başı stok + 320.967,48 TL dönem içi alış – 320.591,41 TL maliyet = 192.956,54 TL olduğu,
Davacı yanın sözleşmenin fesih tarihi olan 22/02/2020 den sonra, en son 27.04.2018 tarihi olmak üzere toplamda 16.811,12 TL tutarında daha yedek parça ve aksesuar alımı yaptığı, 31.12.2018 tarihli hesap kapanışına göre davacı yanın 153.40.001 numaralı “yedek parça ve aksesuarlar” hesap bakiyesinin 74.381,38 TL olduğu, bu anlamda taraflar arasındaki sözleşmenin fesih olduğu yılın sonu itibarıyla davacı stoklarında 74.381,38 TL tutarında yedek parça kaldığı, buna göre davacı yanın yedek parça satışına, fesihten sonra da elindeki mevcut stoklarla devam ettiği, … özel servisi statüsünde yedek parça satışı yaparak elindeki stoğu erittiği davacı defter kayıtları ile tespit edilmiştir. Bu nedenle davacının yedek parça iade tazminatı istemi yerinde bulunmamış reddedilmiştir.
Davacının Katılım bedeli tazminatı ve prim bedeli tazminatı istemi;
Davacı yanın e-defter kayıtlarından, 28.02.2018 tarihinde dava dışı … Ltd. Şti. ne KDV hariç 819.461,00 TL tutarında 18 adet araç fatura ettiği anlaşılmakla, dava dilekçesinde bu araç satışına dayalı katılım bedeli olarak 62.178,92- TL talep edildiği, davacı yanın dava dilekçesinde ayrıca, 01- 22 Şubat 2018 tarihleri arası doğmuş olan 50.301,08 TL prim alacağı talep ettiği, söz konusu tutarların neye göre hesaplandığı bilirkişiler tarafından yapılan mali inceleme ile tespit edilememiştir.
Davacı vekili 27/02/2020 tarihli dilekçesi ekinde davalı tarafın … yetkili bayiliği kapsamında kendisine sattığı “bayi sistem proğramı” ile yapılan katılım payı ve prim hesaplamalarını ibraz etmiştir. Buna göre davacı şirketin 2802/2018 itibariyle 67.178,92 TL katılım bedeli ve 59.355,28 TL prim alacağı bulunduğunun hesaplandığı anlaşılmıştır.Yapılan bu hesaplama davalı tarafa tebliğ edilmiş davalı vekili 25/06/2020 tarihli celsede bu hesaplamaya itirazları olmadığını bildirmiştir.
Mahkememizce davacı talebi ile bağlı olmak üzere 62.178,92- TL katılım bedeli tazminatı ve 50.301,08 TL prim alacağı tazminatı istemleri kabul edilmiştir.
Davacı Yatırım harcamaları tazminatı istemi;
Davacı yanın, davalının yönlendirme ve talimatlarıyla yapmak zorunda kaldığını beyan ettiği, markaya özgü yatırım harcamalarının;
45.430,00 TL ödeme ile davalıdan satın alınan “yeni bayii yönetim sistemi kullanım proğramı ( fesih sonrası davalıya iade edilen) ile davacının envanter defterinde demirbaş-amortisman olarak kaydedilen yatırımlar olduğu, 2018 yılı dönem başında 38.050,72 TL olan demirbaşların amortisman sonrası net defter değerinin ise 31.730,49 TL olduğu, davacı yanın, faydalı ömrünü tamamlamayan yatırım toplamının 38.050,72 + 31.70,49 = 69.781,21 TL olduğu bilirkişi raporu ile tespit edilmiştir. Mahkememizce 69.781,21 TL yatırım harcamaları tazminatı istemi kabul edilmiştir.
Davanın kısmen kabulüne ilişkin aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur.
Yukarıda açıklanan nedenlerle;
H Ü K Ü M /
1-Davacının Denkleştirme tazminatı,kar kaybı, yedek parçaların bedeli mukabili alınması ve manevi tazminat taleplerinin reddine,
Davacının karşılıksız kalan yatırım bedeli alacağı isteminin kısmen kabulü ile 45.430,00 TL nin dava tarihinden itibaren ticari avans faiziyle davalıdan alınıp davacıya verilmesine, fazla istemin reddine
50.301,08 TL hedef prim alacağı ve 62.178,92 TL katılım bedeli alacağının dava tarihinden itibaren ticari avans faiziyle davalıdan alınıp davacıya verilmesine
2-Karar tarihinde yürürlükte bulunan Harçlar Tarifesi gereğince hesap olunan 10.786,83-TL nispi karar harcından davacı tarafından peşin yatırılan 24.886,50-TL harçtan mahsubu ile hazineye gelir kaydına artan 14.079,67 TL harcın karar kesinleştiğinde ve talep halinde davacı tarafa iadesine
3 – Maddi tazminat talepleri yönünden vekalet ücreti
Kabul edilen maddi tazminat talebi yönünden karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Ücret Tarifesi gereğince hesaplanan 18.951,45-TL nispi vekalet ücretinin davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
Red edilen maddi tazminat talepleri yönünden ; Davalı vekil ile temsil edildiğinden, karar tarihindeki avukatlık asgari ücret tarifesi üzerinden red miktarına göre hesap olunan 75.085,06 TL. nispi vekalet ücretinin davacıdan tahsili ile davalıya verilmesine
4-Manevi tazminat yönünden vekalet ücreti
Red edilen manevi tazminat talepleri yönünden avukatlık asgari ücret tarifesi uyarınca 13.450,00- TL. nispi vekalet ücretinin davacıdan tahsili ile davalıya verilmesine ,
5- Davacı tarafından yapılan 24.902,40 TL ilk gider,6.708,60 TL tebligat, müzekkere, bilirkişi ücreti ve diğer giderler olmak üzere toplam 31.611,00-TL yargılama giderinin kabul oranına göre 25.677,89 TL sinin davalıdan tahsili ile davacıya verilmesine
Davalı tarafından yapılan 14,00 TL yargılama giderinin red miktarına göre 12,38 TL sinin davacıdan tahsili ile davalıya verilmesine
6-HMK. 333. md. Uyarınca taraflarca yatırılan ve bakiye kalan gider avansının kararın kesinleştikten sonra ve talep halinde yatıran taraflara iadesine,
Davacı vekili Av…. Davalı vekili Av. … ‘nın yüzüne karşı , gerekçeli kararın tebliğinden itibaren 2 haftalık süre içinde İstanbul BAM da istinaf yolu açık olmak üzere, verilen karar açıkça okunup, usulen anlatıldı.
15/10/2020

Başkan …
e-imzalıdır

Üye …
e-imzalıdır

Üye …
e-imzalıdır

Katip …
e-imzalıdır