Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C.
İSTANBUL
14. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ

ESAS NO:2020/341 Esas
KARAR NO:2023/563

DAVA:Menfi Tespit
DAVA TARİHİ:15/07/2020
KARAR TARİHİ:10/07/2023

Mahkememizde görülmekte olan 3. Şahıs Tarafından Açılan Menfi Tespit davasının yapılan açık yargılaması sonunda,
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
Davacılar vekilinin Mahkememize tevzi edilen dava dilekçesinde özetle; Müvekkilinin davalıdan finansal kiralama sözleşmesi ile bir kısım makineler kiraladığını ve taksit ödemelerine başladığını, müvekkilinin makineleri kullandığı sırada davalının gelip makineleri fiilen aldığını, bu esnada müvekkili hakkında … 3. Asliye Hukuk Mahkemesinin … Esas sayılı dosyasından konkordato mühlet kararı verildiğini, ödemelerin atanan komiser denetiminde yapılmasının gerektiğini, bu nedenle müvekkilinin kendi keyfi kararlarına göre ödeme yapmasının mümkün olmadığını, şirketin tüm mal varlığının da şirket yöneticisi müvekkili …’e yediemin olarak teslim edildiğini, davalının makineleri teslim aldığı sırada mahkeme kararına rağmen makineleri …. İcra Müdürlüğünün … Esas sayılı icra dosyası kapsamında söküp götürdüğünü, davalının sözleşme konusu malları müvekkilinden almış olmasına ve ödemelerin yapılmış olmasına rağmen müvekkili şirket yetkilisi …’e karşı kefilliği dolayısıyla …. İcra Müdürlüğünün … Esas sayılı dosyasından takip başlattığını, davalının bu tutum ve davranışları sonucunda müvekkilinin büyük zarara uğradığını, tüm bu açıklanan nedenlerle davanın kabulü ile yargılama giderleri ve vekalet ücretinin davalı üzerine bırakılmasına karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Davalı şirkete usulüne uygun tebligat yapılmış olup, davalı şirket davaya cevap vermeyerek HMK 128 uyarınca tüm iddiaları inkar etmiş sayılmıştır.
Mahkememizce …. İcra Müdürlüğünün … Esas sayılı icra takip dosyası ve …. Asliye Ticaret Mahkemesinin … Esas sayılı dosyalarının UYAP üzerinden, …. İcra Müdürlüğünün … Esas sayılı icra takip dosyası celp edilerek dosya kapsamına alınmıştır.
İcra takip dosyasının incelenmesinde, davacının …. İcra Dairesinin … Esas sayılı takip dosyasında bonolardan kaynaklanan toplam 39.608,15-TL üzerinden takip yapıldığı görülmüştür.
Mali Müşavir …’in 02/08/2021 tarihli raporunda özetle; Dosyanın tetkikinde de görüleceği üzere, 03.03.2021 tarihli ara kararda görüleceği üzere bu tarihte defter incelemesinin yapılmasına karar verilmiş ise de davalı vekilince celse arasında defterlerin sunulduğu ancak o tarihlerdeki bilirkişi … hazır olmadığında incelemenin 24.04.2021 tarihinde bilirkişi … tarafından yapılmasına karar verilmiş ise de davalı taraf vekilinin incelemeye iştirak etmediği ancak yerinde inceleme talepte etmediği anlaşıldığından, mahkemece uygun bulunması halinde davacı şirket vekiline defter ve belgelerini mahkemeye sunularak inceleme yapılabilmesi için müzekkere yazılması gerektiğinin düşünüldüğü, buna göre ek rapor yazılarak sunulabileceği görüşü bildirilmiştir.
Mali Müşavir …’in 07/11/2021 tarihli ek raporunda özetle; Davalının, davacılardan tahsil ettiği bedelleri davalılara (… A.Ş. Finansal Kiralama … nolu F.K. Sözleşmesine göre davalı tarafından davacıya kiralanan teslim edilen ekipmanların amortismanı düşüldükten sonra ödenmesi gerektiği, öte yandan tarafların ellerinde bulunan ödeme dekontlarının da dosyaya sunulması gerektiği görüş ve kanaatine varıldığı bildirilmiştir.
Mali Müşavir …’ın 15/06/2022 tarihli raporunda özetle; Taraflar arasındaki borç/alacak tutarının tespit edilebilmesi için; Taraflar arasındaki finansal kiralama sözleşmesine konu ekipmanların/makinelerin …. İcra Müdürlüğü’nün … E. sayılı dosyası kapsamında davacı tarafından iade alınmış olması karşısında, davacıların herhangi bir bakiye borcunun kalıp kalmadığı yönünden öncelikle işbu dosyanın incelenmesi gerektiği, Ayrıca, davalı şirket vekilince, müvekkili şirketin ticari defterlerinin tasdik fotokopileri ile davacı şirkete ait cari hesap ekstreleri dosyaya sunulmuş olmakla birlikte; işbu fotokopi belgelerin/cari hesap ekstrelerinin ticari defterlere uygunluğunun denetlenmesi açısından davalı şirketin ticari defter ve belgelerinin asıllarının da incelenmesi gerektiği, Son olarak davaya konu ekipmanların/makinelerin satışına/satış bedeline ilişkin bilgi-belgelerin de incelenmesi gerektiği görüş ve kanaatine varıldığı bildirilmiştir.
Mali Müşavir …’ın 15/06/2022 tarihli raporunda özetle; Davaya konu 24/02/2020 tarihinde satılan makinelerin satış bedelinin (KDV hariç) 432.203,39TL olduğu; bu bedelden, davacının toplam 432.203,04TL tutarındaki aşağıdaki borçlarının mahsup edildiği; 24/02/2020 tarihi itibariyle mevcut olan … nolu sözleşme kapsamındaki ödenmemiş/gecikmiş kira bedeli borcunun tamamı olan 107.449,09TL,24/02/2020 tarihi itibariyle mevcut olan … nolu sözleşme kapsamındaki ödenmemiş/gecikmiş kira bedeli borcunun tamamı olan 6.929,09TL, 24/02/2020 tarihi itibariyle mevcut olan sözleşmenin feshi nedeniyle muaccel hale gelen anapara borcunun tamamı olan 309.970,76TL, 24/02/2020 tarihi itibariyle mevcut olan sigorta bedeli borcunun tamamı olan 227,66TL,24/02/2020 tarihi itibariyle mevcut olan … nolu sözleşme kapsamında yapılan masraflardan kaynaklanan 21.997,54TL tutarındaki borcunun 6.584,95TL’lik kısmı, 24/02/2020 tarihi itibariyle mevcut olan … nolu sözleşme kapsamında yapılan masraflardan kaynaklanan tutarındaki borcunun tamamı olan 1.041,49TL mahsup edildiği, Yukarıdaki mahsuplar neticesinde, 24/02/2020 satış tarihi itibariyle davacının kalan/bakiye borcunun aşağıdaki gibi toplam 109.734,37TL(39.952,97+3.060,04+51.308,77+15.412,59 = 109.734,37TL) olduğu; 24/02/2020 tarihinden dava tarihine kadar süreçte davaya konu sözleşmeler kapsamında davalının yapmış olduğu masrafların ise toplam 73.766,17TL (73.176,17TL + 590,00TL = 73.766,17TL) olduğu, bu haliyle de dava tarihi itibariyle davacının borcunun 183.500,54TL (109.734,37 TL+73.766,17TL =183.500,54TL) olduğu, … nolu sözleşme kapsamında davalının kira bedellerinin ödenmemesinden ve/veya geç ödenmesinden kaynaklı temerrüt faizi borcu (KDV hariç) 39.557,40TL olup, bu tutara 395,57TL tutarındaki %1 KDV ilave edildiğinde, 24/02/2022 tarihi itibariyle davalının talep edebileceği temerrüt faizinin toplam 39.952,97TL olduğu; … nolu sözleşme kapsamında davalının kira bedellerinin ödenmemesinden ve/veya geç ödenmesinden kaynaklı temerrüt faizi borcu (KDV hariç) 3.029,74TL olup, bu tutara 30,30TL tutarındaki %1 KDV ilave edildiğinde 24/02/2022 tarihi itibariyle davalının talep edebileceği temerrüt faizinin toplam 3.060,04TL olduğu; Davalının kira bedellerinin ödenmemesinden ve/veya geç ödenmesinden kaynaklı temerrüt faizi borcu (KDV hariç) 43.482,01TL olup, bu tutara 7.826,76TL tutarındaki %18 KDV ilave edildiğinde 24/02/2022 tarihi itibariyle davalının talep edebileceği temerrüt faizinin 51.308,77TL olduğu,… nolu sözleşme kapsamında yapılan masraflardan kaynaklanan 21.997,54TL tutarındaki borcunun 6.584,95TL’lik kısmının mahsup edilmesi neticesinde 24/02/2022 tarihi itibariyle davalının talep edebileceği masraf alacağının 15.412,59TL olduğu; sonrasında eklenen masraf alacakları (toplam 73.176,17TL) neticesinde de dava tarihi itibariyle davalının talep edebileceği masraf alacağının 88.588,76TL olduğu, … nolu sözleşme kapsamında yapılan masraflar ile ilgili olarak, 24/02/2022 tarihinde yapılan mahsuplar neticesinde, davalının talep edebileceği masraf alacağı kalmamış olmakla birlikte, sonrasında eklenen masraf alacakları neticesinde dava tarihi itibariyle davalının talep edebileceği masraf alacağının 590,00TL olduğu hususları tespit edildiği bildirilmiştir.
DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE GEREKÇE
Dava, taraflar arasındaki finansal kiralama sözleşmesi kapsamında alınan bonoya dayalı davacılar aleyhine başlatılan icra takibinin kesinleştiği, davacı şirketin konkordato mühletinde olduğu, malın iade edildiği bu nedenle takibe ilişkin borcun bulunmadığı iddiasına dayalı menfi tespit istemine ilişkindir.
Gerçekte var olmayan bir borç ya da geçersiz bir hukuki ilişki nedeniyle icra takibine maruz kalması muhtemel olan veya icra takibine maruz kalan bir kimsenin (borçlunun) gerçekte borçlu bulunmadığını ispat için açacağı dava, menfi tespit olarak adlandırılmaktadır.
2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu (İİK)’nun “Menfi tespit ve istirdat davaları” başlıklı 72. maddesi: “Borçlu, icra takibinden önce veya takip sırasında borçlu bulunmadığını ispat için menfi tespit davası açabilir.” düzenlemesini içermektedir.
Anılan maddeden anlaşıldığı üzere borçlu, icra takibinden önce veya takip sırasında borçlu bulunmadığını ispat için menfi tespit davası açabilir ve takip konusu alacağın borçlusu olmadığının tespiti isteyebilir.
Borçlu, belirtilen şekilde takipten önce veya sonra alacaklıya karşı bir menfi tespit davası açar; bu davayı kazanırsa, hakkındaki icra takibi iptal edilir ve borcu ödemekten kurtulur. Somut uyuşmazlıkta davacı icra takibinden sonra menfi tespit davası açmıştır.
Sözleşme tarihi itibari ile yürürlükte bulunan 6361 sayılı Yasanın 23 ve 24. maddeleri uyarınca, finansal kiralama konusu malın mülkiyeti kiralayana aittir. Ancak taraflar sözleşmede, sözleşme süresi sonunda kiracının, malın mülkiyetini satın alma hakkını haiz olacağını kararlaştırabilir. Kiracı, sözleşme süresince finansal kiralama konusu malın zilyedi olup, sözleşmenin amacına uygun olarak her türlü faydayı elde etme hakkına sahiptir. Kiracı, finansal kiralama konusu malı sözleşmede öngörülen şart ve hükümlere göre itinayla kullanmak zorundadır. Sözleşmede aksine hüküm yok ise kiracı, malın her türlü bakımından ve korunmasından sorumlu olup, bakım ve onarım masrafları kiracıya aittir.
Aynı Yasanın 30 ve devam maddeleri uyarınca Sözleşmede aksi kararlaştırılmadıkça, sözleşme süresinin dolması, kiracının iflası, ölümü veya fiil ehliyetini kaybetmesi hâllerinde kendiliğinden sona erer. Kiracının tasfiye sürecine girmesi veya tasfiyeye girmeksizin finansal kiralama konusu malın tahsis edildiği işletmesini tasfiye etmesi hâlinde kiracının talebi üzerine sözleşmede aksine hüküm yoksa sözleşme, süresinden önce feshedilebilir. Sözleşmenin taraflarından her biri sürenin bitiminden en az üç ay önce bildirmek kaydıyla, mevcut veya yeni şartlar ile sözleşmenin uzatılmasını talep edebilir. Sözleşmenin uzatılması tarafların anlaşmasına bağlıdır.
Kiralayan, finansal kiralama bedelini ödemede temerrüde düşen kiracıya verdiği otuz günlük süre içinde de bu bedelin ödenmemesi hâlinde, sözleşmeyi feshedebilir. Ancak, sözleşmede, süre sonunda mülkiyetin kiracıya geçeceği kararlaştırılmış ise, bu süre altmış günden az olamaz. Bir yıl içinde sözleşmede yer alan kira bedellerinden üçünü veya üst üste ikisini zamanında ödememesi nedeniyle ihtara muhatap olan kiracılarla yapılan sözleşmeler kiralayan tarafından feshedilebilir.
Taraflardan birinin sözleşmeye aykırı harekette bulunduğu hâllerde, bu aykırılık nedeniyle diğer tarafın sözleşmeyi devam ettirmesinin beklenemeyeceği durumlarda sözleşme feshedilebilir. Kiracı ve kiralayan arasında finansal kiralama sözleşmesi ile ilgili ihtilaflarda, mahkemece finansal kiralama konusu malın ihtiyati tedbir kararı alınarak kiralayana veya üçüncü bir kişiye bırakılması durumunda kiralayan, mahkemeye malın rayiç değeri kadar teminat yatırmak suretiyle mal üzerinde tasarruf edebilir. Şu kadar ki; sözleşmenin feshinin haksız olduğuna karar verilmesi hâlinde kiralayan, kiracının zararını tazminle yükümlüdür.
Sözleşme sona erdiğinde, sözleşmeden doğan satın alma hakkını kullanmayan veya bu hakkı bulunmayan kiracı finansal kiralama konusu malı derhâl geri vermekle mükelleftir. Sözleşmenin kiralayan tarafından feshi ile kiracı tarafından feshi hâllerinde, kiracı malı iade ile yükümlüdür. İade edilen malın üçüncü kişilere satılması hâlinde sözleşmede aksi bir değer kararlaştırılmadıkça satış bedelinin, vadesi gelmemiş finansal kiralama bedelleri ile varsa kiralayanın bunu aşan zararı toplamından düşük olması durumunda aradaki fark kiracı tarafından kiralayana ödenir. Sözleşmede aksi bir değer kararlaştırılmadıkça iade edilen malın satış bedelinin, vadesi gelmemiş finansal kiralama bedelleri ile varsa kiralayanın bunu aşan zararı toplamından yüksek olması durumunda aradaki fark kiralayan tarafından kiracıya ödenir. İade alınan malın üçüncü kişilere finansal kiralama yöntemiyle kiralanması hâlinde de aynı esaslar uygulanır.
Kiracının bu Kanunda belirtilen süreler içinde borcunu ödememesinden dolayı kiralayan tarafından noter aracılığıyla kiracıya gönderilen fesih ihtarnameleri hakkında 2004 sayılı Kanunun 68/b maddesi hükümleri uygulanır.
Bu yasal çerçevede somut duruma bakıldığında, taraflar arasında 06/10/2017 tarih ve … sözleşme numaralı, 14/10/2016 tarih ve … sözleşme numaralı Finansal Kiralama Sözleşmesi akdedildilmiş, sözleşme kapsamında icra takibine konu edilen kambiyo senetleri düzenlenmiştir. Sözleşme ve bonolar kapsamında asıl borçlu davacı şirket, diğer gerçek şahıslar ise müteselsil kefil konumundadır. Söz konusu bonoların takibe konulması nedeniyle işbu menfi tespit davası ikame edilmiştir.
Davacılar tarafından, sözleşme yükümlülüklerinin yerine getirilmemesi iddiasıyla … 3. Noterliğinin 11/06/2019 tarih ve … yevmiye numaralı ihtarname ile borçların 60 gün içinde ödenmesi, aksi halde sözleşmenin feshedilmiş olacağı, sözleşme konusu malların fesih tarihinden itibaren 3 gün içinde iade edilmesi, aksi halde teminatların nakde tahvil edileceği asıl borçlu ve müteselsil kefiller ihtar edilmiştir.
Finansal kiralama konusu mallar …. AsTM … D.İş sayılı dosya ile tedbiren davalı kiralayana teslim edilmiş, yine açılan …. AsTM …. sayılı dosyası ile davalının fesihte haklı olduğu tespit edilerek malların iadesine karar verilmiştir. Esasa ilişkin dosyada istinaf kanun yolunda esastan red kararı verilerek Mahkeme hükmü onanmış (İstanbul BAM., 16. HD., 2021/526E., 2023/35K.) ve temyiz yolu açılmış, dosya henüz kesinleşmemiştir.
Taraflar arasında akdedilen sözleşme uyarınca kiracı ve kefiller yerleşim yerlerinde ve diğer hususlarda meydana gelen bütün değişiklikleri noter kanalı ile kiralayana bildirmeyi, bildirmemesinden veya usulüne uygun şekilde bildirmemesinden doğan tüm sorumluluğun kendilerine ait olduğunu, yapılan işlemlerin kendilerini bağlayacağını kabul ve taahhüt etmiş; kiralayan tarafından kendilerine gerekli tebligatın yapılabilmesi için bu sözleşmede isim ve ünvanları yanında belirtilmiş adresleri kanuni yerleşim yeri ittihat ettiklerini, belirtilen yerde adres yazılmaması halinde Ticaret sicili dosyalarındaki son adreslerinin veya kiralayan tarafından son olarak herhangi bir bildirim gönderilen adreslerinin, muhtarlıkta kayıtları bulunmasa bile yasal yerleşim yerleri olduğunu, ileride diğer bir mahalli kanuni yerleşim yeri ittihat edecek olurlarsa bu yeni adresi derhal noter kanalı ile kiralayana bildirmeyi, bildirmedikleri takdirde bu sözleşmede yazılı ya da yukarıda yer alan adreslerine ya da kayıtlı elektronik posta adreslerine 7201 sayılı Yasanın hükümlerine göre gönderilecek her türlü tebligatın kendilerine tebliğ edilmiş sayılacağını kabul ve taahhüt etmişlerdir.
Davalı kiralayan tarafından, yükümlülüklerin yerine getirilmesi, davalı muhatablara usulüne uygun mezkur ihtarname ile ihtar edilmesine rağmen, davacı taraflarca, yükümlülüklerin yerine getirildiğine dair herhangi bir beyan veya delil sunulmamıştır. Malların iadesinin gerektiğine dair esas dava dosyası kesinlememiş ise hem bu dosya kapsamında hem de dosyamız kapsamında alınan rapor ve ticari defterlerin incelenmesinde davalı defterlerinin lehine delil teşkil edeceğinin kabulü ile davacıların yükümlülüklerini yerine getirmediği sabit hale gelmiştir. Davacılar her ne kadar şirketin konkordato sürecinden bahisle bu yönden alınan tedbirler ile yetkileri yönünden itirazda bulunmuş iseler de celp edilen … 3. Asliye Hukuk Mahkemesi dosyasında finansal kiralama konusu mallarla ilgili bir tedbir veya yönetim kararı bulunmadığı, dosyanın bu haliyle davacıların kira ödeme yükümlülüklerinde farklılık doğurmadığı, icra takibine konu edilen bonoların sözleşmeye uygun şekilde nakde tahvil edilmesinde davalının haklı olduğu, asıl borçlu ve müteselsil kefil konumundaki davacıların ödeme veya borçsuzluk iddiasının ve bu kapsamda ispatın bulunmadığı, malların iadesine dair (…. AsTM dosyası) esas dava dosyasının kesinleşmesinin dosyamız mevcut delil durumu kapsamında bekletici mesele yapılmasına gerek bulunmadığı, malların tedbiren veya esasla birlikte kiralayana iadesinin kiracı ve kefillerin borcu yönünden başlatılan takibin veya bu kapsamdaki menfi tespit isteminin konusuz kalmasına sebep olamayacağı anlaşılmakla davanın reddine karar verilerek aşağıdaki şekilde hüküm tesis edilmiştir.
HÜKÜM: Gerekçesi yukarıda ayrıntılı açıklandığı üzere;
1-Davanın REDDİNE,
2-Alınması gereken 269,85-TL harcın, peşin alınan 1.982,08-TL harçtan mahsubu ile bakiye 1.712,23‬-TL harcın karar kesinleştiğinde ve talep halinde davacıya iadesine,
3-Davacı tarafından yapılan yargılama giderlerinin kendi üzerinde bırakılmasına,
4-Davalı taraf kendisini vekille temsil ettirdiğinden hüküm tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi gereğince 9.540,03-TL vekalet ücretinin davacılardan müştereken ve müteselsilen alınarak davalıya ödenmesine,
5-Taraflarca yatırılan ve kullanılmayan gider avansının karar kesinleştiğinde resen ilgilisine iadesine,
6-Karar kesinleştiğinde …. İcra Müdürlüğünün … Esas sayılı icra takip dosyasının iadesine,
Dair, gerekçeli kararın tebliğinden itibaren iki haftalık yasal süresi içerisinde Bölge Adliye Mahkemesi nezdinde istinaf kanun yolu kabil olmak üzere verilen karar alenen okunup usulen anlatıldı.10/07/2023

Katip … Hakim …
e-imza e-imza