Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C.
İSTANBUL
13. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ

ESAS NO : 2018/120 Esas
KARAR NO : 2019/854
DAVA : İstirdat (Ticari Satımdan Kaynaklanan)
DAVA TARİHİ : 05/02/2018
KARAR TARİHİ : 08/11/2019

Mahkememizde görülmekte olan İstirdat (Ticari Satımdan Kaynaklanan) davasının yapılan açık yargılaması sonunda,
DAVA:
Davacı vekili dava dilekçesinde; Müvekkili … firması tarafından, … Holding A.Ş. adına ihracat yapılmak üzere bir kısım ‘’tütün’’leri dava dışı … LTD. aracılığı ile alınarak İzmir’de depolandığını, davalı adına 29.05.2017 tarihinde … türü 11.015,00 Kg net 59 Karton Yaprak Tütün … adına …’a ihraç edilmek üzere satıldığını, tütünleri daha hızlı bir şekilde …’a ulaştırmak amacıyla, İzmir’den İstanbul’a kara yolu ile … Gemi Acenteliği adına limana gönderildiğini, tüm bu sürecin, davalının bilgisi dahilinde ve usulüne uygun yürütüldüğünü, davalı tarafça gönderilen eksperler vasıtası ile ölçüm ve yükleme işlemi gerçekleştirildiğini, bu süre zarfında malların belirtilen süre içerisinde gemiye yüklenilmediğinin anlaşılması üzerine müvekkil satışına aracılık eden … ve İnş. Tic. Ltd. Şti. tarafından … Cumhuriyet Başsavcılığı aracılığı ile … Muhabere numaralı ve 12.06.2017 tarihli ayrıntılı bir dilekçe ile ihbarda bulunulduğunu ve davalı kurumun da bu durumdan derhal haberdar edildiğini, davalı tarafça 21.07.2017 gün ve … sayılı yazı ile tütünlerin iç piyasaya satıldığı gerekçesi ile kg başına 4 USD olmak üzere toplam 53.339,04 USD’nin 10 gün içinde ödenmesi aksi takdirde teminatın tahsil edileceği ve diğer haklarını saklı tutuklarını belirtmek suretiyle yazı tebliğ edilmesi üzerine, müvekkili davacının ticari işleyişin devamı adına sorun yaşamamak adına belirtilen bedel süresi içinde ihtirazi kayıtla ödendiğini, müvekkil ve aracı şirketlerce iç piyasaya satılmış bir tütün bulunmadığını, ürünlerin …’a ihraç edilmek üzere satışı yapıldığını, hatta bu hususta gümrük evrakları dahil müvekkilce davalının onay ve bilgisi ile hazırlandığını, ancak ürünlerin müvekkilin rızası dışında yurt dışına gönderilmediğini, bu hususta müvekkillerce gerekli titizlik göstermek ve basiretli tacir gibi davranmak suretiyle derhal gerekli araştırmalarda bulunulduğunu, davacı tarafça şikayet dilekçesindeki bir kısım cümleler alınmak suretiyle ürünü sanki iç piyasaya müvekkil ve aracı şirketin sattığı sonucuna ulaşılmış ve bu doğrultuda dava konusu bedel talep edildiğini, sözleşmenin 9. maddesinde ‘alıcı ihraç kaydıyla satın aldığı tütünleri dilediği ülkeye ihraç etme hakkında sahiptir. Hiçbir şekilde yurt içi kullanımına sunulamaz. TEKEL den satın alınarak ihraç edilen tütünler 4 ABD doları kg fiyat farkının TEKEL’e ödendiği belgelendirmeden yurt içine tekrar ithal edilemez’ demek suretiyle ürünün tekrar ithal edilmesi halinde 4 ABD dolar /kg bedelin ödeneceği belirtilmiştir. Olayda rıza dışı elden çıkma söz konusu olup, yeniden ithal gibi bir durum da zaten olmadığını, hukuka ve hakkaniyete aykırı olarak talep edilen bu bedel ihtirazi kayıtla ödendiğini, iş bu ödeme talebinin hukuka aykırı olduğunu, hal böyle iken davalı tarafın sebepsiz zenginleştiğini, itirazı kayıtla ödenen bu bedelin müvekkile iadesi amacıyla sayın başkanlığınıza başvurma zorunluluğu hasıl olduğunu, fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla, yaptıkları 53.339,04 USD’nin 07.08.2017 tarihinden itibaren avans faizi ile davalıdan alınarak kendilerine ödenmesini, yargılama gider ve vekalet ücretinin karşı tarafa yükletilmesine karar verilmesi talep ve dava etmiştir.
CEVAP:
Davalı vekili cevap dilekçesinde; Müvekkili kurum ile davacı şirketin temsilcisi olduğu … Ltd arasında imzalanmış olan 9.091.000 kg tütün satışına dair sözleşmenin 9. maddesi uyarınca “… Alıcı, ihraç kaydıyla satın aldığı tütünleri hiçbir şekilde yurtiçi kullanıma sunamaz.” Aynı maddede, sözleşmeye konu tütünlerin yurtiçi kullanıma sunulması halinde 4 ABD Doları/kg fiyat farkının alıcı tarafından ödeneceği de düzenlenmiş olduğunu, davacı tarafın dava dilekçesi ekinde sunduğu suç duyurusu dilekçesi incelendiğinde, tütünlerin davacı şirket tarafından … isimli kişiye satıldığının ve davacı şirkete ait depodan 29.05.2017 tarihinde teslim edilerek satış bedelinin ödendiği hususunun ikrar edildiğinin görüleceğini, davacı şirketin, doğrudan ihraç etmek üzere satın aldığı tütünleri üçüncü kişi olan … Gıda ve İnş. Ltd. Şti. veya … isimli kişilere sattığı hususu, kendi kabulleri uyarınca sabit olduğunu, bu bağlamda, davacı şirketin sözleşme ile üstlendiği temel yükümlülük olan “tütünleri yurtiçi piyasaya sürmeme” yükümlülüğüne aykırı davrandığı hususu da tartışma dışı olduğunu, tütünleri üçüncü kişilere satması ile sözleşmeye konu tütünlerin “yurtiçi kullanıma sunulması” durumu oluştuğunu ve fiyat farkı ödenmesini gerektiren hukuksal durumun olduğunu, davacı şirket tarafından, sözleşmeye konu tütünler yurtiçi kullanıma sunulduktan sonra tütünlerin başına ne geldiği, çalınıp çalınmadığı, hırsızlık iddiasının doğru olup olmadığı ve hatta satın alan üçüncü kişiler tarafından ihraç edilip edilmediğinin bu bağlamda herhangi bir öneminin olmadığını, davacı taraf, sözleşmenin 7. maddesi uyarınca, tütünlerin en yakın liman dışında başka bir limandan ihraç edilmesi halinde, nakliyeden kaynaklanan bütün masrafların ve bütün riskin kendisine ait olduğu hususunu da ihmal etmekte ve sözleşmenin bu hükmünü görmezden geldiğini, her ne kadar, tütünlerin … Ltd. Şti.’ne satışı ile “yurtiçi kullanıma sunma” durumu oluşmuş ve bu yolla sözleşmedeki yükümlülük ihlal edilmiş olsa bile, aksinin kabulü halinde bile davacı taraf, sözleşmenin 7. maddesi uyarınca da bütün riski üstlenmiş olduğundan, yine 4 ABD Doları/kg fiyat farkı ödeme yükümlülüğü altında olduğunu, davacı tarafça öne sürülen, sözleşmenin 9. maddesi ile düzenlenen durumun, sadece yurtdışına satılan tütünlerin tekrar ithal edilmesi halinde fiyat farkı ödeneceği, tütünlerin doğrudan yurtiçi piyasaya sürülmesi halinin bu madde kapsamında olmadığı iddiası yerinde olmadığını, 9. madde düzenlemesi şu şekildedir: “Alıcı ihraç kaydıyla satın aldığı tütünleri dilediği ülkeye ihraç etme hakkına sahiptir. Hiçbir şekilde Yurt içi kullanıma sunamaz. TEKEL’den satın alınarak ihraç edilen tütünler, 4 ABD Doları/Kg fiyat farkının TEKEL’e ödendiği belgelendirilmeden yurt içine tekrar ithal edilemez.”Davacı şirket, taraflar arasındaki sözleşmenin 9. maddesinin dava konusu olayla bir ilgisi bulunmadığını, zira olayda tütünlerin önce yurtdışına çıkarılıp sonradan ithal edilmesinin söz konusu olmadığı iddia ettiğini, bilindiği üzere sözleşme hükümlerinin yorumunda sözleşme ile güdülen gerçek ve ortak amacın dikkate alınması esas olduğunu, Sözleşmenin, yurt dışına ihracat yükümlülüğünün düzenlendiği 9. maddesinde, davacıya teslim edilen tütünlerin yurt içi kullanıma sunulmaması, bu tütünlerin yurt dışına satılması amaçlandığını, ticareti teşvik amacıyla davacıya indirimli olarak tütün satışı yapılmasının sebebi, bu tütünlerin yurt dışına satılabilmesini olduğunu, bu bakımdan taraflar arasındaki sözleşmede izlenen genel amacın, davacıya satılan tütünlerin yurt dışına ihraç edilebilmesi, özel olarak sözleşmenin 9. maddesiyle güdülen amaç ise bu ihracat şartının yerine getirilmemesini müeyyideye bağlamak olduğunu, bu bakımdan, sözleşmenin 9. maddesi kaleme alınırken fiyat farkı ödeme yükümlülüğüne ilişkin kısmın lafzen yalnız, tütünlerin önce yurt dışına ihracatı ve daha sonra yurt içine ithalatı durumunu ifade etmesi, hiçbir şekilde tarafların tütünlerin doğrudan yurt içinde kullanıma sunulması durumunu müeyyideye bağlamama isteğini ifade etmediğini, sözleşme ile izlenen amaç dikkate alındığında, tütünlerin sonradan yurt içine ithalatı fiyat farkı uygulamasına bağlandığına göre, bunların doğrudan yurt içinde kullanıma sunulmasının öncelikle (evleviyetle) bu uygulamaya tabi olması gerektiği anlaşılacağını, bu bakımdan, sözleşmenin 9. maddesine ilişkin yorum yapılırken, tütünlerin doğrudan yurt içinde kullanıma sunulması hâlinin de fiyat farkı uygulamasına tabi kılındığının kabul edilmesi işin niteliği gereği olduğunu, aslen taraflar arasındaki sözleşme bir bütün olarak yorumlandığında anlaşılmaktadır ki, davacıya satılan tütünlerin yurt dışına ihraç edilmesi gerektiği öyle açık bir yükümlülük şeklinde düzenlenmiştir ki, bunun 9. maddede ayrıca ifade edilmesi izahtan vareste görüldüğünü, davacı tarafın davaya konu ettiği 53.339,04 ABD USD’nin 1.348,24 ABD Doları tutarı, davacıya satılan tütünlerin KDV bedeli olduğunu, söz konusu bedel, davaya konu tütünler ihraç edilmediği için müvekkil kurum tarafından ihracat mevzuatı gereğince ödendiğini, dolayısıyla söz konusu tutarın davacı tarafça ödenmesi gerektiği her türlü tartışmanın dışında olduğunu, sunulan nedenlerle haksız ve hukukidayanaktan yoksun davanın reddine, yargılama giderleri ve vekalet ücretinin davacı tarafa yükletilmesine karar verilmesini talep etmiştir.
GEREKÇE:
Dava; davalı … Holding’in … Ltd firması ile yaptığı sözleşmeye konu tütün cinsi emtialar, davacı …Ş. firması tarafından İzmir’de depolandığı ve daha sonra davalı adına … firmasına satıdığı, 11.015,00 Kg tütün daha hızlı sevk edileceği saiki ile, İstanbul’a gönderildiği ve sonrasında bu tütünler yurt dışına gönderilmesi gerekirken gönderilmediğinden, davalı … Holding A.Ş konu sözleşmenin 9. Maddesini devreye koyarak davacı yana 53.339,04 USD’nin ödenmesini ihtar ettiği, davacı yan ihtirazi kayıtla bu bedeli ödediği ve huzurdaki davayı ikame ederek ödediği bu bedelin iadesi için alacak davası açtığı görüldü.
Davacı vekili delil ve belgelerini ibraz etmişler, davada; İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı soruşturma dosyası, sözleşme, taraflar nezdindeki evrak belge, sevk irsaliyesi, meşe şahadetnamesi ve her türlü yazışmalar, ticari defterler, gümrük kayıtları v.s deliline dayanmışlardır.
Davalı taraf yetki itirazında bulunmuş ise de taraflar arasındaki düzenlenen sözleşmenin 11. Maddesi gereği İstanbul Mahkemelerinin yetkili olduğu belirlenmiş olmakla, davanın yetki itirazının reddine karar verilmiştir.
Mahkememizce dosyanın bilirkişiye tevdi edilerek toplanan delillere, iddia ve savunmaya göre davacının, davalı borçludan alacaklı olup olmadığı hususunda bilirkişiden rapor alınmış, 15/02/2019 tarihli Bilirkişi heyet kök raporunda özetle ; Davacının, davalı için ihracat yapmak üzere birim kg başına 0,68 USD bedelle faturalandırılan malın yurtiçi ticarete konu edilmesine sebebiyet verdiği, bu nedenle sözleşmenin 9.maddesi gereğince 4,68 USD birim fiyattan ücretlendirmeye katlanması gerektiği, davacının ihtirazi kayıtla ödediği miktarı iade talep etmesinin taraflar arasın sözleşmeye aykırı olduğu, 29/04/2019 tarihli Bilirkişi heyeti ek raporunda özetle ; kök raporundaki varılan kanaatlerin değiştirecek bir husus bulunmadığı hususunun tespit ve rapor edilmiştir.
Dosyaya getirtilen yanlara ait tüm deliller, getirtilen icra dosyası, davacı ve davalı şirketin belgeleri üzerinde yapılan bilirkişi incelemesi sonucunda düzenlenen rapor ve tüm dosya kapsamından anlaşıldığı üzere; davalı … Holding’in … Ltd firması ile yaptığı sözleşmeye konu tütün cinsi emtialar, davacı …Ş. firması tarafından İzmir’de depolandığı ve daha sonra davalı adına … firmasına satıdığı, 11.015,00 Kg tütün daha hızlı sevk edileceği saiki ile, İstanbul’a gönderildiği ve sonrasında bu tütünler yurt dışına gönderilmesi gerekirken gönderilmediğinden, davalı … Holding A.Ş konu sözleşmenin 9. Maddesini devreye koyarak davacı yana 53.339,04 USD’nin ödenmesini ihtar ettiği, davacı yan ihtirazi kayıtla bu bedeli ödediği ve huzurdaki davayı ikame ederek ödediği bu bedelin iadesi için alacak davasını açtığı, uyuşmazlığın esasına bakıldığında asıl meselenin; tütün cinsi emtianın yurt dışına çıkarılmamış olmasından kaynaklı uyuşmazlık olduğu, sözleşme konusu da dikkate alındığında aslen konu eşyaya ne olduğunun hiç bir öneminin de olmadığı, asıl meselenin ihracatın gerçekleşmemiş olduğu, konu emtia-tütün’lerin ihracatının yapılmadığı konusunda bir çekişmenin olmadığı, tütünlerin Yurt içi Kg satış fiyatı 4,68 USD, yurt dışı Kg satış fiyatının ise 0,68 USD olduğu, tütün’lerin ihracat kaydı ile 0,68 USD tutar ile satış yapıldığında (11.015×0,68) 7.490,20 USD kıymetinde olduğu, tütün’lerin yurt dışına çıkarılmamış olduğundan, yurt içi satış fiyatına göre,(11.015×4,68=51.550,20+%18= 9.279,04)= 60.829,24 USD kıymetinde olduğu, Yurt içi piyasaya sürüldüğü sabit olan tütünlerin KDV dahil satış fiyatının 60.829,24 USD olduğu, ihraç kaydı ile KDV siz kesilen faturanın 7.490,20 USD olduğu buna göre 60.829,24 – 7.490,20 =53.339,04 USD Ek fatura tanzim edilmiş olduğu,
Uyuşmazlığın dayandığı temel mesele, tütün’lerin yurt dışına çıkarılmamış oluşu ile devreye konulan sözleşmenin 9. maddesi hükmü olduğu, ilgi madde hükmü incelendiğinde; Madde 9- ALICI ihraç kaydıyla satın aldığı tütünleri dilediği ülkeye ihraç etme hakkına sahiptir. Hiç bir şekilde Yurt içi kullanıma sunamaz. TEKEL den satın alınarak ihraç edilen tütünler, 4 ABD Doları/kg fiyat farkının TEKEL’e ödendiği belgelendirilmeden yurt içine ithal edilemez. Sözleşmenin ve aynı zamanda uyuşmazlığa konu tutarın hesaplanmasına konu 9.madde hükmünde ifade olunan, “TEKEL den satın alınarak ihraç edilen tütünler, 4 ABD Doları/kg fiyat farkının TEKEL’e ödendiği belgelendirilmeden yurt içine ithal edilemez” lafzına bakıldığında yurt dışı edilen tütünlerin Gümrük Kanunu hükmü ile Geri Gelen Eşya kapsamında yeniden Ülkemize getirilmesinin ön koşulunun birim Kg x 4 USD ödenmesi olduğu açıktır. Başka bir ifade ile taraflar konu tütün emtiasının ülke içerinde satışa konu olması halinde Kg 0,68 değil 4,68 olacağını bilmektedir.
Uyuşmazlığın esasına mesnet tütün’lerin kaybolması, çalınması veya ihracat dışında başka bir duruma maruz kalmasının hiç bir öneminin olmadığı, tütün emtiasının yurt dışına çıkmamış olduğu sabit göründüğünden, davalı yanın sözleşmenin 9.madde hükmü ile hareketle 53.339,04 USD tutarlı fatura düzenleyerek tahsil etmesinin yerinde olduğu, sözleşmeye uygun olduğu, davacı yanın madde hükmüne binaen itirazı kayıtla ödemiş olduğu bedelin iadesi talebinin, sözleşmenin 9. madde hükmüne aykırı olduğunun tespit ve rapor edildiği, denetlemeye ve hükme dayanak etmeye elverişli bilirkişi raporuna göre davanın reddine karar verilmiş ve aşağıdaki gibi hüküm kurulmuştur.
HÜKÜM:
1-)Davacının davasının REDDİNE,
2-)Harçlar Yasası uyarınca alınması gerekli 44,40-TL maktu red harcının peşin alınan 3.430,81-TL harçtan mahsubu ile bakiye 3.386,41-TL harcın karar kesinleştiğinde ve talep halinde davacıya iadesine ,
3-)Davalı duruşmalarda kendilerini bir vekil ile temsil ettirdiğinden, hüküm tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca 18.003,77 TL nispi vekalet ücretinin davacıdan alınarak davalıya verilmesine,
4-) Yapılan tüm yargılama giderinin davacı üzerinde bırakılmasına,
5-)Karar kesinleştiğinde ve istek halinde harcanmayan gider avansının davacıya iadesine,
Dair, taraf vekillerinin yüzünde; gerekçeli kararın tebliğ tarihinden itibaren iki haftalık süre içerisinde mahkememize verecekleri bir dilekçe ile veya başka bir mahkeme aracılığı ile mahkememize gönderecekleri dilekçe ile İstinaf yolu açık olmak üzere verilen karar açıkça okunup usulen anlatıldı.08/11/2019

Katip …

Hakim …