Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C.
İSTANBUL
13. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ

ESAS NO:2018/1203 Esas
KARAR NO :2022/830

DAVA:Menfi Tespit (Kambiyo Senetlerinden Kaynaklanan)
DAVA TARİHİ:26/02/2016
KARAR TARİHİ:16/11/2022

Mahkememizde görülmekte olan Menfi Tespit (Kambiyo Senetlerinden Kaynaklanan) davasının yapılan açık yargılaması sonunda,
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; davalılardan … Mobilya ile müvekkili arasında bir mal alım satım sözleşmesi yapıldığım, bu sözleşme kapsamında müvekkili tarafından davalı … Mobilya’ya, … Bankası, …/… Şubesi’nin 28/02/2016 tarihli, … sayılı ve 45.000,00-TL bedelli çek keşide edildiği, ancak çeki teslim alan davalı … Mobilya tarafından müvekkiline herhangi bir mal teslim edilmediğini, bu nedenle müvekkili tarafından davalılara, … 4. Noterliği’nin 15/02/2016 tarihli ve 00963 numaralı ihtarnamesinin gönderildiğini, ancak davalıların çeki teslim etmediğini, söz konusu çekin, davalılardan … Mobilya tarafından davalı …’a kredinin teminatı olmak üzere rehin cirosuyla teslim edildiğini, ancak TTK ve ilgili mevzuat hükümlerine göre çekin rehin cirosuyla devrinin mümkün olmadığını beyanla neticeten ihtiyati tedbir istemlerinin kabulü ile, dava konusu … Bankası, …/… Şubesinin 28/02/2016 tarih ve … sayılı, 45.000,00-TL bedelli çekin davalılarca ibrazı halinde, davalılara ödenmemesi konusunda ihtiyati tedbir kararı verilmesine, davalarının kabulü ile müvekkilinin davalılara söz konusu çekten dolayı borçlu olmadığının tespitine, davalıların, müvekkiline karşı icra takibi yapması ya da çeki haksız yere tahsil etmesi halinde, davalıların dava konusu çek bedelinin % 20’sinden aşağı olmamak üzere tazminata mahkum edilmesine, yargılama giderleri ile ücreti vekaletin davalılar üzerine bırakılmasına karar verilmesi talebinde bulunduğu görülmektedir.
Davalı … Mobilyaya usulüne uygun tebligatın yapıldığı davalıların davaya herhangi bir cevap dilekçesi vermediği,
Davalı … vekilinin 08.11.2017 tarihli duruşmada müvekkilinin iyi niyetli hamil olduğunu, müvekkili banka yönünden davanın reddini talep ettiği görülmüştür.
…. Asliye Ticaret Mahkemesinin … Esas sayılı dosyasının Mahkememizin … esas sayılı dosyası ile arasında hukuki ve fiili irtibat bulunduğu gerekçesiyle …. Asliye Ticaret Mahkemesince 05/08/2016 tarih ve 2016/658 karar sayılı kararı ile birleştirilmesine karar verildiği görülmüştür.
Asıl dava; … Bankası, …/… Şubesi’nin 28/02/2016 tarihli, … sayılı ve 45.000,00-TL bedelli çeke ilişkin bedelsizlik nedenine dayalı menfi tespit davasıdır.
Birleşen dava; … Bankası, …- … Sitesi Şubesi’nin 30/07/2016 tarihli, … sayılı ve 60.000,00- TL bedelli çeke ilişkin bedelsizlik nedenine dayalı menfi tespit davasıdır.
Mahkememizin … esas ve bu dosya ile birleşen ….Asliye Ticaret Mahkemesinin … esas sayılı dosyalarında yapılan yargılama neticesinde 08/11/2017 tarihli 2017/813 karar sayılı kararında; Davacının davaya konu … Bankası, …/… Şubesinin 28/02/2016 tarihli, … sayılı ve 45.000,00.-TL bedelli çek ile … Bankası, …- … Sitesi Ştıbesi’nin 30.07.2016 tarihli, … sayılı ve 60.000,00.-TL bedelli çekleri mal alımı nedeniyle verdiğinin anlaşıldığı, davacının Vakıflar Bankasına ve Şekerbanka teminat olarak verildiği iddiasını usulüne uygun yazılı deliller ile kanıtlamakla yükümlü olduğu, çekin ticari kayıtlarda yer almamış olması, çek hamilinin alacaklı olmadığını göstermediği, çekin bir ödeme aracı olup aksi iddianın usulüne uygun yazılı delillerle ispatlanması gerektiği gerekçesiyle asıl ve birleşen davanın reddine karar verilmiştir. Kararın asıl ve birleşen davada davacı vekilince süresi içerisinde istinaf edilmesi üzerine dosya İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi ilgili hukuk dairesine gönderilmiştir.
İstanbul BAM 13. HD 15/11/2018 tarih 2018/351 esas 2018/1114 karar sayılı ilamında; “Uyuşmazlık: dava konusu çeklerin keşidecisi olan davacı ile lehdarı olan … firması arasındaki ilişki kapsamında bedelsiz olup olmadığı (… firmasının çekin karşılığı yükümlendiği edimini yerine getirip getirmediği) bankaların iyiniyetli hamil olup olmadıkları bu kapsamda çeklerden dolayı davacının davalılara borçlu olup olmadığıdır.
Asıl davaya konu çekin davalı …’ a nasıl geçtiği ve nasıl işlem gördüğü ile ilgili hiçbir araştırma yapılmamıştır.
Birleşen davaya konu çekin ciro silsilesinde lehdar … firmasının … firmasına ondan … firmasına ordan … firmasına ordan da son hamil …’a geçtiği anlaşılmaktadır.
Dava konusu çekin düzenlenmesine yol açan ticari ilişki kapsamında davacı ile davalı … firmasının ticari defterleri incelenmemiştir. (… firmasına tebligatlar Teb. K 35. Maddesine göre yapılmıştır.) Davacı vekili, inceleme kararından sonra ticari defterlerinin …’da olduğunu belirterek talimat yazılmasını kabul edilmezse defterleri sunmak için süre verilmesini talep etmiştir. Fakat bu talep üzerine bir karar alınmamış ve dilekçeye hakim bey talimat talebini reddetti şeklinde bir not iliştirilmiştir. İnceleme günü davacının defterlerini sunmadığı anlaşılmaktadır.
Mevcut durumda davacı ile davalılardan … firması arasındaki ticari ilişki kapsamında çeklerin lehdarı konumundaki … firmasının edimini yerine getirip getirmediği hususuna ilişkin davacı tarafın delilleri toplanmamıştır. Buna ek olarak asıl dava açısından davalı …’a ciro edilen çekin ciro edilme nedeni ve koşulları araştırılmamış bu bağlamda çeklerin hamilleri olan davalı bankaların davacı ile davalı … firması arasındaki ilişkinin tarafı olmamaları hasebiyle çeklerin bedelsiz olduğunu bilerek ve geçerli bir ciroya istinaden iktisap edip etmediği hususlarının duraksamaya yol açmayacak şekilde belirlenmesi, buna ilişkin delillerin eksiksiz olarak toplanması gerekmektedir.” gerekçesiyle Mahkememizin 08/11/2017 tarihli 2017/813 karar sayılı kararının kaldırılmasına karar verilmiş, kaldırma ilamı üzerine dosya Mahkememizin 2018/1203 esas sırasına kaydedilmiştir.
BAM kaldırma ilamı doğrultusunda Mahkememizce; … Bankası’na müzekkere yazılmış olup, 13/05/2019 tarihli cevabında 30/07/2016 vadeli, … numaralı ve 60.000-TL tutarlı çekin ön ve arka görüntüsünün yazı ekinde sunulduğu belirtilmiş; 12/03/2020 tarihli cevabında … numaralı çekin (asıl davaya konu 45.000TL bedelli çekin) kendi şubelerine ibraz edilmediğinden arşiv kayıtlarında ilgili çeke ait görüntü mevcut olmadığı belirtilmiş; 10/02/2021 tarihli cevabında … seri nolu 28.02.2016 keşide tarihli 45.000 TL tutarlı çekin … Bankası aracılığı ile elektronik ortamda 29.02.2016 tarihinde Bankalarına ibraz edildiğini ve 97 Kodu (Ödeme Yasağı) ile işlem gördüğünü, çek bedelinin ödenmediğini, Diğer bankalara ibraz edilen çeklerin hamil bilgilerinin ve çek görüntülerinin ibraz edildikleri bankalardan temin edilmesi hususu belirtilmiştir. Ayrıca …’a da müzekkere yazılmış; 04/03/2021 tarihli cevabında; 28.02.2016 tarihli … sayılı 45.000 TL bedelli çek ile ilgili yeterli bilgi olmaması nedeniyle banka kodu, şube kodu, hesap numarası, çek numarası ve okunaklı çek görüntü bilgisi verilmesi durumunda ayrıntılı bir şekilde tekrar araştırılacağı belirtilmiştir.
Mahkememizin 13/10/2021 tarihli duruşma ara kararları ile;
-Asıl davaya konu … Bankası, …/… Şubesi’nin 28/02/2016 tarihli, … sayılı ve 45.000,00-TL bedelli çekin …’a nasıl geçtiği, ne için alındığı ve nasıl işlem gördüğünün bildirilmesi, çekin tevdi/teslim alınmasına ilişkin evrak ve belgelerin gönderilmesi ve (elektronik ortamda 29.02.2016 tarihinde Halkbankası’na ibraz edilen) çekin hamil bilgilerinin ve çek görüntüsünün gönderilmesi için … Bankası’na yazı yazılmış, … 20/12/2021 tarihli müzekkere cevabında; 45.000,00-TL bedelli çekin teminata alındığını ve hamilinin … Mobilya … Ltd Şti olduğunun tespit edildiğini bildirmiş, çek görüntüsü yazı ekinde gönderilmiştir.
-Birleşen davaya konu … Bankası, …- … Sitesi Şubesi’nin 30/07/2016 tarihli, … sayılı ve 60.000,00- TL bedelli çekin …’a nasıl geçtiği, ne için alındığı ve nasıl işlem gördüğünün bildirilmesi, çekin tevdi/teslim alınmasına ilişkin evrak ve belgelerin gönderilmesi için …’a yazı yazılmış ve … 20/10/2021 tarihli müzekkere cevabında; 60.000,00-TL bedelli çekin … AŞ tarafından ibraz edildiğini ve takas merkezi tarafından sordurularak ödendiğini, teminat amaçlı verildiğini bildirmiş, çek ve çek tevdi bordrosu yazı ekinde gönderilmiştir.
Davacı defterlerinin incelenerek … 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2021/79 talimat sayılı dosyası aracılığıyla alınan 23/02/2022 tarihli talimat bilirkişi raporunda özetle; birleşen davaya konu 60.000,00-TL bedelli çekin 14/11/2015 tarih ve 120 yevmiye numarası ile davacının yevmiye defterine kayıtlı olduğu, asıl davaya konu 45.000,00-TL bedelli çekin de 30/11/2015 tarih ve 126 yevmiye numarası ile davacının yevmiye defterine kayıtlı olduğu, cari hesap bakiyesinin 212.897.15 TL olarak gerçekleştiği, ilgili tutarın yılsonunda (31.12.2015) verilen sipariş avansları hesabına aktarıldığı, Müteakip yıllarda (2016, 2017) davalı … Mobilyadan herhangi mal alış kaydı yapılmadığı, ilgili bakiye tutarın sipariş avansı olarak defterlerde kayıtlı olarak aktarıldığı, Davacı defterlerinin incelenmesi sonucunda davalı … Mobilya cari hesap bakiyesinin 212.897,15 TL olduğu, ilgili tutarın sipariş avansı olarak değerlendirilerek mütcakip yıllarda defterlerde bu şekilde yer aldığı, verilen çeklerle beraber 31/12/2015 sonu itibariyle davacının davalı … Mobilya’dan 212.897,15 TL alacaklı olduğunun tespit edildiği belirtilmiştir.
Tüm dosya kapsamı birlikte incelendiğinde ve değerlendirildiğinde;
Çek, TTK’nın 780/1-b maddesine göre kayıtsız şartsız belirli bir bedelin ödenmesi için havaleyi içerdiğinden sebepten mücerret bir borç ödeme aracı olduğuna ilişkin karine bulunmaktadır.Bu karinenin aksinin iddia eden tarafından ispatlanması gerekir. Bu durumda menfi tespit davalarında kural olarak ispat yükü davalı alacaklı üzerinde iken, dava kambiyo senetlerinin (çekin) teminat amacıyla verildiği iddiasına dayalı ise ispat yükü bu hususu iddia eden davacı tarafta olup, davacı borçlu bu durumu yazılı delillerle ispatlamak zorundadır. Asıl ve birleşen davada davacı ile asıl ve birleşen davada davalı … Mobilya arasında yazılı bir sözleşme bulunmamakta olup, Dava konusu çekler kambiyo senedi niteliğinde olup sebepten mücerrettir.
Davacının defterlerinin incelenmesi neticesinde bilirkişi raporunda da belirlendiği üzere davacının davalıdan mal alışına ilişkin ticari ilişkilerinin davacı defterlerinde yer aldığı, alış faturalarına göre cari hesap kayıtlarının yapıldığı, asıl ve birleşen davaya konu çeklerin davacının yevmiye defterine kayıtlı olduğu, cari hesap bakiyesinin 212.897,15 TL olarak gerçekleştiği, ilgili tutarın yılsonunda (31.12.2015) verilen sipariş avansları hesabına aktarıldığı, 2016 ve 2017 yıllarında davalı … Mobilyadan herhangi mal alış kaydının yapılmadığı, ilgili bakiye tutarın sipariş avansı olarak defterlerde kayıtlı olarak aktarıldığı ve ilgili tutarın sipariş avansı olarak değerlendirilerek mütcakip yıllarda defterlerde bu şekilde yer aldığı belirlendiğinden asıl ve birleşen davaya konu çeklerin asıl ve birleşen davada lehtar … Mobilya’ya avans olarak verildiği ve davacı defterlerine göre davacının davalı … Mobilya’dan 2016 tarihli asıl ve birleşen davaya konu çeklerin karşılığı mal alışının bulunmadığı ve avans olarak verildiği davacının defterlerinden anlaşılan çeklerin, davalı lehtardan mal alışı olmaması nedeniyle bedelsiz kaldığı kanaatine varıldığından asıl ve birleşen davada davacının asıl ve birleşen davada davalı lehtar … Mobilya’ya dava konusu çekler nedeniyle borçlu olmadığına karar vermek gerekmiştir. Ayrıca davacı tarafça kötüniyet tazminatı talep edilmişse de davalı lehtar … Mobilya’nın çekleri ciro etmesinin kötüniyetli olduğu ispatlanamadığından koşulları oluşmayan kötüniyet tazminatı talebinin reddine karar vermek gerekmiştir.
Asıl davada …’ın 20/12/2021 tarihli müzekkere cevabından asıl davaya konu çekin ise hamilinin … Mobilya olduğu ve çekin teminata alındığının bildirildiği, müzekkere cevabı ekinde sunulan çek fotokopisinden de sadece lehtar … Mobilya’nın cirosunun bulunduğu tespit edilmiştir.
Birleşen davada davalı … vekili cevap dilekçesinde birleşen davaya konu çeki diğer davalı … Mobilya’dan ciro yoluyla aldığını belirtmişse de gerek BAM karar ilamında çekin lehdar … firmasının … firmasına ondan … firmasına ordan … firmasına ordan da son hamil …’a geçtiği belirlendiği gibi …’ın 20/10/2022 tarihli yazı cevabında da çekin … AŞ tarafından ibraz edildiğinin ve teminat amaçlı verildiğinin bildirildiği ve müzekkere ekinde sunulan çek fotokopisinden de çekin lehdar …’dan …’a, …’tan …’na, …’ndan …’e ve …’ten de son hamil olarak …’a geçtiği tespit edilmiştir.
6102 sayılı TTK’ nun 689. maddesine göre cironun rehin cirosu olabilmesi için senet üzerinde “bedeli teminattır” “bedeli rehindir” ibaresini veya rehin etmeyi belirten diğer bir kaydı taşıması gerekmektedir. Asıl ve birleşen davaya konu çekler üzerinde böyle bir kayıt bulunmamaktadır. Ciro kambiyo hukukuna ilişkin kavramdır. 6102 sayılı TTK. nun 683. maddesi cironun şeklini, 684.maddesi cironun hükümlerini, 687.maddesi def’leri, 688 ve 689.maddeleri cironun çeşitlerini düzenlenmiş olup, cironun niteliğinin çek üzerindeki kayda bakılarak belirlenmesi gerekmektedir. Çeki devralan hangi amaçla devralırsa alsın çek üzerinde hiçbir kayıt yazılmadan davalıya yapılan cironun “bedeli teminattır” “bedeli rehindir” ibaresini veya rehin etmeyi belirten diğer bir kayıt taşımadığından rehin cirosu olarak kabul edilmesi mümkün değildir. Bu durumda hem asıl davaya konu çekteki hem de birleşen davaya konu çekteki cironun temlik cirosu olduğunun kabul edilmesi gerekmektedir.
TTK’nın 687. maddesinde “Poliçeden dolayı kendisine başvurulan kişi düzenleyen veya önceki hamillerden biriyle kendi arasında doğrudan doğruya var olan ilişkilere dayanan defi’leri başvuran hamile karşı ileri süremez; meğer ki, hamil, poliçeyi iktisap ederken bile bile borçlunun zararına hareket etmiş olsun.” hükmüne yer verilmiştir. Bu hükme göre şahsî def’îlerin kural olarak hamile karşı ileri sürülmesi söz konusu değildir. Ancak hamil poliçeyi devralırken bile bile borçlunun zararına hareket ederse, bu durumda şahsî def’îler hamile karşı da ileri sürülebilecektir. Anılan bu düzenleme TTK’nın 818. maddesi göndermesi nedeniyle çekler hakkında da uygulanmaktadır.
Somut olayda davacının asıl davada davalı …’ın ve birleşen davada davalı …’ın asıl ve birleşen davaya konu çekleri bedelsiz olduğunu bilerek devraldığını ispat etmelidir. Çekin bedelsiz olduğunun bilinmesi gereken an, çekin devralındığı andır. İspat yükü davacı tarafta olup, dosya kapsamı ile davacının, asıl davada davalı …’ın asıl davaya konu çeki, birleşen davada da davalı …’ın birleşen davaya konu çeki bedelsiz olduğunu bilerek devraldıkları ve davacıyı zarara uğratmak maksadıyla hareket ettiği ispatlanmadığından, keşideci davacının, çeklerin lehtara avans olarak verildiği ve çekler karşılığı mal teslim edilmemesi nedeniyle bedelsiz kaldığı iddiasına dayanarak hamil davalılara karşı sorumluluktan kurtulamayacağı kanaatine varıldığından asıl davada davalı … yönünden asıl davanın reddine ve birleşen davada davalı … yönünden birleşen davanın reddine karar vermek gerekmiştir.
HÜKÜM: Yukarıda izah olunan nedenlerle;
A) ASIL DAVADA;
1-Davanın kısmen kabulüne,
Davacının dava konusu … Bankası, …/… Şubesi’nin 28/02/2016 tarihli, … sayılı ve 45.000,00-TL bedelli çek yönünden davalı … AŞ’ye borçlu olmadığının tespitine,
Koşulları oluşmadığından kötüniyet tazminatı talebinin reddine,
Davalı … yönünden davanın reddine,
2-Karar tarihi itibariyle alınması gereken 3.073,95-TL harçtan peşin alınan 768,49-TL harcın mahsubu ile bakiye 2.305,46-TL harcın davalı … AŞ’den tahsili ile Hazineye irat kaydına,
3-Davacı tarafından yapılan 29,20-TL başvurma harcı, 768,49-TL peşin harç, 4,30-TL vekalet harcı, 563,20-TL tebligat/ posta gideri, 1.400,00-TL bilirkişi ücreti olmak üzere toplam 2.765,19-TL yargılama giderinin davalı … AŞ’den alınarak davacıya verilmesine,
4-Kendini vekille temsil ettiren davacı lehine karar tarihinde yürürlükte bulunan AAÜT uyarınca 9.200,00-TL maktu vekalet ücretinin davalı … AŞ’den alınarak davacıya verilmesine,
5-Kendini vekille temsil ettiren davalı … lehine karar tarihinde yürürlükte bulunan AAÜT uyarınca 9.200,00-TL maktu vekalet ücretinin davacıdan alınarak adı geçen davalıya verilmesine,
6-Yatırılan avanstan artan kısmın karar kesinleştiğinde yatırana/ vekiline iadesine,
B) BİRLEŞEN …. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ … ESAS SAYILI DAVADA;
1-Davanın kısmen kabulüne,
Davacının dava konusu … Bankası, …- … Sitesi Şubesi’nin 30/07/2016 tarihli, … sayılı ve 60.000,00- TL bedelli çek yönünden davalı … AŞ’ye borçlu olmadığının tespitine,
Koşulları oluşmadığından kötüniyet tazminatı talebinin reddine,
Davalı … … yönünden davanın reddine,
2-Karar tarihi itibariyle alınması gereken 4.098,60-TL harçtan peşin alınan 1.024,65-TL harcın mahsubu ile bakiye 3.073,95-TL harcın davalı … AŞ’den tahsili ile Hazineye irat kaydına,
3-Davacı tarafından yapılan 29,20-TL başvurma harcı, 1.024,65-TL peşin harç, 4,30-TL vekalet harcı, 33,00-TL tebligat/ posta gideri olmak üzere toplam 1.091,15-TL yargılama giderinin davalı … AŞ’den alınarak davacıya verilmesine,
4-Kendini vekille temsil ettiren davacı lehine karar tarihinde yürürlükte bulunan AAÜT uyarınca hesaplanan 9.600,00-TL nispi vekalet ücretinin davalı … AŞ’den alınarak davacıya verilmesine,
5-Kendini vekille temsil ettiren davalı … … lehine karar tarihinde yürürlükte bulunan AAÜT uyarınca hesaplanan 9.600,00-TL nispi vekalet ücretinin davacıdan alınarak adı geçen davalıya verilmesine,
6-Yatırılan avanstan artan kısmın karar kesinleştiğinde yatırana/ vekiline iadesine,
Dair, Asıl ve birleşen davada davacı vekili ve birleşen davada davalı … vekilinin yüzüne karşı, diğer davalı/vekillerinin yokluğunda, gerekçeli kararın tebliğinden itibaren iki hafta içerisinde Mahkememize verilecek bir dilekçe ile veya başka bir yer Mahkemesi aracılığı ile gönderilecek bir dilekçe ile İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi nezdinde İstinaf kanun yolu açık olmak üzere verilen karar açıkça okunup usulen anlatıldı.
16/11/2022

Katip …
e-imzalıdır

Hakim …
e-imzalıdır