Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C.
İSTANBUL
13. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ

ESAS NO :2020/754 Esas
KARAR NO:2022/521

DAVA:İtirazın İptali (Acentelik Sözleşmesinden Kaynaklanan)
DAVA TARİHİ:30/12/2020
KARAR TARİHİ:23/06/2022

Mahkememizde görülmekte olan İtirazın İptali (Acentelik Sözleşmesinden Kaynaklanan) davasının yapılan açık yargılaması sonunda;
DAVA:
Davacı vekili dava dilekçesinde;müvekkil şirket ile … Ltd. Şti. Arasında 29/05/2019 tarihinde Acentelik Sözleşmesi imzalandığını, müvekkil tarafından … 47. Noterliğinin 23/03/2020 tarihli ve … yevmiye nolu Fesih İhtarnamesi ile avans komisyon iade borcunun ihtarnamenin tebliğ tarihinden itibaren 7 gün içinde ödenmemesi halinde acentelik sözleşmesinin feshedilmiş sayılacağı tebliğ edilmiş olup, tebliği takip eden 7 gün içerisinde müvekkile hiçbir ödeme yapılmadığını, bu borca istinaden …. İcra Müdürlüğünün … Esas sayılı dosyası üzerinden icra takibi başlatıldığını, ancak başlatılan takibe acente hiçbir haklı gerekçe bulunmadığı halde 22/07/2020 tarihinde takibe kötü niyetli olarak itiraz ettiğini ve bunun sonucunda takibin durduğunu, öncelikle takibe yapılan itirazın iptalini, davalının takip tutarının %20’sinden az olmamak üzere icra inkar tazminatı ödemesine ve takibin devamına karar verilmesini talep ve dava etmiş oldukları anlaşıldı.
CEVAP:
Davalı vekili cevap dilekçesinde; müvekkil şirketin 29/05/2019 tarihinden beri haksız fesih tarihine kadar davacı … A.Ş.’nin acenteliğini üstendiğini, … A.Ş.sözleşme süresi dolmadan tek taraflı olarak ve haksız sebeplerle müvekkil şirketin acentelik sözleşmesini feshettiğini, davacı şirket 23..03.2021 tanzim tarihli ihtarname ile müvekkil şirkete 860.317,50-TL borcun 7 gün içerisinde ödenmesini, aksi halde sözleşmenin feshedilmiş sayılacağını bildirdiğini, ihtarnamede bildirilen 860.317,50-TL ‘lik borcun “sözleşme kapsamında şubat 2020 tarihli alınamayan iade borç” olduğu yazıldığı, akabinde …. İcra Dairesinin … Esas sayılı dosyası ile müvekkil şirket aleyhine “cari hesap alacağı 809.903,00-TL”açıklaması ile ilamsız takip yapıldığını, huzurdaki davada ise takip konusu alacağın “avans komisyon iade alacağı” olduğu iddia edildiği, 860.317,50-TL borcun ödenmediğinden bahisle acentelik sözleşmesi tek taraflı olarak feshetmiş olmasına rağmen 809.903,00-TL üzerinden takip başlatıldığını, sırf bu durum dahi sözleşmenin haksız feshedildiğinin açık göstergesi olduğunu bu nedenle davacı taraf adalet ve ticaret etik kuralları gereği müvekkil şirketin tek taraflı haksız olarak feshettiği acentelik sözleşmesinden doğan zararlarını da karşılaması gerektiğini, müvekkil şirketin kazanılmış hakkı olan komisyonlar iade istenerek müvekkilin içerisindeki teminatı belirtilmeksizin işbu davanına açıldığını, açıklanan işbu nedenlerle haksız ve mesnetsiz davanın reddine, takip konusu alacağın %20’sinden aşağı olmamak üzere karşı tarafın tazminata mahkum edilmesine karar verilmesini talep ettikleri görüldü.
DELİLLER
Davacı vekili delil ve belgelerini ibraz etmiş, davada; 29/05/2019 tarihli Acentelik Sözleşmesine, … 47. Noterliğinin 23/03/2020 tarih ve … yevmiye nolu ihtarnameye, arabuluculuk son tutanağına, müvekkil şirkete ait tüm ticari defter ve kayıtlara, davalıya ait tüm ticari defter ve kayıtlara, 2019 yılı Acentelik Komisyon Yönergesine, bilirkişi incelemesine, tanık, yemin, Yargıtay kararları ve her türlü yasal delile dayanmışlardır.
Davalı vekili delil ve belgelerini ibraz etmiş, davada; taraflar arasındaki acentelik sözleşmesine, ticari defter ve kayıtlarına, tanık, bilirkişi ve her türlü yasal delile dayanmışlardır.
Davaya dayanak ….İcra Müdürlüğü’nün … E.sayılı takip dosyasında; alacaklı … A.Ş. tarafından borçlu … LTD. ŞTİ. aleyhine 843.186,68-TL alacağın tahsili için 14/07/2020 tarihinde ilamsız genel haciz yoluyla takibe girişildiği, borçluya ödeme emrinin 21/07/2020 tarihinde tebliğ edildiği, 22/07/2020 tarihinde süresinde borca ve yetkiye itiraz edildiği anlaşılmaktadır.
Mahkememizce toplanan delillere, iddia ve savunmaya göre bilirkişi … ve …’dan alınan 07/01/2022 havale tarihli raporlarında:
“… a) – Davacı şirket ticari defterlerinin GİB onaylarının süresinde yapıldığı, envanter defterlerinin noter açılış tasdiki süresinde yapıldığı, defterlerin usulüne uygun tutulduğu ve defterlerin birbirini teyit ettiği tespit edildiğinden, defterlerin delil niteliği taşıdığı kanaatine varıldığı,
– Davalı şirket ticari defterlerinin açılış tasdikleri ile yevmiye defterinin kapanış tasdikinin zamanında yaptırılmış olduğu,
b) – Davacı şirket, ticari defter kayıtlarında 817.218,50 TL alacaklı olduğu, davacı şirketin icra takibindeki talebi ise 809.903,00 TL olduğu,
– Davalı şirket ticari defter kayıtlarına göre, davalı şirket toplam 1.094.694,17 TL komisyon elde ettiği, Davalı şirket ticari defter kayıtlarına göre, davacı şirket avans komisyon ödemesi yapmadığı, davacı şirket 1.084.694,17 TL borçlu olduğu,
– Davacı şirket icra takip öncesi 33.283,68 TL faizi talep edebileceği,
-Davacı şirket asıl alacak üzerinden ödeme tarihine kadar T.C. Merkez Bankasınca TTK 1530/7 maddesi gereğince her yıl yayınlanan faiz oranından temerrüt faizi talep edebileceği kanaatinde olduğumuzu,
– Sözleşmenin 5.1.1. maddesi uyarınca davalı acente tarafından aracılık edilen sözleşmelerin iptali durumunda ödenen avansların iade edileceği, yapılan mali inceleme sonucunda söz konusu avans ödemelerinin yapıldığı tespit edildiği, taraflar arasındaki sözleşme hükmü ve elde edilen tespitler doğrultusunda davalı tarafın aldığı avans ödemelerini iade borcu bulunduğu…” tespit ve rapor edilmiştir.
DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE GEREKÇE;
Dava; acentelik sözleşmesinden kaynaklanan avans komisyonlarının iadesi için girişilen takibe yapılan itirazın iptaline ilişkindir.
Taraflar arasında 29/05/2019 tarihinde Acentelik Sözleşmesi imzalandığı, buna göre davalı acentenin davacı şirket adına aracılık faaliyetleri yapmasının kararlaştırıldığı, sözleşmenin 15.maddesinde acenteye ödenecek avans komisyonlarının ödemesinin ve geri alınmasının Komisyon Yönergesi’ne uygun olarak hesaplanıp ve tahakkuk ettirileceğinin kararlaştırıldığı hususlarında çekişme bulunmamaktadır.
Davacı yan, alınamayan iade borçlarının ödenmemesi gerekçesiyle sözleşmeyi feshederek davalıya ödenen avans komisyonlarının iadesini talep etmiş, davalı yan ise; sözleşmenin haksız feshedildiğini, sözleşmede avans iadesi hususunun yer almadığını, müşterilerin sözleşme süresinden önce sistemden çıkmaları durumunda hak kazandığı komisyonu iade edeceği yönünde herhangi bir taahhüdü ve sözleşmesi bulunmadığını, davanın reddine karar verilmesi gerektiğini savunmuştur.
O halde taraflar arasındaki çekişme; davacı yanın sözleşmeyi feshinin haklı olup olmadığı, “Komisyon Yönergesi”nin geçerli olup olmadığı ve nihayet davacı yanın alacak talebinin yerinde olup olmadığı noktalarında toplanmaktadır.
Sözleşmenin “Bireysel Emeklilik Sözleşmeleri İle İlgili Komisyonlar” başlıklı 15.maddesi; “…, bireysel emeklilik sözleşmeleri ile ilgili komisyonları bireysel emeklilik aracısı ile imzaladığı sözleşme doğrultusunda Acente’ye öder. Acente, istihdam ettiği bireysel emeklilik aracılarına ödenmesi gereken komisyon ve diğer hakkedişlerin eksiksiz ödenmesinden tek başına sorumludur.
Bunun yanı sıra, … tarafından ACENTE’ye komisyon adı altında yapılacak ödemelerin oranları, ödeme şekil ve sürelerine ilişkin usul ve esaslar, …’in bu konudaki duyuru ve talimatlarıyla iç yönetmelikleri doğrultusunda yapılır. … mezkür usul ve esaslarda tek taraflı olarak uygun gördüğü değişiklikleri yapabilir. Komisyon oranı, ödeme şekil ve sürelerine dair değişiklik; ACENTE’ye duyuru, e-posta yahut posta yoluyla bildirimin yapılmasını müteakip başlar. (…) ACENTE’ye ödenecek komisyonlar ve geri alınması gereken komisyon iadeleri “Komisyon Yönergesi”ne uygun olarak hesaplanır ve tahakkuk ettirilir.”
Hükmü yer almış, “Komisyon Yönergesi”nin 1.maddesinde; “Avans Komisyonu: Yeni tanzim edilen sözleşmeler için komisyon hak ediş süresince katkı payı tahsilat devamlılığının %100 sağlanacağı varsayımıyla yapılan peşin komisyon ödemesidir.” şeklinde tanımlanmıştır.
Komisyon Yönergesinin, Geri Alım Koşulları Ve Uygulamaları başlıklı 5.1 maddesi;
“Avans Komisyonu ve Tahsilat Komisyonu için Geri Alım, Sözleşme Devamlılığı ve Tahsilat Devamlılığına bağlı olmak üzere olmak üzere iki şekilde yapılır.
Ödenen Komisyonların geri alımı Avans Komisyonu ve Tahsilat Komisyonları için ayrı ayrı hesaplanır.
Bireysel emeklilik sisteminde, sözleşmelerin en az ŞİRKET’te 48 ay kalması ve düzenli katkı payı ödeme yapması öngörüsü üzerine ACENTE’ye komisyon ödemesi yapılmaktadır.
Avans Komisyonunun peşin ödenmesi ve ilk yıl tahsilat tutarının %100 gerçekleşme beklentisi ile ödeme yapılması nedeni ile sonraki 3 yıl içinde beklenen tahsilat tutarı en az ilk yıl Avans komisyonu ödemesi yapılan ilk aylık katkı payının yıllık değerine eşit olacaktır (…)
Avans Komisyonu Tahsilat Devamlılığı Takibi ve Komisyon Geri Alım Süreçleri başlıklı 5.1. maddesi;
“a) Sözleşmenin ilk yılı için katkı payı üzerinden avans olarak ödenen komisyon 48 ay süresince tahsilat devamlığı ile takip edilir.
b) 48 aylık süre içinde açık vade olması durumunda, avans olarak ödenen komisyonun açık olan vadeye ya da vadelere tekabül eden kısmı ilk 6 ay (aylık 1/48’i oranında) iade alınır. 48 aylık süre içerisinde sözleşmenin toplam açık vade sayısı 6 ve üzeri olması durumunda (6 adet açık vade), sözleşmenin ilk yılı için avans olarak ödenen komisyonun, katılımcının ödemesi gereken 48 aylık vadenin dolacağı tarihe kadar hesap edilerek gün sayısı üzerinden tamamı oransal olarak iade alınır. Tanzim tarihinden itibaren 48 ay içerisinde açık vadelerin kapatılması durumunda alınan iade tutarı bir sonraki ayda ACENTE’ye geri ödenir. Açık vadelerin kapatılmaması ancak ödemeye devam edilmesi durumunda tahsil edilen tutar nispetindeki iade tutarı ACENTE’ye geri ödenir. 3 aylık, 6 aylık ve yıllık ödemeli sözleşmeler de vade açığı bulunması durumunda iade alınacak komisyon 1/48 oranı ile vadedeki ay adedinin çarpılması ile bulunur.
c) 48 aylık süre içinde sözleşmenin katkı payının düşürülmesi durumunda, avans olarak ödenen komisyonun katkı payının düşürülen kısmına tekabül eden kısmı müteakip ayda iade alınır. 48 ay içerisinde katkı payını tekrar artırması ve ilgili dönemdeki avans komisyona konu olan vadelerin tahsilatlarının ödenmesi durumunda ACENTE’den daha önce kesilen avans komisyon tutarı ACENTE’ye iade edilir.
d) 48 aylık süre sonunda ödenen avans komisyonundan iade alınamayan kısım kalırsa ACENTE’nin Müteakip aydaki üretim komisyonundan kalan kısmın tamamı iade alınır.
e) 48 aylık süre içinde sözleşmenin ödeme aracının kredi kartından başka bir ödeme aracına değiştirilmesi durumunda, avans olarak ödenen komisyonun ödeme değişikliği yapılan aya göre tekabül eden kısmı iade alınır.”
Hükümleri yer almaktadır. Avans Komisyonu Sözleşme İptali Durumunda Komisyon Geri Alma Süreçleri başlıklı 5.1.1 maddesi ise;
“a) Komisyon iadesi (veya hak edişi), Bireysel Emeklilik Planları Komisyon Uygulamaları bölümündeki tabloda belirtilen komisyon ödemesinin yapıldığı sözleşme yılı için geçerli hakediş süreleri dikkate alınarak hesaplanır.
b) Tanzim edilen bir sözleşmenin 48 ay içerisinde herhangi bir sebeple iptali, sözleşmenin başka bir şirkete aktarımı ve teklifin reddedilmesi durumunda sözleşmenin ilk yılı için avans olarak ödenen komisyonu, sözleşmenin iptali tarihinden yürürlükte kalması gereken 48 aylık sürenin dolacağı tarihe kadar kapalı vade üzerinden hesap edilecek gün sayısı üzerinden oransal olarak iade alınır. Sözleşmenin cayma süresi içinde iptali halinde ise ödenen bir komisyon varsa tamamı geri iade alınır.
c) Tahsilat devamlılığı olsa dahi 48 aylık süre içinde sözleşmenin iptali durumunda, avans olarak ödenen komisyonun geriye kalan süreye tekabül eden kısmı gün esaslı olarak iade alınır. Eğer tahsilat devamsızlığı nedeni ile daha önce ödenen komisyon geri alınmış ise sözleşme iptali nedeni ile tekrar geri alım yapılmaz. Tahsilat devamlılığı ve iptalden kaynaklı komisyon geri alım hesaplaması hiçbir zaman sözleşmenin ilk yılında ödenen komisyonu geçemez. (1/48 x (48 -ödenen aylık katkı vade sayısı)
d) Sözleşmenin katılımcının kendi isteği ile veya başka bir şirkete aktarım nedeniyle sonlandırıldığı durumlarda iptal edildiği dönem itibari (48 ay içinde) ile hak edilen komisyonlar üzerinden ayrıca % 25 erken çıkış kesintisi yapılır.” hükümlerini içermektedir.
…nın Sözleşme özgürlüğünü ve hükümsüzlğü düzenlediği 26 ve 27.maddelerine göre; taraflar, bir sözleşmenin içeriğini kanunda öngörülen sınırlar içinde özgürce belirleyebilirler. Kanunun emredici hükümlerine, ahlaka, kamu düzenine, kişilik haklarına aykırı veya konusu imkânsız olan sözleşmeler kesin olarak hükümsüzdür. Taraflar arasında akdedilen sözleşmenin 15.maddesindeki açık atıf nedeniyle 2019 tarihli Komisyon Yönergesinin taraflar açısından bağlayıcı olduğu değerlendirilmiştir.
Davacı yanın sözleşmeyi tek taraflı olarak feshinin haklı olup olmadığına gelince, davacı şirketin yeni tanzim edilen sözleşmelerin sistemde kalacağını varsayarak acenteye avans komisyon ödemesi yaptığı, her sözleşme için ayrı avans komisyon ödemesi yapıldığı ve avans komisyon ödemelerinin müşterinin sistemde kalacağı düşünülerek ödendiği, bu anlamda avansların gelecek dönem tahsilatlarını da kapsadığı anlaşılmaktadır.
Mahkememizce hükme elverişli bulunan 07.01.2022 tarihli bilirkişi heyeti raporuna göre; Komisyon Yönergesinin 5.1.1. maddesi uyarınca davalı acente tarafından aracılık edilen sözleşmelerin iptali durumunda ödenen avansların iade edileceği düzenlenmekte olup, yapılan mali inceleme sonucunda söz konusu avans ödemelerinin yapıldığı, davalı tarafın Komisyon Yönergeleri kapsamında gerekli şartları yerine getirmemesi nedeniyle bir kısım komisyonları hak etmediği, taraflar arasındaki sözleşme hükmü ve elde edilen tespitler doğrultusunda davalı tarafın aldığı avans ödemelerini iade borcu bulunduğu mütalaa edilmiştir.
Mahkememizce yapılan yargılama, toplanan taraf delilleri, hükme elverişli bulunan bilirkişi heyeti raporu, somut olay ve yukarıda değinilen hukuksal durum birlikte değerlendirildiğinde; taraflar arasında akdedilen sözleşmenin 15.maddesindeki açık atıf nedeniyle 2019 tarihli Komisyon Yönergesinin taraflar açısından bağlayıcı olduğu, Komisyon Yönergesinin 5.1.1. maddesi uyarınca davalı acente tarafından aracılık edilen sözleşmelerin iptali durumunda ödenen avansların iade edileceği düzenlenmekte olup, yapılan mali inceleme sonucunda söz konusu avans ödemelerinin yapıldığı, davalı tarafın Komisyon Yönergeleri kapsamında gerekli şartları yerine getirmemesi nedeniyle bir kısım komisyonları hak etmediği, davacı yanın sözleşmesi fesihte haklı olduğu, taraflar arasındaki sözleşme hükmüne göre davalı tarafın aldığı avans ödemelerini iade borcu bulunduğu anlaşıldığından davanın kabulüne, davalının … İcra Müdürlüğünün … E sayılı dosyasında yaptığı itirazın iptali ile takip talebindeki koşullarla takibin devamına, likit olan takibe konu asıl alacak üzerinden hesaplanacak %20 icra inkar tazminatının davalıdan alınarak davacıya verilmesine karar verilmesi gerektiği sonuç ve kanaatine varılmakla;
HÜKÜM: Gerekçesi Yukarıda Açıklandığı Üzere;
DAVANIN KABULÜNE,
1-) Davalının … İcra Müdürlüğünün … E sayılı dosyasında yaptığı itirazın iptali ile takip talebindeki koşullarla takibin devamına,
2-)Takibe konu asıl alacak üzerinden hesaplanacak %20 icra inkar tazminatının davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
3-)Harçlar Yasası uyarınca alınması gerekli 57.598,08-TL harçtan peşin alınan 10.183,60-TL harcın mahsubu ile bakiye 47.414,48-TL harcın ve 6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu’nun 18/A-14 maddesi ile Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu Yönetmeliği’nin 26.maddesine göre; Adalet Bakanlığı bütçesinden karşılanan arabuluculuk ücretinin davada haksız çıkan taraftan karşılanması gerekmekle, 1.320,00-TL arabuluculuk ücretinin davalıdan tahsili ile hazineye gelir kaydına,
4-)Davacı tarafından yapılan 54,40-TL başvuru harcı, 10.183,60-TL peşin harç, 7,80-TL vekalet harcı olmak üzere toplam 10.245,80-TL’nin davalıdan tahsili ile davacıya verilmesine,
5-)Davacı tarafından yapılan 3.000-TL bilirkişi ücreti, 68-TL davetiye/teskere gideri olmak üzere toplam 3.068,00-TL’nin davalıdan tahsili ile davacıya verilmesine,
6-)Davacı duruşmalarda kendisini bir vekil ile temsil ettirdiğinden hüküm tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca 59.209,33-TL nispi vekalet ücretinin davalıdan tahsili ile davacıya verilmesine,
7-)Karar kesinleştiğinde davacının / davalının gider avansından artan bakiyesinin talep halinde iadesine,
Davacı vekilinin ve davalı vekilinin (e duruşma) yüzüne karşı tarafların gerekçeli kararı tebliğ tarihinden itibaren iki hafta içerisinde mahkememize verecekleri bir dilekçe ile veya başka bir mahkeme aracılığı ile mahkememize gönderecekleri dilekçe ile HMK 341. madde uyarınca İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi nezdinde istinaf yoluna başvurma hakları hatırlatılmak suretiyle oybirliğiyle verilen karar açıkça okunup usulen anlatıldı. 23/06/2022

Başkan …
e-imzalıdır
Üye …
e-imzalıdır
Üye …
e-imzalıdır
Katip …
e-imzalıdır