Görüntülediğiniz mahkeme kararı henüz kesinleşmemiştir. Yararlı olması amacıyla eklenmiştir.

T.C.
İSTANBUL
10. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ

ESAS NO:2021/119
KARAR NO :2023/244

DAVA:Tazminat (Sözleşmeden Kaynaklanan)
DAVA TARİHİ:15/02/2021
KARAR TARİHİ:12/04/2023

Mahkememizde görülmekte olan Tazminat (Sözleşmeden Kaynaklanan) davasının yapılan açık yargılaması sonunda;
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
DAVA: Davacı vekili dava dilekçesinde özetle;taraflar arasında akdedilen sözleşmenin 5.1 maddesi uyarınca davacı şirket tarafından davalı şirketlere 400.000 TL bağlılık primi ve kullanılmak üzere konsinye bulaşık makineleri teslim edildiğini, bu sayede davalı şirketlerin bedelleri çok yüksek olan endüstriyel makineleri bedelsiz olarak temin ettiğini ve davacı tarafından verilen bağlılık primi ile ticari faaliyetlerini çok daha kolay bir şekilde yürütebildiklerini, davalı şirketle ana sözleşme olan 01/03/2012 başlangıç tarihli 5 yıllık sözleşme imzalandığını, daha sonra 29/03/2012, 01/11/2012, 02/01/2013, 30/12/2013 ve 08/05/2017 tarihli ek sözleşmeler ile sözleşme kapsamının değiştirildiğini, yeni tarafın sözleşmeye katıldığını, sözleşme yükümlülüklerinin farklılaştığını, bazı hükümler çıkartılırken bazı hükümlerin genişletildiğini, yapılan değişiklikler kapsamında 01/11/2012 tarihli ek sözleşme ile … San.ve Tic.A.Ş.’nin de dahil olduğunu ve ana sözleşme ve tüm ek sözleşmelere katıldığını, bu nedenle davacı şirketin sözleşme kapsamında doğacak hak ve alacaklarından tüm davalıların sorumlu olduklarını, tüm sözleşmeler ile yapılan değişiklikler de göz önüne alındığında davalı şirketlerin 08/05/2017 tarihinde yapılan ek sözleşme ile davalıların toplam 550.000 kg olan alım hedefinin aynı tarihte 263.173 kg ürün alımı yaptığının karşılıklı olarak belirlendiğini, bunun üzerine aynı sözleşme ile davalıların 350.000 kg kimyasal ürün alımı taahhüdünü (1.yıl 08/05/2018 için 87.500 kg, 2.yıl 08/05/2019 için 87.500 kg, 3.yıl 08/05/2020 için 87.500 kg.ve 4.yıl 08/05/2021 için 87.500 kg) 4 yıl içinde tamamlayacağı konusunda mutabakata varıldığını, ancak davalılar tarafından belirlenen ürün alım taahhütlerinin sözleşmeye uygun şekilde yerine getirilmediğini, sözleşme yükümlülüğünün ihlal edildiğini, akdedilen sözleşmeler uyarınca alıcıların kullanımına sunulacak olan 11 adet konsinye bulaşık makinesinin davalı şirketlere teslim edildiğini, sözleşmenin haklı veye haksız herhangi bir nedenle sona ermesi durumunda alıcıların bulaşık makinelerini sağlam ve kullanılır durumda 7 gün içinde davacı şirkete teslim etmesi gerektiğini, ancak davalıların … 51.Noterliğinin 26/08/2020 tarih … yevmiye sayılı ihtarnamesine rağmen 01/03/2012 tarihli ana sözleşmenin 5.1 maddesinde yer alan konsinye makineleri ve 02/01/2013 tarihle ek sözleşmenin 3.3 maddesi ile verilmesi kararlaştırılan konsinye makineyi iade etmediklerini ve temerrüde düştüklerini, taraflar arasındaki sözleşmenin davalıların alım taahhüdünü yerine getirmemesi nedeniyle davacı şirket tarafından haklı nedenlerle feshedildiğini, bu nedenlerle cezai şart bedeli ve makinaların iade edilmemesinden dolayı oluşan zararın tazmini amacıyla fazlaya dair hak ve alacakları saklı kalmak kaydıyla şimdilik 100 Euro’nun temerrüt tarihi olan 20/09/2020 tarihinden itibaren işleyecek ticari faiziyle birlikte davalılardan tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Davacı vekili 02/03/2021 tarihli dilekçesi ile, dava dilekçesiyle cezai şart bedeli olarak şimdilik 50 Euro, makinelerin iade edilmemesinden dolayı oluşan zararın tazmini amacıyla şimdilik 50 Euro maddi tazminat olmak üzere toplam 100 Euro’nun temerrüt tarihinden itibaren işleyecek ticari faiziyle birlikte tahsilini talep ettiklerini beyan etmiştir.
CEVAP: Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; davalı şirketlerin davacı şirketten aldığı tüm makineleri zamanında ve sözleşmeye uygun olarak davacı şirkete iade ettiklerini ve sözleşmeden kaynaklı tüm edimlerini yerine getirdiklerini, davalı … San.ve Tic.A.Ş.’nin davada taraf ehliyeti bulunmadığını, 01/11/2012 tarihli ek sözleşmeye taraf olsada esas sözleşmeye taraf olmadığını, 08/05/2017 tarihinde yapılan ek sözleşme ile davalı şirketin 350.000 kg olan kimyasal ürün alımı taahhüdünü 4 yıl içinde tamamlayacağı taahhüdünde bulunulduğunu, taahhüdün yerine getirilmesi için son sürenin 08/05/2021 tarihi olup işbu davanın 15/02/2021 tarihinde açıldığını, dolayısı ile davacının, davalıların belirlenen ürün taahhütlerini sözleşmeye uygun şekilde süresinde yerine getirmediği iddialarının tamamen mesnetsiz olduğunu, davacının 02/01/2013 tarihli ek sözleşmenin 3.4.maddesine dayanarak iddia ettiği davalıların bulaşık makinelerinin güncel fiyat listesi değeri üzerinden amortismanları düşüldükten sonraki haliyle cezai şartın davacı şirkete ödenmesi gerektiği iddialarının tamamen hukuku aykırı olup söz konusu cezai şartın genel işlem koşulu olduğunu ve davalılara ayrıca bilgi verilip içeriği öğrenme imkanı sunulmadığını, tüm yükümlülüklerini yerine getirdiklerinden dolayı davalılara çekilmiş olan ihtarnamenin de önemini yitirdiğini, ayrıca bu ihtarname ile davalıların eksik alım yaptığı iddia edilip bu alımları tamamlaması gerekliğinin ihtar edildiğini, 11 adet bulaşık makinesinin iadesi istemli herhangi bir ihtarname keşide edilmediğini, bu nedenlerle davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
DELİLLER VE GEREKÇE:
Taraflara usulune uygun davetiye tebliğ edilmiş olup, ana sözleşme ve ek protokoller, ihtarname ve tebliğ şerhleri, sevk irsaliyeleri, makinelerin güncel fiyat listesi, cari hesap ekstresi, mahsup fişi, davalıların son 3 yıllık kurumlar vergisi beyannamesi ve bilançoları celp olunmuştur.
Dosya mali müşavir, nitelikli hesaplama uzmanı ve makine mühendisi bilirkişilere tevdi olunmuş, düzenlenen 13/09/2021 tarihli raporda; davacı şirketin incelenen ticari defter ve kayıtlarının açılış ve kapanış tasdiklerinin usulüne uygun olarak yaptırıldığı, davacı lehine delil vasfına haiz olduğu, makinelerin iade edildiğine ilişkin dosyada herhangi bir belge bulunmadığı, davacı şirketin davalı … … A.Ş. ye 2012 yılında toplam 400.000,00 TL bağlılık primi ödemesi yaptığı, davalılar tarafından davacıya 2017-2018-2019-2020 yılları için toplam taahhüt edilen alım miktarı sözleşmeye göre 350.000 kg. deterjan olduğu, gerçekleşen alım miktarının ise 47.554 kg. Olduğu, davalıların ticari defter ve kayıtlarını incelemeye sunmadığı, sözleşmenin 1. Maddesine göre, davalıların davacıdan çeşitli malları almayı, anılan malları başkasından almamayı, aldıkları malı başkalarına satmamayı taahhüt ettikleri, şayet davacı kendisinden talep edilen malları temin edemezse başkasından alma hakları bulunduğu, sözleşmenin 3. Maddesine göre, davalıların 5 yılda 25.000 + 33.000 + 37.000 + 50.000+ 55.000 Kg = 200.000 Kg malı almayı taahhüt ettikleri, ancak sözleşmeden anılan miktara daha önce varılırsa sözleşmenin sona ereceği belirtildiğinden, yıllık alınacağı belirtilen miktarların bağlayıcılığı olmadığı, ancak aynı maddede üstteki madde ile çelişir şekilde, her sene anılan miktarların gerçekleştirilme zorunluluğu getirildiği, 4. maddeye göre, davalıların ödemeyi fatura tarihinden itibaren 75 gün içinde yapacakları, yapılmazsa aylık % 1,8 oranında vade farkı ödeyecekleri, 5. maddeye göre davacının davalılara 400.000 TL bağlılık primi + 116.000 € değerinde 20 adet bulaşık makinesi + her yıl 20.000 TL değerinde kimyasal ürünü vermeyi taahhüt ettiği, 8. maddeye göre, davalılar başka firmadan sözleşmede belirtilen ürünleri alırlarsa davacının sözleşmeyi feshedebileceği, 9. maddeye göre davalılar sözleşmeye uymazlarsa, davacı yazılı olarak 15 günlük ihbarda bulunacağı, sonra sözleşmeyi feshedebileceği, sözleşmenin süresinden önce feshi halinde 5. madde gereği verilenler kıstelyevm esası dikkate alınarak cezai şart olarak davalılardan geri isteneceği, fesih halinde davalıların kendilerine konsinye olarak verilen malları ya geriye verecekleri ya da bedellerini ödeyecekleri, 11. maddeye göre …’nün 200.000 € ya kadar ( ayrıca ferileri) müşterek borçlu ve müteselsil kefil olduğu, 29.3.2012 tarihli ek sözleşmenin 2. maddesine göre, anasözleşmenin 3. Maddesinde belirtilen 5 yıllık süre içinde davalılar taahhütlerini yerine getiremezlerse 2 yıl ilave süre verileceği, 1.11.2012 tarihi ek sözleşme ile bu sürenin 3 yıla çıkartıldığı, 4. maddeye göre, davalılar sözleşmede belirtilen yükümlülüklerini yerine getiremezlerse kendilerine 15 gün süre verileceği, bu süre içinde olumlu sonuç alınmazsa davacının sözleşmeyi feshedebileceği, ana sözleşmenin 5. ve 9. Maddeleri gereği istenecek cezai şartın 170.000 $ olarak değiştirildiği, davalılar sözleşmeyi 30 ay içinde feshederlerse 50.000 € ödeyecekleri, 5. maddeye göre …’nün sorumluluğunun 170.000 € ( ve ferileri) ya düşürüldüğü, 2.1.2013 tarihli ek sözleşmede, ana Sözleşmenin 3. Maddesi değiştirilmiş olup, davalıların ek sözleşmenin imzalanmasından itibaren, 5 yılda 60.000 + 75.000 + 100.000 + 125.000 + 140.000 Kg =500.000 Kg malı almayı taahhüt ettiği, 30.12.2013 tarihli ek sözleşmede 550.000 Kg’a revize edildiği, ancak anılan sözleşmenin imzalanmasından itibaren geçerli kabul edildiği halde koşulların ana sözleşmenin başlangıç tarihini temel almakla uyumsuzluk göstermekte olduğu, ek sözleşmenin 3. Maddesinde Ana sözleşmenin 5. Maddesindeki bağlılık primine ek olarak 531.000 TL bağlılık primi verileceğinin belirtildiği, sözleşmenin feshi halinde anılan bedelin o tarihe kadar yapılan alım miktarı dikkate alınarak kıstelyevm yapılarak yasal faizi ile geriye ödeneceği, fesih halinde konsinye olarak verilmiş makineler veya bedellerinin ödeneceği, …’nün sorumluluğunun 931.000 TL olarak değiştirildiği, 8.5.2017 tarihli ek sözleşmede, 15.3.2017 tarihine kadar 263.173 Kg ürün alındığı, 4 yıl içinde 350.000 kg alım yapılacağının kabul edildiği, ödemelerin 2018 yılından itibaren faturadan 30 gün içinde yapılacağı, en son yapılan ek sözleşmede son değişiklikler dışında kalan daha evvelki esas ve ek sözleşmelerin hükümlerinin geçerli olduğunun belirtildiği, dosya incelendiğinde davacının sözleşme başlangıcında taahhüdünü yerine getirdiği, ancak davalının gerekli alımı yapmadığı için ek sözleşmelerdeki taahhütlerini yerine getirmediği, teslim olunan makinelerin değeri 52.098 € olup TBK 179. Maddede düzenlenen ceza koşulu, YHGK nun 17.2.1971 tarih ve 4-405 E.-85 K sayılı ilamına göre, “ geçerli bir borcun yerine getirilmemesi veya eksik yerine getirilmesi ya da belli bir yerde, belli bir zamanda yerine getirilmemesi durumunda borçlunun ödemesi gereken feri nitelikte götürü bir edimdir.” Sözleşmenin 9. maddesine göre davalılar sözleşmeye uymazlarsa, davacının yazılı olarak 15 günlük ihbarda bulunacağı, sonra sözleşmeyi feshedebileceği, sözleşmenin süresinden önce feshi halinde 5. Madde gereği verilenlerin kıstelyevm esası dikkate alınarak cezai şart olarak davalılardan geri isteneceği, fesih halinde davalıların kendilerine konsinye olarak verilen malları ya geriye verecekleri, ya da bedellerini ödeyecekleri, her ne kadar davalı cezai şartın genel işlem koşulu niteliğini taşıdığını ileri sürmekte ise de, sözleşme incelendiğinde tarafların sözleşmeyi okuduğu ve imzaladığı, TTK 18.Madde gereği basiretli bir iş adamının sözleşmeyi okuyup kabul edip, 8 sene fiilen uygulanmasında itiraz etmemesi ve daha sonra itiraz etmesinin hukuki takdirinin mahkemede olduğu, ancak ceza koşulunun istenebilmesi için bunu isteyenin kendine düşen görevleri yerine getirmiş olması gerektiği, aksi takdirde borçlunun ceza koşulunu ödemekten kaçınabileceği, sözleşme ve ekleri dikkate alındığında davacının 931.000 TL bağlılık primi vermeyi taahhüt ettiği halde bunu vermediği, bu durumda esas sözleşmede belirtilen talep koşullarının yerine getirilmediği, davacının … 51. Noterliğinden çektiği 26 Ağustos 2020 tarih ve … sayılı ihtarnamede 8.5.2017 tarihli ek sözleşmede yıllık 87.500 Kg olmak üzere 4 yılda 350.000 Kg kimyasal ürün alımının taahhüt edildiği, ancak buna uyulmadığı, bu nedenle 15 gün süre içinde eksik alımın tamamlanması, aksi takdirde sözleşmeyi feshedip cezai şartı isteyeceklerinin belirtildiği, ihtarnamenin tebliğ tarihinin anlaşılmadığı, anılan sözleşmenin 3. Maddesi incelendiğinde “ davalıya her yıl için alım hedefi olarak 87.500 kg belirlendiği, her yıl sonunda alımların kontrol edilerek varsa eksik kalan miktar kadar ürünün davacı tarafından fatura edilerek tamamlanacağı, fazla olan varsa sonraki yıl hedefinden düşüleceği” belirtildiği, yani sözleşmede belirtilen hedefler sabit olmayıp, eksik kalması veya fazlası bulunması halinde tarafların başvuracağı bazı yollar bulunduğu, bu durumda 8.5.2017 tarihinden itibaren 4 yıl içinde 350.000 kg ürün alınacağı belirtilmekte olup, ihtarname tarihinde sürenin dolmadığı belirtilmiştir.
Bilirkişi raporu taraf vekillerine tebliğ olunmuş, taraf vekillerinin rapora karşı beyan ve itirazları değerlendirilerek ek rapor tanzimi için dosya yeniden bilirkişi heyetine tevdi olunmuş, düzenlenen 29/12/2021 tarihli ek raporda; bağlılık priminin davalı hesabına 02/01/2013 tarihinde 531.000 TL alacak olarak kaydedildiği, davacı ticari defterlerinde kayıtlı olduğu, ödemenin kısmen nakit, kısmen alacağa mahsuben ve çek ile yapıldığı, 11 adet bulaşık makinesinin toplam bedeli olan 92.596 Euro güncel fiyat listesi değeri olup 20 adet bulaşık makinesinin bedeli olan 216.000 Euronun ise sözleşmenin düzenlendiği 01/03/2012 tarihli değer olduğu, sözlemenin kanuna uygun olarak feshedildiği ve cezai şartın genel işlem koşulu olmadığı tespitlerine yapılan itirazların mahkemenin taktirinde olduğu, her yıl verilmesi gereken 20.000 TL bedelli kimyasal ürünün verildiğine dair her hangi bir ticari belge ve kayda rastlanmadığı belirtilmiştir.
Mahkememiz 10/03/2022 tarihli ara kararı ile davaya konu makinelerin yerlerinin davalı tarafça bildirilmesi halinde mahalline makine mühendisi bilirkişi refakatinde keşif icrasına karar verilmiş ise de, davalı taraf makinelerin yerlerini bildirme sorumluğunun davacı tarafa ait olduğunu beyan etmiş, davacı taraf ise teslim-irsaliye belgeleri ile makineleri davalıya teslim ettiklerini ispatladıklarını, makineler davalıda olduğuna göre nerede olduğunu davacının bilmesinin mümkün olmadığını beyan etmiş, keşif icra edilememiş, tarafların keşif talebinden vazgeçmiş sayılmasına karar verilmiştir.
ISLAH: Davacı vekili 06/06/2022 tarihli ıslah dilekçesi ile, iade edilmeyen makinelerin bilirkişilerce belirlenen bedeli olan 52.098,00 Euro’nun temerrüt tarihi olan 20/09/2020 tarihinden itibaren işleyecek ticari faiziyle birlikte davalılardan müteselsilen tahsiline, taraflar arasındaki 02/01/2013 tarihli sözleşmenin 3.4 maddesi uyarınca belirlenen cezai şart bedelinden (davacıya ödenen bağlılık priminden) 780.000 TL’sinin sözleşme hükmü uyarınca 02/01/2013 tarihinden itibaren işleyecek ticari faiziyle birlikte davalılardan müteselsilen tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
Aldırılan bilirkişi raporunun hüküm vermeye yeterli olmadığı gibi, cezai şart istemi yönünden hükmedilecek cezai şartın davalı şirketin ekonomik olarak mahvına sebep olup olmayacağı hususunda herhangi bir inceleme yer olmadığı görülmekle, bilirkişi heyetinden özellikle her sözleşmede üstlenilen edimler ve son sözleşmede üstlenilen satım taahhüdü miktarları da dikkate alınarak bakiye eksik kalan 286.827 kilogramdan son ek sözleşme tarihinden sonra alınan ürün miktarı düşülmek suretiyle hesaplanarak en son 02/01/2013 tarihli ek sözleşme ile değiştirilip düzenlenen 9. Madde doğrultusunda talep edebileceği cezai şart miktarının hesaplanması, (ödemenin 931.000,00 TL olarak ele alınması), taahhüt edilen 350.000 kilogramdan ek sözleşeme tarihinden sonra alınan ürün miktarına göre 9. Madde doğrultusunda talep edebileceği cezai şart miktarının hesaplanması, hesaplanan bu cezai şartın davalının ekonomik mahvına neden olup olmayacağının değerlendirilmesi, ve sözleşmenin 9. Maddesi uyarınca davalılara konsinye olarak teslim edilmiş bulaşık makinelerinin güncel fiyat listesi değir üzerinden amortismanları düşüldükten sonra değerlerinin tespiti ile ek rapor tanzimi istenmiş, düzenlenen 10/01/2023 tarihli ek raporda; dava konusu makinelerin iade edildiğine dair dosyada herhangi bir belgenin bulunmadığı, amortisman değerleri düşüldükten sonra makinelerin güncel toplam değerinin 52.098,00 EURO olduğu, sözleşmelere göre fiilien alımı yapılan mal miktarları ve tutarlarıyla ilgili davacı ve davalı şirket kayıtlarının birbirini desteklediği, 550.000 kg alım taahhüdünden 15.03.2017 tarihine kadar 263.173 kg alındığı, eksik kalan ürünün 286.827 kg olduğu tarafların kabulünde olup son ek sözleşme tarihinden sonra 47.554,28 kg alım yapıldığının tespit edildiği, buna göre 550.000 kg alım taahhüdünden 310.727,28 kg alım gerçekleştiği, 239.272,72 kg eksik ürün alımı olduğu, buna göre taahhüdün %56,49 u yerine getirildiğinden, cezai şart olarak belirlenen 931.000 TL nin % 56,49’u (525.921,90 TL) düşüldükten sonra kalan 405.078,10 TL’nin cezai şart olarak tahsili talep edilebileceği, 08/05/2017 tarihli ek sözleşmenin 3. Maddesinde “iş bu ek sözleşme tarihinden başlayarak ve aşağıdaki plan dahilinde toplam 350.0000 kg ürün alım taahhüdünü 4 yıl içinde tamamlayacağı konusunda mutabık kalmışlardır” hükmü mevcut olup davalılar tarafından ek sözleşme tarihinden itibaren 47.554,28 kg ürün alımı gerçekleştiği, buna göre 350.000 kg alım taahhüdünden 47.554,28 kg alım gerçekleştiği, 302.445,72 kg eksik ürün alımı olduğu, buna göre taahhüdün %13,58’i yerine getirildiğinden, 931.000 TL’nin % 13,58’i (126.429,80 TL) düşüldükten sonra kalan 804.570,20 TL’nin cezai şart olarak tahsili talep edilebileceği, cezai şart bedelinin, davalı … Tic. A.Ş.’nin ekonomik mahvına sebep olmayacağı gibi, mali yönden zor durumda bırakmayacağı, davalı … Tic. A.Ş.’nin ve davalı … Tic. A.Ş.’nin ekonomik mahvına sebep olabileceği kanaati edinildiği belirtilmiştir.
Dava, davalı alıcılara ait işletmelerde ve üretim merkezlerinde kullanılmak üzere davacı tarafça satıcılığı ve yetkili bayisinin yapıldığı Winterhalter markalı sanayi tipi bulaşık makinelerinin ve temizlik ürünlerinin kullanımı konusunda taraflar arasında düzenlenen 01.03.2012 tarihli ve müteakip ek sözleşmeler kapsamında davalı şirketlerin sözleşme uyarınca belirlenen ürün alım taahhüdünü yerine getirmemesi nedeniyle sözleşmenin davacı tarafça haklı nedenle feshedildiği iddiasına dayalı cezai şart ve iade edilmeyen makinaların iade edilmemesinden kaynaklanan tazminat davasıdır.
Tarafların iddia ve savunmaları, toplanan deliller, alınan bilirkişi kök ve ek raporu ve tüm dosya kapsamı birlikte değerlendirildiğinde; taraflar arasında davalı alıcılara ait işletmelerde ve üretim merkezlerinde kullanılmak üzere davacı tarafça satıcılığı ve yetkili bayisinin yapıldığı Winterhalter markalı sanayi tipi bulaşık makinelerinin ve temizlik ürünlerinin kullanımı konusunda 01/03/2012 başlangıç tarihli 5 yıllık sözleşme akdedildiği, daha sonra 29/03/2012, 01/11/2012, 30/12/2013 ve 08/05/2017 tarihli ek sözleşmeler yapıldığı, 01/03/2012 tarihli ana sözleşmenin davacı ile davalılar … Gıda San.ve Dış Tic.A.Ş.ile … ve Yiy.San.Tic.A.Ş.olduğu, sözleşmenin 3.maddesi ile 5 yıl içinde toplam 200.000 kg.alım taahhüdünde bulunulduğu, sözleşmenin fesih-cezai şart başlıklı maddesi ile de 200.000 Euro cezai şart belirlendiği, yine sözleşmenin 5.1 maddesi uyarınca davacı tarafından davalılara 400.000 TL bağlılık primi ve kullanılmak üzere konsinye bulaşık makineleri teslim edileceğinin kararlaştırıldığı, 29/03/2012 tarihli ek sözleşme ile yine aynı taraflar arasında imzalanmış olup sözleşmenin 2.maddesinde 200.000 kg.alım taahhüdünün belirtilen sürede gerçekleşmemesi halinde alıcıya ilave 2 yıl süre verileceğinin düzenlendiği, ayrıca fesih-cezai şart maddesinde değişiklik yapılarak 200.000 Euro cezai şart bedelinin 170.000 TL olarak revize edildiği 01/11/2012 tarihli ek sözleşmede diğer tarafların yanında … San.ve Tic.A.Ş.’nin de eklendiği, sözleşmenin 2.maddesinde 500.000 kg.alım taahhüdünün 5 yıl içinde gerçekleşmemesi halinde alıcıya ilave 3 yıl süre verileceğinin düzenlendiği, önceki sözleşmelerin de bütün tarafları bağlayıcı olduğunun kararlaştırıldığı, 02/01/2013 tarihli ek sözleşmenin 3.1 maddesi ile ana sözleşmenin 3.maddesi değiştirilerek sözleşmenin imza tarihinden itibaren alıcıların 500.000 kg.ürün almasının kararlaştırıldığı, yine 3.4 maddesi ile ana sözleşmenin fesih-cezai şart maddesini düzenleyen 9.maddesi değiştirilerek cezai şart bedelinin 931.000 TL olarak belirlendiği, 30/12/2013 tarihli ek sözleşmenin 4.maddesi ile 500.000 kg olan ürün alım taahhüt miktarının 550.000 kg olarak değiştirildiği, 08/05/2017 tarihli ek sözleşmenin 3.maddesi ile ek sözleşme tarihinden başlayarak 4 yıl içinde 350.000 kg ürün alma taahhüdü verildiği alım miktarı ve taahhüdü dışında önceki sözleşme hükümlerinin tarafları bağlayıcı olduğunun kararlaştırıldığı, davacı tarafça sözleşmeler kapsamında davalı şirketlerin sözleşme uyarınca belirlenen ürün alım taahhüdünü yerine getirmemesi nedeniyle sözleşmenin davacı tarafça haklı nedenle feshedildiği iddiasına dayalı cezai şart ve iade edilmeyen makinaların iade edilmemesinden kaynaklanan tazminat talep edildiği anlaşılmıştır.
Taraflar arasında akdedilen ana sözleşmenin 3.maddesi ile alıcıların belirlenen ürün alma miktarı ve sürelerine ilişkin taahhütlerine haklı veya haksız bir nedenle uymaması halinde öncelikle ihtarname gönderilerek en az 15 gün süre tanıyarak taahhüde uymasını isteyeceği, buna rağmen uyulmaması halinde ise yeniden herhangi bir ihtarname çekmeye veya hüküm almaya gerek kalmaksızın sözleşmeyi tek taraflı olarak fesih hakkına sahip olacağının kararlaştırıldığı, davacı tarafça … 51.Noterliğinin 26/08/2020 tarih … yevmiye sayılı ihtarnamesi ile davalı şirketten taahhüt ve yükümlülüklerini yerine getirmesi, sözleşme uyarınca ürün alım taahhüdüne uyması, aksi halde sözleşmenin haklı nedenle fesholunmuş sayılacağı, bu nedenle sözleşmede kararlaştırılan promosyonların karşılığı olarak belirlenen bedelden alım miktarı dikkate alınarak ana para alacağını ödemesi, ayrıca konsinye olarak verilmiş olan bulaşık makinelerini en geç 7 gün içinde çalışır ve sağlam vaziyette şirkete teslim etmesi ihtar edilerek akabinde sözleşmenin feshedildiği, taraflar arasında akdedilen ana sözleşmenin 5.1 maddesi uyarınca kararlaştırılan bağlılık priminin davacıya ödendiği ve yine 11 adet konsinye bulaşık makinesinin davacı tarafça davalılara teslim edildiği ancak davacı tarafından yapılan ihtarata ve sözleşmenin feshine rağmen davalılar tarafından makinelerin davacıya teslim edilmediği, mahkememizce yaptırılan bilirkişi incelemesi neticesinde tarafların ticari defter ve kayıtlarının davalılara yapılan makine teslimleri, taahhüt edilen alımlar ile gerçekleşen satışlar yönünden birbirini doğruladığı ve desteklediği, dava konusu makinelerin amortisman değerleri düşüldükten sonra makinelerin güncel toplam değerinin 52.098 Euro olduğu tespit edilmekle işbu miktarın 30/09/2020 tarihinden itibaren işleyecek kamu bankalarının Euro cinsine uygulanan en yüksek 1 yıllık vadeli mevduat faizi oranıyla birlikte davalılardan tahsilde mükerrer olmamak şartıyla müteselsilen tahsiline karar verilmiştir.
6098 sayılı TBK’nın 179. maddesinde cezai şartın türleri seçimlik cezai şart (TBK 179/1), ifaya eklenen cezai şart (TBK 179/2) ve ifa yerine cezai şart (TBK 179/3) olarak düzenlenmiş olup, TBK 179.maddesinde ” (1)Bir sözleşmenin hiç veya gereği gibi ifa edilmemesi durumu için bir ceza kararlaştırılmışsa, aksi sözleşmeden anlaşılmadıkça alacaklı, ya borcun ya da cezanın ifasını isteyebilir. 2) Ceza, borcun belirlenen zaman veya yerde ifa edilmemesi durumu için kararlaştırılmışsa alacaklı, hakkından açıkça feragat etmiş veya ifayı çekincesiz olarak kabul etmiş olmadıkça, asıl borçla birlikte cezanın ifasını da isteyebilir. 3)Borçlunun, kararlaştırılan cezayı ifa ederek sözleşmeyi, dönme veya fesih suretiyle sona erdirmeye yetkili olduğunu ispat etme hakkı saklıdır.” düzenlemesi bulunmaktadır.
Yine taraflar arasında akdedilen ana sözleşmenin fesih-cezai şart başlıklı 9.maddesi ile, sözleşmenin haklı veya haksız herhangi bir nedenle süresinden önce feshedilmesi, sözleşmeye fiilen devam edilmemesi halinde nakit promosyon ve ürün bedelinin madde 5.1’de belirtilen promosyon ve konsinye bulaşık makinesi kullanım bedellerinin karşılığı olan 200.000 Euro herhangi bir ihtara gerek kalmaksızın ve sözleşmenin yürürlükte kaldığı süre içinde gerçekleşen alım miktarı dikkate alınarak alıcılardan cezai şart olarak talep hakkında haiz olduğu, alıcıların konsinye olarak teslim edilen bulaşık makinelerini sağlam ve kullanılır halde 7 gün içinde teslim etmek zorunda oldukları, aksi halde alıcının her bir adet konsinye olarak teslim edilen bulaşık makinelerinin güncel fiyat listesinden değeri üzerinde cezai şart ödeyeceğinin kararlaştırıldığı, 02/01/2013 tarihli ek sözleşme ile ana sözleşmenin fesih-cezai şart maddesini düzenleyen 9.maddesi değiştirilerek cezai şart bedelinin 931.000 TL olarak belirlendiği, tarafların en son akdedilen 08/05/2017 tarihli ek sözleşme ile taraflar arasında yapılan tüm sözleşmeler ile belirlenen toplam alım hedefi olan 550.000 kg kimyasal ürün hedefine karşılık alıcıların 15/03/2017 itibarı ile toplam 263.173 kg ürün alım yaptığının karşılıklı olarak belirlendiği belirtilerek 4 yıl içinde 350.00 kg alım taahhüt miktarı belirledikleri, bilirkişi heyeti tarafından yapılan hesaplama neticesinde davalılar tarafından 08/05/2017 tarihli ek sözleşme tarihinden itibaren 47.554,28 kg ürün alımı gerçekleştiği, buna göre 550.000 kg alım taahhüdünden 310.727,28 kg alım gerçekleştiği, 239.272,72 kg eksik ürün alımı olduğu, buna göre taahhüdün %56,49’u yerine getirildiğinden cezai şart olarak belirlenen 931.000 TL’nin %56,49’u düşüldükten sonra kalan 405.078,10 TL cezai şart hesaplanmakla eksik ürün alımının ifa yerine geçen cezai şart niteliğini taşıdığı değerlendirilmiştir. Bu değerlendirme yapılırken davacı tarafından davalılara ödenen bağlılık primi olan 931.000 TL’nin toplam 550.000 kg ürün alımı için verilmiş olması ve uzatılan sürelerde davalılar tarafından 239.272,72 kg ürün alımının gerçekleştirildiği görülmüştür. Dosyaya sunulan davalılara ait bilanço ve gelir tablolarının incelenmesi sonucu davalılardan … Tic.A.Ş.’nin cezai şart bedelinin davalı şirketin ekonomik mahvına sebep olmayacağı gibi mali yönden zor durumda bırakmayacağı, diğer davalılar … Tic.A.Ş.ve … Tic.A.Ş.’nin ise cezai şart bedelinin şirketin ekonomik mahvına sebep olabileceği tespit edilmekle kural olarak davalının ve davacının tacir olması, tacirler arasında akdedilen sözleşmelerde düzenlenen cezai şart bedellerinden indirim yapılamayacağı, ancak söz konusu cezai şartın davalı şirketin ekonomik olarak mahvına sebep olması halinde mahkemece söz konusu cezai şarttan makul bir indirimin yapılması gerektiği, bu kapsamda davalı şirketin ekonomik durumu, ilk başta sözleşmeyi imzalanırken satış yapabileceği miktardan daha fazla ürün alım taahhüdünde bulunmuş olması gibi hususlar dikkate alınarak, cezai şarttan takdiren indirim yapılması neticesinde 324.063,00 TL cezai şartın 30/09/2020 tarihinden itibaren işleyecek avans faiziyle birlikte tahsilde mükerrer olmamak şartıyla müteselsilen davalılardan tahsiline, ayrıca takdiri indirim nedeniyle reddedilen kısım üzerinden davalı tarafa vekalet ücreti takdir edilemeyeceği de gözönüne alınarak aşağıdaki şekilde hüküm tesis olunmuştur.
HÜKÜM: Gerekçeleri yukarıda açıklandığı üzere;

1-Davacının davasının KISMEN KABUL – KISMEN REDDİ ile, 52.098,00 Euro’nun 30/09/2020 tarihinden itibaren işleyecek kamu bankalarının Euro cinsine uygulanan en yüksek 1 yıllık vadeli mevduat faizi oranıyla birlikte davalılardan tahsilde mükerrer olmamak şartıyla müteselsilen tahsili ile davacıya verilmesine,
2-Cezai şart alacağı yönünden 324.063,00 TL’nin 30/09/2020 tarihinden itibaren işleyecek avans faizi ile birlikte tahsilde mükerrer olmamak şartıyla müteselsilen davalılardan tahsili ile davacıya verilmesine,
3-Kalan kısımlar yönünden davanın reddine,
4-Harçlar tarifesi gereğince alınması gereken 85.331,31 TL karar ve ilam harcından peşin alınan 59,30TL+ıslahla yatan 29.104,60 TL olmak üzere toplam 29.163,90 TL’nin mahsubu ile bakiye 56.167,41 TL harcın davalılardan tahsilde mükerrer olmamak şartıyla müteselsilen tahsili ile Hazineye irat kaydına,
5-Davacı tarafından yapılan; bilirkişi ücreti, tebligat, posta ve müzekkere masraflarından oluşan toplam 8.892,50 TL yargılama masrafının davanın kısmen kabul ve red oranına göre yapılan hesaplama neticesinde 6.514,70 TL’sinin davalılardan tahsilde mükerrer olmamak şartıyla müteselsilen tahsili ile davacıya verilmesine, bakiyesinin davacı üzerinde bırakılmasına, ayrıca bu dava nedeniyle yatırılan 59,30 TL peşin + 29.104,60 TL ıslah harcı olmak üzere toplam 29.163,90 TL harcın davalılardan tahsilde mükerrer olmamak şartıyla müteselsilen tahsili ile davacıya verilmesine,
6-Davalı tarafından belgelendirilen bir yargılama masrafı olmadığından bu hususta karar verilmesine yer olmadığına,
7-Karar tarihinde yürürlükte bulunan A.A.Ü.T gereğince 147.934,20 TL ücreti vekaletin davalılardan tahsilde mükerrer olmamak şartıyla müteselsilen tahsili ile kendini vekil ile temsil ettiren davacıya verilmesine,
8-Karar tarihinde yürürlükte bulunan A.A.Ü.T gereğince 55.489,07 TL ücreti vekaletin davacıdan alınarak kendini vekil ile temsil ettiren davalılara verilmesine,
9-6325 Sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu’nun 18/A-(11)-(13) maddesi ve Arabuluculuk Kanunu Yönetmeliği tarife hükümleri uyarınca Adalet Bakanlığı bütçesinden ödenen 1.320,00-TL arabuluculuk ücretinin davanın kabul reddi oranında yapılan hesaplama neticesinde 967,04 TL’sinin tahsilde tekerrür olmamak kaydı ile davalılardan müteselsilen, 352,96 TL’sinin davacıdan tahsili ile Hazine adına gelir kaydına,
10-Dosyada kullanılmayan bakiye gider avansının HMK.’nın 333. ve HMK. yönetmeliğinin 47/1. maddeleri uyarınca karar kesinleştiğinde ve talep halinde yatıran tarafa ödenmesine,
Dair, davacı vekilinin yüzüne karşı, davalının yokluğunda, kararın tebliğinden itibaren 2 Hafta süre içerisinde Bölge Adliye Mahkemesine İSTİNAF yolu açık olmak üzere oy birliğiyle verilen karar açıkça okunup, usulen anlatıldı. 12/04/2023

Başkan …
¸e-imzalıdır
Üye …
¸e-imzalıdır
Üye …
¸e-imzalıdır
Katip …
¸e-imzalıdır
İşbu evrak, 5070 Sayılı Elektronik İmza Yasası kapsamında imzalanmıştır.