Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C.
İSTANBUL
11. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ

ESAS NO : 2014/365 Esas
KARAR NO : 2022/684

DAVA : Alacak
DAVA TARİHİ : 11/04/2011
KARAR TARİHİ : 12/09/2022

Kapatılan İstanbul … Asliye Ticaret Mahkemesinin 15/11/2011 tarih …Esas… karar nolu dava dosyası Yargıtay’dan bozularak gelmiş olmakla, mahkememiz esasının yukarıda belirtilen sırasına kaydı yapılan mahkememizde görülmekte olan Alacak davasının yapılan açık yargılaması sonunda,
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; müvekkil şirket ile davalı arasında 01/12/2008 tarihli bayilik sözleşmesi akdedildiğini, Fazlaya ilişkin her türlü dava ve talep hakları saklı kalmak kaydıyla müvekkil şirket ile davalı şirket arasında akdedilmiş bulunan bayilik sözleşmesinin Rekabet Kurulu kararı gereğince 18/9/2010 tarihinde tarafların mutabakatıyla yenilenmeyerek feshedilmesi nedeniyle; hukuki temelden yoksun hale gelmiş bulunan, ödeme tarihinden dava tarihine kadar işlemiş faiz dahil 202,095TL bakiye duran varlık-inşaat bedelinin dava tarihinden itibaren işleyecek faiziyle birlikte taraflarına ödenmesine karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Davalılar vekili cevap dilekçesinde özetle;…A.Ş. ile müvekkileri …, …, …, … ve… arasındaki sözleşmenin 14 yıl süre ile devam ettirileceği düşüncesine dayalı olarak akaryakıt istasyonu için duran varlık-inşaat adı altında tanık otomasyon, altyapı tesisatı vs. gibi geri alınması mümkün olmayan harcamalar yaptığından bahisle, harcama tarihinden dava tarihine kadar işlemiş faizi dahil 202.095TL bakiye duran varlık inşaat bedelinin iadesi talebinde bulunduğunu, zaman aşımı itirazlarının kabulünü, bu davanın reddini talep etmiştir.
Yargıtay ilamı:
Mahkememizden (kapatılan İstanbul … Asliye Ticaret Mahkemesi) verilen… Esas … Karar sayılı karar, Yargıtay 19.Hukuk Dairesinin 2012/2660 Esas ve 2012/14516 Karar sayılı ilamı ile mahkemece dava intifa bedeli istirdadı olarak değerlendirilerek hüküm kurulmuş, mahkemece davacının davadaki talebi ile taraflar arasındaki sözleşmeler dikkate alınarak değerlendirilip bir karar verilmek gerekirken, yorumda hataya düşülerek yazılı şekilde hüküm kurulmasının isabetsiz olduğu gerekçesiyle bozulmasına karar verilmiş olup, bozma ilamına uyularak devam edilen yargılamada;

Bilirkişi raporları:
1-)Dosyanın teknik bilgi ve bilirkişi incelemesi gerektirmesi nedeniyle, davalı…Ltd.Şti’nin ticari defter ve kayıtları incelenmek üzere Bodrum … Asliye Hukuk Mahkemesinden alınan SMMM bilirkişisi… tarafından sunulan 03/05/2013 tarihli raporda; dosya kapsamı ile davalı…Ltd. Şti’nin ticari defter kayıtlarının incelenmesi neticesinde; davalı…Ltd. Şti. yasal defter kayıtlarında dava konusu akaryakıt istasyonu inşaat harcaması yapıldığına dair herhangi bir kayıt bulunmadığını, dosya kapsamında yer alan davacı tarafından sunulan evrak, belge, fatura, hak ediş raporu vb. diğer evrak ve belgelere göre bahse konu akaryakıt istasyonu inşaat harcamalarının davacı şirketçe yapılmış olduğu,iş bu evrak, belge, fatura ve hak ediş raporlarına bağlı davacı şirket yasal defter kayıtlarının incelenmesiyle bu durumun net olarak ortaya çıkacağı kanaatiyle birlikte Rekabet kurumunun aldığı karar, davacı şirket ile davalı şirket arasında imzalanan bayilik sözleşmesi hükümleri ve akaryakıt İstasyonun kurulu olduğu yerin mal sahipleri ile davacı şirket arasında imzalanan kira sözleşmesi hükümlerinin incelenmesi ve irdelenmesi hukuki uzmanlık gerektirdiği kanaatinde olduğunu dolayısıyla rekabet kurumunun aldığı karar gereği davacının yaptığı inşaat harcamalarından kaynaklanan davalılardan bakiye bedel talebinin yerinde olup olmadığının taraflar arasında imzalanan bayilik ve kira sözleşme hükümlerinin rekabet kurumu kararı çerçevesinde konusunda uzman hukukçu veya akademisyen bilirkişilerce değerlendirilmesi gerektiğine dair rapor sunmuştur.
Mahkememiz ara kararı uyarınca dosya hukukçu bilirkişi Prof. Dr…, inşaat mühendisi Prof. Dr. … ve SMMM bilirkişisi …’a tevdi edilmiş ve bilirkişiler sunmuş olduğu 26/12/2013 tarihli raporlarında: Davacı yanın sözleşme süresinin Rekabet kurulunun duyurusu ve tebliğ ile kısalmasından dolayı sabit yatırım bedelinin geri kalan süreye tekabül eden kısmı için Yargıtay İçtihatları gereği talep hakkı olamayacağı, bu sebeple davacı talebinin yerinde görülemeyeceğine dair rapor sunmuşlardır.
Mahkememizin 02/04/2014 tarihli ara kararı gereğince aynı bilirkişi heyetinden alınan 01/09/2014 tarihli ek raporlarında; asıl görüşlerinde bir değişiklik olmadığı, rapora itirazların takdiri mahkemeye ait olmak üzere kabul edilemeyeceğini, mahkemenin aksi kanaatte olması halinde davacının talep edebileceği alacağın 131.979,51-TL olacağı, bu miktara 10.481,38-TL işlemiş faiz talep edilebileceğine dair ek rapor sunmuşlardır.
2-)Mahkememizin 01/04/2015 tarihli celsesinde alınan ara karar uyarınca dosya; inşaat mühendisi…, elektrik mühendisi Doç. Dr. …, SMMM …, makine mühendisi Prof. …ve hukukçu Prof. Dr…’a tevdi edildi ve bilirkişiler sunmuş oldukları 20/09/2016 tarihli raporlarında; Davaya konu akaryakıt istasyonu için yapılan imalatların sökülebilir bir mahiyette olmayıp duran varlık sabit yatırım niteliğinde olduğunu, davacı …Ş. tarafından yapılan duran varlık sabit yatırım imalatlarına ait bedelin KDV hariç 207.597.11 TL olduğunu, davacının kira sözleşmesinin erken sona ermesi nedeniyle davalı yedinde sebepsiz bir iktisap oluşturan sabit yatırımlar için harcadığı bedelden, kıstelyevm usulüne göre kalan kira süresine tekabül eden kısmın iadesini isteyebileceğini, sabit yatırımların 14 sene x 12 ay = 168 ay için yapıldığı, Kira Sözleşmesi ise 14.01.2005 ile 18.09.2010 tarihleri arasında yaklaşık 69 ay yürürlükte kalarak uygulandığı, Kira Sözleşmesinin uygulanmayan kısmının 168 – 69 = 99 ay olduğu, sabit yatırımın l aylık süreye isabet eden tutarı 207.597,11 + 168 = 1.235,69 TL olduğu, boşa çıkan 99 ay süreye isabet eden meblağın ise 1.235,69 X 99 = 122.333,31 TL olarak hesaplandığı, bu meblağdan sabit yatırımların kira sözleşmesinin yürürlükte kaldığı 69 aydaki eskime ve yıpranma payı olarak % 25’inİn indirilmesi gerektiği, buna göre 122.333,31 – 30.583,32 (yıpranma payı) = 91.749,99 TL davacının davalıdan talep edebileceği tutar olarak hesaplandığını, davacının bunun üzerindeki talebinin dayanağı bulunmadığıhı, İşbu 91.749,99 TL davacı alacağına dava tarihinden itibaren ticari faiz uygulanmak gerektiğine dair rapor sunmuşlardır.
Mahkememizin 03/11/2016 tarihli celsesinde alınan ara karar uyarınca ayni bilirkişi heyetinden ek rapor alınmasına karar verildiği ve bilirkişiler sunmuş oldukları 11/04/2017 tarihli ek raporlarında; kök rapora vaki beyan ve itirazların raporda herhangi bir değişiklik gerektirmediğine dair ek rapor sunmuşlardır.
Mahkememiz 21/05/2018 tarihli celsesinde alınan ara karar uyarınca; Bodrum …Asliye Hukuk Mahkemesinden … Talimat numarasıyla inşaat mühendisi…, makine mühendisi … ve elektrik mühendisi… tarafından keşif yapılarak sunulan 08/03/2019 tarihli raporda; Mahkemenin istemiş olduğu konular hakkında;
a-Davacı tarafça sözleşmenin yapıldığı tarihinden önceki taşınmazın o tarihte üzerinde bulunanların tespit ve incelemesi ile daha sonra davacı tarafça yapıldığı bildirilenlerin proje ve belgeler üzerinden tespiti,
Sözleşmeden önce ilgili istasyonda… firması faaliyette olduğu bildirilmiş, dosya içeriği fotoğraflardan; … zamanında yapılmış olan binanın aynen korunarak büro içersinde seramik … Ve büro yerleri değiştirilerek, bina dışına giydirme diye tabir edilen dış kaplama ve dekorasyon yapıldığı, aynı yapı korunarak …ten sonraki firmalar tarafından da kullanıldığının görülmüş olduğunu,
b-Davacı tarafça yapılan yatırımların sonraki bayiler tarafından kullanılıp / kullanılmadığı, sonradan bayilik yapan firmalar tarafından varsa yapılanların tespiti,
Davacı tarafça yapıldığı bildirilen yatırımların, sonraki bayiler tarafından da kendi firma dekorasyon ve teçhizatlarını giydirerek kullanıldığının görülmüş olduğunu,
c-Özellikle sabit yatırım olduğu bildirilen idari binanın daha önceden bulunup bulunmadığı, sıfırdan davacı tarafından yapılıp yapılmadığı, sonraki bayilikler tarafından yıkılıp yıkılmadığının incelenmesi,
Sabit yatırım olarak bildirilen idari binanın daha önceden bulunup/bulunmadığı, fotoğraflar karşılaştırıldığında binanın daha önceden mevcut olduğunun anlaşılmakta olduğunu, dolayısı ile sıfırdan bina yapımının söz konusu olmadığını, …tarafından dış cephe seramik kaplanarak tadilatı yapılan aynı binanın muhtelif değişiklikler yapılarak, yıkılmadan, sonraki bayiler tarafından da kullanıldığının görülmüş olduğunu,
d-Davacı tarafça sabit yatırım olarak taşınmaza takıldığı bildirilen yer altı tankının, Davalı tarafça bayiliğin sonlandırılmasından sonra yeni bayiler tarafından kullanılıp kullanılmadığının incelenmesi,
Davacı tarafından sabit yatırım olarak takıldığı bildirilen yer altı tanklarının, sonraki bayiler tarafından kullanıldığının görülmüş olduğunu,
e-Elektrik, ısıtma, soğutma tesisatlarına ilişkin davacı tarafça yapıldığı bildirilen ekipmanların, kullanılmaya devam edilip edilmediği, yerine yeni bayilik ile birlikte yapılanlar var ise bunların ne olduğu tespitinin yapılması,
Dava konusu istasyonun elektrik, ısıtma, soğutma tesisatlarının ve Saha içerisindeki tadilat ve altyapı tesisatlarının kimin tarafından yapıldığı belirlenmesinin mümkün olmadığı, … tarafından yapılıp/ yapılmadığının anlaşılamadığı ancak her bayi kendi tesisat ve alt yapı sistemini kurarak faaliyete devam ettiğinin anlaşılmış olduğuna dair rapor sunmuşlardır.
Mahkememizin 20/05/2019 tarihli celsesinde alınan ara karar uyarınca dosyanın aynı bilirkişi heyetine tevdi ile 2. Ek rapor alınmasına karar verilmiş olmakla, bilirkişiler sunmuş oldukları 09/06/2020 tarihli raporlarında; Sabit yatırımların 14 sene x 12 ay = 168 ay için yapıldığı, kira sözleşmesinin ise 68 ay yürürlükte kalarak uygulandığı, kira sözleşmesine uygulanmayan kısmının 168-68=100 ay olduğu, sabit yatırımın 1 aylık süreye isabet eden tutarın KDV hariç 162.046,66/168=964,56 TL olduğu,
Davacının kira sözleşmesinin erken sona ermesi nedeniyle, davalı yedinde sebepsiz bir iktisap oluşturan sabit yatırımlar için harcadığı bedelden, kıstelyevm usulüne göre kalan kira süresine tekabül eden kısmın iadesini talep edebileceği,
Kira sözleşmesinin uygulanmayan kısmı olan 100 ay’a isabet eden meblağın ise KDV hariç; 964,56 TL x 100 ay = 96.456,00 TL olduğu, kira sözleşmesinin yürürlükte kaldığı 68 aydaki eskime ve yıpranma payı olarak %25’inin indirilmesi gerektiği, buna göre 96.456,00 TL x %25= 24.114,00 TL’nin 96.456,00 TL olarak hesaplanan tutardan düşülmesiyle bulunan KDV hariç ( 96.456,00 TL- 24.114,00 TL) = 72.342,00 TL’ nin davacı tarafından davalıdan talep edebileceği tutar olarak hesaplandığı,
Davacının bunun üzerindeki talebinin dayanağı bulunmadığı, işbu KDV hariç 72.342,00 TL davacı alacağına ilişkin dava tarihinden itibaren ticari faiz uygulanması gerektiğine dair 2. ek rapor sunmuş oldukları görülmüştür.
3-)Mahkememiz 24/06/2021 tarihli celsesinde alınan ara karar uyarınca dosya; inşaat mühendisi …, makine mühendisi…, elektrik mühendisi …, SMMM… ve hukukçu Prof. Dr. …’a tevdi edilmiş ve bilirkişiler sunmuş oldukları 22/12/2021 tarihli raporlarında; Dosya kapsamına alınan bilirkişi raporlarında da belirtildiği üzere, Rekabet Kurulunun almış olduğu karar üzerine taraflar arasında akdedilen 14.01.2005 tarihli kira sözleşmesi, 18.09.2010 tarihinde sona erdiği, huzurdaki davada davacı tarafın, 14 sene sürecek kira ilişkisini nazara alınarak yaptığı sabit yatırım harcamalarının sözleşme süresinin boşa çıkan kısmı için iadesinin talep edilebileceği, bu doğrultuda, davacı tarafça yapılmış olan ve mahiyeti itibariyle sökülüp götürülmesi mümkün olmayan sabit yatırım harcamalarının davalı taraf bakımından sebepsiz zenginleşme oluşturacağı, bu nedenle iade edilmesi gerektiğini, …’nin kira sözleşmesini yaptıktan sonra daha önce … tarafından akaryakıt istasyonu olarak kullanılan taşınmaz üzerinde birtakım inşaat, elektrik, mekanik işleri yaptığı, bu işler karşılığında faturalardan çıkan sonuç olan 207.597,11 TL + KDV ödediği (her ne kadar hakkediş raporlarında bayi tarafından karşılanacak işler yazsa da faturaların tamamının… A.Ş: tarafından ödendiği görülmüştür), yapılan
işlerin kira sözleşmesi sona erdirildikten sonra sökülüp başka yerde kullanılmak üzere götürülecek yapı ve imalatlar olmadığından taşınmaz üzerinde kaldığı (yıkılıp yeniden
yapılan tonoz vb.), satış binasının ve kanopinin daha önceden de var olduğu, …Petrolcülük A.Ş. tarafından üzerlerinde değişiklik ve tadilat yapıldığı, kira sözleşmesinin sona erdirilmesinden sonra gelen diğer firmaların da kendilerine özgü tadilat ve imalat yaptıklarından … tarafından yapılan tüm imalatın yerinde olup olmadığı kesin olmamakla beraber yer altı tankının hala kullanıldığı anlaşılmıştır. Davacı tarafın en son hakkediş yılı olan 2005 yılında imalatları bitirdiği, sözleşmenin ise 2010 yılında sona erdirildiği, davacı tarafın sabit yatırımları olan işlerin 5 yıl kullanıldığı ve inşaat ile ilgili olan işlerin her yıl %1 yıprandığı göz önüne alındığında sözleşmenin bittiğinde davacı tarafından yapılan inşaat işlerinin yıpranma payını %5 alınmasının makul olduğu,nu, 14 yıllık kiralama süresinin ilk 5 yıldan arta kalan 9 yıllık itfa edilmemiş giderlerin kiranın sona erdiği 2010 yılında bir defada gider olarak kayıtlı olması halinde, davacı … firmasının herhangi bir alacağı olmayacağı, 9 yıllık itfa edilmemiş giderlerin bir defada gider olarak kaydedilmediği görüldüğünde ise bilirkişilerin defter kaydında tespit ettiği miktarda, yani 131.979.51 TL …firmasının alacaklı olacağına dair rapor sunmuşlardır.
Mahkememiz 10/01/2022 tarihli celsede SMMM bilirkişisi …’dan ek rapor alınmasına karar verilmiş olmakla, bilirkişi sunmuş olduğu 13/06/2022 tarihli ek raporunda; dosya üzerinde ve yerinde yapılan inceleme neticesinde; taraflar arasındaki sözleşmenin 18/09/2010 tarihinde fesh olduğunu, fesih tarihinden sonra 01/12/2010 tarihinde 121.327,84-TL tutarındaki Özel Maliyetlerin (1. Ve 2. HALEDİŞ) tamamının gider olarak kaydedildiğini, davacı … Petrol firmasının alacağının ,davanın açıldığı 12/04/2011 tarihi itibariyle 9.928,48-TL olacağı, rapor tarihine kadar 13.897,15-TL faiz talep edebileceğine dair rapor sunmuştur.
DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ ve GEREKÇE:
Dava, bayilik akdi gereğince taşınmaza inşa edilen akaryakıt istasyonuna yapılan masrafın akdin erken feshi nedeniyle tahsiline ilişkindir.
Tarafların iddia ve savunmaları, Yargıtay bozma ilamı, bilirkişi kök ve ek raporları ile dosyamızda bulunan tüm bilgi ve belgeler bir bütün olarak değerlendirildiğinde;
Davacı ile davalı şirket arasında akdedilen bayilik akdi gereğince, davalı gerçek kişilerin maliki oldukları taşınmaza inşa edilen akaryakıt istasyonuna yapılan masrafın, akdin erken feshi nedeniyle davalılardan tahsili talebiyle eldeki davanın açıldığı,
Bayilik sözleşmesinin davacı ile davalı şirket arasında akdedildiği, davalı gerçek kişilerin taşınmazın maliki oldukları,
Talimat yoluyla mahallinde değerlendirme yapıldıktan sonra birden fazla kez bilirkişi heyet raporu alındığı, ilk iki raporda yapılan değerlendirmeler arasında çelişki meydana gelmesi nedeniyle 17/05/2021 tarihli 27.celsede alınan ara karar uyarınca inşaat mühendisi …, makine mühendisi …, elektrik mühendisi …, SMMM …ve hukukçu Prof. Dr. …’dan alınan 22/12/2021 tarihli kök raporda davacının taşınmaz üzerinde 2005 yılında imalatları bitirdiği, sözleşmenin ise 2010 yılında sona erdirildiği, davacı tarafın sabit yatırımları olan işlerin 5 yıl kullanıldığı ve
inşaat ile ilgili olan işlerin her yıl %1 yıprandığı göz önüne alındığında sözleşmenin bittiğinde davacı tarafından yapılan inşaat işlerinin yıpranma payını %5 alınmasının makul
olduğu, 14 yıllık kiralama süresinin ilk 5 yıldan arta kalan 9 yıllık itfa edilmemiş giderlerin kiranın sona erdiği 2010 yılında bir defada gider olarak kayıtlı olması halinde, davacı … firmasının herhangi bir alacağı olmayacağı, 9 yıllık itfa edilmemiş giderlerin bir defada gider olarak kaydedilmediği görüldüğünde ise bilirkişilerin defter kaydında tespit ettiği miktarda, yani 131.979.51 TL … firmasının alacaklı olacağına dair kanaat bildirdikleri,
Davacı yanın ticari defter ve kayıtları incelenerek kesin kanaatin bildirilmesi amacıyla aynı bilirkişi heyetinde yer alan SMMM bilirkişisi …’dan alınan 13/06/2022 tarihli ek raporda özetle, taraflar arasındaki sözleşmenin 18/09/2010 tarihinde feshedildiği, fesih tarihinden sonra 01/12/2010 tarihinde 121.327,84 TL tutarındaki Özel Maliyetlerin tamamının gider olarak kaydedildiği, davacı alacağının dava tarihi itibariyle 9.928,48 TL olacağı yönünde kanaat bildirildiği,
Bahsedilen bilirkişi kök ve ek raporlarının, dosyamız kapsamı ile uygun, önceki raporlar arasındaki çelişkiyi giderici mahiyette ve denetime elverişli olması nedeniyle anılan raporlara itibar edilmesi suretiyle davanın kısmen kabulü ile bayilik sözleşmesinin davalı tarafından erken feshi nedeniyle taşınmaza inşa edilen akaryakıt istasyonuna yapılan masraf bedeli olarak 9.928,48 TL’nin dava tarihi olan 11/04/2011 tarihinden itibaren işleyecek avans faizi ile birlikte davalılardan alınarak davacıya verilmesine, fazlaya ilişkin istemin reddine dair aşağıdaki şekilde hüküm tesis edilmiştir.
HÜKÜM: Yukarıda açıklanan gerekçelere binaen;
DAVANIN KISMEN KABULÜ İLE;
1-9.928,48 TL’nin dava tarihi olan 11/04/2011 tarihinden itibaren işleyecek avans faizi ile birlikte davalılardan alınarak davacıya verilmesine,
2-Fazlaya ilişkin istemin reddine,
3-Alınması gerekli 678,21-TL karar ve ilam harcından peşin alınan 3.001,15-TL’nin mahsubu ile kalan 2.322,94-TL ‘nin karar kesinleştiğinde ve talep halinde davacı tarafa iadesine,
4-Davacı tarafından yapılan 678,21-TL peşin harcın davalılardan alınarak davacıya verilmesine,
5-Davacı tarafından yapılan 18,40-TL başvuru harcı, 2,90 -TL vekalet harcı, 567,80-TL keşif harçları ve 13.337,50-TL tebligat/posta/bilirkişi gideri olmak üzere toplam 13.926,60-TL yargılama giderinden davanın kabul ve red oranı dikkate alınarak hesap olunan 684,18-TL yargılama giderinin davalılardan alınarak davacıya verilmesine, bakiye kısmın davacı üzerinde bırakılmasına,
6-Davalılar tarafından yapılan 250,00-TL yargılama giderinden davanın kabul ve red oranı dikkate alınarak hesap olunan 23,78-TL yargılama giderinin davacıdan alınarak davalılara verilmesine, bakiye kısmın davalılar üzerinde bırakılmasına,
7-Davacı kendisini vekil ile temsil ettirdiğinden karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi gereğince hesap ve takdir olunan 9.200,00-TL vekalet ücretinin davalılardan alınıp davacıya verilmesine,
8-Davalılar kendisini vekil ile temsil ettirdiğinden karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi gereğince hesap ve takdir olunan 29.824,98 -TL vekalet ücretinin davacıdan alınıp davalılara verilmesine,
9-Davacı tarafça yatırılan ve harcanmayan gider avansından arta kalan kısmın karar kesinleştiğinde davacı tarafa iadesine,
Dair, taraf vekillerinin yüzüne karşı, gerekçeli kararın tebliğinden itibaren 15 gün içerisinde Yargıtay ilgili hukuk dairesi nezdinde TEMYİZ yasa yolu açık olmak üzere verilen karar açıkça okunup ana hatları ile anlatıldı.12/09/2022

Katip …
¸e-imzalı

Hakim …
¸e-imzalı

Bu belge 5070 sayılı Yasa uyarınca güvenli E-İMZA ile imzalanmıştır.