Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C.
İSTANBUL
14. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ

ESAS NO : 2020/580 Esas
KARAR NO : 2022/419
DAVA : İstirdat (TTK md. 792 Çekin İadesi)
DAVA TARİHİ : 28/10/2020
KARAR TARİHİ : 01/06/2022

Mahkememizde görülen çek istirdat davasının yapılan yargılaması neticesinde;
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ/
İDDİA:
Davacı vekili, müvekkili bankanın genel müdürlüğünden şubelere dağıtılmak üzere … Kargo’ya teslim edilen dava konusu çekin de bulunduğu gönderinin kargo çalışanı İbrahim Kaya’nın uhdesindeyken 12/06/2019 günü cebir kullanılarak çalındığını, lehtar … Ticaret-… tarafından müvekkili bankaya tevdii edilen çeke ilişkin … ATM 2019/… E. sayılı dosyasından açılan zayi davası esnasında çekin davalı faktoring şirketi tarafından bankaya ödeme için ibraz edildiğinin anlaşıldığını, … CBS 2019/… Soruşturma sayılı hazırlık tahkikatı kapsamında savcılık tarafından da çeke el konulduğunu, çeki müvekkiline tevdii eden …’den sonra ciranta olarak görünen … ‘nin imzasının sahte olduğunu haricen tespit ettiklerini, sonraki ciranta …’ın ise çalıntı olduğunu bilerek çeki aldığını, davalı son hamil görünen faktoring şirketinin ise çekin öncesini araştırmadığından ağır kusurlu olduğunu belirterek Keşidecisi … San. ve Tic. Ltd. Şti. olan 32.749,70 TL bedelli … seri numaralı lehtarı … olan 16/07/2019 keşide tarihli keşide yeri … olan … Bankası …/Balıkesir şubesinden keşide edilen bir adet çekin TTK’nın 792.maddesi uyarınca davalıdan istirdadını talep ve dava etmiştir.
SAVUNMA:
Davalı vekili, dava konusu çekin müvekkil şirkete usul ve yasaya uygun olarak Faktoring Sözleşmesi, alacak bildirim formu, fatura tevsik edilerek dava dışı …’dan faktoring işlemlerine konu edilmek üzere temlik alındığını, takas sisteminde çalıntı ihbarı üzerine savcılık tarafından el konulması sonucunda … aleyhine savcılığa suç duyurusunda bulunduklarını, kaldı ki çeke savcılık tarafından el konulduğundan müvekkili nezdinde bulunmadığını, müvekkilinin iyi niyetli meşru hamil olduğunu belirterek davanın reddini savunmuştur.
İNCELEME VE GEREKÇE:
Dava hukuksal niteliği itibariyle, TTK’nın 792. maddesi uyarınca çalıntı çekin davalı son hamilin ağır kusurlu olduğu iddiası ile istirdatı istemine ilişkindir.
Dava konusu 16/07/2019 tarihli çek üzerine 27/06/2019 tarihinde …. Asliye Ticaret Mahkemesi’nin 2019/… Esas sayılı dosyası üzerinden ödeme yasağı tedbiri konulduğu, kredi kayıt bürosunun yazı cevabı ekindeki belgeler incelendiğinde de çeke konulan tedbirin işlendiği anlaşılmaktadır. Davalı ile dava dışı … … – Gıda isimli şahısla faktoring sözleşmesi 13/06/2019 olup yukarıda belirtildiği üzere tedbir tarihi ise 27/06/2019’dur. Alacak bildirim formu ile çek tevdii işlemleri ise tedbirden evvel 13/06/2019 tarihinde gerçekleşmiştir. Diğer yandan davalı defter kayıtları da SMM marifetiyle incelettirildiğinde, dava dışı … tarafından çekin faktoring mevzuatına uygun olarak devredildiği ve kayıtlara alındığı anlaşılmaktadır. Diğer yandan davacı …’ın sunduğu çek teslim formuna göre 31/05/2019 tarihinde çekin …’den teslim alındığı, savcılık belgelerine göre çekin davacı banka nezdindeyken 12/06/2019 günü çalındığı anlaşılmaktadır.
Uyuşmazlık, her ne kadar tedbir tarihinden önce temlik alınmışsa da davalı faktoring firmasının özellikle … sayılı Faktoring İşlemlerinde Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkındaki Yönetmeliğin 5/1 maddesi gereğince dava konusu çeki temlik alırken gerekli istihbari araştırmayı yapıp yapmadığı, temlik eden dava dışı …’ın ekonomik durumu ve piyasadaki olumlu ya da olumsuz durumu hakkında yeterli araştırmayı yapıp yapmadığı, bu bağlamda çekin iktisabında ağır kusurlu sayılıp sayılamayacağı hususundan ibarettir.
6361 Sayılı Finansal Kiralama, Faktoring, Finansman ve Tasarruf Finansman Şirketleri Kanunu’nun 9/2. maddesi; faktoring şirketinin, BDDK tarafından belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde, kambiyo senetlerine dayalı olsa bile, bir mal veya hizmet satışından doğmuş fatura ile tevsik edilemeyen alacaklar ile yine BDDK tarafından belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde tevsik edilemeyen mal veya hizmet satışına bağlı doğacak alacakları devir alamayacaklarını ve tahsilini üstlenemeyeceklerini öngörmektedir. Faktoring şirketleri ancak gerçek ve fatura ile tevsik olunan mal veya hizmet satışına dayalı olup alacakları devralabilirler. Dolayısıyla faktoring işlemi bakımından mal veya hizmet satışının sadece fatura ile tevsik edilmesi yeterli olmayıp, faktoring şirketince faturaya konu mal veya hizmet satışının fiktif nitelikte olup olmadığı, işlem taraflarının ve faturanın güvenilirliği, ilgililerin mali durumları konularında araştırma ve istihbarat çalışması yapılması gerektiği, ayrıca temlik alınan alacağı temsil eden kambiyo senedinin fatura tutarı ile uyumlu olup olmadığına bakılarak açık uyumsuzluk halinde işlem yapılmaktan kaçınılması, senedi düzenleyen ve sair ilgililer açısından da borcun varlığı bakımından teyit işlemleri yapıldıktan sonra ve ancak tüm bu araştırma ve soruşturma sonucunda olumlu bir sonuca varılması halinde faktoring işlemi yapılmasının öngörüldüğü açıktır. … sayılı Faktoring İşlemlerinde Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkındaki Yönetmeliğin 5/1 maddesinde de istihbarat çalışmasının esasları düzenlenmiştir. Adı geçen maddenin 5/1-c maddesinde “gerektiğinde” ibaresine dayalı olarak bu araştırmanın yapılmasının zorunlu olmadığı düşünülebilirse de yukarıda zikredilen 6361 Sayılı Kanun’un 9/2 maddesi gereğince alacağın ve işlem taraflarının güvenilirliği için faktoring şirketinin gerekli araştırmaları yapmakla mükellef olduğu açıktır. Yönetmelik maddesindeki sayılan hususlar sınırlayıcı değil örnekseyici nitelikte olup, davalı faktoring tarafından her türlü yoldan araştırma ve istihbarat yükümlülüklerinin bulunduğu işaret edilmiştir. Alacak ve kambiyo senedinin temliki karşılığında müşterisine finans sağlama işi ile iştigal eden bir şirketin piyasa güvenliğini sağlayabilmek, çekin sağlıklı olarak tedavülünün temini açısından her türlü kusur ve ihmalinden sorumlu olacağının kabulü gerekir. Aksinin kabulü, çeki hırsızlık sonucu iktisap eden kişilerin faktoring firmasını aracı kılarak çeki kırdırması ve kötü niyetli iktisaba meşru kılıf oluşturulması sonucu doğurur ki, kanun koyucunun da böyle bir durumu himaye etmesi düşünülemez.
Davaya konu çek, faktoring işlemine esas olan ve dava dışı … (… Gıda) tarafından tanzim olunan 12/06/2019 tarih ve 33.026,40-TL bedelli faturaya istinaden, aralarındaki sözleşme gereğince alacak bildirim formu ve çek tevdi bordrosu düzenlenerek davalı … ‘e teslim edilmiştir. Ancak davalı … Faktoring tarafından, yukarıda açıklanan esaslar doğrultusunda istihbarat çalışması yapıldığı, dayanak faturanın gerçek bir mal-hizmet satışına dayalı olduğu, faturanın taraflarından da teyit alındığı yönünde herhangi bir delil sunulmamıştır. Öte yandan adı geçen çalıntı çeklere ilişkin olarak davalı faktoring firması da kendi müşterisi olan dava dışı … hakkında savcılığa suç duyurusunda bulunmuştur. Bu durum dahi davalının, yönetmeliğin 5/1 maddesi gereğince çeki devralırken bu işle iştigal eden basiretli tacir gibi hareket ederek müşterisi hakkında yeterli ve özenli araştırmayı yapmadığını ortaya koymaktadır. Kendisine bir takım imtiyazlar tanınan ve ilave özen yükümlülüğü bulunan davalı …’in yeterli istihbarat ve özeni göstermeden çeki temlik aldığı sabit görülmekle ağır kusurlu olduğu açıktır. Bilirkişi incelemelerine de bu yönde herhangi bir delil sunulmuş değildir. Davalı … vekili ek rapora ilişkin beyan dilekçesi ekinde sunduğu 2 sayfa evraklara göre müvekkilinin istihbari araştırma yaptığını savunmuşsa da belgelere detaylı bakıldığında çekin sahte çek olup olmadığına dair sistemsel teyit ekranı olduğu görülmektedir. Diğer belgede ise çek ve müşteri bilgilerinin olduğu kutucuğun sonuna soyut olarak istihbarat yapan … yazıldığı görülmektedir. Ancak istihbarat ve araştırmanın kapsamı, özen yükümlülüğüne dair detaylı bir delil sunulmamıştır.
Hal böyleyken, kendisine bir takım imtiyazlar tanınan ve ilave özen yükümlülüğü bulunan davalı …’in yeterli istihbarat ve özeni göstermeden, müşterisi ile ilgili yeterli araştırmayı yapmadan çeki temlik aldığı sabit görülmekle ağır kusurlu olduğu açıktır. Bu nedenle TTK’nın 792. maddesindeki şartlardan “ağır kusur” şartı oluştuğundan davanın kabulü gerekir. Bilirkişi heyetince düzenlenen 21/05/2022 tarihli raporda davalının kötü niyetinin bulunmadığı belirtilmişse de, yukarıda açıklandığı üzere faktoring şirketlerine özgü düzenlemelerle yükümlülükler getirildiği gibi istirdat davasında kötü niyet olmasa dahi ağır kusurun varlığı halinde de çekin iadesine karar verilebilecektir. Bu nedenle rapordaki hukuki görüşe iştirak olunmamıştır.
HÜKÜM / Yukarıda Açıklanan Nedenlerle;
Davanın KABULÜ ile;
1-Keşidecisi … San. ve Tic. Ltd. Şti tarafından keşide edilmiş 32.749,70 TL bedelli … seri numaralı lehtarı … olan 16/07/2019 keşide tarihli keşide yeri … olan … Bankası … şubesinden keşide edilen bir adet çekin TTK’nın 792. maddesi uyarınca davalıdan istirdadı ile davacıya verilmesine,
2-Alınması gereken 2.237,13 TL harçtan peşin alınan 559,29 TL harcın mahsubu ile, bakiye 1.677,84 TL’nin davalıdan tahsili ile hazineye irad kaydına,
3-Davacı taraf kendisini vekille temsil ettirdiğinden hüküm tarihinde yürürlükte bulunan AAÜT gereğince kabul edilen miktar üzerinden hesap edilen 5.100,00 TL nisbi vekalet ücretinin davalıdan alınarak davacıya ödenmesine,
4-Bu dava kapsamında davacı tarafından sarfedilen; 621,49 TL dava açılış harç giderleri, 241,00 TL posta ve tebligat masrafı, 4.000,00 TL bilirkişi masrafı olmak üzere cem’an 4.862,49 TL’den ibaret yargılama giderinin davalıdan alınarak davacıya ödenmesine,
5-HMK’nın 333. maddesi gereğince, mahkeme veznesine depo edilen gider avansından kullanılmayan kısmının kararın kesinleşmesi ile birlikte yatıran tarafa iadesine,
Dair, taraf vekillerinin yüzüne karşı HMK’nın 345. maddesi gereğince gerekçeli kararın taraflara tebliğinden itibaren iki hafta içerisinde … Bölge Adliye Mahkemesi nezdinde istinaf kanun yolu açık olmak üzere verilen karar açıkca okunup usulen anlatıldı.01/06/2022

Katip …
¸e-imzalıdır

Hakim …
¸e-imzalıdır

*5070 Sayılı Kanun Gereğince Elektronik İmza İle İmzalanmıştır.*