Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.
T.C.
İSTANBUL
12. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ
ESAS NO:2021/476 Esas
KARAR NO:2023/374
DAVA:Tazminat (Sözleşmeden Kaynaklanan)
DAVA TARİHİ:28/07/2021
KARAR TARİHİ:03/05/2023
Mahkememizde görülmekte olan Tazminat (Sözleşmeden Kaynaklanan) davasının yapılan açık yargılaması sonunda,
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
DAVA:Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; Müvekkil 1 nolu davalıda açmış olduğu yatırım hesabı üzerinden internet aracılığıyla 28.02.2020 tarihinde bir takım varant alım satımı yapmış bu işlemler sonucunda bir kısım kâr elde etmiş ancak bu işlemler 1 nolu davalı yanca usul ve yasaya aykırı olarak diğer davalı …’a başvuru yoluyla iptal edildiği, müvekkil aynı gün yapılan tüm işlemleri içinde kârlılığı olan … kodlu alış işlemleri iptal edildiği, 2 Nolu davalı da işlemin/iptal talebinin usul ve yasaya uygunluğunu değerlendirmeden doğrudan işlemi iptal ettiği, yapılan iptal işlemi sonrasında müvekkilin talebi üzerine davalılara durumun düzeltilmesi, aksi halde yasal yollara başvurulacağına dair davalılara ihtarname gönderildiği, fakat müspet bir yanıt alınamadığı, bunun üzerine 02.07.2020 tarihinde zorunlu dava şartı kapsamında arabuluculuğa müracaat edildiği, davalılarla yapılan müzakerelerden de bir sonuç elde edilememiş ve arabuluculuk süreci 07.08.2020 tarihinde anlaşamama ile sonuçlandığı, davalı … AŞ. tarafından verilen cevapta … AŞ’nin bir sorumluluğunun bulunmadığı, fakat taraflar arasındaki ihtilafın çözümü hususunda alternatif uyuşmazlık çözümü için … bünyesinde yer alan Uyuşmazlık Komitesine başvurulması halinde başvurumuzun değerlendirileceği bildirildiği, yukarıda izah edilen nedenlerle davanın kabulü ile yargılama gideri ve vekalet ücretinin davalılara tahmiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
CEVAP : Davalı … AŞ vekili cevap dilekçesinde özetle; 28/02/2020 tarihinde diğer davalı …’ın ihraçcısı ve piyasa yapıcısı olduğu 6 adet varanttaki hatalı alım satım işlemleri, …’ın başvurusu üzerine … tarafından iptal edildiği, 28/02/2020 tarihinde bahse konu varantların ihraççısı ve piyasa yapıcısı olan diğer davalı …, 6 adet varant için kotasyon sistemlerinin hatalı çalıştığını ve bu varantlarda maddi hataya neden olan kotasyon verdiklerini borsamıza telefonla bildirip daha sonra e-posta üzerinden ilgili işlem numaralarını gönderdiği, 28/02/2020 tarihinde … varantına dayanak teşkil eden … Banka Dışı… Endeksi’nde yer alan … kodlu paylardan … kodlu paylarda devre kesici uygulamasına başlanılması nedeniyle sistem tarafından Endeks hesaplamasında ilgili payların değerinin “0” olarak alındığı, bu sebeple sistemin endeks değerini olması gerekenden daha düşük olarak hesapladığı, hatalı hesaplanan düşük Endeks değerinin alım varantlarının değerinin düşük, satım varantlarının değerinin yüksek hesaplanmasına yol açtığı, yapılan incelemede; ilgili varantlarda gerçekleşen ve iptali istenen işlemlerin gerçekleştiği fiyatlarla, aynı varantlarda yakın zaman diliminde gerçekleşen diğer işlemlerin fiyatları arasında ciddi bir fark olduğu ve iptal edilmesi istenen işlemlerin maddi hata sonucu gerçekleştiği tespit edilerek, işlemlerin iptaline karar verildiği, davacı her ne kadar söz konusu işlemlerin “usul ve yasaya uygunluğu değerlendirilmeden doğrudan” ve “keyfi olarak” iptal edildiğini ileri sürmekte ise de yukarıda izah edildiği üzere …’ın başvurusu üzerine, … Pay Piyasası Operasyon Direktörlüğü tarafından konu titizlikle incelendiği. iptal edilen işlemler ile gün içinde gerçekleşen diğer işlemler arasındaki fahiş fiyat farkı ve diğer şartlar da dikkate alınarak (gün içinde gerçekleşen işlemlerin fiyatının 0.55-0.80 TL. arasında olduğunu, iptal edilen işlemlerin ise 0.03-0.41 TL arasındaki fiyatlardan gerçekleştiğini, davacı 28/02/2020 tarihinde sadece alım işlemlerinin iptal edildiğini, satım işlemlerinin ise iptal edilmediğini ileri sürdüğünü, oysaki hatalı fiyatlanan varantlarda alım ve satım tarafıyla işlemin tamamı iptal edildiğini, yukarıda arz ve izah olunan nedenlerle; haksız ve mesnetsiz olarak açılmış davanın yapılacak yargılama sonucunda reddine, yargılama giderleri ve vekalet ücretinin davacı taraf üzerinde bırakılmasına karar verilmesini talep etmiştir.
CEVAP : Davalı … …Anonim Şirketi vekili cevap dilekçesinde özetle; Davacı’nın 28.02.2020 tarihinde …’da işlem gören ….V kodlu varantta gerçekleştirmek istediği bazı alım işlemlerini konu aldığını, … varantı, dayanak göstergesi … Banka Dışı… Endeksi olan, 31.03.2020 vade tarihli 125.000 kullanım fiyatlı bir alım varantı olduğu, varant fiyatlaması varantın dayanak göstergesindeki fiyat değişiklikleri de dikkate alınarak, sistem tarafından gerçekleştirildiği, somut olayda 28.02.2020 tarihinde, İstanbul Banka Dışı… Endeksi’nde yer alan toplamda 10 paydan 5’inde, … kodlu paylarda Borsa tarafından devre kesici uygulaması devreye alınmış olup, devre kesici sistemi kapsamında ile ilgili pay piyasasındaki işlemler geçici süre ile durdurulmuş ve Borsa tarafından ilgili paylarda tek fiyat yöntemi kullanılarak fiyat belirlemesi yapılmaya başlandığı, Borsa’nın 28.02.2020 tarihinde yukarıda belirtilen paylarda devre kesici uygulamasına başlaması nedeniyle, Borsa veri sağlayıcısı bu payların değerini sisteme 0 olarak iletmiş olup, ilgili payların değerinin hesaplamaya sıfır olarak dâhil olması nedeniyle sistemde endeks değeri olması gerekenden daha düşük oluştuğu, … varantının alım kotasyonundaki yanlışlık fahiş şekilde ortaya çıkmış olup, bu durum daha önce Borsa’ya da sunulmuş olan, dilekçe ekindeki kotasyon listesinde açıkça görüldüğü, bariz nitelikteki durumu ilgili tarihte piyasadan geçen anlık kotasyonlar üzerinden örneklendirmek gerekir ise, 28 Şubat 2020 tarihinde saat 10:10:01’de piyasada 0,66– 0,68 TL olarak geçen kotasyon, saat 10:10:26’de, saniyeler içinde 0,16 – 0,17 TL olarak görüntülendiği, davacı kötü niyetle işlem yapmaya kalkışarak haksız menfaat elde etme gayesinde olup, davacı’nın aykırılık iddialarının tamamı asılsız ve dayanaksız olduğu, davacı, dürüstlük kuralına aykırı şekilde kötü niyet ile hareket etmiş ve kasten durumu suiistimal etmeye çalıştığı, davacı, somutlaştırma ve ispat yükü çerçevesinde ne zararı, ne de uygun illiyet bağını ortaya koyabildiği, dava dilekçesinden davacının neden ve nasıl zarara uğradığı ve bu sözde zarar ile müvekkil davranışları arasında ne tür bir bağlantı bulunduğu hiçbir şekilde anlaşılamadığı, müvekkilin davaya konu olaylara ilişkin herhangi bir hukuki sorumluluğunun bulunmaması ve davacı’nın zararı olmaması sebebiyle davanın esas yönünden reddine ve yargılama giderleri ve vekâlet ücretinin karşı tarafa yükletilmesine karar verilmesini talep etmiştir.
DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE GEREKÇE:Dava, davacının sermaye piyasalarındaki yatırımında davalıların kusurlu eylemleri sebebiyle zarara uğranıldığı gerekçesi ile kar mahrumiyeti bedeli ve maddi tazminat istemine ilişkindir.
Dava dilekçesi, cevap dilekçeleri ve sair tüm evraklar hep birlikte incelenmiştir.
Davacı tarafından, 28/02/2020 tarihinde yaptığı varant alım işlemlerinin bir kısmının, diğer davalının başvurusu üzerine davalı … tarafından iptal edilmesi nedeniyle yoksun kaldığı
kârın ve uğradığı zararın tahsili istemi ile işbu davanın açıldığı, davalı taraflarca, söz konusu varant alım işlemleri, hatalı fiyatlandırma nedeniyle mevzuata ve usule uygun olarak … tarafından iptal edildiğini, davacının herhangi bir zarara uğraması veya kârdan yoksun kalmasının söz konusu olmadığından bahisle davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.Mahkememizce dosyanın, tarafların iddia ve savunmaları kapsamında davacının, davalı … nezdindeki yatırım hesabı kapsamında varant alım-satım işlemlerinin haksız olarak davalı … tarafından iptal edilip edilmediği, bu şekilde bir iptal var ise (söz konusu işlemlerin doğal seyri hakkında bilgi verilmek suretiyle) iptal sebebiyle davacının zarara uğrayıp uğramadığı, zararın varlığının tespiti halinde zararın miktarı ve davalıların zarardan sorumluluklarının bulunup bulunmadığının tespiti hususunda bir nitelikli hesap uzmanı, iki yatırım uzmanı (SPK alanında uzman) bilirkişiden oluşan heyete tevdi edilmesine karar verildiği, karar gereğince bilirkişi heyeti tarafından sunulan 15/01/2023 tarihli raporda özetle;
“…
Endekse konu bazı payların değerinin “0” olarak alınması varant işlemlerinin o zaman zarfındaki fiyatlarda aşırı sapmaya yol açacağı ve gözle görülür farklığın hemen anlaşılacağı
kesindir. Yapılan incelemede; ilgili varantlarda gerçekleşen ve iptali istenen işlemlerin gerçekleştiği fiyatlarla, aynı varantlarda yakın zaman diliminde gerçekleşen diğer işlemlerin
fiyatları arasında ciddi bir fark olduğu da görülmektedir. Bu durumda işlemlerde maddi hata oluşması ve bununda iptalinin istenmesi olağan bir uygulama olarak değerlendirilmektedir. İptal kararından sonra, yönetmelikler gereği alınan kararın KAP’ta duyurulması gerekmektedir ki bu duyurunun yapıldığı dosya incelemesinde görülmüştür.
Şikayete konu olan ….V kodlu varant işlem sırasında iptal edilen işlemleri gösteren tablo incelenmiştir. Tabloda X10XB endeksine (BİST Banka Dışı… Endeksi) bağlı olarak çıkarılan ….V varantında 28/02/2020 tarihinde gerçekleşen tüm işlemler yer almakta olup iptal edilen işlemler gözükmektedir. Tabloda yer alan işlemler incelendiğinde … Pay Piyasası Operasyon Direktörlüğü tarafından iptaline karar verilen işlemler, diğer işlemlere göre fiyat farklılığı belirgindir. İlgili varantın işlem sırasında gün içinde gerçekleşen işlemlerin fiyatı 0.55 – 0.80 tl arasındayken, iptal edilen işlemler 0.03 – 0.41 tl (66 adet) arasındaki fiyatlardan gerçekleşmiştir. iptal edilen işlemler ile diğer işlemler arasındaki fiyat farkı işlemlerde bir sorun olduğunu göstermektedir. Dava konusu işlemlere yol açan sorun; varantın dayanağı olan endekse dahil bazı payların fiyatlarında devre kesici oluşması ve bu paylarda 15 dakika süreyle fiyat oluşmaması ve bu fiyatların “0” olarak alınması sonucunda çok düşük fiyatlardan fiyatlanmıştır, dolayısıyla maddi hatanın fiyat hatasından kaynaklandığı belirtilmiş ve ilgili dokümanlarda gösterilmiştir. Pay Piyasası Prosedürü’nün 5.3.1.5 nolu maddesinde, “Yatırım kuruluşu varantları ve sertifikalar sadece piyasa yapıcılı sürekli işlem yöntemiyle
işlem görebilir. Söz konusu yatırım araçlarında piyasa yapıcı bulunmaması halinde ilgili sıraların işlemleri bir piyasa yapıcı göreve başlayana kadar durdurulur.”
ifadesiyle belirtildiği üzere varantların işlem görebilmesi için piyasa yapıcısının olması ve kotasyon verebilmesi esastır.
Ayrıca Pay Piyasası Prosedürü’nün, “Varant Piyasa Yapıcılığı Genel Kuralları” başlığı altında yer alan düzenlemede, “Piyasa yapıcı, sorumlu olduğu varantlarda mevcut düzenlemeler çerçevesinde alış-satış şeklinde çift taraflı veya alış/satış şeklinde tek taraflı kotasyon vererek piyasa oluşmasına ve işlem gerçekleşmesine katkıda bulunmakla yükümlüdür. … ” “Her varantta en az bir piyasa yapıcı olması zorunludur …”; ifadelerinden de anlaşılabileceği üzere varantlarda piyasaya yapıcının zorunludur ve varantlarda sağlıklı fiyat oluşumunun temin edilmesi piyasa yapıcı aracı kurumun açık bir yükümlülüğüdür.
28/02/2020 tarihinde piyasa yapıcı aracı kurumun Pay Piyasası Operasyon Direktörlüğü’nü arayarak, belirli varantlarda kotasyon vermede teknik bir problem yaşadıklarını ve bu
problemin kotasyon fiyatlandırmada maddi hataya sebebiyet verdiğini telefonla belirttiği anlaşılmaktadır.
Yapılan işlemler ve iptalin, …’ın başvurusu üzerine, … Pay Piyasası Operasyon Direktörlüğü tarafından yapılan inceleme sonrası iptali, alınan kararların yetkili kurumlarca usulüne uygun yapıldığı görülmektedir.
Organize Borsaların öncelikli amacı; Kanun hükümleri ve ilgili mevzuat çerçevesinde, sermaye piyasası araçlarının, kambiyo ve kıymetli madenler ile kıymetli taşların ve Sermaye
Piyasası Kurulunca uygun görülen diğer sözleşmelerin, belgelerin ve kıymetlerin serbest rekabet şartları altında kolay ve güvenli bir şekilde, şeffaf, etkin, rekabetçi, dürüst ve istikrarlı
Bir ortamda alınıp satılabilmesini sağlamak, bunlara ilişkin alım-satım emirlerini sonuçlandıracak şekilde bir araya getirmek veya bu emirlerin bir araya gelmesini kolaylaştırmak ve oluşan fiyatları tespit ve ilan etmek üzere piyasalar, pazarlar, platformlar ve sistemler ile teşkilatlanmış diğer Pazar yerleri oluşturmak, kurmak ve geliştirmek, bunları ve başka borsaları veyahut borsaların piyasalarını yönetmek ve/veya işletmektir.Söz konusu amaç, … A.Ş. Borsacılık Faaliyetlerine İlişkin Esaslar Yönetmeliği’nin 1’inci maddesinde de bulunmaktadır. Bu amaç ve görevler dikkate alındığında; Dava konusu işlemlerin mevzuata uygun biçimde iptal edilmiş olduğu, iptale yetkili merciin (…) iptal sürecinde tüm yükümlülükleri yerine getirdiği,
Hatalı işlemlerin tespitinde gün içindeki yani, 28/02/2020 tarihli, söz konusu varant alım fiyatlarındaki olağan dışı değişiklikleri dikkate almanın doğru olduğu,
İşlemler arasındaki fahiş fiyat farkı ve diğer şartlar da dikkate alınarak, gün içinde gerçekleşen işlemlerin fiyatının 0.55-0.80 arasında olduğunu, iptal edilen işlemlerin ise 0.03-0.41 TL.
arasındaki fiyatlardan gerçekleştiği,Ayrıca 28/02/2020 tarihinde … varantının kapanış fiyatı 0,73 TL. olmasının mevzuata uygun olarak iptal edilmesini sağlayacak kadar anormal
bir değişiklik içerdiği, Bu farkın iptal edilen işlemlerin hatalı olduğunu göstermesi açısından bir gösterge olarak görülebileceği,Davacının bu anormal fiyat değişikliğinde kar beklentisi ile işlem yapmasını işin doğası gereği normal görülebileceği,Ancak, aracı kurum ve borsa yöneticilerinin oluşan maddi hata kaynaklı müdahalelerinin de o oranda normal bir uygulama olarak görülmesi gerektiği,Bahse konu iptal işlemlerinin keyfiyet içermesi riskinin, çoklu onay ve denetim prosedüründen dolayı kurumsal borsalarda mümkün görülmediği,
İşlem yapılan organize piyasalarda, anormal fiyat oluşumunun sağlamasının ilgili borsanın asli görevi olduğu, bunu sağlayacak kararlar almasının piyasa derinliği ve güvenilirliği yanında uluslararası entegre piyasalar için kaçınılmaz bir uygulama olduğu” şeklinde görüş bildirilmiştir.
Somut olayda; davacı’nın 28.02.2020 tarihinde …’da işlem gören ….V kodlu varantta gerçekleştirmek istediği bazı alım işlemlerini konu almaktadır. Yukarıda ayrıntılarına yer verilen bilirkişi raporunda açıklandığı üzere, … varantı, dayanak
göstergesi … Banka Dışı… Endeksi olan, 31.03.2020 vade tarihli 125.000
kullanım fiyatlı bir alım varantıdır.
Varant fiyatlaması varantın dayanak göstergesindeki fiyat değişiklikleri de dikkate alınarak, sistem tarafından gerçekleştirilmekte olduğu, … varantının dayanak göstergesi, … Banka Dışı… Endeksi’dir. … Banka Dışı… Endeksi’nde yer alan paylar ilgili tarihte … kodlu paylar olup, endeksin değeri, Borsa veri sağlayıcılar tarafından sisteme iletilen bu paylara ait pay değeri verilerine göre sistem tarafından hesaplandığı, dava konusu olayda, 28.02.2020 tarihinde, İstanbul Banka Dışı… Endeksi’nde yer alan toplamda 10 paydan 5’inde, … ve … kodlu paylarda Borsa tarafından devre kesici uygulaması devreye alınmış, devre kesici sistemi kapsamında ile ilgili pay piyasasındaki işlemler geçici süre ile durdurulmuş ve Borsa tarafından ilgili paylarda tek fiyat yöntemi kullanılarak fiyat belirlemesi yapılmaya başlandığı, borsa tarafından 28.02.2020 tarihinde … Banka Dışı… Endeksi’nde yer alan her bir pay senedinde devre kesici uygulamasına başlandığı anlaşılmaktadır. 28/02/2020 tarihinde … varantına dayanak teşkil eden … Banka Dışı… Endeksi’nde (Endeks) yer alan … kodlu paylardan … kodlu paylarda devre kesici uygulamasına başlanılması nedeniyle sistem tarafından Endeks hesaplamasında ilgili payların değerinin “0” (sıfır) olarak alındığı, bu sebeple sistemin Endeks değerini olması gerekenden daha düşük olarak hesapladığı, hatalı hesaplanan düşük Endeks değerinin alım varantlarının değerinin düşük, satım varantlarının değerinin yüksek hesaplanmasına yol açtığı, bunun normal değerin çok uzağındaki seviyelerden hem alım hem de satım varantlarında işlemler gerçekleşmesine sebebiyet verdiği anlaşılmıştır.
Yukarıda ayrıntılarına yer verilen bilirkişi raporu dosya kapsamına ve somut verilere göre gerekçelendirilmiş olması sebebiyle denetime elverişli bulunmuş olup, rapora göre, dava konusu işlem aralığında hatalı uygulama bulunup bulunmadığının tespitinde gün içindeki, burada ilgili varant alım işlem günü olan 28/02/2020 tarihli, söz konusu varant alım fiyatlarındaki olağan dışı değişiklikleri dikkate alınması gerektiği, işlemler arasındaki fahiş fiyat farkı ve diğer şartlar da dikkate alınarak, gün içinde gerçekleşen işlemlerin fiyatının 0.55-0.80 arasında olduğunu, iptal edilen işlemlerin ise 0.03-0.41 TL. arasındaki fiyatlardan gerçekleştiği, ayrıca 28/02/2020 tarihinde … varantının kapanış fiyatı 0,73 TL. olmasının mevzuata uygun olarak iptal edilmesini sağlayacak kadar anormal bir değişiklik içerdiği, bu farkın iptal edilen işlemlerin hatalı olduğunu göstermesi açısından bir gösterge olarak görülebileceği, davacının bu anormal fiyat değişikliğinde kar beklentisi ile işlem yapmasını işin doğası gereği normal olmakla birlikte, aynı şekilde davalı aracı kurum ve davalı borsanın yöneticilerinin oluşan maddi hata kaynaklı müdahalelerinin de mevzuata bağlı görevleri kapsamında normal olduğu anlaşılmaktadır.
Davalı aracı …’ın usulüne uygun diğer davalı …’a hatalı işlem bildiriminde bulunduğu ve davalı …’un mevzuat hükümleri gereğince usulüne uygun iptal işlemi gerçekleştirdiği, yatırımcıların piyasa değişkenlerini, …’un denetim ve piyasa düzenini sağlamakla ilgili görevi gereğince yetkili olduğu işlem tiplerini dolayısı ile de bu kapsamda oluşabilecek riskleri dikkate alarak işlem yapması gerektiği, zira yatırım araçlarının satın alınması hususunda yapılan tüm sözleşmelerin sistemin işleyişi konusunda benzer ve davalı … ile benzer şekilde kurulmuş aynı statüdeki şirketler tarafından da benzer şekilde menkul kıymet alım satımına aracılık yapıldığı, dava konusu kar yoksunluğu ve zarar iddiasına dayanak iptal işleminin yapılmasında mevzuata aykırılık bulunmadığı anlaşılmakla davanın reddine dair aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur.
H Ü K Ü M: Gerekçesi yukarıda ayrıntılı olarak izah edildiği üzere;
1-Davanın REDDİNE,
2-Alınması gereken 179,90 TL karar ve ilam harcından peşin alınan 256,17-TL harcın mahsubu ile fazla alınan 76,27-TL’nin karar kesinleştiğinde davacı tarafa iadesine,
3-Yargılama giderlerinin davacı üstünde bırakılmasına,
4-Karar kesinleşinceye kadar yapılacak giderlerin davacının yatırmış olduğu gider avansından karşılanmasına, karar kesinleştikten sonra bakiye avansın davacıya iadesine,
5-Davalılar kendilerini vekille temsil ettirdiğinden lehine Asgari Ücret Tarifesi gereği 9.200,00-TL ücret takdirine, bunun davacıdan tahsili ile davalılara verilmesine,
6-1.320,00-TL Arabuluculuk ücretinin davacıdan alınarak Hazineye irat kaydına,
Dair, taraf vekillerinin yüzlerine karşı, kararın tebliğinden itibaren iki haftalık kesin süre içerisinde İstanbul Bölge Adliye Mahkemesine istinaf yolu açık olmak üzere verilen karar açıkça okunup usulen anlatıldı. 03/05/2023
Katip … Hakim …