Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C.
İSTANBUL
13. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ

ESAS NO:2020/357 Esas
KARAR NO:2023/693

DAVA:Alacak (Ticari Satımdan Kaynaklanan)
DAVA TARİHİ:24/07/2020
KARAR TARİHİ:18/10/2023

Mahkememizde görülmekte olan Alacak (Ticari Satımdan Kaynaklanan) davasının yapılan açık yargılaması sonunda,
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; müvekkili …kısaca … 5015 sayılı Kanun ve ilgili mevzuat kapsamında Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunun tanzim ettiği Dağıtıcı Lisansı kapsamında akaryakıt sektöründe faaliyet gösterdiği, bu kapsamda kendi logosu altında … akaryakıt istasyonlarında akaryakıt, LPG ve madeni yağ satış faaliyetini gerçekleştirdiği, müvekkil şirket ile davalı arasında … İli … adresinde bulunan akaryakıt istasyonunda … markası altında bayilik yapması için sözleşme imzalandığı, davalı … ile bayilik Dikey ilişkisi kurulduğu, sözleşme 2010 yılında 20.12.2015 tarihinde tekrar beş yıl süreli akdedildiği, diğer davalı gerçek kişi …’ın davalı şirketin müvekkil şirket ile imza ettiği bayilik protokolünü, kefil garantörü sıfatıyla taahhüt ettiğinden protokolün tarafı olduğunu, Garantör sıfatıyla imza ettiğini, davalı bayi tarafından imzalanan satış taahhütnamesinde, yıl esasına göre akaryakıt sözleşmesi devamınca her yıl asgari 1.000 m3 (bin metreküp) beyaz ürünü (Benzin, Motorin türleri ve biodizeli) … satın almayı eksik kalan m3 başına 60 USD cezai şart ödeyeceğini, herhangi bir ihbar keşidesine hacet olmaksızın amerikan doları veya ödeme günü USD TCMB döviz satış Kuru üzerinden TL karşılığını …’in talebi halinde derhal ödeyeceğini taahhüt ettiğini, davalı bayi satış taahhütlerini yerine getirmemesi üzerine ….Noterliğinin 29.11.2016 tarih, … yevmiyeli, 18.12.2017 tarih ve … yevmiyeli, 17.12.2018 tarihli … yevmiyeli ihtarnamesi ile hesaplanan 73.094.00 TL cezai şart bedelinin ödenmesi ihtar ile davalı şirkete gönderildiği, davalı yanın cezai şart borcunu ödemediği gibi faaliyetine devam etmeyerek sözleşmeye aykırı davrandığını, müvekkil şirket 14.03.2019 tarih, 2853 yevmiye sayılı ihtarnamesi keşide edilmek suretiyle bayilik ilişkisinin sona erdirme hakkının kullanılacağının ihtar edildiğini, Bayilik sözleşmesi 30.04.2019 tarihinde bayinin kusurlu davranışı nedeni ile sona erdiğini, sözleşmenin süresinden önce sona ermesine sebebiyet verilmesi ile müvekkil şirketin zarara uğradığını, Akaryakıt Bayilik Sözleşmesinin 47.maddesinde satış taahhüdü ihlalinin şimdilik 10.000 USD olarak talep edildiğini, davalının sözleşmenin altı aydan önce sona ermesi nedeniyle 50.000 USD cezai şart bedelini davalıdan talep ettiklerini, kar kaybı/mahrumiyetine ilişkin olarak hakları saklı kalmak kaydı ile şimdilik 1.000 TL tutarı talep ettiklerini, ayrıca blok ceza şart tutarı olan 50.000 USD karşılığı 188.880.00 TL.nin sözleşmenin erken sona erdiği 30.04.2019 tarihinden itibaren işleyecek avans faizi birlikte, ayrıca satış taahhüdünü ihlalden doğan şart alacağının ileride arttırılmak üzere şimdilik 10.000 USD karşılığı 37.776,00 TL.nin ihtarnamenin davalıya tebliğ tarihinden itibaren işlemiş ve işleyecek avans faizi ile birlikte tahsil edilmesi talep edilmiştir.
Davalılara usulüne uygun davetiye tebliğ edildiği, cevap dilekçesi sunulmadığı anlaşılmıştır.
Dava; Akaryakıt bayilik sözleşmesinden kaynaklı cezai şart ve kar mahrumiyetine ilişkin alacak ve tazminat davasıdır.
Tarafların iddia ve savunması, toplanan deliller ve tarafların ilişki dönemini kapsayan ticari defter dayanağı belgeler üzerinde bilirkişi incelemesi yaptırılarak, davacının davalıdan cezai şart ve kar mahrumiyeti ile talep edebileceği varsa zararlarına ilişkin tazminat miktarı ile cezai şart alacağının bulunması halinde cezai şartın davalının ekonomik olarak mahvına sebep olup olup olmayacağı hususu ve taraf defterlerinin usulüne uygun tutulup tutulmadığının da tespiti için dosyanın resen seçilecek Mali Müşavir Bilirkişi ve akaryakıt bayilikleri alanında uzman bir sektör bilirkişisinden oluşan heyete tevdi ile rapor alınmıştır. Bilirkişi heyeti 26/07/2021 tarihli raporlarında; davacı taraf Bayilik protokolünün 4. Maddesine göre davalı bayinin taahhütlerini kısmen veya tamamen yerine getirmemesi nedeniyle 50.000 USD cezai şart talep etme hakkı olduğu, bunun da talebi ile bağlılık ilkesi gereği 188.880,00 TL olduğu, davacı taraf, Satış Taahhüdünü ihlalden dolayı toplam 353.998,20 TL talep edebileceği, sözleşmenin feshi ile zaten bir cezai yaptırımın söz konusu olduğu, tekraren bir kar mahrumiyeti hesabının cezanın mükerrerliği durumunu ortaya çıkaracağı, belirtilen nedenlerle herhangi bir hesaplama yapılmadığı, mahkemenin aksi görüşte olması halinde davalının satın aldığı beyaz ürünlerin 2017, 2018 ve 2019 yılları her yılın ayrı ayrı ve üç yılın genel ortalama kar tutarlarına ilişkin bilgilerin muhasebesel yardımcı verilerle birlikte dosyaya sunulması halinde ayrıca hesaplama yapılabileceği hususu tespit ve rapor edilmiştir.
Davacı vekili bilirkişi raporunda belirtilen davalının satın aldığı beyaz ürünlerin 2017, 2018 ve 2019 yılları her yılın ayrı ayrı ve üç yılın genel ortalama kar tutarlarına ilişkin bilgi ve belgeleri sunmuş olup, bu hususta bilirkişi heyetinden ek rapor alınmıştır. Bilirkişi heyeti 22/01/2022 tarihli raporlarında; davalı şirketin sözleşmenin fesih (30.04.2019) tarihinden sona ereceği 23.12.2020 tarihine kadar 20 aylık süre olduğu, bu sürede ortalama ürün satışının toplam (47×20) 940 m3 olduğu, önceki hesaplama bölümünde belirtildiği üzere bu süre için davacı şirketin kazanç kaybının toplam 89.666,97 TL olarak hesaplandığı, kök raporun 1. ve 2.maddelerinde yer alan tespitlerde herhangi bir değişiklik bulunmadığı hususu tespit ve rapor edilmiştir.
… Asliye Hukuk Mahkemesine talimat yazılarak davalı … İnş. Taah. Müd.Bilg.Hiz.San.Paz.Ltd.Şti’nin defter ve belgeleri üzerinde bilirkişi incelemesi yaptırılmıştır. Bilirkişi 12/09/2022 tarihli raporunda;Dava konusu cezai şartın davalının ekonomik yönden mahvına sebep olmayacağı bildirilmiştir.
Davacı vekili 31/01/2023 tarihli ıslah dilekçesinde; satış taahhüdünü ihlalden doğan cezai şart alacağı ve kar mahrumiyeti alacağı olan 353.998,20 TL’nin ihtarnamelerin davalıya tebliğ edildiği tarihlerden itibaren işlemiş ve işleyecek avans faizi ile, kar mahrumiyeti alacağı olan 89.666,97-TL’nin sözleşmenin sona erme tarihi olan 30.04.2019’dan itibaren avans faizi ile davalılardan tahsili, Bayilik Protokolü’nün 4. maddesindeki blok cezai şart tutarı olan 50.000-USD karşılığı 188.880,00-TL’nin 30.04.2019’dan itibaren avans faizi ile birlikte davalılardan tahsiline karar verilmesini talep etmiş, ıslah harcını yatırmıştır.
Tüm dosya kapsamı birlikte incelendiğinde ve değerlendirildiğinde;
Talep, davacı ile davalı şirket arasında akdedilen ve davalı …’ın ise kefil garantörü sıfatıyla imzaladığı iddia edilen 20/12/2015 tarihli beş yıl süreli bayilik sözleşmesi ile bayilik protokolü ve satış taahhütnamesi kapsamında davalının sözleşme yükümlülüklerine aykırı hareket ettiği ve davalı şirketin faaliyetlerine devam etmemesi nedeniyle bayilik lisansının EPDK tarafından sonlandırıldığı ve bayilik sözleşmesinin davalının kusurlu davranışı nedeniyle sona erdiği iddiasıyla;
-bayilik protokolünün 4. Maddesinde öngörülen blok cezai şart tutarı olan 50.000,00-USD karşılığı 188.880,00-TL’nin sözleşmenin sona erdiği 30/04/2019 tarihinden itibaren işleyecek avans faizi ile,
-satış taahhüdünü ihlal nedeniyle cezai şart alacağı için ileride artırılmak üzere şimdilik 10.000,00-USD karşılığı 37.776,00-TL’nin ihtarnamelerin tebliği tarihinden itibaren işleyecek avans faizi ile,
-sözleşmenin sona erdiği 30/04/2019 tarihinden sözleşmeye göre sona erme tarihi olan 20/12/2020 tarihine kadar olan dönem için kar mahrumiyeti alacağı için ileride artırılmak üzere şimdilik 1.000,00-TL’nin sözleşmenin sona erdiği 30/04/2019 tarihinden itibaren işleyecek avans faizi ile davalılardan tahsiline ilişkindir.
Davacı iddiasında sözleşme tarihi 20/12/2015 olarak belirtilmişse de dava dilekçesi ekinde sunulan sözleşme suretinden görüldüğü ve bilirkişi raporunda belirtildiği üzere taraflar arasında imzalanan sözleşmenin 23/12/2015 tarihli olduğu görülmüş ve yine davacının iddiasında davalı …’ın garantör olarak sözleşmeyi imzaladığı belirtilmişse de 26/07/2021 tarihli bilirkişi kök raporunda belirtildiği ve yine dava dilekçesi ekinde sunulan sözleşme suretinden görüldüğü üzere, sözleşmede garantör olarak dava dışı … …’ın yazıldığı ve imzasının olmadığı belirlenmiştir. Bu durumda davalı …’ın sözleşmede adı da imzası da bulunmadığından davalı …’a husumet yöneltilemeyeceğinden davalı Ufuk yönünden pasif husumet yokluğu nedeniyle davanın reddine karar vermek gerekmiştir.
Dava dilekçesinde davacı davalıya ihtarnameler gönderdiği, davalının lisansının EPDK tarafından iptal edildiği, sözleşmenin sona erdiği gibi beyanlarda bulunmuş ancak dava dilekçesi içeriğinden sözleşmenin davacının feshi ile mi sona erdiği yoksa davalının EPDK tarafından lisansının iptal edilmesi nedeniyle fiilen mi sona erdiği anlaşılamamış, dava dilekçesinde dayanılan ihtarnamelerde de davacının sözleşmeyi feshettiğini belirttiği bir ihtarnameye rastlanmamış, ayrıca bilirkişi raporunun 7. Sayfasının ilk paragrafının son iki cümlesinde bu hususa değinilerek davacının fesih hakkını kullanacağını beyan ettiği ancak sözleşmenin feshedildiğine dair başkaca ihtarın görülmediği belirtilmiştir. Bu durumda taraflar arasındaki bayilik sözleşmesinin lisansın iptali ile gerçekleşip gerçekleşmediğinin belirlenmesi için 10/05/2023 tarihli celse bu hususta EPDK’ya yazı yazılmış ve davacı vekiline de bu hususta beyanda bulunması için süre verilmiş, davacı vekili beyanında EPDK’nın davalı şirketin lisansını iptali ile sözleşmenin bitimi süresinden önce kendiliğinden feshedildiğini belirtmiş, EPDK yazı cevabında da davalı şirketin lisansının 30/04/2019 tarih ve 20772 sayılı karar ile sona erdirildiğini bildirmiştir.
Davacı vekili 31/01/2023 tarihli ıslah dilekçesinde özetle; satış taahhüdünü ihlalden kaynaklı cezai şart kalemi bakımından başlangıçta 10.000 USD karşılığı 37.776,00 TL olan tutarı 316.222,20 TL daha artırılarak 353.998,20 TL, mahrum kalınan kar bakımından başlangıçta 1.000 TL olan tutarı 88.666,97 TL daha artırılarak 89.666,97 TL olmak üzere toplamda 404.889,17 TL daha artırıldığını belirtmiştir.
Davalı Şirket yönünden yapılan değerlendirmede;
Kök raporda da değinildiği üzere davacının davalıya keşide ettiği son ihtarname …. Noterliğinin 14/03/2019 tarih 2853 yevmiye nolu ihtarnamesi olup bu ihtarname ile fesih hakkını kullanacağını ihtar etmiş ancak sonrasında sözleşmenin feshedildiğine dair herhangi bir ihtar keşide etmemiş, EPDK yazı cevabından da davalı şirketin bayilik lisansı 30/04/2019 tarihinde sona erdirilmiştir. Bu durumda taraflar arasındaki sözleşme fesih ile sona ermemiş, davalı şirketin bayilik lisansının iptali ile kendiliğinden (fiilen) sona ermiştir. Davacının bu durumda davalının kusuru ile davalıdan kaynaklanan sebeple sözleşme sona erdiğinden bayi protokolünün 4. Maddesine göre cezai şart talebinde bulunabilmesi için sözleşmenin davacı tarafından feshi halinde 50.000,00-USD (188.880,00-TL) cezai şart talep edebileceği düzenlendiğinden ve taraflar arasındaki sözlemenin davacı tarafça feshedilmediği, aksine davalının bayilik lisansının sona erdirilmesi nedeniyle tarafların idaresi dışında kendiliğinden sona erdiği belirlendiğinden 4.maddede belirtilen koşulların oluşmadığı anlaşılmakla davacının protokolün 4. Maddesine göre cezai şart talep hakkı olmadığı değerlendirildiğinden bayi protokolünün 4. Maddesine göre 50.000,00-USD (188.880,00-TL) cezai şart talebinin reddine karar vermek gerekmiştir.
Bilirkişi kök ve ek raporları birlikte değerlendirildiğinde; davacı ile davalı şirket arazındaki sözleşme davalı şirketin kusuru (Bayilik lisansının davalıdan kaynaklanan sebeple iptal edilmesi) nedeniyle sona erdiğinden davacının davalıdan satış taahhüdünü ihlal nedeniyle cezai şart talep etme hakkı bilindiği değerlendirilmiş, raporda davacının davalıdan talep edebileceği satış taahhüdünü ihlal nedeniyle cezai şart tutarının 353.998,20-TL olduğu belirlenmişse de bilirkişi raporunun 8. Sayfasında yer alan b) bendinde yıllara ilişkin davacının talep edebileceği cezai şart alacağının ayrı ayrı karşılığı yazıldığı ve bunların toplamının 352.998,20-TL olduğu ancak devamında ve raporun sonuç kısmında hatalı olarak 353.998,20-TL olarak yazıldığı Mahkememizce tespit edilmiş, davacı vekili ıslah dilekçesinde talebini satış taahhüdünü ihlalden kaynaklı cezai şart alacağı bakımından başlangıçta 10.000-USD karşılığı 37.776,00 TL olan tutarı 316.222,20 TL daha artırılarak 353.998,20 TL’ye çıkarmıştır. Talimatla alınan bilirkişi raporunda da cezai şartın davalının ekonomik mahvına sebep olmayacağı belirlenmiş bu nedenle cezai şarttan indirim yapılmaksızın davacının satış taahhüdünü ihlal nedeniyle davalı şirketten talep edebileceği cezai şart tutarının 352.998,20-TL olduğu belirlenmiş ve davacı satış taahhüdünü ihlal için cezai şart alacağının ihtarnamenin tebliği tarihinden itibaren işleyecek avans faizi ile tahsilini talep etmiş olup, asgari satış taahhüdünü ihlal nedeniyle davacının davalıya 2016 yılı için …. Noterliğinin 29/11/2016 tarih … yevmiye nolu ihtarname keşide ettiği ve ihtarnamenin 02/12/2016 tarihinde tebliğ edildiği ve ihtarnamede ödemenin sözleşmenin 1. Yılının son günü yapılmasının belirtildiği görüldüğünden davalının 2016 yılı cezai şart alacağı yönünden temerrütünün 01/01/2017 tarihinde gerçekleştiği, 2017 yılı için …. Noterliğinin 18/12/2017 tarih … yevmiye nolu ihtarname keşide ettiği ve ihtarnamenin 21/12/2017 tarihinde tebliğ edildiği ve ihtarnamede ödemenin sözleşmenin 2. Yılının son günü yapılmasının belirtildiği görüldüğünden davalının 2017 yılı cezai şart alacağı yönünden temerrütünün 01/01/2018 tarihinde gerçekleştiği, 2018 yılı için …. Noterliğinin 17/12/2018 tarih … yevmiye nolu ihtarname keşide ettiği ve ihtarnamenin 21/12/2018 tarihinde tebliğ edildiği ve ihtarnamede ödemenin sözleşmenin 3. Yılının son günü yapılmasının belirtildiği görüldüğünden davalının 2018 yılı cezai şart alacağı yönünden temerrütünün 01/01/2019 tarihinde gerçekleştiği anlaşılmış, Asgari satış taahhüdünü ihlal nedeniyle 2016 yılı için 54.615,60-TL cezai şart alacağının 01/01/2017 tarihinden, 2017 yılı için 83.674,40-TL cezai şart alacağının 01/01/2018 tarihinden, 2018 yılı için 214.708,20-TL cezai şart alacağının 01/01/2019 tarihinden itibaren işleyecek avans faizi ile birlikte davalı … … Şirketi’nden alınarak davacıya verilmesine, bilirkişi raporunda yapılan hesaplama hatası nedeniyle ıslahla fazla talep edilen 1.000,00-TL’nin reddine karar vermek gerekmiştir.
Kar mahrumiyeti yönünden de bilirkişi raporundaki tespitle talep edebileceği alacağı bulunmadığı değerlendirildiğinden bu alacak yönünden reddine karar vermek gerekmiştir.
HÜKÜM:Gerekçesi Yukarıda Açıklandığı Üzere;
1-Davanın kısmen kabulüne,
Davalı … … Şirketi yönünden;
Asgari satış taahhüdünü ihlal nedeniyle 2016 yılı için 54.615,60-TL cezai şart alacağının 01/01/2017 tarihinden, 2017 yılı için 83.674,40-TL cezai şart alacağının 01/01/2018 tarihinden, 2018 yılı için 214.708,20-TL cezai şart alacağının 01/01/2019 tarihinden itibaren işleyecek avans faizi ile birlikte davalı … … Şirketi’nden alınarak davacıya verilmesine, fazlaya dair talebin reddine,
Bayi protokolünün 4. Maddesine göre cezai şart ve kar mahrumiyeti alacağı taleplerinin reddine,
Davalı … yönünden; pasif husumet yokluğu nedeniyle davanın reddine,
2-Karar tarihi itibariyle alınması gereken 24.113,31-TL harçtan (3.887,80-TL peşin harç ve 6.914,50-TL ıslah harcı olmak üzere) peşin alınan toplam 10.802,30-TL harcın mahsubu ile bakiye 13.311,01-TL harcın davalı … … Şirketi’nden tahsili ile Hazineye irat kaydına,
6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu’nun 18/A-14 maddesi ile Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu Yönetmeliği’nin 26.maddesine göre; Adalet Bakanlığı bütçesinden karşılanan 1.360,00-TL arabuluculuk ücretinin tarafların haklılık durumuna göre 759,02-TL tutarındaki kısmının davalı … … Şirketi’nden, bakiye 600,98-TL tutarındaki kısmının ise davacıdan tahsili ile hazineye gelir kaydına,
3-Davacı tarafından yapılan 1.032,00-TL tebligat/ posta gideri, 2.100,00-TL bilirkişi ücreti olmak üzere toplam 3.132,00-TL’nin haklılık durumuna göre 1.747,97-TL tutarındaki kısmı ile 54,40-TL başvurma harcı, 3.887,80-TL peşin harç ve 6.914,50-TL ıslah harcı, 7,80-TL vekalet harcı olmak üzere toplam 12.612,47-TL yargılama giderinin davalı … … Şirketi’nden alınarak davacıya verilmesine,
4-Kendini vekille temsil ettiren davacı lehine karar tarihinde yürürlükte bulunan AAÜT uyarınca hesaplanan 52.419,75-TL nispi vekalet ücretinin davalı … … Şirketi’nden alınarak davacıya verilmesine,
5-Yatırılan avanstan artan kısmın karar kesinleştiğinde yatırana/ vekiline iadesine,
Dair, davacı vekilinin yüzüne karşı, davalı tarafın yokluğunda, gerekçeli kararın tebliğinden itibaren iki hafta içerisinde Mahkememize verilecek bir dilekçe ile veya başka bir yer Mahkemesi aracılığı ile gönderilecek bir dilekçe ile İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi nezdinde İstinaf kanun yolu açık olmak üzere verilen karar açıkça okunup usulen anlatıldı. 18/10/2023

Katip … Hakim …
e-imzalıdır e-imzalı

¸”5070 sayılı yasanın 5. Ve 22. Maddeleri gereğince elektronik imza ile oluşturulan belgeler elle atılan ıslak imza ile aynı hukuki sonucu doğurur.”¸

Talep kabul red
188.880,00-TL cezai şart X 188.880,00-TL
353.998,20-TL alım taah. ihlal 352.998,20-TL 1.000,00-TL
89.666,97-TL kar mahrumiyeti X 89.666,97-TL

“Bu belge elektronik imza ile imzalanmış olup ayrıca ıslak imza uygulanmayacaktır”